Search the Community

Στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο των προφεστιβαλικών εκδηλώσεων του ComicdomCon Athens 2025, συναντήσαμε τον μεγάλο ιταλό πολιτικό σκιτσογράφο και κομίστα Φραντσέσκο Τούλιο Αλτάν. Γεννημένος το 1942, με βινιέτες και κόμικς που συνδυάζουν γκροτέσκο χιούμορ, κοινωνικοπολιτική σάτιρα, σουρεαλισμό και μια συνειδητότητα του πεπερασμένου, καθιερώθηκε ως ο σημαντικότερος πολιτικός γελοιογράφος της Ιταλίας. Στην Ελλάδα τον μάθαμε μέσα από τις σελίδες των περιοδικών «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε». Από τα χαρακτηριστικά του κόμικς με τον Κολόμπο και την αντα μέχρι τη λατρεμένη στην Ιταλία παιδική του ηρωίδα, τη σκυλίτσα Πίμπα, η δουλειά του Αλτάν ανατρέπει τις συμβάσεις και αποκαλύπτει την ανθρώπινη φύση. Η συζήτησή μας προσπάθησε να ανατρέξει τη συνολική του πορεία, το υπόβαθρο, τις επιρροές και τις επιδιώξεις του, ενώ κατέληξε στο σήμερα σε ό,τι αφορά την επικαιρότητα και τη γελοιογραφία, με τις απαντήσεις του Αλτάν να μας αποκαλύπτουν ότι για τον ίδιο το χιούμορ πρέπει να έχει και συναισθηματική νοημοσύνη. Κύριε Αλτάν, μου αρέσει ο τρόπος που η δουλειά σας, από τα σκίτσα ως τα κόμικς, εμπεριέχει με κάποιον τρόπο κάτι το παράλογο. Στις πρώτες μου δουλειές υπάρχουν στοιχεία σουρεαλισμού, πριν όμως όλο αυτό να εξελιχθεί σε κανονική δουλειά. Εσείς ωστόσο μιλάτε για το παράλογο. Υπάρχει όντως το παράλογο. Βγαίνει αυθόρμητα. Άλλωστε ο παραλογισμός είναι η ομορφιά της ύπαρξης. Πώς σας αρέσει να σας αποκαλούν ως καλλιτέχνη; Προτιμώ το σκιτσογράφος (στα ιταλικά, βινιετίστας), γιατί δουλειές όπως τα παλιά μου βιβλία κόμικς έχω πολλά χρόνια να κάνω. Είναι εξαιρετικά κουραστική η δουλειά του κομίστα για μένα πια. Είπατε πριν ότι το παράλογο προκύπτει αυθόρμητα. Πιστεύετε πως όσα ζούμε δεν βγάζουν νόημα; Ελπίζω ότι βγάζουν νόημα. Βέβαια μερικές φορές έχω αμφιβολίες, ειδικά τον τελευταίο καιρό. Έχετε σχεδιάσει βιβλία για παιδιά, βινιέτες, κόμικς, πολιτικές γελοιογραφίες. Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση στο να περνάτε από το ένα είδος στο άλλο; Δεν το αντιμετωπίζω ως πρόκληση. Έκανα πράγματα τα οποία άλλοι έκαναν καλύτερα από μένα. Βασικά, όπως όλοι, μιμούμουν ανθρώπους που θαύμαζα. Στην πορεία ο καθένας βρίσκει τον δρόμο του. Συνεπώς δεν είναι πρόκληση. Έπειτα, όσο περνάει ο χρόνος, δεν αντιμετωπίζω τίποτα ως πρόκληση. Επιρροές που διαμόρφωσαν τη δουλειά σας; Είναι πολλοί αυτοί που θαυμάζω, αλλά σε ό,τι με αφορά ψάχνω πάντα το χιούμορ με μια διάσταση σχεδόν γκροτέσκα. Ίσως είμαι πιο κοντά στους αντεργκράουντ αμερικανούς δημιουργούς όπως ο Ρόμπερτ Κραμπ ή στους γάλλους δημιουργούς που τότε δημοσίευαν στο περιοδικό «Hara-Kiri» [σ.σ.: «Hara-Kiri» ήταν ένα γαλλικό σατιρικό περιοδικό και εφημερίδα, πρόδρομος του «Charlie Hebdo». Κυκλοφόρησε από το 1960 έως το 1989, με την εβδομαδιαία έκδοσή του («Hara-Kiri Hebdo») να απαγορεύεται από τη γαλλική κυβέρνηση το 1970, λόγω μιας αμφιλεγόμενης σάτιρας για τον θάνατο του προέδρου Σαρλ ντε Γκωλ. Ως αντίδραση, οι βασικοί συντελεστές του δημιούργησαν το «Charlie Hebdo». Στο «Hara-Kiri» δημοσίευσαν, μεταξύ άλλων, οι Ζορζ Βολίνσκι και Ρεζέρ, καθώς και άλλες εμβληματικές μορφές της γαλλικής γελοιογραφίας και σάτιρας], ακόμα και το σχέδιο των οποίων ήταν επιτηδευμένα άσχημο. Προτιμάτε περισσότερο κάποιο από τα είδη με τα οποία έχετε καταπιαστεί; Σίγουρα αγαπώ ιδιαίτερα την Pimpa. Με διασκέδαζε πολύ αυτού του είδους η δουλειά. Όμως τρέφω