Ένας μεγάλος «μικρός ήρωας» [ Λεονταρίτης Γ.Α., kathimerini.gr, 14/5/2000 ]

[Bonadrug]

O Στέλιος Ανεμοδουράς πέθανε στις 5 Μαίου 2000, ημέρα Παρασκευή, από καρδιακό επεισόδιο....

------------------------------

Ένας μεγάλος «μικρός ήρωας»

Τρεις γενιές παιδιών μεγάλωσαν με το όνειρο που δημιούργησε ο Στέλιος Ανεμοδουράς

Με το θάνατο του αλησμόνητου συναδέλφου Στέλιου Ανεμοδουρά, έσβησε και το όνειρο που γοήτευσε τρείς γενιές παιδιών. Ιδιαίτερα όμως για τη γενιά της δεκαετίας του '50 η συγκίνηση είναι ακόμη πιο έντονη, γιατί αυτά τα «παιδιά» που σήμερα έχουν γκρίζα ή αραιά μαλλιά, παρακολούθησαν από το ξεκίνημα του το θρυλικό «Μικρό Ηρωα».
Όταν εκδόθηκε ο «Μικρός Ηρως», ήταν η εποχή που γυρίζονταν ταινίες όπως «Η αγνή του λιμανιού» του Γιώργου Τζαβέλλα με την Χατζηαργύρη και τον Γ. Γληνό, «Ο Γρουσούζης» με τον Ορέστη Μακρή, τον Φωτόπουλο, την Βασιλειάδου και τον Ηλιόπουλο ή το «Σωφεράκι» του Τζαβέλλα με τον Φωτόπουλο, την Σμαρούλα Γιούλη και τον Νίκο Ρίζο. Η Αθήνα είχε άλλη εικόνα. Υπήρχαν μονοκατοικίες και αυλές. Πρωθυπουργός ήταν ο Αλεξ. Παπάγος, στη Ρωσία ζούσε ο Στάλιν και πρόεδρος των ΗΠΑ είχε εκλεγεί ο Αϊζενχάουερ.
 

Στη χώρα μας, ο Μαρκεζίνης μόλις αποφάσιζε τη συγχώνευση των τραπεζών, η Μελίνα Μερκούρη εντυπωσίαζε το γαλλικό κοινό με το έργο του Ασάρ «Οι σύντροφοι της Μαρζολέν» ενώ στην Αθήνα οι δρόμοι μόλις είχαν αρχίσει να γίνονται αδιάβατοι. Οι πιάτσες των ταξί γέμιζαν με πολυτελέστατες και τελευταίου τύπου αεροδυναμικές λιμουζίνες, και οι πιο αριστοκρατικοί σταθμοί αυτοκινήτων, βρίσκονταν στην οδό Γιαν Σματς, όπως λεγόταν τότε η Βουκουρεστίου.
Εκείνο τον καιρό είχε αποφασιστεί η επέκταση του Ηλεκτρικού μέχρι την Κηφισιά, ενώ το Μάμπο ήταν ο καινούργιος χορός που ξετρέλαινε τη νεολαία! Τα πρώτα καλλιστεία ήσαν στις δόξες τους με την Νταίζη Μαυράκη και τη Βιργινία Πετιμεζάκη, βασιλιάς της αθηναϊκής νύχτας ήταν πάντα ο μοναδικός Γιώργος Οικονομίδης, ενώ η ανδρική μόδα όριζε καπέλο, φαρδείς ώμους, πέτα φαρδιά, τιράντες και... καλτσοδέτες! Τα τραμ αποτελούσαν το μέσον συγκοινωνίας, κι οι Αθηναίοι τα καλοκαίρια με τις μεγάλες ζέστες κοιμόντουσαν στις ταράτσες και στα μπαλκόνια, χωρίς να φοβούνται κακοποιούς, που ήσαν ελάχιστοι.

