Search the Community
Showing results for tags 'ο τεν τεν στο κονγκό'.
-
Στην εποχή της μερικής ή ολικής αποκαθήλωσης αγαλμάτων και ιστορικών μορφών, ο δημοφιλής ήρωας κόμικς πρέπει και αυτός να απολογηθεί για το ρατσιστικό του παρελθόν. Ο Τεν Τεν στα χέρια κονγκολέζων αχθοφόρων: η εικόνα αυτή πλέον δεν είναι συμβατή με την πολιτική ορθότητα της εποχής μας Όταν προ ημερών αφαιρούνταν ένα άγαλμα του Λεοπόλδου Β’, βασιλιά τoυ Βελγίου από το 1865 έως το 1909 (και μιας εξαιρετικά αμφιλεγόμενης προσωπικότητας αναφορικά με το αποικιακό παρελθόν της χώρας…) από μια κεντρική πλατεία της Αμβέρσας, κανείς δεν φανταζόταν πως ο επόμενος που θα έπρεπε να απολογηθεί για το ρατσιστικό του παρελθόν θα ήταν όχι μια ιστορική φυσιογνωμία, αλλά ένας «χάρτινος» ήρωας. Ο Τεν Τεν, δημοφιλής ήρωας των κόμικς του βέλγου σκιτσογράφου Ερζέ (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του κομίστα Ζορζ Ρεμί), έχει μπει στο στόχαστρο πολλών στη χώρα, οι οποίοι τον εγκαλούν (όπως και τον εκλιπόντα πλέον δημιουργό του) για διαιώνιση ρατσιστικών στερεοτύπων. Οι οπαδοί της πολιτικής ορθότητας διαμαρτύρονται ειδικά για ένα συγκεκριμένο κόμικ: την ιστορία «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό», η οποία γράφτηκε το 1931, μεσούσης της βελγικής αποικιοκρατίας και στην οποία οι Αφρικανοί παρουσιάζονται υποτιμητικά. Λόγου χάρη, ο μαύρος βοηθός του Τεν Τεν στο Κονγκό παρουσιάζεται σαν ελαφρώς χαζούλης και χωρίς προτερήματα, κάνοντας, όπως ισχυρίζονται πολλοί, τους αναγνώστες να πιστεύουν μέχρι σήμερα ότι οι μαύροι δεν έχουν… εξελιχθεί νοητικά. Η αλήθεια είναι πάντως ότι και ο ίδιος ο Ερζέ, αρκετά πριν πεθάνει, το 1983, το είχε χαρακτηρίσει ως «ένα νεανικό αμάρτημα το οποίο αντικατόπτριζε τις προκαταλήψεις της εποχής». Το κόμικ «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό» γράφτηκε το 1931 Ακόμη και έτσι όμως, πολλοί είναι εκείνοι που σήμερα εξακολουθούν να… φρίττουν με σκηνές του κόμικ όπως εκεί όπου μια μαύρη γυναίκα υποκλίνεται στον Τεν Τεν λέγοντάς του: «Λευκός κύριος πολύ καλός». Ή μια άλλη σκηνή που εμφανίζει τον Τεν Τεν να παραδίδει μαθήματα Γεωγραφίας σε μικρά Κονγκολεζάκια λέγοντάς τους «θα σας μιλήσω σήμερα για την πατρίδα σας: το Βέλγιο». Και σε μία άλλη όπου ο Τεν Τεν ρωτάει τους μικρούς μαύρους πόσο κάνει 2+2, δηλώνοντας εκ των προτέρων ότι «αποκλείεται να το γνωρίζουν». Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που το εν λόγω κόμικ γίνεται στόχος διαμαρτυρίας. Το 2010 ένας νεαρός Κονγκολέζος είχε ζητήσει να απαγορευθεί η κυκλοφορία του στο Βέλγιο, ενώ το 2007 η βρετανική Επιτροπή για τη Φυλετική Ισότητα είχε ζητήσει την απαγόρευσή του επειδή περιέχει «εικόνες και λόγια φριχτής ρατσιστικής προκατάληψης». Το συγκεκριμένο κόμικ πάντως, στην Βρετανία τουλάχιστον, έχει μεταφερθεί από τα τμήματα παιδικών βιβλίων στον τομέα με τα βιβλία ενηλίκων με μια χάρτινη ταινία που προειδοποιεί για τα «στερεότυπα της εποχής». «Ας αποκαταστήσουμε την Ιστορία» Η απόφαση για την απομάκρυνση του αγάλματος του Λεοπόλδου Β’ ελήφθη μετά την κινητοποίηση αρκετών χιλιάδων ανθρώπων σε ολόκληρο το Βέλγιο, κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων που οργανώθηκαν ενάντια στον ρατσισμό και αποτίοντας φόρο τιμής στον Τζορτζ Φλόιντ, τον 46χρονο Αφροαμερικανό που έχασε τη ζωή του στα τέλη Μαΐου στη Μινεάπολη. Το άγαλμα του Λεοπόλδου είχε βανδαλισθεί στις αρχές Ιουνίου, όπως και πολλά άλλα γλυπτά που αναπαριστούν τον πρώην βασιλιά του Βελγίου. Ο Λεοπόλδος Β’, απόγονος της γερμανικής δυναστείας της Σαξονίας-Κόμπουργκ, έχει μείνει στη μνήμη των κατοίκων της χώρας για τον αποικισμό του Κονγκό (η σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό), μια χώρα που αποτέλεσε για μεγάλο χρονικό διάστημα ιδιοκτησία του. Στο όνομα της «εκπολιτιστικής αποστολής» του Βελγίου στο Κονγκό, ο Λεοπόλδος εγκαθίδρυσε στην αφρικανική χώρα ένα καθεστώς που όπως περιγράφουν οι ιστορικοί χαρακτηρίσθηκε για την βαναυσότητά του και το οποίο βασιζόταν στην εκμετάλλευση του καουτσούκ μέσα από την καταναγκαστική εργασία. Μια ομάδα Βέλγων με την ονομασία «Let’s Repair History» απαιτεί την απομάκρυνση από κάθε δημόσιο χώρο στις Βρυξέλλες όλων των αγαλμάτων του Λεοπόλδου Β’, εγκαλώντας τον πρώην μονάρχη για την «εξόντωση» εκατομμυρίων Κογκολέζων. Και το σχετικό link...
- 36 replies
-
- 8
-
- ο τεν τεν στο κονγκό
- τεν τεν
- (and 8 more)
-
Ο νεαρός ρεπόρτερ με το κοκκινωπό τσουλούφι και τον πιστό του σκύλο ξεπέρασε φέτος τα 90 χρόνια ζωής. Ωστόσο, το διάσημο κόμικ έχει πλέον χάσει την παιδική αθωότητα που το χαρακτήριζε άλλοτε. Ο Τεν Τεν έχει κατηγορηθεί από πολλούς για ρατσισμό, ενώ για το λόγο αυτό έχει οδηγηθεί ακόμα και στις δικαστικές αίθουσες. Καλλιτεχνικός πατέρας του Τεν Τεν ήταν ο βέλγος σκιτσογράφος Ζορζ Ρεμί, γνωστός με το ψευδώνυμο Ερζέ. Πριν ακόμα εμπνευστεί τον διάσημο ήρωα με το κοκκινωπό τσουλούφι, ο Ερζέ εργαζόταν ως εικονογράφος για λογαριασμό της «Le Vingtième Siècle», μιας μεγάλης βελγικής συντηρητικής εφημερίδας. Από την αρχή της πορείας του, ο καλλιτέχνης είχε θέσει σαφές το ποιες ήταν οι πολιτικές καταβολές του. Οι «περιπέτειες του Τεν Τεν» κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το 1929. Ήδη το πρώτο τεύχος, που έφερε τον τίτλο «Ο Τεν Τεν στη χώρα των Σοβιέτ» κατηγορήθηκε την εποχή εκείνη για αντικομμουνισμό. Ωστόσο, η πολιτική γραμμή της εφημερίδας ήταν ξεκάθαρη και οι απόψεις του Ερζέ σταθερές. Έτσι, ένα χρόνο αργότερα βγήκε στην κυκλοφορία και το δεύτερο τεύχος με ήρωα τον νεαρό