Γελ(ο)ιον εστί φιλοσοφείν! [?, Free Press:Pass to PORT, 11/04/2008 ]

[smoken]

Γελ(ο)ιον εστί φιλοσοφείν!

 

 

Η δύναμη του γέλιου και η διαχρονική αξία του για την πνευματική μας υγεία και ισορροπία είχε πάντα τους εκπροσώπους της. Η διακωμώδηση της βαρύγδουπης καθημερινότητάς μας, κοινωνικής και πολιτικής, συναντά και σήμερα τους ήρωές της. Η μεγάλη των Ελλήνων σκιτσογράφων σχολή καλά κρατεί, χαρίζοντάς μας απλόχερα, μέσα από εφημερίδες και περιοδικά, σύντομα χαμόγελα και ανάλαφρη διάθεση. Το γέλιο βγήκε από τον παράδεισο και η τέχνη της σκιτσογραφίας-γελοιογραφίας λειτουργεί σαν σύγχρονος «γελωτοποιός» και «άγγελος» αισιοδοξίας της κοινωνίας μας. Σε ελάχιστο εμβαδόν χαρτιού, η «καρτουνίστικη» απόδοση των πολιτικών προσώπων της επικαιρότητας και τρία-τέσσερα «συννεφάκια» με πειρακτικούς - σατιρικούς διαλόγους αρκούν για τους «μαέστρους» του γέλιου, προκειμένου να περάσουν τα καυστικά και συχνά «πικρά» τους σχόλια για τις διεθνείς και εγχώριες εξελίξεις.

 

 

Τους περισσότερους από αυτούς ίσως δεν θα τους αναγνωρίζαμε φυσιογνωμικά, αλλά οι ιδιαιτερότητες των σκίτσων τους διακρίνει και προσδιορίζει την ταυτότητά τους. Αυτή είναι και η βασική επιδίωξη της πλειοψηφίας των σκιτσογράφων, όπως λέγεται. Η προσωπική μας «εκδίκηση» απέναντι στα συχνά παράλογα και ανεξέλεγκτα γεγονότα, τα οποία παρακολουθούμε, παίρνει σάρκα και οστά στις ασπρόμαυρες καρικατούρες, που λειτουργούν σαν παράθυρα γέλιου, ανάμεσα σε ειδήσεις και αποκαλύψεις.

 

 

Μεταπολεμικά και μέχρι τη Δικτατορία αλλά και μετέπειτα, οι Δημητριάδης, Πολενάκης, Μητρόπουλος, Καστανάκης, Αρχέλαος, Χριστοδούλου και άλλοι άφησαν το στίγμα τους στο χώρο. Οι σημερινοί γελοιογράφοι είναι ονομαστικά αναγνωρίσιμοι, λόγω της ύπαρξης πολλών εφημερίδων και άλλων έντυπων μέσων. Άξιοι συνεχιστές των παλαιότερων υπέρμαχων του γέλιου. Χιούμορ, κριτική, ευφάνταστα σκίτσα. Σήμερα, ο βασικός διαχωρισμός των γελοιογραφιών είναι μεταξύ αυτών με σύντομους διαλόγους - ατάκες και εκείνων άνευ σχολιασμών, είδος το οποίο θεωρείται πιο δύσκολο, καθώς απευθύνεται σε μικρότερο αναγνωστικό κοινό.

 

 