Με το δίφραγκο

Τότε λοιπόν, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα περίπτερα, ένα μικροσκοπικό περιοδικάκι, «Ο Μικρός Ηρως» που ως διά μαγείας ξετρέλανε όλους τους πιτσιρικάδες. Ο Γιώργος Θαλάσσης, «το θρυλικό Παιδί-Φάντασμα», η Κατερίνα, ο Σπίθας, το «αδιάκοπα πεινασμένο παιδί», έγιναν οι απαραίτητοι σύντροφοι της νεολαίας, με αποτέλεσμα το περιοδικό να γνωρίσει πρωτοφανή κυκλοφοριακή επιτυχία, αφού κάθε Τρίτη πρωί, αγόρια και κορίτσια έτρεχαν με το δίφραγκο στο χέρι να αγοράσουν το καινούργιο τεύχος για να παρακολουθήσουν τους ηρωικούς αγώνες των τριών ηρώων κατά των Γερμανών κατακτητών μέσα στην κατεχόμενη Αθήνα...
Ο Θάνος Αστρίτης - όπως ήταν το ψευδώνυμο του Ανεμοδουρά- έγινε ο αγαπημένος συγγραφέας των παιδιών, που πίστευαν ότι οι «μικροί ήρωες» ήταν αληθινοί και τους έστελναν γράμματα στα γραφεία του περιοδικού, στην οδό Λέκκα 22.

Σ' αυτά τα γραφεία -στο μαγικό χώρο- με πήγε μικρό μαθητή η μητέρα μου, ύστερα από πολλά παρακάλια, διακοπές των Χριστουγέννων, για να αγοράσω μερικά παλιά τεύχη. Θυμάμαι ότι κατεβήκαμε σε ένα υπόγειο και η καρδιά μου χτυπούσε με γοργούς ρυθμούς, επειδή δεν θεωρούσα απίθανο, να βρίσκεται εκεί ο Γιώργος Θαλάσσης ή ο Σπίθας!
— Παρακαλώ, τα γραφεία του «Μικρού Ηρωα»;
— Μάλιστα, εδώ είναι.

Η συνάντηση

Θεέ μου, τι καρδιοχτύπι, τι συγκίνηση ήταν αυτή! Επιτέλους βρισκόμουν στο χώρο, εκεί όπου ο Θάνος Αστρίτης έγραφε τις περιπέτειες που μας ταξίδευαν στον κόσμο του ονείρου! Και ο συγγραφέας στεκόταν μπροστά μου και με κοιτούσε χαμογελαστός, αντιλαμβανόμενος προφανώς την ταραχή μου Τον θυμάμαι, τότε νέο, λεπτό, με κάπως σγουρά μαλλιά και χοντρά μυωπικά γυαλιά.
Πολλά χρόνια αργότερα θα σκεπτόμουν, ότι τη συγκίνηση που ένιωθαν οι παλαιότεροι όταν παιδιά ανέβαιναν την Ευριπίδου για να δουν από κοντά τον Ξενόπουλο στα γραφεία της «Διαπλάσεως», την ίδια συγκίνηση αισθανόμασταν κι εμείς όταν κατεβαίναμε τα μαρμάρινα σκαλιά για το υπόγειο της οδού Λέκκα 22, προκείμενου να συναντήσουμε τον Αστρίτη…

Στη μνήμη μου έχει μείνε χαραγμένη η εικόνα από κ μικρό δωμάτιο με βιβλιοθήκες φορτωμένες με τεύχη και τόμους μέχρι την οροφή, και ένα ξύλινο γραφείο σκεπασμένο με κάθε είδους χαρτιά, φρεσκοτυπωμένα δοκίμια και ένα πλήθος εντύπων. Είπα με τρεμάμενη φωνή ότι ήθελα κάποια παλιά τεύχη.

— Ποια θέλεις μικρέ; Άρχισα λοιπόν να απαριθμώ τους τίτλους των τευχών:
— «Αδούλωτοι σκλάβοι», «Θα τουφεκιστείς την αυγή», «Όλα για την Ελλάδα»...
Φαίνεται όμως, ότι είχα πάρει φόρα και δεν σταματούσα, οπότε η μητέρα μου ανησύχησε:
— Τι θα γίνει; Θα σηκώσεις όλο το μαγαζί;

Υπάρχει;