ιδιαίτερη νοσταλγία για τις ιστορίες κόμικς που δημιούργησα γιατί με διασκέδαζαν πολύ και απαιτούσαν πολλή ενέργεια, που δυστυχώς δεν έχω πια. Είναι πολύ βαριά και απαιτητική δουλειά. Φέτος η παιδική σειρά σας, η Pimpa, έκλεισε τα 50. Το ξεκινήσατε για το παιδί σας. Το συνεχίζετε για μισό αιώνα. Πώς είναι όλη αυτή η πορεία; Ναι, είναι αλήθεια, το ξεκίνησα παίζοντας με την κόρη μου, η οποία παρεμπιπτόντως έκλεισε φέτος τα 53 της χρόνια και η Pimpa τα 50. Μετά το συνέχισα για το περιοδικό «Corriere dei Piccoli» και πλέον υπάρχει ένα μηνιαίο περιοδικό αφιερωμένο αποκλειστικά σ’ αυτήν, για το οποίο εξακολουθώ να εργάζομαι, πράγμα που κάνω με μεγάλη ευχαρίστηση. Από τότε έχουν περάσει τρεις γενιές μεγαλωμένες με την Pimpa, με τη μια να το περνάει στην επόμενη. Συνεχίζω να το κάνω, αισθανόμενος σχεδόν μια αίσθηση ευθύνης απέναντι σ’ αυτά τα παιδιά. Αυτά τα 50 χρόνια που σχεδιάζετε αυτή την ηρωίδα έχετε νιώσει ποτέ εγκλωβισμένος; Όχι, εγκλωβισμένος δεν ένιωσα. Δεν ξέρω κατά πόσο υπήρχε μια διαρκής προσωπική εξέλιξη όλα αυτά τα χρόνια, ξέρω όμως ότι ο κόσμος της Pimpa έχει πια τους δικούς του κανόνες, τους οποίους επέβαλε η ίδια και δεν τους εφηύρα εγώ. Αφ’ ης στιγμής μού έρχεται μια έμπνευση, είναι πολύ εύκολο να την εντάξω στον κόσμο της. Σαν να πηγαίνει από μόνο του. Με συγκινεί πολύ η ανταπόκριση που έχει η ηρωίδα αυτή σε τρεις διαδοχικές γενιές. Στις δουλειές σας διακρίνουν μερικοί μηδενισμό, μισανθρωπισμό, αποξένωση, απαισιοδοξία. Εσείς είστε κάτι απ’ όλα αυτά; Αισιοδοξείτε καθόλου; Νομίζω ότι αν ήμουν όλα αυτά δεν θα έκανα αυτή τη δουλειά. Ο κόσμος είναι γεμάτος κακούς ανθρώπους, όμως εγώ δεν είμαι μισάνθρωπος. Τους συμπαθώ και τους κακούς, ειδικά όταν τους σχεδιάζω. Μπορεί να ακουστεί κάπως κοινότοπο, αλλά ας πούμε ότι και αυτοί είναι παιδιά μου. Έχετε συνεργαστεί για να δημοσιεύσετε τη δουλειά σας με πλήθος εντύπων όλα αυτά τα χρόνια. Αντιμετωπίσατε ποτέ πρόβλημα στο να περάσει το σκίτσο, να πείτε αυτό που θέλετε; Εδώ και 50 χρόνια συνεργάζομαι με έναν συγκεκριμένο ατζέντη που αντιμετωπίζει τυχόν προβλήματα. Δεν έχω ασχοληθεί ποτέ με κανένα συμβόλαιο. Ο ατζέντης έλυνε τα ανακύπτοντα ζητήματα και «απορροφούσε» τους κραδασμούς. Δημοσιεύω δύο βινιέτες την εβδομάδα, χωρίς να έχω συζητήσει το θέμα με κανέναν σε κανένα έντυπο. Στέλνω απλώς τη βινιέτα. Έχετε δεχτεί ποτέ αντιδράσεις για κάποιο σκίτσο; Μονάχα μια μήνυση μετρώ στο ενεργητικό μου από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, κι αυτό γιατί σε μια βινιέτα ανέφερα την εταιρεία του που λέγεται Mediaset, ενώ έπρεπε να έχω αναφέρει την άλλη του εταιρεία που λέγεται Fininvest. Είχα μπερδέψει τις εταιρείες του. Φυσικά αθωώθηκα. Δειλιάσατε ποτέ να σατιρίσετε κάτι; Ναι, αλλά όχι για πολιτικά θέματα. Μάλλον για τραγικά γεγονότα, που, ακόμα κι αν μου ερχόταν ένα έξυπνο αστείο, δεν το έκανα γιατί θεωρούσα ότι ήταν πολύ σοβαρά και δεν επιδέχονταν σάτιρα. Συνεπώς, δεν πιστεύετε ότι μπορούμε να κάνουμε χιούμορ με τα πάντα. Όχι, δεν το πιστεύω. Είδαμε πρόσφατα, φέρ’ ειπείν, τη λογοκρισία που υπέστη η βραβευμένη με Πούλιτζερ γελοιογράφος της «Washington Post» από τον ιδιοκτήτη της εφημερίδας Τζεφ Μπέζος, όταν επιχείρησε να τον σατιρίσει. Φυσικά, τέτοια περιστατικά είναι απόλυτα κατά της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου, αλλά πια αυτοί οι 4-5 άνθρωποι είναι ανεξέλεγκτοι και αυτοί δεν σου επιβάλλουν λογοκρισία. Αγοράζουν απλά την εφημερίδα σου και σε θέτουν εκτός. Μπήκατε