ρεπόρτερ. «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό» Μετά την επιτυχία του πρώτου τεύχους της σειράς, τα οποία κυκλοφορούσαν ως ένθετα με την «Le Vingtième Siècle», ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας πρότεινε στον Ερζέ να «στείλει» τον ήρωά του στο Κονγκό. Η μικρή αφρικανική χώρα την περίοδο εκείνη αποτελούσε μία από τις βελγικές αποικίες και το συντηρητικό έντυπο ήθελε με κάθε τρόπο να ενισχύσει το αποικιοκρατικό και επεκτατικό αίσθημα των Βέλγων αναγνωστών. Έτσι, τα αρχικά πλάνα του σκιτσογράφου που ήθελαν τον Τεν Τεν να ταξιδεύει στην Αμερική, άλλαξαν. Ο Ερζέ, βέβαια, δεν είχε πάει ποτέ στο Κονγκό. Οι πηγές από όπου άντλησε πληροφορίες για τη χώρα ήταν κατά κύριο λόγο τα απομνημονεύματα των βέλγων ιεραποστόλων και οι διηγήσεις των συναδέλφων δημοσιογράφων στην εφημερίδα. Επισκέφθηκε, ακόμα, ένα βέλγικο «αποικιακό μουσείο» προκειμένου να πάρει μια ιδέα σχετικά με τα παραδοσιακά ρούχα και εργαλεία των ντόπιων. Από εκεί εμπνεύστηκε και τις χαρακτηριστικές λεοπάρ φορεσιές. Η ιστορία του τεύχους ήθελε τον Τεν Τεν να ταξιδεύει στη γειτονική ήπειρο και να έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με μία πρωτόγονη φυλή στην καρδιά του Κονγκό. Εκεί ο μικρός ήρωας παρουσιάζεται ως φωστήρας ανάμεσα σε «απολίτιστους» ιθαγενείς. Όλα τα καρέ προβάλλουν τον ίδιο να δίνει λύσεις σε απλοϊκά προβλήματα των ντόπιων που συναντά στο δρόμο του. Παράλληλα, επιχειρεί να τους εμφυτεύσει την πεποίθηση ότι το Κονγκό ανήκει στο Βέλγιο και σιγά σιγά οδεύει προς τον πλήρη εξευρωπαϊσμό. Το πρωτότυπο (πάνω) και η ελληνική έκδοση με την αλλαγμένη μετάφραση (κάτω) «Αγαπητοί μου φίλοι, σήμερα θα σας μιλήσω για τη χώρα σας, το Βέλγιο», απευθύνεται στα παιδιά ενός σχολείου της Ιεραποστολής που καλείται να διδάξει. Αυτά είναι τουλάχιστον τα λόγια του στο πρωτότυπο κείμενο. Διότι τόσο στην ελληνική, όσο και σε άλλες μεταφράσεις, ο Τεν Τεν φέρεται απλώς να παραδίδει μαθήματα αριθμητικής. Παρόλα αυτά, σε όλη την έκταση της ιστορίας οι Κονγκολέζοι παρουσιάζονται και αντιμετωπίζονται ως κατώτερα όντα. Χαρακτηριστικός είναι και ο τρόπος που ο σκιτσογράφος επέλεξε να τους απεικονίσει. Δέρμα κατάμαυρο, τεράστια χείλη που θυμίζουν μουσούδα ζώου και άναρθρες κραυγές. Οι ιθαγενείς έμοιαζαν περισσότερο με πιθήκους, παρά με ανθρώπους. Οι ομοιότητες στον τρόπο που ο Ερζέ απεικόνιζε τους πιθήκους (αριστερά) και τους ιθαγενείς Κονγκολέζους (δεξιά) Από την άλλη, ο κοκκινομάλλης δημοσιογράφος συνοδευόμενος πάντα από τον πιστό του σκύλο, παίρνει το ρόλο του καλού και καλλιεργημένου ανθρώπου που θέλει να τους βοηθήσει να βγουν από το «σκοτάδι» στο οποίο ζουν. Ερχόμενος σε αντιπαράθεση με τους αρχηγούς της φυλής, θέλησε να φέρει στους ιθαγενείς φάρμακα για να γιατρεύσει