Φρενάρησα λοιπόν τις επιθυμίες μου, αλλά έθεσα δειλά το ερώτημα που μ' έκαιγε:
— Κύριε Αστρίτη, υπάρχει πραγματικά το «Παιδί-Φάντασμα»;
Τον είδα που έκρυψε ένα χαμόγελο και άρχισε να λέει:
— Υπήρχαν στην Κατοχή παιδιά, που...
Εκείνη τη στιγμή τον διέκοψε η μητέρα μου, που τον ρώτησε για μια άλλη δική του έκδοση,
«Το Παιδικό Πανεπιστήμιο» κι έτσι η απορία μου έμεινε αναπάντητη! Ο έτερος συντελεστής της μαγείας που σκορπούσε ο «Μικρός Ήρωας» ήταν ο καλλιτέχνης Βύρωνας Απτόσογλου που τον εικονογραφούσε. Ένας θαυμάσιος σκιτσογράφος που κατόρθωνε να δίνει την όλη ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα με τρόπο μοναδικό, ενώ συγχρόνως εικονογραφούσε μυθιστορήματα σε δεκάδες περιοδικά.
Κι ήταν χαρακτηριστικό το γεγονός, πως όταν κάποτε για μικρό διάστημα ο Ανεμοδουράς ανέθεσε σ' έναν άλλο - επίσης εκλεκτό- καλλιτέχνη την εικονογράφηση, στον Θέμο Ανδρεόπουλο, ξεσηκωθήκαμε όλα τα παιδιά και με επιστολές ζητούσαμε επιτακτικά την επιστροφή του Απτόσογλου, που πράγματι επανήλθε και τον εικονογραφούσε μέχρι το τέλος...
Ο Στέλιος Ανεμοδουράς έβγαλε κι άλλα παιδικά περιοδικά που ξετρέλαιναν τους μικρούς αναγνώστες του. Τον «Υπεράνθρωπο», τον «Μικρό Ιππότη», τον «Ταγκόρ» που αφηγείτο τις περιπέτειες ενός Ελληνόπουλου στην Ινδία κατά των Αγγλων αποικιοκρατών, ώστε το μυαλό όλων πήγαινε στους αγώνες των Κυπρίων κατά της Αγγλοκρατίας και πολλά άλλα. Η επιτυχία όμως του «Μικρού Ήρωα» ήταν μοναδική. Μέσα όμως από τις περιπέτειες των ηρώων του, δίδαξε ήθος, πατριωτισμό, ευγενικά αισθήματα.
Με θλίψη διαπιστώνουμε σήμερα, σε αντίθεση με τα ωραία πρότυπα που μας γοήτευσαν τότε, ότι τα σημερινά παιδιά μεγαλώνουν με τα κακόγουστα, αμερικανόπνευστα κατασκευάσματα που προβάλλει η τηλεόραση και τη σκληρή βία. Έπειτα, τα περιοδικά εκείνα είχαν σωστή γλώσσα και τα παιδιά μάθαιναν να τη χειρίζονται σωστά και αποκτούσαν έναν εκφραστικό πλούτο που τους βοηθούσε να γράφουν καλές εκθέσεις. Η γενιά του '50 μεγάλωσε με τη «Μάσκα» του Μαγγανάρη και με τον «Μικρό Ηρωα». Έτσι αγαπήσαμε το διάβασμα κι έτσι προχωρήσαμε, και διαβάζαμε Αλέξανδρο Δουμά, Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, Ιούλιο Βερν, Ουόλτερ Σκοτ και πολλούς άλλους Το μυθιστόρημα σ' έκανε να φαντάζεσαι και η απλή καθαρεύουσα στην οποία ήταν γραμμένα τα μεγάλα μυθιστορήματα των ξένων συγγραφέων, μας ήταν πολύ οικεία κι αυτό μας βοήθησε στη σωστή δημοτική.
Ο Ανεμοδουράς, διακεκριμένος δημοσιογράφος, πολύ μορφωμένος και γλωσσομαθής, δούλεψε σε διάφορες εφημερίδες, παράλληλα με την προσφορά του στον περιοδικό Τύπο. Τον συνάντησα πολλά χρόνια αργότερα, όταν ήμουν νεαρός συντάκτης στη «Δημοκρατική Αλλαγή». Έγραφε ιστορικά αναγνώσματα κι εκείνη την εποχή δημοσίευε σε συνέχειες μια σειρά με τον τίτλο: «Έτσι ξεκίνησε ο Χίτλερ», που είχε σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Ένα βράδυ που ήρθε στα γραφεία ν' αφήσει τα χειρόγραφα του, μου τον έδειξε ο συνάδελφος Δημήτρης Γκιώνης:
— Ξέρεις ποιος είναι αυτός;
Τον κοίταξα με απορία και μου εξήγησε:
— Ο «Μικρός Ήρωας»!

