«Το τέρας του ναζισμού απλώς κοιμόταν» [Ράλλη Νόρα, efsyn.gr, 3/03/2018]

[ramirez]

Όταν 100 χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ένας δημιουργός διακωμωδεί τον θάνατο του Στάλιν, δεν το λες και αδιάφορο. Ο Φαμπιάν Νιρί, αν και έχει πολλές επιτυχίες στο βιογραφικό του, στην Ελλάδα έγινε γνωστός μέσα από το γκράφικ νόβελ «Ο θάνατος του Στάλιν», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Οξύ, σε εικονογράφηση Τιερί Ρομπέν και μετάφραση Κατερίνας Φράγκου. Στα 42 του χρόνια είναι ήδη πολυμεταφρασμένος και βραβευμένος συγγραφέας κόμικς, φέροντας την ιδιαιτερότητα πως πάντα καταπιάνεται με κάπως σκοτεινά θέματα που προκαλούν.

 

 

 

 

«Ο θάνατος του Στάλιν» μεταφέρθηκε πρόσφατα στον κινηματογράφο (έχει ήδη παιχτεί στην Ελλάδα), σε σκηνοθεσία Αρμάντο Ιανούτσι. Πραγματεύεται τις ώρες λίγο μετά τον θάνατο του Σοβιετικού ηγέτη και είναι δεόντως ιντριγκαδόρικο, ίσως ακριβώς γιατί βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.

 

 

Πολιτική, επιθανάτια και μεταθανάτια σάτιρα. Δεν είναι κάπως μακάβριο όλο αυτό; Ή όχι;

 

Ακριβώς αυτό είναι και ακριβώς αυτό ήθελα να είναι. Ενώ ερευνούσα το θέμα, υπήρξαν πολλές στιγμές που έπιασα τον εαυτό μου να γελάω δυνατά με κάποια από τα γεγονότα που ανακάλυπτα πως είχαν συμβεί λίγο μετά τον θάνατο του Στάλιν. Αμέσως αισθανόμουν τύψεις, καθώς δεν ήταν για γέλια, αφού μιλάμε για μια σειρά από βίαιους θανάτους και εγκλήματα. Ωστόσο, δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα γέλια μου. Ίσως γιατί ήταν τόσο απίστευτα τραγελαφικά όλα. Οπότε, αποφάσισα να μεταφέρω στο σκίτσο και στην ιστορία αυτό ακριβώς το περίεργο, ευχάριστο και δυσάρεστο ταυτόχρονα συναίσθημα. Αυτή η ιστορία είναι φριχτή, τρομακτική και αστεία. Γιατί ακριβώς είναι, πάνω απ' όλα, εντελώς παράλογη!

 

 

 

 

Πόσο κοντά είναι στην ιστορική αλήθεια η ιστορία που αφηγείστε;

 

Είναι πολύ κοντά. Μελέτησα, κάνοντας έρευνα για περίπου έξι μήνες, και δόμησα την ιστορία σύμφωνα με την ιστορική αλήθεια και τα γεγονότα όπως ακριβώς αυτά συνέβησαν. Πρόκειται φυσικά για μυθοπλασία, αλλά πραγματικά δεν απέχει παρά ελάχιστα από την αλήθεια. Ίσα ίσα που αναγκάστηκα να παραλείψω κάποιες λεπτομέρειες και κάποιους χαρακτήρες, ώστε να βοηθηθεί η δραματοποίηση και να απλοποιηθεί κάπως η ιστορία. Για παράδειγμα, το έργο ξεκινάει με ένα μουσικό κοντσέρτο, το οποίο για να ηχογραφηθεί χρειάστηκε οι Ρώσοι να έχουν τρεις μαέστρους, καθώς ο δεύτερος ήταν πολύ μεθυσμένος. Και αναγκάστηκαν να ανοίξουν πάλι ένα ολόκληρο εργοστάσιο για να βγάλουν έναν και μόνο δίσκο. Για τέτοιες λεπτομέρειες μιλάω.

 

Υπήρχαν ιδιαίτερες δυσκολίες ή δεύτερες σκέψεις κατά τη διάρκεια δημιουργίας του γκράφικ νόβελ;

 

Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν πως αρχικά αναζητούσα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, μια σκοτεινή κατασκοπική ιστορία, ένα πολιτικό θρίλερ και όχι μία μαύρη κωμωδία - όπως έγινε τελικά. Ενώ έψαχνα για κάτι σαν τις ιστορίες του Τζον Λε Καρέ, ανακάλυψα μία σοβιετική βερσιόν του «Dr. Strangelove» [«S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα»]: μία υψηλού επιπέδου πολιτική κρίση, καθοδηγούμενη από μέθυσους, τρελούς και δολοφόνους κατ' εξακολούθηση. Μου πήρε χρόνο να προσαρμοστώ σε αυτή την ανακάλυψη, αλλά απ' όταν το έκανα, η συνέχεια στη γραφή ήρθε πιο εύκολα. Προσπάθησα να μείνω πιστός στα πραγματικά γεγονότα (ή, αν το θέλετε, σε αυτά που θεώρησα εγώ αληθινά), διατηρώντας έναν έντονο ρυθμό. Σαν μια χιονοστιβάδα που γίνεται όλο και μεγαλύτερη καθώς αναπτύσσει ταχύτητα.

