Η ελληνογερμανική διαμάχη με όπλο τα σκίτσα [Σωτήρχου Ιωάννα, efsyn.gr, 11/10/2016]

[ramirez]

«Είναι σπάνια τα σκίτσα, σαν κι αυτό του Μιχάλη Κουντούρη,

που προσπαθεί να συνδυάσει με δυναμισμό και αισιοδοξία τις αρχαίες αξίες

με τα σύγχρονα πολιτικά κινήματα» παρατηρεί ο ερευνητής.

Δεξιά: σκίτσο του Latuff (21-10-2012)

 

Δεν είναι και λίγες οι φορές που τα πολιτικά σκίτσα βρέθηκαν στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Αρκεί να θυμηθούμε την Αφροδίτη της Μήλου στο Focus ή τους ναζί Μέρκελ και Σόιμπλε. Μάλιστα, η διαμάχη με όπλο τη γελοιογραφία όχι απλώς έλαβε διαστάσεις που ανέδειξαν το ιστορικό βάθος της αντιπαράθεσης των δύο χωρών, που φτάνει ώς τον Μέτερνιχ, αλλά προβλημάτισε και σχετικά με το αν είναι θεμιτή η ερμηνεία του σήμερα με ιστορικά σχήματα του παρελθόντος, οδηγώντας τους ίδιους τους σκιτσογράφους στην υπεράσπιση των επιλογών τους.

 

Είναι χαρακτηριστικό ότι «στα τέλη του 19ου αιώνα η γελοιογραφική αποτύπωση της κρίσης στις ελληνογερμανικές σχέσεις ακολούθησε παρόμοια σχήματα αναπαράστασης και αφήγησης, με τους Γερμανούς τραπεζίτες να προσπαθούν με ανάλογες βίαιες διαθέσεις και πρακτικές να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή των δανείων που είχαν χορηγήσει, αλλά και την οικονομική αφαίμαξη της Ελλάδας».

 

Τα παραπάνω προέρχονται από την έρευνα του δρα Δημήτρη Παπαχαραλάμπους «Πολιτισμικές αναπαραστάσεις της ελληνικής κρίσης στην πολιτική γελοιογραφία»: σε αυτήν μελέτησε 700 γελοιογραφίες του διεθνούς και 700 του ελληνικού Τύπου, της περιόδου 2010-2013. Ποιες είναι οι βασικές διαπιστώσεις του, πέρα από τον σημαντικό ρόλο που έχει διαδραματίσει η Ιστορία στις γελοιογραφικές αποτυπώσεις της σύγχρονης πραγματικότητας;

 

♦ Στην πλειονότητά τους (65%) οι διεθνείς γελοιογραφίες χρησιμοποιούν στοιχεία της Ελληνικής Αρχαιότητας για να παρουσιάσουν τη σύγχρονη Ελλάδα αλλά και για να ερμηνεύσουν την ευρωπαϊκή κρίση. Η μεγαλύτερη ομάδα -150 σκίτσα- αφορά τον αρχαίο ναό, που κι αν δεν κατονομάζεται ταυτίζεται με τον Παρθενώνα, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις όπου δηλώνεται ρητώς ο Παρθενώνας αυτό γίνεται για να ανακοινωθεί η πώλησή του.

 

Σκίτσο του Kamensky (17-9-2010)

 

Σε αυτό το σημείο δεν εγείρονται σύμφωνα με τον ερευνητή απλώς ζητήματα σχετικά με το ποιος εξαναγκάζει στην πώληση ή ποιος πουλά και ποιος αγοράζει, αλλά και νέοι προβληματισμοί «για το αν η πώληση του Παρθενώνα δεν εκφράζει μόνο τον υπέρτατο φόβο για την Ελλάδα, αλλά ίσως και τον υπέρτατο ιστορικό φθόνο…», για να συνδέσει το θέμα με την πραγματικότητα και τις προτροπές για πώληση μνημείων ή νησιών από Ευρωπαίους πολιτικούς κι ακόμη με την τάση για ανάθεση της διαχείρισης μνημείων και δημόσιων πολιτιστικών οργανισμών σε ιδιώτες, με οικονομικά κριτήρια.

