Τεν-Τεν, αυτό το κτήνος [ Τσιώρου Βίκυ, Ελευθεροτυπία (Κυριακάτικη), 17/3/1996 ]

[Bonadrug]

Τεν-Τεν, αυτό το κτήνος

 

Της ΒΙΚΥΣ ΤΣΙΩΡΟΥ

Κυριακάτικη 17 Μαρτίου 1996

 

Ο διευθυντής του περιοδικού «Lire», Π. Ασουλίν, εκδίδει τη βιογραφία του Ερζέ, του πατέρα του Τεν-Τεν. Ποιο είναι το συμπέρασμα του; Ο Συγγραφέας και ο χάρτινος ήρωας ήταν... ακροδεξιοί!

 

(σημείωση: μάλλον

αυτό είναι το site του Lire)

 

 

Τίποτα δε μένει όρθιο, στις μέρες μας! Όλα καταρρίπτονται, μαζί με κάθε είδους τείχη, ακόμη και οι μύθοι. Τελευταίο θύμα, ο Τεν-Τεν. Κοινωνιολόγοι, ιστορικοί τέχνης, διανοούμενοι και γυναικείες οργανώσεις έχουν περιλάβει τους τρόπους, τη συμπεριφορά, τις ιδέες και τις πράξεις του μικρού βέλγου ήρωα και τις περνούν από κόσκινο. Ας πρόσεχε ο Ερζέ, κατά κόσμον Ζορζ Ρεμί, και πατέρας του Τεν-Τεν, που, σήμερα (σημείωση: 1996) , δεκατρία χρόνια μετά το θάνατο του, κατηγορείται για συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές, σύμπτωση απόψεων με τους ακροδεξιούς, μισογυνισμό - μέρες που είναι- αποικιοκρατικό πνεύμα και αντικομμουνισμό! Αυτά για την αρχή. Το θέμα ξεκίνησε ο Πιέρ Ασουλίν, συγγραφέας και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού «Lire», με την έκδοση της βιογραφίας του Ερζέ, που άνοιξε το δρόμο σε πολλούς για να εκφράσουν και αυτοί τον καημό τους.

 

«Οι συγγενείς του σχεδιαστή του Τεν-Τεν, λέει ο Ασουλίν, πείστηκαν επιτέλους να μου δείξουν τα προσωπικά αρχεία του Ερζέ. Κατάλαβαν πως ακόμη και η πιο πικρή αλήθεια είναι προτιμότερη από τις φήμες που κυκλοφορούσαν τα τελευταία χρόνια εις βάρος του. Επιπλέον, ο Βέλγος υπουργός Δικαιοσύνης μου έδωσε την άδεια πρόσβασης στο ποινικό μητρώο του Ερζέ».

 

Με ακροδεξιούς φίλους...

 

Αυτό όμως που εντυπωσίασε περισσότερο τον Ασουλίν από όλη αυτή την έρευνα που έκανε ήταν «η πίστη του σχεδιαστή στις νεανικές του απόψεις και στους ακροδεξιούς φίλους του». Σε αυτό το σημείο, η στάση του θυμίζει εκείνη τον Φρανσουά Μιτεράν. Επιπλέον, εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν η συγχρονισμένη εξέλιξη του Τεν-Τεν και του Ερζέ. Με το πέρασμα του χρόνου και οι δύο γίνονται ακόμη περισσότερο ατομικιοτές και μυστικοπαθείς. Δεν επιδιώκουν να σώσουν ένα λαό, αλλά έναν άνθρωπο. Στο μόνο που διαφέρουν είναι πως ο Ερζέ αγαπούσε τις γάτες, ενώ ο Τεν-Τεν προτιμούσε τον Μιλού».

 