τις αρρώστιες και δυτική μόρφωση για τα παιδιά τους. Στην ουσία, το μήνυμα που επιχειρεί να περάσει ο Ερζέ είναι σαφές. Οι «πρωτόγονοι» Αφρικανοί έχουν ανάγκη τον «πεφωτισμένο» δυτικό άνθρωπο για να εκσυγχρονιστούν και να προοδεύσουν. «Ο Τεν Τεν είναι ρατσιστής» Είναι γεγονός ότι ο Ερζέ δεν είχε έρθει σε άμεση επαφή με πραγματικούς Κονγκολέζους ή άλλα άτομα της μαύρης φυλής. Παρόλα αυτά, η απόφασή του να υιοθετήσει μία άκρως στερεοτυπική και υποτιμητική απεικόνιση των μαύρων επικρίθηκε αυστηρά. Βέβαια, οι πρώτες ηχηρές αρνητικές κριτικές ήρθαν αρκετές δεκαετίες μετά τη δημοσίευση του τεύχους. Οι επικριτές του Ερζέ τον κατηγόρησαν για απροκάλυπτο ρατσισμό και απαίτησαν τα βιβλία του να αποσυρθούν από τα παιδικά ράφια των βιβλιοπωλείων. Όμως, μέχρι και το θάνατο του δημιουργού, οι απαιτήσεις αυτές δεν βρήκαν αντίκρυσμα. Στην πραγματικότητα, το σκάνδαλο αναζωπυρώθηκε το 2007. Δικηγόροι και απλοί πολίτες πολλών δυτικών κρατών έκαναν μαζικά παράπονα προκειμένου η κυκλοφορία του συγκεκριμένου τεύχους να απαγορευτεί. Καρέ από το τεύχος του «Τεν Τεν στο Κονγκό» Στο Βέλγιο η διαμάχη έφτασε μέχρι τις δικαστικές αίθουσες. Ένας Κονγκολέζος φοιτητής υποστήριζε ότι το έργο του Ερζέ αποτελεί μία προκλητική «δικαιολόγηση της αποικιοκρατίας, της λευκής υπεροχής και της ξενοφοβίας». Μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης στάθηκε υπέρ της προσπάθειας αυτής, θεωρώντας πράγματι ότι το βιβλίο ήταν ακατάλληλο για τα μικρά παιδιά στα οποία απευθυνόταν. Από την άλλη, η υπεράσπιση του έργου του Ερζέ, ο οποίος είχε αφήσει την τελευταία του πνοή το 1983, ήταν επίσης ανένδοτη. Σύμφωνα με τους δικηγόρους, δεν επρόκειτο για ρατσισμό, αλλά για «ευγενή πατερναλισμό». Στόχος του δημιουργού δεν ήταν ποτέ να μειώσει, να προσβάλει ή να απειλήσει τους Κονγκολέζους. Το έργο του αποτελεί μία ζωντανή μεταφορά των καθημερινών αντιλήψεων της συντριπτικής πλειοψηφίας των Βέλγων της εποχής εκείνης. Μία ενδεχόμενη απαγόρευση θα έθετε σε κίνδυνο την ελευθερία του λόγου, αλλά και την ιστορική λογοτεχνία εν γένει. Κανείς δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι συγγραφείς όπως ο Ντίκενς και ο Βερν δε θα κινδύνευαν επίσης από την «έξαρση και την υπερβολή της πολιτικής ορθότητας». Καρέ από το τεύχος «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό» Εν τέλει, τα επιχειρήματα της υπερασπιστικής γραμμής έπεισαν το δικαστήριο. Σύμφωνα με την αθωωτική απόφαση, ο καλλιτέχνης ουδέποτε είχε σκοπό να ρεζιλέψει ή να υποτιμήσει τους Κονγκολέζους. Αντίθετα, σε παρόμοια – αλλά μικρότερης έκτασης – διαμάχη στην Αγγλία, η κυκλοφορία του «Τεν Τεν στο Κονγκό» απαγορεύτηκε από τα παιδικά ράφια των βιβλιοπωλείων. Ίδια τύχη είχε το τεύχος και στην Αμερική. Και το σχετικό link...