στο επάγγελμα σε μια περίοδο που πλάι σας πορεύονταν θρύλοι των κόμικς και της γελοιογραφίας. Τόσο στην Ιταλία όσο και στη Λατινική Αμερική. Είχατε φίλους; Πιο κοντά απ’ όλους ήμουν με τον Κίνο. Ίσως επειδή άρεσε και στους δυο μας το κόκκινο κρασί. Θυμάμαι μια φορά κάποιος ρώτησε τον Κίνο αν πίνει και μόνος του. Και του απάντησε: «Μ’ ένα ποτήρι κόκκινο κρασί δεν είσαι ποτέ μόνος». Πώς περάσατε από τον ορθολογισμό της αρχιτεκτονικής στον πειθαρχημένο παραλογισμό των κόμικς; Μα δεν τελείωσα ποτέ την αρχιτεκτονική. Από τα 36 μαθήματα που ήταν τότε, πέρασα τα 26. Μετά πήγα για λίγο στη Βραζιλία κι έμεινα εκεί. Πήγα εξαιτίας ενός φίλου που γυρνούσε μια ταινία. Σαν βοηθητικό προσωπικό, ας πούμε. Δεν είχα ιδέα φυσικά από σινεμά, όμως μου άρεσε πάρα πολύ η εμπειρία του κινηματογράφου. Μαγεύτηκα από τη Βραζιλία κι εκεί γνώρισα και τη γυναίκα μου και γεννήθηκαν η κόρη μας, η Κίκα, και η ηρωίδα μου, η Pimpa. Πώς δουλεύετε; Ελεύθερα; Με ωράριο και πειθαρχία; Παλιά, όταν έκανα κόμικς, δούλευα μόνο το βράδυ μέχρι τις 04.30, και μετά κοιμόμουν ως το μεσημέρι. Τώρα πια δουλεύω φυσικά λιγότερες ώρες, κυρίως το πρωί, αλλά δουλεύω κάθε μέρα. Πώς σας διαμόρφωσαν η καταγωγή σας και η παρουσία στη ζωή σας του καταξιωμένου μπαμπά σας; Είχα την τύχη να μεγαλώσω σ’ ένα σπίτι που διάβαζαν πολύ, ήταν εξαιρετικά καλλιεργημένοι… Ο πατέρας μου, όντως, ήταν το μεγαλύτερο όνομα της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στην Ιταλία κι έτσι μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι μ’ έναν πλούτο βιβλίων και μπορούσα να διαβάσω ό,τι ήθελα έχοντας συγχρόνως μια καλή σχέση με τον πατέρα μου, ο οποίος με βοήθησε πολύ. Δεν είχα βέβαια κινητό τηλέφωνο. Γιατί το λέτε αυτό; Γιατί νομίζω ότι χάνονται πολύς χρόνος και συγκέντρωση με τα κινητά. Πώς κατορθώνει ένας άνθρωπος όπως εσείς, που προέρχεται από μια ευκατάστατη οικογένεια, να βγει από το προσωπικό του προνόμιο και να δει τη μεγάλη εικόνα – άλλα πράγματα, τα οποία να μεταβολίσει και ύστερα να θίξει και να καυτηριάσει; Νομίζω στην αφύπνισή μου και στον αριστερό προσανατολισμό μου έπαιξε μεγάλο ρόλο η Βραζιλία. Γυρνώντας για τις ανάγκες της ταινίας (που λέγαμε πριν) σε όλη τη Βραζιλία, είδα με τα μάτια μου τις ταξικές διαφορές και εκτέθηκα σ’ αυτές για πρώτη φορά. Ήταν σαν να ξύπνησα ένα πρωί στον «τρίτο κόσμο». Ήταν μεγάλο σχολείο για μένα. Γιατί πιστεύετε άλλοι δεν το κατορθώνουν αυτό; Νομίζω πως σήμερα οι περισσότεροι δυσκολεύονται να βγουν από τον μικρόκοσμό τους. Κι αυτό είναι κάτι που προωθείται από πάνω μαζί με τον φόβο πως ίσως να χάσεις τον μικρόκοσμό σου, οπότε μη βγεις και πολύ από αυτόν. Είναι μια παλιά τεχνική. Κάνατε πρόσφατα ένα σκίτσο με τον Τραμπ. Μια παραλλαγή ενός κλασικού αστείου σας. Πώς τον βλέπετε; Σκέφτομαι το χειρότερο δυνατό. Ξεπερνάει κάθε λογική. Είναι ακατανόητο πώς ένας λαός εκλέγει τέτοια άτομα. Εγώ είμαι 23. Θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα με ειρήνη, ενωμένη Ευρώπη, ευρωπαϊκά λεφτά στην τσέπη, Ίντερνετ και ελεύθερη μετακίνηση. Εσείς έχετε πιο πολλές εικόνες. Θυμάστε ένα μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα. Τι θα λέγατε σε έναν άνθρωπο της γενιάς μου σήμερα; Να αντέξετε και να αντισταθείτε γιατί οι εποχές είναι πολύ δύσκολες. Λυπάμαι πολύ. Σ.σ.: θερμές ευχαριστίες στη Νίκη Τζούδα, συνεκδότρια του περιοδικού «Βαβέλ», και στην Εύη Τζούδα για την πολύτιμη βοήθειά τους με τη διερμηνεία της συνέντευξης. Και το σχετικό link...