«Σας ευχαριστώ»

Πριν από λίγα χρόνια, ήμουν γενικός γραμματέας της ΕΣΗΕΑ και κάποιο πρωί είδα τον Ανεμοδουρά που είχε έλθει κάτι να ρωτήσει, δεν θυμάμαι τι ακριβώς. Βγήκα από το γραφείο μου, έτρεξα, τον κάλεσα να έλθει για ένα καφέ και του εξέφρασα την αγάπη μου:

— Είμαι κι εγώ ένα από τα παιδιά σας, που μεγαλώσαμε μαζί με το Παιδί - Φάντασμα, τον Σπίθα και την Κατερίνα...

Συγκινήθηκε και όπως ήταν εξαιρετικά σεμνός άνθρωπος, όπως οι πραγματικά μεγάλοι, είπε απλά με λίγο σπασμένη φωνή:

— Σας ευχαριστώ πάρα πολύ...

Απέφευγε να μιλάει για τον εαυτό του και δεν επεδίωξε ποτέ τη δημοσιότητα γύρω από το πρόσωπο του.

Όταν το πρωί της περασμένης Κυριακής διάβασα την είδηση του θανάτου του, αιφνιδιάστηκα και δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τα δάκρυα μου.
 

Γ.Α. Λεονταρίτης, Καθημερινή, 14/5/2000

[Bonadrug]

Παλιέ μου φίλε, Μικρέ μου ήρωα

 

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

 

Έφυγε στα 83 χρόνια του ο δημιουργός του Θρυλικού περιοδικού «Μικρός Ήρως» Στέλιος Ανεμοδουράς

 

Τι να σου πω, τινα σου πω, τι να σου πω / που να μην το έχει πει κανένας για κανέναν / εγώ μονάχα ένα πράγμα θα σου πω / μου φτάνει πως μεγάλωσα με σένα. Πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει / παλιέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση / πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει / Μικρέ μου Ήρωα Γιώργο Θαλάσση».

 

 

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, ο δημιουργός του θρυλικού εβδομαδιαίου περιοδικού «Μικρός Ήρως» που πρόσφερε συναρπαστικά ταξίδια περιπέτειας και φαντασίας, συγκίνησης και γέλιου, αλλά κι ένα αίσθημα αγάπης για την ελευθερία και την πατρίδα σε χιλιάδες εφήβους και παιδιά (τώρα πια 40 και βάλε έως 60 και άνω) έφυγε σε ηλικία 83 χρόνων το βράδυ του Σαββάτου από ανακοπή καρδιάς. Τον τελευταίο καιρό είχε αναπνευστικά προβλήματα και νοσηλευόταν σε κλινική. Η κηδεία του θα γίνει δημοσία δαπάνη αύριο το μεσημέρι στις 12.30 στο Α' Νεκροταφείο.

Με το ψευδώνυμο «Θάνος Αστρίτης» ταξίδευε τούς πιτσιρικάδες των μεταπολεμικών χρόνων για 16 χρόνια, από το 1952 έως το 1967 (μπλοκαρίστηκε από τη λογοκρισία της χούντας), οι οποίοι έτρεχαν με χτυποκάρδι και με το δίφραγκο στο χέρι για να πάρουν στα περίπτερα τον «Μικρό Ήρωα» και να διαβάσουν τα κατορθώματα των τριών γενναίων φίλων που μάχονταν κατά των Γερμανών και των Ιταλών στα χρόνια της Κατοχής. Ήτοι ο Γιώργος Θαλάσσης (το περίφημο Παιδί-Φάντασμα), η δυναμική Κατερίνα και ο ευτραφής, αφελής και πάντα πεινασμένος Σπίθας. Με συνεχείς ανατυπώσεις, ο «Μικρός Ήρως» κράτησε συντροφιά σε σχεδόν τρεις γενιές (αγοριών κυρίως) τις δεκαετίες του 50, 60 και '70, για να αποχώρηση οριστικά τα πρώτα χρονιά της Μεταπολίτευσης έχοντας συμπληρώσει 798 τεύχη.

 

«Ζούμε στην εποχή του Λυκόφωτος των ηρώων. Ο ήρωας του σήμερα, δυστυχώς, είναι ο Κωστόπουλος του "Κλικ". Πρέπει να διαφυλάξουμε τη γλώσσα μας, που είναι το παν....Τα παιδιά δεν διαβάζουν, βλέπουν. Η τηλεόραση τα αποχαυνώνει με ψεύτικους ήρωες, ξένα πράγματα...Πρέπει να περισώσουμε τη γλώσσα», μας έλεγε στην «Ε» πριν από έξι χρόνια ο Στέλιος Ανεμοδουράς εκφράζοντας τον προβληματισμό του για τον ανερχόμενο γυαλιστερό, πλαστό κόσμο του Life style.