 

Πέρα από τα ερείπια των ναών που προκαλούν αυτόματους συσχετισμούς με τα σημερινά οικονομικά ερείπια, μια άλλη μεγάλη κατηγορία 100 σκίτσων φιλοξενεί αρχαία αγάλματα, με πιο δημοφιλή την Αφροδίτη της Μήλου και τον Δισκοβόλο του Μύρωνα, ενώ δεν λείπουν αναφορές στον χώρο της μυθολογίας (Δούρειος Ίππος), των μυθικών ηρώων (Σίσυφος, Άτλας). «Τα χαμένα χέρια της Αφροδίτης, αποτέλεσμα πολιτισμικής λεηλασίας, έρχονται στο επίκεντρο μιας νέας αντιπαράθεσης. Πού βρίσκονται, ποιος τα έχει στην κατοχή του, ποιος έχει το δικαίωμα ή τη δυνατότητα να τα διεκδικήσει ή να τα αποκαταστήσει; Η Αφροδίτη, ως σύμβολο της ανάπηρης και πτωχευμένης ελληνικής οικονομίας, εμφανίζεται συχνά να δέχεται τις επίμονες προσπάθειες των διεθνών θεσμών να αποκαταστήσουν της αρτιμέλειά της, οι οποίες όμως δείχνουν μάταιες είτε γιατί η κατάστασή της δεν επιδέχεται διόρθωση είτε γιατί η προσφερόμενη βοήθεια είναι ανεπαρκής ή εντελώς λανθασμένη», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο ερευνητής, που με τις εμβριθείς παρατηρήσεις του διεισδύει πέρα από τις ρητές για να αποκαλύψει τις υπόρρητες διαστάσεις των πολιτισμικών αναπαραστάσεων στις σκιτσογραφικές απεικονίσεις του διεθνούς και ελληνικού Τύπου.

 

♦ Στο υπόλοιπο 35% των σκίτσων (250) με αναφορές στη σύγχρονη Ελλάδα, επικρατούν οι συμβολικές αναπαραστάσεις της χώρας (150 σκίτσα), με κυριότερη αυτή του βυθιζόμενου πλοίου (50 σκίτσα). Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και γελοιογράφοι με φιλελληνική στάση που απεικονίζουν την Ελλάδα ως θύμα βασανιστηρίων, αμφισβητώντας έτσι την αποτελεσματικότητα δανείων ή μέτρων και παρουσιάζοντάς τα ως μέρος ενός σχεδίου εξόντωσης.

 

«Η αναπαράσταση του σύγχρονου Έλληνα ακολουθεί απόλυτα στερεοτυπικούς δρόμους, στερεότυπα όμως που είχε χρησιμοποιήσει και διαδώσει η ίδια Ελλάδα στο παρελθόν για τον εαυτό της», επισημαίνει ο ερευνητής. Τυπικό παράδειγμα, ο εύζωνας που από τον πόλεμο του 1940 «όταν εκπροσωπούσε την ελληνική ανδρεία, στην πρώτη γραμμή ενός κοινού ευρωπαϊκού αγώνα» μετατράπηκε «σε αναμνηστικό τσολιαδάκι, σύμβολο πολιτιστικής εκποίησης και πνευματικής αλλοτρίωσης», για να καταλήξει στις μέρες μας μια αναχρονιστική φιγούρα, ενώ παράλληλη πορεία ακολουθεί και η εικόνα του ξέγνοιαστου Έλληνα γλεντζέ ή του Ζορμπά…

 

 

Ελληνικές γελοιογραφίες

 

 Γιάννης Καλαϊτζής (10-3-2013)

 

