Αναζήτηση στην Κοινότητα

Η Παναγιά των κόμικς Στη μεγάλη γιορτή του χριστιανισμού, κεντρικό πρόσωπο είναι η μητέρα του Ιησού. Η άμωμος σύλληψη σε συνδυασμό με την επαναλαμβανόμενη παρουσία της Παναγίας σε ατέλειωτες εικόνες και κείμενα ήταν αρκετά για να της χαρίσουν μικρούς ή και μεγαλύτερους ρόλους στα κόμικς. Όχι πάντα με τον «δέοντα» σεβασμό. Η τάση αποδόμησης κάθε θέσφατου, κάθε ιερού και όσιου στη σύγχρονη τέχνη, δεν ξενίζει πια κανέναν. Αντίθετα, πολλές φορές είναι ο κανόνας. Μέρος της τέχνης αυτής είναι και τα κόμικς που, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1970 και μετά, έχοντας διευρύνει το target group τους και προσεγγίζοντας όλο και περισσότερους ενήλικους αναγνώστες μέσω της επέκτασης της θεματολογίας τους, έχουν περιλάβει σε χιουμοριστικές κυρίως ιστορίες ακόμα και «ιερά» πρόσωπα. Χιούμορ και σεβασμός Ενα τέτοιο πρόσωπο είναι και η Παναγία, που συχνά-πυκνά κάνει την εμφάνισή της στα καρέ της ένατης τέχνης. Στο εμβληματικό για τα εναλλακτικά κόμικς και πρωτοποριακό ως προς την εν μέρει αυτοβιογραφική του διάσταση άλμπουμ του Justin Green με τίτλο Binky Brown Meets the Holy Virgin Mary (1972), η εικόνα και η μορφή της Παναγίας γίνονται ο εφιάλτης του καθολικού νεαρού πρωταγωνιστή που κατατρύχεται από ενοχικά σύνδρομα λόγω της εξερεύνησης και ανακάλυψης της σεξουαλικότητάς του. Η μητρική και προστατευτική εικόνα της Μαρίας στο εξώφυλλο του άλμπουμ θα εξελιχθεί σε μαρτύριο για την εφηβική και μετεφηβική ηλικία του Binky Brown. Ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, alter ego του Justin Green, αρχίζει να αποκτά εμμονές και να έχει φαντασιώσεις ότι οι σεξουαλικές ορμές του πληγώνουν τα θεία. Μεγαλώνοντας, χτίζει στο μυαλό του και στον διαταραγμένο ψυχισμό του τη βεβαιότητα ότι από το πέος του και εν συνεχεία από τα δάκτυλά του, εκτοξεύονται θανατηφόρες ακτίνες που μπορούν να γκρεμίσουν τις εκκλησίες και να πληγώσουν τους άλλους ανθρώπους, ως αποτέλεσμα των «βρόμικων» σκέψεών του. Ο Binky Brown αποτελεί για τους ιστορικούς του είδους ένα από τα πρώτα εναλλακτικά κόμικς της ιστορίας που άνοιξε τον δρόμο για τα αυτοβιογραφικά κόμικς που θα ακολουθούσαν, όπως αυτά του Harvey Pekar, του Robert Crumb, του Art Spiegelman κ.ά. Σίγουρα αποτελεί το πρώτο κόμικς που περιέλαβε την Παρθένο Μαρία στον τίτλο του και αφηγήθηκε τον ψυχολογικό Γολγοθά ενός καλλιτέχνη υπό το βάρος της υποτιθέμενης ανικανότητάς του να φανεί αντάξιος των προσδοκιών του καθολικού του περιβάλλοντος, δηλαδή να παραμείνει ασεξουαλικός και χωρίς γενετήσιες ορμές καθόσον το βαρύ βλέμμα της Παναγίας τον απειλεί. Λιγότερο απειλητικές αλλά επιρρεπείς σε όλα τα ανθρώπινα πάθη και λάθη είναι οι θεϊκές και θεοποιημένες μορφές στο σύμπαν των κόμικς του Ivan Brunetti. Ιδιαίτερα στη σειρά Schizo (έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Inkpress/Κορμοράνος), ο Θεός και ο Υιός του έχουν απεικονιστεί, καλλιτεχνική αδεία, να επιδίδονται σε εξαιρετικά βλάσφημες και ασεβείς για τους πουριτανούς πράξεις. Σε μία από τις σύντομες ιστορίες του Brunetti μάλιστα, η Παρθένος Μαρία απεικονίζεται με τη μορφή της Ολιβ Οϊλ να καπνίζει κρακ δίπλα σε έναν κακό και εκδικητικό Θεό, ο οποίος μόλις προηγουμένως έχει εκτελέσει τον μοναχογιό του. Η Παναγία του Alan Moore (αριστερά) - Μια εναλλακτική Παναγία στο Promethea του Alan Moore απεικονίζεται με ένα φίδι στα πόδια και την ημισέληνο στο κεφάλι (δεξιά) Περισσότερο θεϊκή, αλλά ενταγμένη σε ένα πανθεϊστικό και, ίσως, παγανιστικό κλίμα, όπως αυτό που συνηθίζει ο Alan Moore στα σενάρια των κόμικς του, είναι η Παναγία στο Promethea, που, ενώ αρχικά συγκρίνεται με κάθε αντίστοιχη γυναικεία θεϊκή φιγούρα, όπως η Ισις της αιγυπτιακής μυθολογίας, στον επίλογο της σειράς απεικονίζεται όπως και σε μια