Αν και είναι γνωστός κυρίως για το σαρκαστικό χιούμορ των κόμικς και των γελοιογραφιών του και τους αντιηρωικούς χαρακτήρες του, ορισμένες φορές συνομιλεί με εικαστικά έργα του παρελθόντος. Και το κάνει υπέροχα. Την περασμένη εβδομάδα επισκέφθηκε την Αθήνα ο μεγάλος Ιταλός δημιουργός Francesco Tullio Altan. Η παρουσία του στη χώρα μας ήταν μια καλή αφορμή για μια αναψηλάφηση κάποιων λεπτομερειών της δουλειάς του που συνήθως παραμένουν στο περιθώριο, υποτονισμένες και επισκιασμένες από το διαβρωτικό χιούμορ που κυριαρχεί σε κάθε του σκίτσο, σε κάθε του καρέ. Μια από αυτές τις λεπτομέρειες είναι η περιστασιακή του «καταφυγή» σε γνωστά έργα τέχνης του παρελθόντος από τα οποία εκκινεί για να τα παρωδήσει και να τα προσαρμόσει στις δικές του αφηγήσεις, κλείνοντας πονηρά το μάτι στον αναγνώστη και καθιστώντας τον «συνένοχο» της «βεβήλωσης», με την προϋπόθεση ότι αυτός θα αντιληφθεί την «παρουσία» του πρωτοτύπου και την εσκεμμένη παραποίησή του. Αν δεν τα αντιληφθεί όλα αυτά, μπορεί και πάλι να απολαύσει το έργο χωρίς συνέπειες. Αν όμως καταλάβει από πού προέρχεται η έμπνευση για κάποιες εικόνες, αν θυμηθεί το αρχικό τους πλαίσιο, αν ανατρέξει στα βιβλία για να τις (ξανα)μελετήσει, αν τελικά τις αντιμετωπίσει με ανοιχτό μυαλό, αναπλαισιωμένες και αλλαγμένες, θα καταφέρει να πολλαπλασιάσει την απόλαυση και να γίνει συνδημιουργός του νοήματος ενώ παράλληλα θα επανανοηματοδοτήσει τα πρωτότυπα. Τα έργα τέχνης άλλωστε δεν είναι ιερά τοτέμ, η ιδιοποίησή τους δεν αποτελεί ταμπού, δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε ερμητικά κλειστές προθήκες μνήμης και νοήματος. Αντιθέτως, για να παραμένουν επίκαιρα και ζωντανά, για να προκαλούν συνειρμούς και να συμβάλλουν στην κατανόηση της Ιστορίας και του παρόντος, πρέπει να διατηρούν μια ρευστότητα και μια ευελιξία (επανα)χρήσης. Φρανθίσκο Γκόγια, «Ο Κρόνος καταβροχθίζει τον γιο του», 1823 Ο Altan φαίνεται να το γνωρίζει καλά και να μη διστάζει να παίξει με τη φωτιά της αναμέτρησης με εμβληματικά έργα της ιστορίας της τέχνης. Όπως για παράδειγμα με τον μυθολογικό «Κρόνο που καταβροχθίζει τον γιο του», συγκλονιστικό και μακάβριο πίνακα του Ρούμπενς (1636) τον οποίο θεματικά επανέλαβε και ο Γκόγια (1823). Κι αν στον Ρούμπενς επικρατεί μια επιτηδευμένη μπαρόκ θεατρικότητα με έμφαση στις σκισμένες σάρκες του μικρού παιδιού που ουρλιάζει και στον ρομαντικό Γκόγια τονίζεται η παράνοια του θεού-πατέρα που κυριολεκτικά παραμορφώνεται τη στιγμή της παιδοκτονίας, στον Altan κυριαρχεί ο απόλυτος