Σε αντίθεση με τα διεθνή, τα ελληνικά σκίτσα που αναφέρονται στην Αρχαία Ελλάδα είναι συντριπτικά λιγότερα, μόλις 80, ενώ σε αυτά η αρχαιότητα όχι μόνο δεν αποτελεί πηγή εθνικής υπερηφάνειας, αλλά «λειτουργεί συνήθως ως ένας αμείλικτος καθρέφτης για το ντροπιαστικό σήμερα». Η ελληνική Ιστορία, που διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο σε 300 σκίτσα, εκλαμβάνεται όμως ως μια σταδιακή πορεία παρακμής από την Αρχαιότητα έως τις μέρες μας. «Η επανάσταση του 1821 προκαλεί κι αυτή θλιβερές συγκρίσεις, ενώ ο αγώνας του 1940 συνδυάζεται με την ανάγκη να ειπωθεί ξανά ένα καινούργιο ΟΧΙ», επισημαίνει ο ερευνητής.

 

Ωστόσο, η μεγαλύτερη ιστορική κατηγορία είναι αυτή στην οποία πρόσωπα της σύγχρονης γερμανικής πολιτικής και οι πράξεις τους συνδέονται με τον ναζισμό και τα εγκλήματά του: αγκυλωτοί σταυροί, εκτελέσεις, εθνική αντίσταση, τάγματα ασφαλείας, κρεματόρια «επιστρέφουν από την τραυματισμένη συλλογική μνήμη για να προβληθούν με επιθετικότητα αλλά και πόνο πάνω στους θεωρούμενους νέους κατακτητές».

 

Είναι αυτές οι γελοιογραφίες -κυρίως των Στάθη, Ιωάννου, Καλαϊτζή- που αποδίδουν στη Γερμανία τα σύγχρονα δεινά της χώρας, που ενόχλησαν περισσότερο και προκάλεσαν αντιδράσεις, καθώς η διεθνής κοινή γνώμη τα αντιμετώπισε «ως παραδείγματα αλλά και παράγοντες διαμόρφωσης του αντιγερμανικού κλίματος στην Ελλάδα. Η εμφάνισή τους στον ελληνικό Τύπο, σε μεγάλο βαθμό αποτελεί απάντηση στις γερμανικές προσβολές προς τη χώρα μας οι οποίες έχουν προηγηθεί, με αφετηρία την Αφροδίτη της Μήλου στο Focus», επισημαίνεται στη μελέτη. Στο στόχαστρο μπαίνει η γερμανική ηγεσία, ωστόσο η Μέρκελ αναπαρίσταται ως Χίτλερ/ναζί και από τους διεθνείς γελοιογράφους, καθώς η γερμανική προσπάθεια κυριαρχίας στην Ε.Ε. ως άλλο 4ο Ράιχ απασχόλησε ακόμη και τα πιο έγκυρα γερμανικά έντυπα.

 

Στη συμβολική απεικόνιση της σύγχρονης Ελλάδας, οι σκιτσογράφοι, ανεξαρτήτως προέλευσης, φαίνεται να συμπλέουν, με τα ελληνικά να υπερτερούν στην παρουσίαση της χώρας ως θύματος βίας. Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα; «Ερευνώντας και συγκρίνοντας τις πολιτισμικές αναπαραστάσεις της κρίσης στη διεθνή και ελληνική πολιτική γελοιογραφία -μας λέει ο κ. Παπαχαραλάμπους- παρατηρούμε ότι:

 

► Η συντριπτική πλειονότητα των ξένων σκιτσογράφων χρησιμοποιούν στοιχεία της ελληνικής αρχαιότητας για να σχολιάσουν τη σύγχρονη ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.

 

► Τα διεθνή σκίτσα εκφράζουν με επιθετικό και ειρωνικό τρόπο την παρακμή της Ελλάδας. Τα ελληνικά αναπαριστούν συνήθως την –κατά τη γνώμη τους– άδικη επίθεση των ξένων θεσμών στην Ελλάδα».