Μέσα σε πενήντα χρόνια, και με 23 άλμπουμ, ο Τεν-Τεν έγινε μύθος, ο μόνος διεθνής αντίπαλος του Ντε Γκολ και του Γουόλτ Ντίσνεϊ, ένας από τους πιο σημαντικούς μάρτυρες του αιώνα μας. Από όλα τα έργα της λαϊκής λογοτεχνίας αυτού του αιώνα, ο Τεν-Τεν είναι, το δίχως άλλο, το έργο που έγινε αντικείμενο των περισσότερων, πανεπιστημιακών και μη, εργασιών. Ούτε ο Ζορζ Σιμενόν ούτε η Αγκάθα Κρίστι ούτε η Μπάρμπαρα Κάρτλαντ δεν έχουν για την ώρα μελετηθεί τόσο πολύ. Ωστόσο, αν οι κάθε είδους επιστήμονες μελέτησαν τους ήρωες του Ερζέ, συχνά ως την υπερβολή, από τη σεξουαλικότητα του ρεπόρτερ με τα φουσκωτά παντελόνια, ως τη δυαδικότητα των Ντιπόν, την παιδική ηλικία του καθηγητή Τουρνεσόλ και το ύφος του καπετάνιου Χάντοκ, για τον ίδιο τον Ερζέ πλανιόταν πάντα μια αμφιβολία. Τον υποψιάζονταν - όπως και τον ήρωα του -για ένα σωρό κακά: ρατσισμό, αποικιοκρατικό πνεύμα, συνεργασία με τους εχθρούς. Ο Λεόν Ντεγκρέλ, παλαιός αρχηγός της βελγικής ακροδεξιάς, είχε δηλώσει μάλιστα πως ο Ερζέ είχε εμπνευστεί τον ήρωα του από αυτόν τον ίδιο, χωρίς, ωστόσο, κάτι τέτοιο να έχει αποδειχθεί από την έρευνα του Ασουλίν.

 

Και μισογύνης

 

«Μισογύνης ο Ερζέ; Όχι μόνο! - λέει η συγγραφέας Σαντάλ Μοντελιέ - Στην περίπτωση του, πρέπει να μιλάμε περισσότερο για γενοκτονία γυναικών! Είναι δύσκολο να δεχτείς πως το μισό της ανθρωπότητας με ένα μαγικό σβήσιμο της γόμας εξαφανίζεται από τα καρεδάκια του κόμικ. Πρόκειται για μαζικό αφανισμό! Το μικροαστικό, συντηρητικό και καθολικό Βέλγιο του 1940-1950 δεν ήταν καθόλου ευνοϊκό για την ανάπτυξη ταλέντων ή γυναικείων προτύπων με έντονη προσωπικότητα. Ο Ερζέ αντικατόπτριζε αυτή την τάση της κοινωνίας και του δικού του περίγυρου. Όπως άλλοι υπήρξαν "φυσικά " οπαδοί του Πετέν, ο νερός Ερζέ υπήρξε αποικιοκράτης, ρατσιστής, αντικομμουνιστής, την εποχή που ήταν "φυσικό" να είσαι. Ο μισογυνισμός του εντάσσεται μέσα σ' αυτό το "φυσικό " πλαίσιο. Αν ο Ερζέ έζησε τη ζωή του, ο Τεν-Τεν επιβίωσε του δημιουργού του και έγινε ο μάρτυρας αυτού που υπήρξε ο πατέρας τον, μάρτυρας των αδυναμιών και της εξέλιξης τον. Σήμερα, βρισκόμαστε στο 1996 και αυτό που μας ανησυχεί είναι η εμφάνιση κάποιων τάσεων που θεωρούσαμε ότι είχαν εκλείψει να επανέρχονται μέσα από το κόμικ. Έτσι, ξαφνιαζόμαστε από ένα μισογυνισμό μέσα από ένα βλέμμα που θεωρούσαμε φιλικό, από την περιφρόνηση για τις γυναίκες που βγαίνει από ένα γέλιο που υποθέταμε συνένοχο».

Αντικομμουνιστής

 

Ο ιστορικός και διευθυντής του περιοδικού «Κομμουνισμός», Στεφάν Κουρτουά, μελετώντας το άλμπουμ «Οι περιπέτειες του Τεν-Τεν στη χώρα των Σοβιέτ», που κυκλοφόρησε στις 10 Ιανουαρίου του 1929, γράφει πως «ο Ερζέ προσεγγίζει ένα θέμα που το 1929 βρίσκεται στο κέντρο μιας παγκόσμιας συζήτησης. Τότε η Μόσχα ήταν για ορισμένους η Μέκκα ενός νέου σοσιαλιστικού και επαναστατικού πολιτισμού, ενώ για άλλους συμβόλιζε ένα τρομοκρατικό και διαβολικό σύστημα. Ο Ερζέ τοποθετήθηκε σαφώς με τη δεύτερη ομάδα, αλλά η κριτική του ήταν ακριβής και τεκμηριωμένη».

Ο Αχιλλέας Νγκόγιε, συγγραφέας Ζαϊρινής καταγωγής, προσθέτει και αυτός το λιθαράκι του σε αυτή τη μαζική κριτική που προκάλεσε η έκδοση της βιογραφίας του Ερζέ από τον Ασουλίν και δεν διστάζει να χαρακτηρίσει «κατάλογο αποικιακής βλακείας», ειδικά το άλμπουμ «Ο Τεν-Τεν στο Κογκό». Για «πρωτόγονο ευρωκεντρισμό», «γελοιότητα», «βήμα της αποικιακής φαντασίωσης» μιλάει σε κείμενο του στο περιοδικό «Εβενεμάν ντι Ζεντί».