κυνισμός, ο ωμός πραγματισμός της εποχής μας. Δεν πειράζει να τρώμε τα παιδιά μας, υπαινίσσεται ο Altan, αρκεί να μην προσβάλλουμε τα χρηστά ήθη του αστικού καθωσπρεπισμού μας. Σε μια παρόμοια απόπειρα, ο Altan στρέφεται στην παράδοση των εξιδανικευμένων Αφροδιτών και τις σατιρίζει πλησιάζοντας περισσότερο και πάλι στον Γκόγια ή και στον Μανέ και όχι στις αναγεννησιακές φιγούρες της θεάς της ομορφιάς. Η γυμνή Αφροδίτη, ηδυπαθώς ξαπλωμένη (π.χ. Τισιάνο, Αφροδίτη του Ούρμπινο, 1534) ή ελαφρώς κοιμώμενη (π.χ. Τζιορτζιόνε, Κοιμώμενη Αφροδίτη, 1540) αποτέλεσε κατ’ επανάληψη θέμα της δυτικής ζωγραφικής. Εντουάρ Μανέ, «Ολυμπία», 1863 Ο Γκόγια την εξανθρώπισε με τη «Γυμνή Μάχα» του (1792) για να εξοργίσει την Ιερά Εξέταση που σκανδαλίστηκε με το γυμνό σώμα μιας καθημερινής γυναίκας της λαϊκής τάξης, και ο Μανέ προκάλεσε ακόμη περισσότερο τον ακαδημαϊσμό και τις συμβάσεις τοποθετώντας στη θέση της μια ιερόδουλη («Ολυμπία», 1863) την ώρα της εργασίας της, κοιτώντας κατάματα τους υποκριτές θεατές της και δυνητικούς πελάτες της. Ο Altan παρουσιάζει στην ίδια στάση την Άντα, τη δική του σάρκινη πρωταγωνίστρια και μοναδικό θετικό χαρακτήρα σε ένα βιβλίο που ασφυκτιά από ηλίθιους, απατεώνες και γλοιώδεις άνδρες. Μόνο που από το «αναγεννησιακό παράθυρο προς τον κόσμο» φαίνεται νύχτα, ενώ τη θέση της υπηρέτριας έχει πάρει ένας σιχαμερός, κουτοπόνηρος τυχοδιώκτης και στο ακατάστατο δωμάτιο κυριαρχούν οι μύγες. Λίγες σελίδες νωρίτερα, η Άντα θα μιμηθεί την απελπισμένη φιγούρα του πρώιμου εξπρεσιονισμού του Μουνκ («Κραυγή», 1893), όχι όμως επειδή τελεί εν συγχύσει στον αναδυόμενο, μοντέρνο, βιομηχανικό κόσμο του τέλους του 19ου αιώνα αλλά γιατί την καταδιώκουν αυτοί που έχουν βάλει στο μάτι την κληρονομιά της. Hokusai, «Το Μεγάλο Κύμα», 1831 Και σε πιο ανύποπτες στιγμές όμως, για παράδειγμα όταν πλησιάζουν στο τέλος τους οι απολύτως αποτυχημένες απόπειρες του Κολόμβου να ανακαλύψει νέες ηπείρους στο αντιαποικιακό Colombo, το καράβι του περιδινείται στο «Μεγάλο Κύμα» (1831) του Χοκουσάι. Μόνο που στο έργο του Ιάπωνα χαράκτη και ζωγράφου, στο βάθος υπήρχε το μεγαλοπρεπές όρος Φούτζι. Στο Colombo υπάρχουν μόνο αστραπές και κεραυνοί, συμπληρώνοντας το διάχυτο κλίμα σήψης, παρακμής και καταστροφής που διαπνέει το σύνολο του έργου του Altan. Ένα έργο στο οποίο ο κόσμος μας βρίσκεται ένα βήμα πριν το τέλος (ή ένα βήμα μετά;) συμπαρασύροντας μαζί του και τα έργα τέχνης του παρελθόντος. Τα μόνα, ίσως, που θα άξιζε να σωθούν από έναν τέτοιο κόσμο. Και το σχετικό link...