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Μαΐου του 1917. Η καταγωγή των γονιών του ήταν από τη Μάνη και αγαπούσε πολύ τα μανιάτικα μοιρολόγια. «Έχουν μεγάλη λογοτεχνική αξία», έλεγε. Μεγάλωσε στον Πειραιά, τέλειωσε τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα εξέδιδε το λογοτεχνικό περιοδικό «Αργώ». Τα πρώτα του διαβάσματα ήταν η «Διάπλαση των Παίδων» και ο Διονύσιος Σολωμός. «Είχα μια έφεση στο γράψιμο και ήθελα να γράψω ευγενή πράγματα».

Στην Κατοχή καταδιώχτηκε από τους Γερμανούς, γιατί τύπωνε προκηρύξεις για την Εθνική Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση θα εργαστεί ως δημοσιογράφος στις εφημερίδες «Ελεύθερη Ελλάδα», «Δημοκρατική Αλλαγή», «Αθηναϊκή», «Νέα», κάνοντας μεταφράσεις (ήξερε καλά ξένες γλώσσες) γράφοντας ιστορικά αναγνώσματα (από το «Έτσι ξεκίνησε ο Χίτλερ» έως τη «Βρουγχίλδη», που αναφερόταν στο Βασίλειο της Γαλλίας το 1400 με βασιλιάδες και ιππότες).

 

Το «φροντιστήριο» του για τη γέννηση του «Μικρού Ηρωα» ήταν το περιοδικό «Μάσκα», που έβγαζε ο εξπέρ του είδους Απόστολος Μαγγανάρης και τον οποίο ο Ανεμοδουράς θεωρούσε δάσκαλο του. Μεταφράζοντας αρχικά τις περιπέτειες του Ζορό, με παρότρυνση του Μαγγανάρη θ' αρχίσει να γράφει δικές του ιστορίες με τον ίδιο ήρωα, που θα έχουν μάλιστα μεγαλύτερη απήχηση στους αναγνώστες! Το πρώτο προσωπικό άνοιγμα του θα το κάνει με τον «Υπεράνθρωπο», ένα περιοδικό μικρού σχήματος, που θα κρατήσει δύο χρόνια. Ένας ήρωας στα πρότυπα του αμερικανικού Σούπερμαν, με ελληνική φινέτσα και φαντασία. Πολλοί θα θυμούνται τους αγώνες του κατά του Κακού, με συμπαραστάτες τον Κεραυνό και την Αστραπή, τον Ελ Γκρέκο και τον κωμικό της παρέας, τον φοβιτσιάρη Κοντοστούπη.

 

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς άρχισε να γράφει τον «Μικρό Ήρωα», όπως μας είχε πει, για να βγάλει ένα μεροκάματο παραπάνω αφού ο μισθός της εφημερίδας ήταν αρκετά χαμηλός και είχε και οικογένεια.

 

«Ο, τι έφτιαχνα έπρεπε να μου αρέσει, αλλιώς δεν το έκανα. Οι μνήμες της Κατοχής ήταν νωπές κι έπλασα τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον Σπίθα που δίνει τη κωμική χροιά, απαραίτητη για τις περιπέτειες με συγκίνηση και αγωνία... Γράφοντας είχα και το γιο μου υπόψη. Θα το διαβάσει το παιδί μου; Ήταν κι αυτό ένα κριτήριο. Ο Μικρός Ήρωας περισώθηκε γιατί πίστευε σε κάποιες αξίες. Κι ήταν γραμμένος σε καλή ελληνική γλώσσα».

 

Ποιος δεν θυμάται με κομμένη ανάσα τις χάρτινες μονομαχίες και καταδιώξεις, πλεκτάνες και συγκρούσεις όχι μόνο εντός Ελλάδος, αλλά και σε διάφορα μέρη του κόσμου που είχαν το Παιδί-Φάντασμα και η παρέα του, με διαβολικούς πράκτορες όπως ο πιο ισχυρός αντίπαλός τους, ο μαυροφορεμένος μασκοφόρος Σεϊτάν Αλαμάν ή η Φροϊλάιν Χ, ο Καμικάζι, ο αόρατος Κινέζος Τσιν-Τσιν, η Σφήκα και τόσοι άλλοι;

 

Όπως και τους μικρούς φίλους που προστέθηκαν για να συμβάλουν στον αγώνα, όπως το Ζουζούνι, ο Διαβολάκος, το Τζιτζίκι, η Σουσουράδα κ.ά.; Ολα αυτά διανθισμένα με τις εντυπωσιακές για την παιδική ψυχή στα εξώφυλλα, αλλά και μέσα στο κείμενο, εικόνες του Βύρωνα Απτόσογλου.