 

Δεχτήκατε σχόλια με αναφορές σε «αντικομμουνιστική προπαγάνδα»;

 

Κανένα. Μέχρι που πριν από λίγο καιρό ενημερώθηκα πως το ρωσικό υπουργείο απαγόρευσε την προβολή της ταινίας στη χώρα. Δεν πιστεύω πως η απόφαση αυτή της κυβέρνησης εκφράζει τη θέληση των πολιτών. Ωστόσο, με εκπλήσσει το γεγονός πως υπάρχουν άνθρωποι που ταυτίζουν τον Στάλιν με τον κομμουνισμό ή ακόμα με την ίδια τη Ρωσία. Ποτέ δεν πίστεψα, ούτε τώρα το πιστεύω, πως διακωμωδώντας τον Στάλιν, τον Μπέρια και τους μπράβους τους, αυτό θα μπορούσε να ταυτιστεί με τη διακωμώδηση του ίδιου του κομμουνισμού.

 

Εσείς προσωπικά τι πιστεύετε/νιώθετε για τον Στάλιν;

 

Ηταν ένας αδίστακτος και βάναυσος δικτάτορας. Ίσως το τρομακτικότερο όσων ανακάλυψα μέσα από την ιστορική μου έρευνα είναι πως ήταν πολύ αγαπητός. Και, κατά κάποιον τρόπο, ακόμα είναι. Σε όλο τον κόσμο οι τύραννοι φαίνεται να είναι αγαπητοί σε όσους διαφεντεύουν. Και οι τύραννοι απεχθάνονται τη σάτιρα. Την τρέμουν, όπως τρέμουν το να φανούν ως γκροτέσκες, σκοτεινές φιγούρες που είναι στ' αλήθεια. Γι' αυτό και είναι τόσο σημαντικό να τους διακωμωδήσει κάποιος.

 

 

 

 

Ακόμα έως σήμερα στην Ευρώπη ο κομμουνισμός είναι «κόκκινο πανί», καθώς πολλοί τον ταυτίζουν με τον φασισμό, μέσω της θεωρίας των δύο άκρων, χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα τους Στάλιν και Χίτλερ.

 

Για μένα προσωπικά, ο κομμουνισμός είναι μια ιδέα, ένα ιδεώδες, που μπορεί να χαρακτηριστεί θετικό ή αρνητικό, ανάλογα με το πώς θα εκληφθεί, θα κατανοηθεί και θα θεμελιωθεί πρακτικά. Φυσικά, η ιστορία έδειξε πως από τη στιγμή που μετατράπηκε σε τυραννικό καθεστώς, είχε δραματικές συνέπειες. Ωστόσο, ο ναζισμός είναι μια εντελώς και απολύτως κακόβουλη και απάνθρωπη παραφροσύνη. Δεν μπορώ καν να συγκρίνω τις δύο ιδεολογίες. Δεν συγκρίνονται σε καμία περίπτωση, ό,τι κι αν έκανε ο Στάλιν.

 

Ειδικά στη Γαλλία, όπου ζείτε, η Μαρίν Λεπέν λίγο έλειψε να εκλεγεί πρόεδρος.

 

Είναι τρομακτικό ότι το τέρας του ναζισμού ξαναζωντάνεψε. Το είχαμε για νεκρό, ενώ αυτό απλώς κοιμόταν. Παρατηρώ αυτούς τους παλικαράδες, τους εθνικιστές, με τον ψευτοπατριωτισμό τους, που βασίζεται μόνο στο μίσος για κάθε «άλλον» ή «διαφορετικό», και φοβάμαι για τα παιδιά μου. Αναρωτιέμαι, πόσο πια έχουμε χάσει τη μνήμη μας και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τα ίδια ολέθρια λάθη ξανά και ξανά;

 

Πώς σας φάνηκε η ταινία;

 

Πάντα πίστευα πως το βιβλίο θα μπορούσε να γίνει μία καλή ταινία. Κάτι σαν μαύρη βρετανική κωμωδία. Έτσι το οραματίστηκα και αυτό είπα και στους παραγωγούς της ταινίας. Μαζί καταλήξαμε να το προτείνουμε στον σκηνοθέτη, καθώς θεωρήσαμε πως ο Αρμάντο Ιανούτσι θα ήταν ο πλέον κατάλληλος να το μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη. Και ο ίδιος είπε «ναι» - μου φάνηκε σαν θαύμα! Από εκείνη τη στιγμή, η δική μου δουλειά είχε τελειώσει. Ηξερα ότι θα τα κατάφερνε περίφημα και δεν ήθελα να εμπλακώ περαιτέρω. Πράγματι, είμαι εξαιρετικά χαρούμενος με το κινηματογραφικό αποτέλεσμα.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...