ασυνήθιστη εκδοχή της καθολικής εικονογραφίας, με μια ημισέληνο αντί φωτοστέφανου πάνω από το κεφάλι της και ένα φίδι ανάμεσα στα πόδια της που συμβολίζει την άμωμο σύλληψη. Γυναικείες θεότητες στο Gods Playing Cards του Slapp Δίπλα στην αιγυπτιακή Ισιδα, την αρχαιοελληνική Ηρα και άλλες γυναίκες-θεές παρουσιάζεται η Μαρία και στο Gods Playing Cards του Slappy. Σε μια σειρά κόμικς που παρουσιάζει τους θεούς από όλες τις θρησκείες του κόσμου να λύνουν τα προβλήματά τους ή να δημιουργούν νέα και να φιλοσοφούν παίζοντας μια παρτίδα πόκερ, σε δύο συνέχειες ο δημιουργός αντικατέστησε τους αρσενικούς θεούς με τις γυναίκες (τους) πάνω από την πράσινη τσόχα. Η Μαρία και οι υπόλοιπες συζητούν για τα ταίρια τους και τα δώρα τους με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Η Παναγία του Ivan Brunetti δεν είναι και τόσο …αθώα, ενώ στο Holy F*ck των Nick Marino και Daniel Arruda Massa, ο Ιησούς στέλνει χαιρετίσματα στη Μαρία μέσω του πατέρα του Βλάσφημο και χιουμοριστικό είναι και το πρόσφατο Holy F*ck των Nick Marino και Daniel Arruda Massa, με πρωταγωνιστές τον Ιησού και τον Σατανά, που αποτελούν ένα παράδοξο ζευγάρι σε συνεργασία ώστε να αποτραπεί η επιστροφή των παλαιών θεών στη Γη. Η Παρθένος Μαρία μπορεί να μην εμφανίζεται αλλά η παρουσία της υποδηλώνεται υπαινικτικά όταν ο Ιησούς ζητά από τον πατέρα του σε μια επιστολή του να της δώσει χαιρετίσματα. Από τις πιο συνηθισμένες «παρουσίες» της Μαρίας στα κόμικς είναι και η εκδοχή της Πιετά του Μικελάντζελο. Το διάσημο γλυπτό του αναγεννησιακού καλλιτέχνη, με την Παναγία να κρατά στα χέρια της τον νεκρό Χριστό, έχει τροποποιηθεί δεκάδες φορές από την ένατη τέχνη και τη θέση των προσώπων του αρχικού έργου έχουν πάρει αμέτρητοι χαρακτήρες των κόμικς, από τον Μπάτμαν και τον Σούπερμαν μέχρι τον Χόμερ Σίμπσον και τον Φρανκενστάιν. H Pieta της Marjane Satrapi από το Persepolis Στο Persepolis (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ηλίβατον) ωστόσο, η Ιρανή Marjane Satrapi φορά στη θρηνούσα μητέρα ένα μαύρο τσαντόρ και μετατρέπει τον γιο της σε μουσουλμάνο μαχητή για να μιλήσει για τις οικογενειακές τραγωδίες στους πολέμους που συντάραξαν τη χώρα της. Τέλος, ένας από τους pop artists που έχει χρησιμοποιήσει την Παναγία ως φιγούρα σε πολλά από τα έργα του είναι ο Ron English. Μπορεί να μην κάνει κόμικς, αλλά εδώ και δεκαετίες αξιοποιεί τις μορφές χαρακτήρων και πρωταγωνιστών των κόμικς με τις οποίες αντικαθιστά τα πρόσωπα από γνωστούς ζωγραφικούς πίνακες της ιστορίας της τέχνης. Σε δύο πρόσφατα έργα του (Concept και Virgin Diaries) μάλιστα, κεντρικό πρόσωπο είναι η Παναγία, η οποία φιλοτεχνείται να φορά ρούχα φτιαγμένα από καρέ των κόμικς, ενώ το φόντο είναι επίσης εικόνες και μπαλονάκια από χαρακτηριστικά κόμικς του παρελθόντος. Η μορφή της Παναγίας, όπως και κάθε άλλης «διασημότητας», έστω και θεϊκής, έχει χρησιμοποιηθεί αρκούντως από τα κόμικς κατά κανόνα για χιουμοριστικούς σκοπούς. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι αυτό συμβαίνει σπάνια για να λοιδορηθεί ή να χλευαστεί. Η ανθρώπινη διάστασή της και η μητρική της φιγούρα την προφυλάσσουν από την ανελέητη και καυστική διάθεση πολλών δημιουργών κόμικς. Δεν είναι και λίγο σε μια εποχή που θεοί και δαίμονες «πεθαίνουν» ο ένας μετά τον άλλον και κανείς δεν μένει στο απυρόβλητο. Η πηγή είναι εδώ. Για όσα κόμικς έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά, πατήστε τα λινκ, για να δείτε τις παρουσιάσεις. Σας παρακαλώ, σχολιάστε με ψυχραιμία. ΥΓ Έχω αντιγράψει τις εικόνες μέσα στο κείμενο, ως μη όφειλα, αντί να τις επισυνάψω, αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο, δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να τις επισυνάψω μέσα στο άρθρο. Ζητώ συγγνώμη για αυτό.