 

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς θυμάται: Τα παιδιά της εποχής θαυμάζανε τον Γιώργο, αγαπούσανε την Κατερίνα, αλλά ξετρελαίνονταν με τον Σπίθα...

Έστελναν γράμματα στο περιοδικό και λέγανε από κάτω: «Στέλνω κι ένα ψητό μπούτι στον Σπίθα», «Του στέλνω ένα γουρουνόπουλο».

Τα παιδιά θέλουν αναψυχή, διψάνε για ήρωες που όμως σήμερα εκλείπουν. Έφυγε πια το παραμύθι, δεν υπάρχει».

 

Ο «Μικρός Ήρωας» είχε μερικές φορές άγαρμπες περιπέτειες με την πραγματικότητα, ακόμη και με την... προοδευτική.

Στο πρώτο αφιέρωμα που του έκανε το '82 το λογοτεχνικό περιοδικό «Ωλήν» του Ηλία Λάγιου, όπως και στο χορταστικό αφιέρωμα που του έκανε το περιοδικό «Αντί» το '95 (ένα ολόκληρο τεύχος), ο Ανεμοδουράς σημειώνει:

 

«Η αντίδραση της κριτικής ήταν αρνητική και ιδίως της αριστερής. Η "Αυγή" επανειλημμένα έγραψε εναντίον του... Βγάλανε μια νότα όπως οι Αμερικάνοι βγάζουν τις ταξιδιωτικές οδηγίες, και έλεγαν "μην αγοράζετε αυτές τις φυλλάδες". Ήθελαν να λέω ότι ο Μικρός Ηρωας ήταν στην ΕΠΟΝ. Μα πώς να το έλεγα, αφού δεν ήταν μόνο η ΕΠΟΝ, ήταν η Ελλάδα, πώς να το κάνουμε; Όπως και κάποιοι γονείς αντέδρασαν αρνητικά αρχικά, αλλά και δάσκαλοι. "Φυλλάδες" λέγανε χωρίς να το διαβάσουν».

 

Στην Κύπρο τότε είχε μεγάλη απήχηση κι αυτό ενόχλησε τους Άγγλους, οι οποίοι απαγόρευσαν το περιοδικό.

Εκείνος πήγε και βρήκε έναν στην αγγλική πρεσβεία, ο οποίος του είπε κυνικά ότι «είναι θέμα πολιτικής» κι ο Ανεμοδουράς αντέδρασε, λέγοντας ότι θα βάλει στις ιστορίες του έναν προδότη Άγγλο. Εκείνος γέλασε. «Άρχισα κι εγώ και σε καμιά δεκαριά τεύχη, όπου υπήρχανε προδότες, όλοι ήταν Αγγλοι, μέχρι και στο περιβάλλον του αρχιστράτηγου. Το αποτέλεσμα είναι ότι υποχώρησαν και επετράπη η κυκλοφορία».

 

Μόλις ήρθε η δικτατορία το απαγόρευσαν. «Πέρασαν μερικοί μήνες, δημιουργήθηκε ένα κενό. Βγήκανε και τα κόμικς που άρχισαν να τραβούν τα παιδιά».

 

Η ουσία είναι ότι ο μύθος του «Μικρού Ήρωα», έστω κι αν ανήκει στην «παραφιλολογία» (όπως αρέσκονται να το κατατάσσουν μερικοί παραφορτωμένοι με γνώσεις γραμματιζούμενοι), ήταν ένα όνειρο (έστω και απατηλό) με τη θαλπωρή του ανθρωπισμού, της φιλοπατρίας και της δικαιοσύνης, που κράτησε καλή παρέα σε χιλιάδες παιδιά.

 

Πόσοι τα κρατάνε ακόμη αυτά μέσα τους και πόσοι είναι εκσυγχρονισμένοι και μεταλλαγμένοι, αυτό ο καθένας μόνος του από τους σημερινούς παλαίμαχους εφήβους το γνωρίζει.