 

Το πιο ενδιαφέρον από όσα διαπιστώνει ο ερευνητής; «Η κριτική της ελληνικής γελοιογραφίας σχεδόν πάντα απευθύνεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και καταστάσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, αποφεύγοντας τη στερεοτυπική απεικόνιση άλλων λαών. Αντίθετα, στη διεθνή γελοιογραφία είναι έκδηλη η τάση να αποδίδονται μονοδιάστατα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά στο σύνολο των Ελλήνων ή στον ελληνικό πολιτισμό». Ο ερευνητής δίνει μερικές ακόμη ερμηνείες σχετικά με την εμμονή των ξένων σκιτσογράφων με την Αρχαία Ελλάδα: ότι αφενός φανερώνει μια πολιτισμική καθήλωση, η οποία δεν παρατηρείται στους Έλληνες σκιτσογράφους και αφετέρου, καθώς η προσήλωση συνδυάζεται με την υποτίμηση της σημερινής Ελλάδας, δείχνει να αμφισβητεί την αρχαία κληρονομιά της.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

[Sgt.Rock]

Ενδιαφέρουσα έρευνα πάνω σε κάτι με το οποίο όλοι έχουμε καθημερινή επαφή.

 

Το να παρομοιάζεις τους έλληνες με τους αρχαίους και τους γερμανούς με τους ναζί είναι τόσο άστοχο που εκπλήσομαι όταν τα συναντάω ακόμα. Απλά δεν βγάζει κανένα νόημα. Οι γελοιογράφοι αυτοί ,εκτός από το να μας δείχνουν πόσο λίγο ταλέντο έχουν, ενισχύουν την διχόνοια και τα στερεότυπα εκπληρώνοντας απλά την πολιτική αυτών που τους ταίζουν.  Κανένα μήνυμα. Η γελοιογραφία χάνει την ουσία της και τον σκοπό της.

[Tightwad]

Το να παρομοιάζεις τους έλληνες με τους αρχαίους

Σε αντίθεση με τα διεθνή, τα ελληνικά σκίτσα που αναφέρονται στην Αρχαία Ελλάδα είναι συντριπτικά λιγότερα, μόλις 80, ενώ σε αυτά η αρχαιότητα όχι μόνο δεν αποτελεί πηγή εθνικής υπερηφάνειας, αλλά «λειτουργεί συνήθως ως ένας αμείλικτος καθρέφτης για το ντροπιαστικό σήμερα». Η ελληνική Ιστορία, που διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο σε 300 σκίτσα, εκλαμβάνεται όμως ως μια σταδιακή πορεία παρακμής από την Αρχαιότητα έως τις μέρες μας.

Και για να μην κατηγορούμε μόνο τους δικούς μας, η παρουσίαση των Ελλήνων από ξένους γελοιογράφους ως άξεστους ραγιάδες που καταστρέφουν αυτά που έχτισαν οι άριστοι, σούπερ-σοφιστικέ, τελείως διαφορετικοί Αρχαίοι Έλληνες (που ήταν όλοι τους φιλόσοφοι, δημοκράτες, και δεν είχαν ποτέ μα ποτέ δούλους!) έχει προφανείς ρατσιστικές προεκτάσεις. Και δεν θα ήταν κακό οι Έλληνες γελοιογράφοι που αναπαράγουν αυτή την εικόνα να ανοίξουν τα μάτια τους και να δουν τις είδους φρονήματα την χρησιμοποιούν στο εξωτερικό.

Επεξεργασία Οκτωβρίου 11, 2016 από Tightwad

[ΤασίαΚούτ]

Στην πλειονότητά τους (65%) οι διεθνείς γελοιογραφίες χρησιμοποιούν στοιχεία της Ελληνικής Αρχαιότητας για να παρουσιάσουν τη σύγχρονη Ελλάδα αλλά και για να ερμηνεύσουν την ευρωπαϊκή κρίση.