Μία κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών υποδέχτηκε τον Αλτάν την περασμένη εβδομάδα για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Μία σπάνια και άκρως ενδιαφέρουσα συνάντηση με τον κορυφαίο Ιταλό γελοιογράφο και δημιουργό κόμικς στο Ιταλικό Ινστιτούτο πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 6 Μαρτίου στο πλαίσιο των προφεστιβαλικών δράσεων του Comicdom Con Athens 2025 – και φυσικά το Καρέ Καρέ ήταν εκεί! Αλλά όχι μόνο. Η αίθουσα εκδηλώσεων του Ινστιτούτου ήταν ασφυκτικά γεμάτη και οι επιπλέον καρέκλες δεν σταμάτησαν να προστίθενται ακόμα και μετά την έναρξη της ομιλίας. Αρχικά, ο διευθυντής του Ιταλικού Ινστιτούτου κ. Francesco Neri στάθηκε στην επέτειο 50 ετών από τη δημιουργία της Πίμπα, της δημοφιλέστερης ηρωίδας για παιδιά που δημιούργησε ο μεγάλος Ιταλός καλλιτέχνης. Το Ιταλικό Ινστιτούτο εξασφάλισε μερικά αντίτυπα της ειδικής έκδοσης του ιταλικού υπουργείου Εξωτερικών «Pimpa viaggia in Italia» (Η Πίμπα ταξιδεύει στην Ιταλία) και τα μοίρασε σε όσα παιδιά βρίσκονταν στην αίθουσα. Ομοτράπεζοι του Altan ήταν ο «δικός μας» ιστορικός τέχνης και δημοσιογράφος Γιάννης Κουκουλάς, ο σχεδιαστής κόμικς Παναγιώτης Μητσομπόνος και ο γελοιογράφος και σχεδιαστής κόμικς Σπύρος Δερβενιώτης. Κατά την αρχική εισήγησή του ο Κουκουλάς μάς ξενάγησε στον κόσμο του Altan, έναν κόσμο σε παρακμή, γεμάτο αντιηρωικές φιγούρες που εκ πρώτης όψεως προκαλεί μηδενική ταύτιση στον αναγνώστη. Κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση στην εκδοτική παρουσία του καλλιτέχνη στην Ελλάδα, ο Κουκουλάς επισήμανε ότι δουλειά του δημοσιευόταν ήδη από τις σελίδες του πρώτου τεύχους της «Βαβέλ», ενώ συχνά σχέδιά του κοσμούσαν εξώφυλλα του περιοδικού. Ενδιαφέρον είχε η μοναδική ένσταση του καλλιτέχνη σε όσα του «καταλόγισε» ο εισηγητής αναφορικά με τον κυνισμό του: ο Altan υπογράμμισε πως δεν είναι κυνικός ο ίδιος, ασχέτως αν είναι οι χαρακτήρες του – σε αντίθεση με αυτούς, ο ίδιος συνεχίζει να ελπίζει. Με τη σειρά του, ο ιταλοτραφής Παναγιώτης Μητσομπόνος μοιράστηκε μαζί μας την προσωπική του εμπειρία με το έργο του Altan, εστίασε όμως περισσότερο σε μια πιο αθέατη πλευρά του, αυτή του Kamillo Kromo, ενός ήρωα για – όχι και τόσο μικρά – παιδιά που δημιούργησε ο Altan όσο ήταν στο Ρίο Ντε Τζανέιρο το 1973, ενός χαμαιλέοντα που δεν μπορεί να μάθει τα χρώματα, ανοίγοντας ενδιαφέρουσες συζητήσεις για τη διαφορετικότητα. Κατά τη συζήτηση με το κοινό που ακολούθησε, ο Altan μίλησε για όλα: για τη σχέση του με την πολιτική και την πολιτική γελοιογραφία που ξεκίνησε κατόπιν αιτήματος του τότε εκδότη του αλλά στην πορεία τού φάνηκε «διασκεδαστική», τους γυναικείους χαρακτήρες στα έργα του, ενθαρρύνοντας τις γυναίκες να «συνεχίσετε έτσι!», για την απεικόνιση υπαρκτών προσώπων… Θα ήταν το πιο ζωηρό κομμάτι της εκδήλωσης, αν δεν ακολουθούσε ο «σκιτσογραφικός διάλογος» του δημιουργού με τον Σπύρο Δερβενιώτη, κατά τη διάρκεια του οποίου οι δύο καλλιτέχνες σχεδίασαν από δέκα σκίτσα, τα οποία κληρώθηκαν τελικά σε είκοσι τυχερούς από το κοινό. Πάντα φιλικός και προσηνής, στο τέλος της εκδήλωσης ο Altan υπέγραψε και σχεδίασε σε όλους, ολοκληρώνοντας με τον καλύτερο τρόπο ένα απόγευμα με έναν θρύλο των ευρωπαϊκών κόμικς στο κέντρο της Αθήνας. Αν και δεν συνηθίζει να σχεδιάζει υπαρκτά πρόσωπα, ο Altan μας εκμυστηρεύτηκε... εμπράκτως ότι διασκεδάζει να κάνει γελοιογραφίες με τον Tραμπ. Και το σχετικό link...

Στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας ένας ακροδεξιός βουλευτής μπουκάρει και κατεβάζει τα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη γιατί πιστεύει πως προσβάλλουν την πίστη (του). Στη Θεσσαλονίκη κάποιοι ακροδεξιοί απειλούν να γκρεμίσουν το γλυπτό που πρόκειται να ανεγερθεί στη μνήμη του Γιάννη Μπουτάρη στην πλατεία Φαναριωτών. Πριν από λίγο καιρό αποσύρθηκε το έργο της Γεωργίας Λαλέ από το ελληνικό προξενείο της Νέας Υόρκης με εντολή Γεραπετρίτη επειδή κάποιοι άλλοι ακροδεξιοί ένιωσαν ότι προσβάλλεται η σημαία τους. Σαν πολλοί δεν έγιναν οι ακροδεξιοί εδώ πέρα και αποφασίζουν τι θα βλέπουμε και τι όχι; Και σαν πολύ θάρρος δεν πήραν τώρα τελευταία; Τους αντιμετωπίζαμε ως γραφικούς με τη λανθασμένη κι αυτάρεσκη βεβαιότητα ότι θα τους ξεράσει η Ιστορία, καθώς είχαμε την αυταπάτη ότι ο ορθός λόγος πάντα νικά και όλα τα φασιστικά απολειφάδια σκορπά. Μα αυτοί γίνονταν όλο και περισσότεροι και διαρκώς αποθρασύνονταν. Γελοιογραφία του Altan από τη συλλογή «Τέρμα η αυτολογοκρισία, είμαι ένας μαλάκας», εκδ. Βαβέλ, 1985. Με παρόμοιες κοινωνικές διεργασίες πριν από λίγα χρόνια είδαμε τη Χρυσή Αυγή από το περιθώριο να γίνεται κοινοβουλευτικός ρυθμιστής και τρίβαμε τα μάτια μας. Αλλά ήταν ήδη αργά. Μήπως τώρα μπορούμε να προλάβουμε τη «δεύτερη φορά Ακροδεξιά»; Αν την αφήσουμε να αλωνίζει θεωρώντας ότι η αστική δικαιοσύνη θα επιληφθεί του ζητήματος και το κράτος θα προστατεύσει την τέχνη, θα είμαστε βαθιά νυχτωμένοι. Ο δυτικός κόσμος δεν βαδίζει πια μόνο προς τα δεξιά. Έχει φτάσει τέρμα δεξιά. Οι κάποτε ξεπερασμένοι και αστείοι θρησκόληπτοι και πατριδοκάπηλοι νοσταλγοί του Παπαδόπουλου, των τανκς, της τάξης και της ασφάλειας απειλούν σαν οδοστρωτήρας να ισοπεδώσουν κατακτήσεις δεκαετιών. Πρέπει να περισώσουμε την τέχνη από τις ορέξεις τους. Αποτελεί την πιο εύκολη λεία τους και συνάμα, αν τα καταφέρουν να τρομάξουν τους καλλιτέχνες, την πιο συμβολική νίκη τους. Βρέχει σκατά, όλο και περισσότερα, όλο και πιο βρομερά, κι εμείς δροσιζόμαστε. Πλησιάζει η στιγμή που θα μας αναγκάσουν να τα φάμε και τότε δεν θα υπάρχει επιστροφή. Και το σχετικό link...

Μετά από ένα αρκετά δύσκολο καλοκαίρι σε πολλά επίπεδα, ήρθε η ώρα να αναζητήσουμε άλλους κόσμους έξω από τον πλανήτη μας. Έστω προσωρινά, έστω με τη φαντασία μας. Το 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Comics & Animation «Chaniartoon» θα μας προσφέρει αυτή τη δυνατότητα για δύο εβδομάδες ανοίγοντας τις πύλες του στην πιο «διαστημική» εκδοχή του. Το φετινό Chaniartoon θα διαρκέσει από τις 11 μέχρι τις 24 Σεπτεμβρίου, φυσικά στα Χανιά, με ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων δωρεάν για το κοινό. Η πρώτη εβδομάδα του φεστιβάλ θα είναι αφιερωμένη στην τέχνη τού Animation με καθημερινές προβολές ταινιών μικρού μήκους στο θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης». Ειδικά την Τρίτη 12/9 στην Πύλη της Άμμου (Σαμπιονάρα), θα προβληθούν ταινίες αφιερωμένες στην επιστημονική φαντασία και το μυστήριο («Visible and Invisible Mysteries»), ενώ την Πέμπτη 14/9 («Earth on Alert») οι ταινίες θα είναι εστιασμένες στις πληγές της Γης: περιβαλλοντική καταστροφή, προσφυγικό, πόλεμος κ.ά. Το ΠΣΚ 15-17/9 η εβδομάδα του Animation θα κορυφωθεί στο Cine «Κήπος» με την προβολή της μεγάλου μήκους ταινίας «Perlimps» (Παρασκευή 15/9), των βραβευμένων ταινιών του Chaniartoon (Σάββατο 16/9) και του ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο Ιταλό σχεδιαστή Altan: «Με λένε Αλτάν και φτιάχνω σκίτσα» (Κυριακή 17/9). Παράλληλα με τις προβολές την πρώτη εβδομάδα του φεστιβάλ, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει διαστημικού επιπέδου ομιλίες (Τετάρτη 13/9, 20.00-22.00). Όπως της επιστήμονα της διαστημικής ζωής dr. Jancy McPhee για το πώς η τέχνη βοηθά την εξερεύνηση του Διαστήματος, την επιστήμη και την τεχνολογία. Ή του αστροναύτη της NASA Stanley G. Love, για το πώς η διαστημική τεχνολογία παρουσιάζεται στις ταινίες anime. Δύο ομιλίες ακόμη θα λάβουν χώρα την Παρασκευή 15/9 για το πώς σχεδιάζεται ένας εξωγήινος και για το πώς δημιουργούνται οι ηχοτοπίες. Διάφορες άλλες δράσεις, εργαστήρια και παιχνίδια δεν θα αφήσουν ασυγκίνητη καμία ηλικιακή ομάδα. 