 

Κάτι σημαίνει το ότι έγινε τρυφερό τραγούδι από τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, σε στίχους και μουσική δική του, για το σπονδυλωτό έργο «Το τραμ το τελευταίο», που παρουσίασε το Ελεύθερο Θέατρο το '76 στο Άλσος Παγκρατίου (τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον Σπίθα ερμήνευσαν αντίστοιχα ο Ντίνος Λύρας, η Υβόνη Μαλτέζου και ο Γιώργος Σαμπάνης). Το ότι δόθηκε πριν από λίγα χρόνια, τιμής ένεκεν, μια θεατρική παράσταση με τον Γιώργο Νινιό-Παιδί Φάντασμα και τον Δημήτρη Πιατά-Σπίθα.

 

Τα δύο αφιερώματα του «Ωλήν» και κυρίως του «Αντί», που είχε την πρωτοβουλία να εκδοθούν το '95 τα δύο έξτρα τελευταία τεύχη του «Μικρού Ήρωος». Δηλαδή, το υπ' αριθμ' 799 «Θανάσιμη υποψία», που το έγραψαν τέσσερις συγγραφείς διαδοχικά, ήτοι οι Σωτήρης Δημητρίου, Ξενοφών Μπρουντζάκης, Αλέξης Πανσέληνος, Ηλίας Λάγιος. Και το φινάλε από τον ίδιο τον Ανεμοδουρά, με το υπ' αριθμ. 800 τεύχος, «Ένα φάντασμα από το παρελθόν».

 

 

Ελευθεροτυπία, Μάιος 2000

[Bonadrug]

Ο χιλιομετροδείκτης της μεταπολεμικής αγωνίας

Το Βήμα, Δευτέρα 8 Μαΐου 2000

 

«Είναι νύχτα. Μια ξάστερη, γλυκιά ανοιξιάτικη νύχτα. Χιλιάδες ασημένια άστρα τρεμοπαίζουν γλυκά πάνω από την κοιμισμένη Αθήνα, σαν να προκαλούν τους κατοίκους της να βγουν έξω και να χαρούν την ομορφιά της νύχτας. Μα οι κάτοικοι της Αθήνας δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους. Ξέρουν ότι μέσα στη γλυκιά νύχτα παραμονεύει ο θάνατος...».

Έτσι άρχισε, το 1952, μια συγγραφική περιπέτεια, η περιπέτεια του «Μικρού Ήρωος» και του συγγραφέα της, Στέλιου Ανεμοδουρά, που επρόκειτο να κρατήσει δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια. Αφήγημα συνεχείας, όσο εξελισσόταν, δεν θα απασχολούσε τους λογοτεχνικούς κριτικούς, τους μελετητές, τους φιλολόγους, τα πανεπιστήμια - αλλά, αντίθετα, θα επηρέαζε βαθιά τα νέα παιδιά, που θα μεγάλωναν παρέα με τις περιπέτειες της ηρωικής τριάδας του αφηγήματος. Παρέα με τον Γιώργο Θαλάσση ή Παιδί-Φάντασμα, το ατρόμητο ελληνόπουλο που έβλεπε κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως οι υπόλοιποι βλέπουμε την ημέρα, που ξημέρωνε τα άγρια σκυλιά με ένα μοναδικό υπόκωφο σφύριγμα, που αν και φορούσε ακόμη κοντά παντελόνια οδηγούσε μοτοσικλέτα, αυτοκίνητο, πλοιάρια, ακόμη και αεροπλάνο και πολεμούσε τους γερμανούς ναζιστές όχι κατέχοντας υπεράνθρωπες δυνάμεις αλλά, μόνο, με την ασίγαστη θέληση για ελευθερία απέναντι σε δυνάμεις που απεργάζονται τον ολοκληρωτισμό. Παρέα με την Κατερίνα, την πιστή σύντροφο του Γιώργου στους ηρωισμούς, που όλοι την ένιωθαν κρυφά ερωτευμένη και που, κρυφά ερωτευμένη, έμεινε ως το τέλος. Παρέα με τον Σπίθα, το χοντρό παιδί, με τη διανοητική καθυστέρηση, του οποίου η αντιπάθεια απέναντι στους γερμανούς κατακτητές πήγαζε από το γεγονός ότι η πείνα ήταν συνώνυμη για το φτωχό του μυαλό με την ανελευθερία και την Κατοχή της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Παρέα με μια σειρά από μικρότερους σε ηλικία πιτσιρικάδες (το Ζουζούνι, τον Διαβολάκο, τον Γαβριά, τον Λίλιπουτ...), που κάποια στιγμή έπεσαν νεκροί οι περισσότεροι από τις σφαίρες των εχθρών - βυθίζοντας στη θλίψη τους μικρούς αναγνώστες και, ασφαλώς, κινώντας την αφήγηση.

