Αναζήτηση στην Κοινότητα

Το κόμικς «ΚΑΤΩ Ο ΧΙΤΛΕΡ! ή γιατί ο Καρλ δεν ήθελε να γίνει ποδηλάτης» αναδεικνύει μια άγνωστη ιστορία αντίστασης από μια παρέα αγοριών στα χρόνια της ναζιστικής Γερμανίας. Ποια ήταν η στάση της γερμανικής νεολαίας στην περίοδο του ναζισμού; Αν προσπεράσουμε το άκρως προβληματικό στερεότυπο ότι η νεολαία είναι a priori το πιο προοδευτικό κομμάτι κάθε κοινωνίας και εγγενώς αλλεργική σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό, θα θυμηθούμε τον φανατισμό με τον οποίο ακόμα και δωδεκάχρονα παιδιά υπερασπίστηκαν τον Χίτλερ στις στερνές του ώρες. Αλλά και πολλούς μήνες μετά τη συνθηκολόγηση του Ράιχ, ανήλικοι από 10 έως 18 χρόνων πραγματοποιούσαν επιθέσεις αυτοκτονίας μέσα από τις τάξεις του «Λυκανθρώπου». Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Όταν στις 30 Ιανουαρίου 1933 το NSDAP ανέλαβε την εξουσία, η Χιτλερική Νεολαία επρόκειτο να κυριαρχήσει ως η μοναδική νεολαιίστικη οργάνωση στη Γερμανία. Όλες οι άλλες οργανώσεις νέων (συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, των προσκοπικών, των πεζοπορικών και των εκκλησιαστικών) απαγορεύτηκαν, εξαναγκάστηκαν σε διάλυση ή ενσωματώθηκαν στη νεολαία των ναζί. Κάθε προσπάθεια σχηματισμού ανεξάρτητων ομάδων εκτός Χιτλερικής Νεολαίας διώχθηκε από τους ναζί ως αντικαθεστωτική. Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον, η νεανική αντίσταση στον ναζισμό ήταν ότι και η αντίσταση της υπόλοιπης γερμανικής κοινωνίας: περιθωριακή και θλιβερά μειοψηφική. Εντούτοις υπήρξε. Η πιο γνωστή περίπτωση (μη βίαιης) νεανικής αντίστασης στον ναζισμό ήταν αυτή των χριστιανών φοιτητών του «Λευκού Ρόδου» από το Μόναχο. Άλλη περίπτωση ήταν εκείνη των «Πειρατών του Εντελβάις», εφήβων από τη δυτική Γερμανία που στη διάρκεια του πολέμου προπαγάνδιζαν υπέρ των Συμμάχων, βοηθούσαν Εβραίους φυγάδες και πραγματοποιούσαν σαμποτάζ. Εκτός από τους παραπάνω, η Γκεστάπο δίωξε αμείλικτα και κάθε άλλη έκφανση νεανικής ανυπακοής: από έφηβα παιδιά που διοργάνωναν πάρτι με «αμερικανόφερτη» τζαζ και σουίνγκ, μέχρι και την τελευταία «συμμορία μικρών αλητών», οι οποίοι αρνούνταν να ενταχθούν στη Χιτλερική Νεολαία και δεν έχαναν ευκαιρία να ξυλοφορτώνουν μέλη της. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η παντελώς άγνωστη, μέχρι σήμερα, ιστορία της αντιστασιακής ομάδας γύρω από τον Γιόχεν Μποκ. Μιας πενταμελούς ομάδας μαθητών 15 και 16 ετών από την Ερφούρτη, που το 1943 ξεκίνησαν να ακούνε απαγορευμένους ραδιοφωνικούς σταθμούς από το εξωτερικό και να μαθαίνουν τα ναζιστικά εγκλήματα πολέμου. Παρότι μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας (όπως και εκατομμύρια άλλοι συνομήλικοί τους), στράφηκαν κατά του εθνικοσοσιαλισμού και άρχισαν να γράφουν σε τοίχους και σε φέιγ βολάν συνθήματα όπως «Τέλος στον πόλεμο!» και «Κάτω ο Χίτλερ!». Καταδόθηκαν από συμμαθητές τους, συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο, φυλακίστηκαν επί μήνες, αλλά γλίτωσαν τη θανατική ποινή έπειτα από θετικές γνωμοδοτήσεις που έγραψε ο δάσκαλός τους (και μέλος του NSDAP) Άλμπρεχτ Σουλτς. Η ιστορία των πέντε αντιναζιστών πιτσιρικάδων παρέμεινε άγνωστη επί 70 χρόνια, μέχρι που φοιτητές του Πανεπιστημίου της Ερφούρτης άρχισαν να διερευνούν