16/9: Προβολή «Με λένε Αλτάν και φτιάχνω σκίτσα» Η δεύτερη εβδομάδα θα είναι εστιασμένη στο… σύμπαν των κόμικς. Πλήθος εκδηλώσεων, ομιλιών και workshops λοιπόν αναμένεται να προσελκύσουν μικρούς και μεγάλους φίλους της Ένατης Τέχνης. Ενδεικτικά αναφέρουμε το εργαστήριο χαρακτικής από τον Μάριο Ιωαννίδη, τις Αφηγήσεις Παραμυθιών στο Υδραγωγείο Σπλάντζια και το «Sketching Stylized Portraits» από τον Κώστα Δρακούλη. Τα εργαστήρια της Βίβιαν Τερζοπούλου («Έλα να φτιάξουμε μια ιστορία κόμικ») και του Νικόλα Στεφαδούρου («Συνταγή για κόμικ… μόνο για παιδιά!») θα ενθουσιάσουν τους μικρούς μας φίλους. Ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένουμε παρουσιάσεις, όπως του «Θησαυρού της Βαγίας» σε διασκευή κόμικς διά χειρός Kanellos Cob, του Ηλία Ταμπακέα για το επάγγελμα του σκιτσογράφου, του Γιάννη Ιατρού για τα Disney κόμικς και την πολιτική ορθότητα και του νέου βιβλίου «Η σημειωτική των Κόμικς» (με ομιλητές τους Daniele Barbieri, Γιάννη Κουκουλά, Γιάννη Μιχαηλίδη και Λευτέρη Σταυριανό). Επίσης την Κυριακή 24/9 θα γίνει μια ομιλία σχετικά με το έργο τής Joyce Farmer καθώς και της Francesca Ghermandi, οι οποίες θα παρευρεθούν από κοντά. Τέλος θα παρουσιαστεί το λεύκωμα «Μικρός Ήρως – 70 χρόνια». Δεν θα μπορούσε βέβαια να γίνει Chaniartoon χωρίς Artists Alley, που κατά το τελευταίο τριήμερο του φεστιβάλ (ΠΣΚ 22-24/9) θα φιλοξενήσει 66 καλλιτέχνες, τους εκδοτικούς οίκους Jemma Press, ΜΑΜΟΥΘ COMIX, Μικρός Ήρως, όπως και τη Λέσχη Φίλων Κόμικ και το βιβλιοπωλείο Comixadiko. Τέλος, το Σάββατο 23/9 ο Τάσος Μαραγκός θα σχεδιάσει live στο «Tasmar – live Drawing Sessions» και την Κυριακή 24/9 οι καλλιτέχνες Αντώνης Βαβαγιάννης, Νίκος Καμπασελές, Σταύρος Κουτσιούκης και Θανάσης Πετρόπουλος θα επιδοθούν σε ένα ξεχωριστό παιχνίδι αναμέτρησης στην πλατεία Κατεχάκη. Οι εκθέσεις του Chaniartoon Κατά τις δύο αυτές εβδομάδες το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει τη μεγάλη έκθεση κόμικς του φεστιβάλ με έργα πολλών καλλιτεχνών που έχουν δημιουργήσει έργα σχετικά με το Διάστημα. Στο θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» θα φιλοξενηθεί επίσης καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ η έκθεση «Luciano Gatto – Πάνω από 60 χρόνια ιταλικού χιουμοριστικού κόμικς», που μεταφέρθηκε από το Μουσείο WoW του Μιλάνου στα Χανιά και στήθηκε σε επιμέλεια Γιάννη Ιατρού. Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης, από τις 21 έως τις 24 Σεπτεμβρίου, θα παρευρίσκονται οι διεθνείς καλεσμένοι δημιουργοί Disney κόμικς Luciano Gatto και Valerio Held. 21-24/9: Luciano Gatto (αριστερά) και Valerio Held (δεξιά) Τέλος, η έκθεση θα περιλαμβάνει έργα καλλιτεχνών επηρεασμένα από τα 70 χρόνια του Μικρού Ήρωα αλλά και πρωτότυπα διαδραστικά έργα φοιτητών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Παράλληλα το κοινό θα μπορέσει να επισκεφτεί τον χώρο και να διαδράσει με VR τεχνολογία αλλά και να διαβάσει σύγχρονα και παλιότερα κόμικς από τη Chaniartoon Comic Library. ▬▬▬▬▬▬▬▬ 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Comics & Animation CHANIARTOON ● Πού: Χανιά ● Πότε: 11-24 Σεπτεμβρίου 2023 Για το πλήρες πρόγραμμα και για δήλωση συμμετοχής στα εργαστήρια επισκεφτείτε: chaniartoonfest.gr Και το σχετικό link...