Ιδιαίτερο κεφάλαιο ήταν οι «κακοί» - τα πρόσωπα που, για τον συγγραφέα, συμβόλιζαν τις δυνάμεις του σκότους. Η Φροϋλάιν Χ, ο Καμικάζι, ο Κίτρινος Σαμποτέρ, η Σινιορίτα, η Κόρη του Εωσφόρου, ο Πράκτωρ Σύννεφο, ο Κατάσκοπος Φάντασμα, ο Καταραμένος του Νταχάου, ο Χαμαιλέων, ο Εχθρός της Ελευθερίας, η Τανγκανίκα, η Αγριόγατα, η Γαλάζια Πεταλούδα, η Σφήκα, η Κόμπρα και, κυρίως, ο Σεϊτάν Αλαμάν έδιναν την ευκαιρία για το πλάσιμο πλούσιων χαρακτήρων, όχι κατ' ανάγκην μονοδιάστατα αποτροπιαστικών. Η σύνθετη υφή των χαρακτήρων, άλλωστε, είναι η κυριότερη απόδειξη ότι ο Ανεμοδουράς δεν υπέκυπτε αλλά, απλώς, χρησιμοποιούσε τα στερεότυπα. Ο «Μικρός Ηρως» κυκλοφόρησε κατά το πρότυπο των παραλογοτεχνικών αμερικανικών εκδόσεων που ονομάζονται «pulp fiction». Γράφτηκε υπό πίεση - κάθε εβδομάδα έπρεπε να κυκλοφορήσει στο περίπτερο. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο αρθρώνεται η αφήγηση του, η λαγαρή ελληνική γλώσσα του, οι χαρακτήρες που διαγράφει έμαθαν κοντά δύο γενιές την ακρίβεια στην έκφραση, τη σαφήνεια στη γραφή, τις ανατροπές, το σασπένς, την ψυχολογία... Έστω και αν ακούγεται ιερόσυλο, ο «Μικρός Ηρως» ήταν το πρώτο ευρείας κλίμακας ανάγνωσμα στο οποίο υπήρχε μεγάλη φροντίδα για τη λογοτεχνικότητα. Πολλοί Έλληνες λογοτέχνες σήμερα το αναγνωρίζουν: ο Σωτήρης Δημητρίου, ο Αλέξης Πανσέληνος, οι ποιητές Ηλίας Λάγιος και Γιώργος Κοροπούλης δεν έχουν διστάσει, ευκαιρίας δοθείσης, να το παραδεχθούν...

Η Αθήνα της Κατοχής, ο τόπος όπου τοποθετούνταν οι αφηγήσεις του περιοδικού, είναι και σήμερα ακόμη ο τόπος όπου συγκλίνουν οι παιδικές μνήμες. Ο Γιώργος Θαλάσσης και η παρέα του, μιλώντας κατευθείαν στην καρδιά αλλά και στο γλωσσικό αισθητήριο των εφήβων αναγνωστών, έδωσαν το έναυσμα για τη μεγάλη συλλογικότητα των μεταπολεμικών χρόνων: στις σελίδες του «Μικρού Ηρωος» οι μεσήλικοι και βάλε σημερινοί αναγνώστες αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο. Δικαίως, ο Αλέξης Φωκάς, προλογίζοντας την τέταρτη επανέκδοση των ιστοριών του περιοδικού, μιλάει για το αφήγημα περιγράφοντας το ως τον «χιλιομετροδείκτη της μεταπολεμικής αγωνίας». Ο Στέλιος Ανεμοδουράς προσέφερε την αφετηρία και το όχημα για την προσωπική διαδρομή του καθενός και της καθεμιάς. Μια διαδρομή περιπετειώδη, γεμάτη ε¬μπόδια αλλά και τόσες εμπειρίες...

[rotagiatipino]

Κι άλλες νεκρολογίες εδώ:

 

http://www.greekcomics.gr/forums/index.php...ic=1012&hl=