Κόμικς χωρίς (Αϊ-) Γιάννη, προκοπή δεν κάνει [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 06/01/2017]

[leonidio]

Κόμικς χωρίς (Αϊ-) Γιάννη, προκοπή δεν κάνει

 

Απόσπασμα από την «Ιστορία του Κόσμου» σε Κόμικς του Gonick με τον Ιωάννη την ώρα που «βαπτίζει» τον Ιησού

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς   

 

Τα ολιγοσέλιδα βιβλιαράκια με τα φρικιαστικά βασανιστήρια και τους αιματοβαμμένους βίους αγίων τα οποία μοίραζαν οι θρησκόληπτοι στα παιδιά περασμένων δεκαετιών προξένησαν τραύματα. Από τους κλασικούς πρωταγωνιστές σ' αυτά ήταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Εκτοτε τον ανέλαβαν (και) τα κόμικς. Με διαφορετικές προθέσεις. Σήμερα, του Αϊ-Γιάννη, ας θυμηθούμε ορισμένες από τις παρουσίες του στις εικονογραφημένες σελίδες.

 

Προφήτης για την Παλαιά Διαθήκη, Πρόδρομος για την Καινή, σύγχρονος του Ιησού και βαπτιστής του, ένα βιβλικό πρόσωπο στο μεταίχμιο της προ και μετά Χριστόν εποχής με τραγική κατάληξη. Ο Ιωάννης, γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, ζούσε ως ερημίτης τρώγοντας ακρίδες και μέλι και δίδασκε όσους τον επισκέπτονταν στον Ιορδάνη ποταμό να είναι ενάρετοι και να μετανοήσουν. Εκεί βάπτιζε όσους ασπάζονταν την ασκητική ζωή που τους πρότεινε και δέχονταν να απαρνηθούν τον πλούτο και τη ματαιοδοξία.

 

Η εκδοχή του Bennett όπου περιγράφονται τα «βιογραφικά» στοιχεία του Ιωάννη

 

Προετοίμαζε τα πλήθη για τον ερχομό του Χριστού μέχρι που αυτός εμφανίστηκε μπροστά του. Είχε όμως και δημόσιο λόγο, ασκούσε κριτική στην κοσμική εξουσία. Κατακεραύνωνε τον Ηρώδη Αντίπα, τετράρχη της Γαλιλαίας και της Περαίας, όταν αυτός αποφάσισε να παντρευτεί την ανιψιά του και γυναίκα του αδερφού του, τη διάσημη Ηρωδιάδα. Για να επαινέσει και να επιβραβεύσει τη Σαλώμη, κόρη της Ηρωδιάδας, για τον υπέροχο λικνιστικό χορό της, ο Ηρώδης τής υποσχέθηκε να ικανοποιήσει μία επιθυμία της, όποια κι αν είναι αυτή, ακόμα και να της δώσει το μισό βασίλειό του. Η Σαλώμη, επηρεασμένη από τη μητέρα της, ζήτησε το κεφάλι του Ιωάννη σε ένα πιάτο. Κι έτσι ο τελευταίος προφήτης αποκεφαλίστηκε. Το όνομά του έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα στον χριστιανικό κόσμο και ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα («Σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει», «Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση», «Τι κάνεις Γιάννη; Κουκιά σπέρνω», «Τι ’χες Γιάννη, Τι ’χα πάντα», «Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη» κ.λπ.). Και η “περιπέτειά” του, μία από τις πιο συχνά μεταφερμένες σε κόμικς θρησκευτικές ιστορίες. Ατέλειωτες είναι οι προσαρμογές της ζωής του και της σχέσης του με τον Ιησού που χρησιμοποιήθηκαν από χριστιανικούς εκδοτικούς οίκους για να προσηλυτίσουν τα παιδιά και να τα μυήσουν στον κόσμο των μαρτυρίων (The Picture Bible, Picture Stories from the Bible, The Lion Graphic Bible, The Action Bible κ.ά.).

 

Η κομμένη κεφαλή του Ιωάννη προφητεύει ακόμα και σήμερα στους Invisibles των Grant Morrison – Jill Thompson

 