Αγαπητέ κύριε Ramirez καλησπέρα σας και Καλή Χρονιά .Διάβασα με  πολύ προσοχή και ενδιαφέρον την προβληματική σας και χάρηκα ιδιαίτερα με τον τρόπο που θίξατε ένα τόσο δύσκολο θέμα. Ομως, η κριτική των ξένων για την Ελλάδα πάντοτε βασιζόταν στην σύγκριση με την Χώρα εκείνη πού όντως παρήγαγε πολιτισμό .Και τώρα δεν υπάρχει.Απο την άλλη μεριά, η εικόνα τους αυτή είναι ως ένα βαθμό λάθος διότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν Ελληνες που διαπρέπουν -Παρα ταύτα πιστεύω ταπεινά ότι, φταίμε και εμείς ιδιαίτερα με την κουλτούρα που έχουμε δείξει τα τελευταία χρόνια-και δη να έχουμε επαναπαυτεί στις ,κληρονομιές των προγόνων για αυτό τον λόγο μας  παρουσιάζουν σαν αγροίκους που καίμε ξύλα μπροστά από την Ακρόπολη ή την παρουσίαση με την Ανυπέρβλητη Θεά που όμοια της και αναφέρομαι στην παρουσίαση  δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει να τείνει, το χέρι προς ζητιανιά.Μια φρικτή προσβολή για ενα αξεπέραστο έργο τέχνης.Και αναφέρομαι στην Αφροδίτη της Μήλου.Καί όσον αφορά τις αναφορές τους στην Ευρωπαική Κρίση διαμέσω της Ελλάδος αυτό κατα εμέ΄δεν είναι παρά ενας έμμεσος τρόπος για να προσβάλουν ακόμα μια φορά την Χώρα μας -στοιχείο που για αυτό φταίμε και εμείς .Εμείς, τους δώσαμε το δικαίωμα να μας παρουσιάζουν έτσι - Ακολούθως , το σκίτσο με την Ακρόπολη έχει δυστυχώς μια αλήθεια. Και αυτή την επιβεβαιώνουν οι τουρίστες που έρχονται κάθε φορά στην Ελλάδα για να την επισκεπτούν . Σκυλιά να κυκλοφορούν και να ουρούν στις κολώνες -γκράφιτι κάτω από τον Ιερό Βράχο - Υπάλληλοι ,οι οποίοι δείχνουν το χείριστο πρόσωπό τους και δεν αναφέρομαι σε όλους που εργάζονται εκεί -υπάρχουν ανάμεσα τους, και πραγματικοί επαγγελματίες που αγαπούν πραγματικά αυτό που κάνουν. Ετσι αυτά τα κατα πολλούς ευτελή στοιχεία δυστηχώς ταυτίζονται στο μυαλό παρα πολλών υποσυνείδητα και μοιραια με την ελληνική οικονομική κρίση-Ως ενα συνεχές χάος χωρίς τελιωμό μια απέραντη ευτέλεια.Τέλος όσον αφορά΄τους δικούς μας έχουν και αυτοί δίκαιο να παρουσιάζουν τα πράγματα αλλά μήπως θα έπρεπε να τονίζουν και την επιλογή -εσκεμμένη, μεγάλης μερίδας ατόμων που εκλέγουν αυτά τα χάλια όπως επίσης να σκιαγραφίσουν μια μπουκιά  αυτοκριτική για το πώς φτάσαμε εδώ στην απόλυτη χλεύη; Επειδή αναφερόμαστε σε πολιτικές μέσω κόμικ για αυτό ανάφερα όλα αυτά. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας και περιμένω κριτικές σας όπως και από τα υπόλοιπα μέλη του Φόρουμ

Επεξεργασία Ιανουαρίου 12, 2017 από ΤασίαΚούτ