Όσον αφορά το ερώτημα αν υπάρχουν σχολές στο χιούμορ, βρήκαμε την ακόλουθη δήλωση του Γιάννη Ιωάννου: «Έχω συµπεράνει ότι το χιούµορ πάει ανάλογα µε τον τόπο και το χρόνο του. Οι σκιτσογράφοι, αντίστοιχα, είναι οµαδοποιηµένοι, ανάλογα µε τη χώρα στην οποία ζουν και την εποχή τους. Υπάρχει, για παράδειγμα, η πληθωρικότητα των Τούρκων, µε τα έργα τους να ξεχειλίζουν από µία πλάκα που θυµίζει τον δικό µας Αρχέλαο. Από την άλλη, υπάρχει πάντα ένας χρόνος-άχρονος, που είναι αυτός των γελοιογράφων του πρώην ανατολικού µπλοκ. Είτε την περίοδο εκείνη, είτε σήµερα, έχουν το ίδιο πικρό χιούµορ και την ίδια θλίψη, που δεν έχει χρόνο -απλώς υπάρχει. Κανείς, όµως, δεν µπορεί να πει ότι αρέσει αυτή η σχολή και θα την ακολουθήσει. Δεν µπορείς να κάνεις συνειδητά την επιλογή να σχεδιάζεις όπως ένας Σέρβος, ο οποίος, µπορεί να είναι δίπλα µας, αλλά έχει ζήσει άλλες καταστάσεις».

 

 

Σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι «πρωταγωνιστές» των σκίτσων τη γελοιογραφική σάτιρα, ο Σπύρος Ορνεράκης, ο οποίος διαθέτει μία από τις πιο αξιόλογες σχολές, αναφέρει: «Όταν ξεκίνησα αυτή τη δουλειά τα πράγµατα δεν ήταν εύκολα. Οι πολιτικοί θίγονταν από τις γελοιογραφίες που σχολίαζαν τα έργα και τις ηµέρες τους. Είχα δεχθεί πολλές επιθέσεις, εµµέσως βέβαια, για κάποια σκίτσα που τους φαίνονταν "χοντρά". Με την πάροδο των χρόνων, κατάλαβαν ότι µας είχαν ανάγκη! Θυµάµαι τον Ευάγγελο Αβέρωφ που έλεγε, «αλλοίμονο αν δεν ασχολούνται µαζί σου οι γελοιογράφοι -έχεις πεθάνει πολιτικά. Οι σηµερινοί εκπρόσωποι του έθνους χρησιµοποιούν τα σκίτσα µας στα προσωπικά τους sites, σε προεκλογικά φυλλάδια κ.λπ. Ξέρουν ότι ο κόσµος κοιτάζει πρώτα τον πρωτοσέλιδο τίτλο και αµέσως µετά τη γελοιογραφία. Έχω πολλά παραδείγµατα πολιτικών που µου έχουν ζητήσει, κάποιες φορές φορτικά, τα σκίτσα στα οποία πρωταγωνιστούν».

 

 

Ο Σπύρος Δερβενιώτης αναφέρεται στις τεχνολογικές εξελίξεις, οι οποίες έχουν επηρεάσει, φυσικά, και αυτόν το χώρο: «Έχω εγκαταλείψει προ πολλού τα πενάκια, τη σινική µελάνη ή τους µαρκαδόρους. Τα σκίτσα µου τα φτιάχνω πια εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή. Πράγμα που βοηθά να ελέγχεις καλύτερα το τελικό αποτέλεσµα, αφού δεν υπάρχουν πλέον ενδιάµεσοι, µεταξύ αυτού που σχεδιάζεις και αυτού που θα δεις τυπωµένο. Επιπλέον, ελέγχεις καλύτερα τα χρώµατα και γενικότερα διευκολύνεις την παραγωγή στέλνοντας έτοιµο, σκαναρισµένο το σκίτσο. Η µοναδική δυσκολία που αντιµετώπισα ήταν ότι έπρεπε να αλλάξω τελείως την οπτική µου γωνία την ώρα της δουλειάς. Δεν κοιτάζω πια στο χαρτί, το χέρι κινείται αυτόνοµα, ενώ εσύ κοιτάς µπροστά, στην οθόνη. Μου πήρε αρκετό χρόνο µέχρι να το συνηθίσω, αλλά τώρα πια µου φαίνεται περίεργο να δουλέψω µε τον παραδοσιακό τρόπο».