και να καταγράφουν τα γεγονότα. Το κόμικς των Γιόχεν Βόιτ (συγγραφέα και κατόχου Διδακτορικού στην Ιστορία) και Χάμετ Έσρατ (Βερολινέζου σκιτσογράφου ιρανικής καταγωγής) με τίτλο «Nieder mit Hitler!», αναδεικνύει αυτή τη σπάνια ιστορία εφηβικού θάρρους απέναντι στη βαρβαρότητα. Εκδόθηκε στο Βερολίνο το 2017, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ποταμός σε μετάφραση Χλόης Παπαδοπούλου. Το βιβλίο εστιάζει σε ένα από εκείνα τα παιδιά, τον Καρλ Μέτσνερ (1927-2018), ο οποίος στα τέλη του πολέμου στράφηκε στη χριστιανική πίστη και αργότερα έγινε ευαγγελικός πάστορας στην Ανατολική Γερμανία. Στις αρχές των 1960s η αντιφασιστική του δράση αμφισβητείται, καθώς το μόνο είδος αντιφασισμού που θεωρούνταν αξιομνημόνευτο στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν αυτό των μελών του KPD. Σε εκείνη τη φάση η Στάζι προσπαθεί να τον στρατολογήσει ως χαφιέ, ζητώντας του αναφορές για εκκλησιαστικούς κύκλους. Θα τον κάνει να υποκύψει; Συνοπτικά, το «Κάτω ο Χίτλερ!» είναι πάνω απ’ όλα μια ιστορία ανθρώπων με διαχρονική αίσθηση της ηθικής τους ευθύνης απέναντι στους Άλλους. Και το σχετικό link...

Ιστορικά κόμικς, βιογραφίες, έμπνευση από τη λογοτεχνία, ακόμα και καινούργιος Αστερίξ. Zorμπάς – Πράσινη πέτρα ωραιότατη, Soloup (εκδ. Διόπτρα): Επειδή η επαναφήγηση του Έλληνα κομίστα αφαιρεί τα στερεότυπα που βαραίνουν την πλάτη του εμβληματικού ήρωα. Κάτω ο Χίτλερ! Ή γιατί ο Καρλ δεν ήθελε να γίνει ποδηλάτης, Γιόκεν Βόιτ (εκδ. Ποταμός): Για την ελπίδα που δίνει μια νεανική ιστορία θάρρους ενάντια στον βάρβαρο κόσμο της ναζιστικής Γερμανίας. Η Κόλαση του Δάντη, Πολ και Γκαετάν Μπριζί (εκδ. Οξύ): Γιατί είναι σημαντικό τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας να παίρνουν νέα πνοή, διατηρώντας την αρχική – μεσαιωνική – τους ατμόσφαιρα. Ο κόσμος της σοφίας, Νικομπί & Βενσάν Ζαμπού (εκδ. Μεταίχμιο-Αλεξάνδρεια): Για να ταξιδέψετε στον κόσμο της φιλοσοφίας, όπως τον αφηγήθηκε ο Γιοστέιν Γκάαρντερ, και τον συστήνουν ξανά με τον δικό τους τρόπο δύο κορυφαίοι δημιουργοί των ευρωπαϊκών κόμικς. Κοντά στις ράγιες, Στέλλα Στεργίου & Γεωργία Ζάχαρη (εκδ. Μεταίχμιο): Επειδή οι δύο ταλαντούχες εικονογράφοι μεταφέρουν με μεράκι και φροντίδα άλλο ένα πολυαγαπημένο μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη. Καπετάν Μιχάλης, Παναγιώτης Πανταζής (εκδ. Διόπτρα): Για να γνωρίσετε το πλέον επικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη μέσα από το συναρπαστικό πενάκι του Pan Pan. Ερντογάν: Η άνοδος ενός σύγχρονου σουλτάνου, Τσαν Ντουντάρ (εκδ. Anubis): Επειδή δεν συναντάμε συχνά μια τόσο πειστική βιογραφία από έναν πολέμιο του βιογραφούμενου προσώπου. Θαυμαστός καινούργιος κόσμος, Φρεντ Φόρντχαμ (εκδ. Οξύ): Γιατί η προσέγγιση θυμίζει Blade Runner, αναδεικνύοντας τις προφητικές σκέψεις του Άλντους Χάξλεϊ. Αστερίξ: Η λευκή ίριδα, Ντιντιέ Κονράν & Φαμπκαρό (εκδ. Μαμούθ κόμιξ): Επειδή σατιρίζει σύγχρονα φαινόμενα τόσο επιτυχημένα, ώστε οι Γκοσινί και Ουντερζό θα ήταν περήφανοι. Το Ινκάλ, Moebius & Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι (εκδ. Anubis): Για τον απλούστατο λόγο ότι, αν υπάρχει ένα graphic novel εκεί έξω που άλλαξε την ποπ κουλτούρα, τότε είναι αυτό. Και το σχετικό link...