Υπάρχουν όμως και ορισμένες λιγότερο «πιστές» κι «ευλαβικές», περισσότερο «βλάσφημες» και «αιρετικές». Και κάποιες, ιδιαίτερα απολαυστικές. Στο Μεγάλο Βιβλίο των Μαρτύρων (The Big Book of Martyrs - 1997), μία από τις πολλές θεματικές ανθολογίες της Paradox Press/DC (Συνωμοσίες, Ανεξήγητα Φαινόμενα, Αγρια Δύση, Σκάνδαλα, Θάνατος κ.ά.), η ιστορία του Ιωάννη του Βαπτιστή σε σενάριο του John Wagner και σχέδια του Michael Cherkas είναι η πρώτη στον τόμο. Ανοίγει το κεφάλαιο με τίτλο «Περπάτησαν με τον Ιησού» και αφηγείται ευσύνοπτα τη ζωή και το τέλος του Ιωάννη. Οι δημιουργοί υπενθυμίζουν τη γνωστή, κατά Ματθαίον, ρήση του Ιησού σύμφωνα με την οποία: «Σας βεβαιώνω πως μάνα δεν γέννησε ώς τώρα άνθρωπο πιο μεγάλο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή». Στην εκδοχή τους, μάλιστα, ο δίσκος στον οποίο σερβίρεται το κεφάλι του Ιωάννη έχει και καπάκι που ανοίγεται μπροστά στα μάτια της Σαλώμης, η οποία με τη σειρά της τον προσφέρει στη μητέρα της. Σε πιο καρικατουρίστικο στιλ, αλλά χωρίς καπάκι, ο Marek Bennett περιγράφει τα βιβλικά γεγονότα δίνοντας έμφαση όχι τόσο στη συνάντηση του Ιωάννη με τον Ιησού αλλά κυρίως σε ό,τι ακολούθησε τη σύλληψή του από τον στρατό του Ηρώδη.

 

Απόσπασμα από την «Ιστορία του Κόσμου» σε Κόμικς του Gonick με τον Ιωάννη την ώρα που «βαπτίζει» τον Ιησού

 

Το ευαγγέλιο του Ματθαίου ακολουθούν και οι Jill Kemp - Richard Gunther, που ολοκληρώνουν την ιστορία στη βάπτιση του Ιησού, αποφεύγοντας να φτάσουν μέχρι τον αποκεφαλισμό, πιθανώς για να μην τρομάξουν τους νεότερους ηλικιακά αναγνώστες. Με σατιρικό χαρακτήρα, η γελοιογραφία του Cuyller Black παρουσιάζει τον Ιωάννη σε παιδική ηλικία να βουτάει μέσα στη σκάφη τα μικρά κατοικίδια της οικογένειάς του, έναν σκύλο, μία γάτα κι έναν παπαγάλο, για να προκαλέσει την οργή της μητέρας του, ενώ ο Luke Surl θεωρεί τη δράση του Ιωάννη ως την πρώτη support ερμηνεία καθώς, ως Πρόδρομος, προετοίμασε το κοινό για την έλευση του σούπερ σταρ. Ο Larry Gonick, στην απολαυστική Ιστορία του Κόσμου σε Κόμικς, ξεκινά τη «βιογραφία» του Ιησού από την πρώτη του επαφή με τον Ιωάννη, έναν παθιασμένο ιεροκήρυκα που ξέπλενε τις αμαρτίες των πιστών με μια «πατητή» στα νερά του Ιορδάνη. «Δόξασε τον Θεό! Τώρα μπορείς να αρχίσεις να κάνεις πάλι αμαρτίες και να ξανάρθεις να σε ξαναβαφτίσω!» κραυγάζει στον απορημένο Ιησού μετά την αποκαλυπτική του εμπειρία. Μονολογώντας αυτάρκης: «Απλώς δώστε μου ένα τρίχινο πανωφόρι και είμαι ευχαριστημένος». Το αποκορύφωμα όμως έρχεται στο δυστοπικό σύμπαν των εμβληματικών Invisibles του Grant Morrison και της Jill Thompson.

 

Γελοιογραφία του Cuyller Black

 

Στην πιο παράδοξη (επαν)εμφάνιση του Ιωάννη, συμμετέχει μόνο το αποστεωμένο κεφάλι του, καλωδιωμένο και διατηρημένο επί αιώνες, προορισμένο να ονειρεύεται για τα ερχόμενα και να τα προφητεύει σε αυτούς που κυριολεκτικά θα το ξεκλειδώσουν. Ομως αυτά που λέει, μεταξύ άλλων και οι στίχοι του Spin me Round των Dead or Alive, ακούγονται διαφορετικά σε κάθε ακροατή και ο καθένας μπορεί να τα ερμηνεύσει όπως επιθυμεί. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, δεν ίσχυε κατά κανόνα με την πλειονότητα των βιβλικών κειμένων και ιδιαίτερα με τις δυσερμήνευτες και ακατανόητες προφητείες; Αυτό είναι και το νόημα που κρύβεται πίσω από τις πολλές και διαφορετικές παρουσίες του Ιωάννη του Βαπτιστή στα κόμικς. Οσο πιο ανεξήγητα τα λεγόμενα τόσο πιο αμφισβητήσιμα. Και ανοιχτά στην κριτική. Και στη σάτιρα.

 

Η εκδοχή των John Wagner – Michael Cherkas

 

Πηγή