 

 

Ο Γιάννης Καλαϊτζής δίνει μία ανατρεπτική εξήγηση για την επιλογή του να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο επάγγελμα: «Έχω την εντύπωση ότι έγινα σκιτσογράφος επειδή είµαι υπναράς. Κοιµάµαι αργά, ξυπνάω αργά. Ο κόσµος των εφηµερίδων, πάλι, είναι ανάποδος. Τουλάχιστον ο κόσµος που γνώρισα εγώ µπαίνοντας σε αυτό το επάγγελµα . Το πράγµα τώρα έχει κάπως ισοµοιραστεί. Οι άνθρωποι των εφηµερίδων ξεκινούν τη δουλειά γύρω στις δύο-τρεις το µεσηµέρι και µπορεί να δουλεύουν µέχρι τις δύο-τρεις τη νύχτα. Και ενώ δεν είναι τίποτα άλλο παρά ξενύχτηδες, δηλώνουν στον περίγυρο ότι είναι δουλευταράδες. Ίσως για αυτόν το λόγο να έγινα σκιτσογράφος».

 

 

Αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι τις τρεις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα ο αριθμός των σκιτσογράφων έχει αυξηθεί κατακόρυφα, αποδεικνύοντας το μεράκι και την αγάπη του λαού μας για σατυρικό «εμπαιγμό» και τον αστείο σχολιασμό. Συγκριτικά με όλες τις χώρες της Ευρώπης, η γελοιογραφία ξεπερνά κατά κόρον τις αντίστοιχες «σχολές», σε ποσότητα και φαντασία. Ονόματα όπως ο Αρκάς, ο Ζήσης Παπαγεωργίου, ο Κράσος και πολλοί άλλοι έχουν καινοτομήσει στην τέχνη που αγαπούν και υπηρετούν, κάνοντας παράλληλα όλους εμάς να αισθανόμαστε τόσο οικία με τα σχέδιά τους, περιμένοντας με ανυπομονησία την καθημερινή λοιδορία τους πάνω στην επικαιρότητα.

 

 

Το επάγγελμα του εικονογράφου - σκιτσογράφου είναι ένα πολύ ιδιαίτερο επάγγελμα που χρειάζεται έμπνευση, δημιουργία, αίσθηση χιούμορ, σε συνδυασμό με μια νότα φρεσκάδας και διαφορετικότητας. Ο σκιτσογράφος, με οδηγό την έντονη φαντασία και το πηγαίο ταλέντο του, δημιουργεί γνώριμες φιγούρες που, με τον δικό τους γλαφυρό ή αιχμηρό τρόπο, σχολιάζουν την πραγματικότητα και το κοινωνικό γίγνεσθαι. Αν λάβει υπόψη του κανείς και τις προσωπικές πεποιθήσεις-απόψεις του σκιτσογράφου, καταλαβαίνει ότι, μέσα από μία απεικόνιση και μόνο, προσπαθεί ο ίδιος να περάσει ένα μήνυμα, το οποίο, πέραν του αστείου στοιχείου του, θα πρέπει να προβληματίσει και να στιγματίσει τον αναγνώστη. Εφόσον μία εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις, οι επαγγελματίες αλλά και πολλοί ανώνυμοι γελοιογράφοι επιτελούν ένα είδος «συγγραφικού» έργου που, αν μεταφραζόταν σε γραπτό κείμενο, θα απαιτούνταν τόμοι βιβλίων για να το αποδώσουν. Αυτή ακριβώς η αμεσότητα του σκίτσου και η γραφική μετάδοση ενός πολιτικού ή κοινωνικού μηνύματος, με έναν πάντα ανάλαφρο και χιουμοριστικό τρόπο, αποτελεί τη μαγεία και το μεγαλείο της σκιτσογραφίας. Με όπλα το χαρτί και τη μελάνη, μπορούν να ακουστούν τα πιο ηχηρά μηνύματα και να διαδοθούν οι πιο μεγάλες και επαναστατικές ιδέες, όπως έχει ήδη γίνει πολλάκις στο παρελθόν. Keep drawing!

 

 

 

 

 

πηγή: www.passtoport.gr