 

Ρατσισμός στο... Κογκό

 

«Παράδειγμα για γέλια ή για κλάματα είναι το σημείο που ο Τεν-Τεν φτάνοντας στο Κογκό για κάποιο ρεπορτάζ, γίνεται τελικά δάσκαλος, για να μάθει στους μικρούς νέγρους για "την... πατρίδα τους, το Βέλγιο", σημείο που αντικαταστάθηκε, βέβαια, το 1946, όταν τα πράγματα είχαν αλλάξει, με καινούρια έκδοση... ?Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί - συνεχίζει ο Νγκόγιε - πως την εποχή που ο Τεν-Τεν βρίσκεται για σαφάρι στο Κογκό (1930-31), οι αθλιότητες των αποικιοκρατών καταγγέλλονται ήδη από πολλούς, όπως και από το συγγραφέα Αντρέ Ζιντ, μέσα από το βιβλίο του "Ταξίδι στο Κογκό". Ο Ερζέ δεν έλαβε υπόψη του αυτές τις διαμαρτυρίες και "ροκάνιζε " τους αυτόχθονες με την επικρατούσα ιδεολογία της εποχής του».

 

Το 1948, ο Ερζέ, που έπασχε από κατάθλιψη, γράφει στη γυναίκα του, απελπισμένος: «Ο Τεν-Τεν ήταν για μένα μία ευκαιρία για να εκφραστώ, να προβάλω προς τα έξω την επιθυμία μου για περιπέτειες, δράση, ανδραγαθήματα, που έχω μέσα μου. Που είχα μέσα μου. Επιθυμούσα, επίσης, να εκφράσω το όραμα μου για το σύγχρονο κόσμο: τόση ασχήμια, τόσοι συμβιβασμοί. Οι έμποροι κανονιών, τα μεγάλα συμφέροντα, θυσιάζουν χωρίς τύψεις ανθρώπινες ζωές. Δεν είναι ο ίδιος ο Τεν Τεν που δεν μου αρέσει πια. Είναι οι τρόποι του, οι περιπέτειες του. Ο Τεν-Τεν κουράστηκε... θα ήθελε να γίνει αληθινός άνθρωπος...».

 

Μέχρι να βρεθεί δικαστήριο για να δικάσει τον Τεν-Τεν ας βγάλουμε μόνοι μας τα δικά μας συμπεράσματα...

[Ion]

Aν και μικρός που τα διάβαζα (αθώος γαρ) δεν είχα πάρει καθόλου χαμπάρι τα μηνύματα που περνούσε ο Herge, σε μετέπειτα αναγνώσεις μου ήταν πλέον φανερά. Ειδικά το "Ο Τεντέν στο Κονγκό" είναι ο ρατσισμός ο ίδιος. Αυτό όμως που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν το πακέτο τσιγάρων μιας φανταστικής σλαβικής χώρας ("Υπόθεση Τουρνεσόλ"), με τη μάρκα που βλέπετε παρακάτω:

 

[rotagiatipino]

Τι ειπες τωρα!!!!!!!!!!!!!!!

Αφωνος...Αρα μιλαμε για παρα πολυ παλιο καιροσκοπισμο-επεκτατισμο....Κι υστερα σου λενε οτι τα κομικς ειναι για ενηλικους / ή οτι ειναι χαζα μικυμαους για παιδια....

[germanicus]

Με μια εικόνα

 

 

πολλές. πάρα πολλές.

 

Γιατί μιλάμε για τον ίδιον ήρωα που στο Κασταφιόρε παίρνει το μέρος των τσιγγάνων, στους Αιχμάλωτους του Ήλιου παίζει σφαλιάρες με έναν λευκό που βαράει ένα ινδιανάκι και στους Καρχαρίες/Κάρβουνα/Μαύρο Φορτίο (κάθε φορά και διαφορετική μετάφραση ) πάει και απελευθερώνει τους χατζήδες που είχαν πιάσει οι δουλέμποροι. Που στους Πικαρός ξεκινάει δείχνωντας την αθλιότητα των φαβέλων και τελειώνει δείχνωντας πως τίποτα δεν αλλάζει.

 

Το παραπάνω αρθράκι και εκείνη η συζήτηση εν γένει, όλα αυτά τα προσπερνάει και βγάζει εκτός περιεχομένου (out of context) κόμικ που έφτιαξε όταν το Βέλγιο ήταν ακόμα μια αποικιοκρατική δύναμη.

 

Αλλά σε τελική ανάλυση, το ο πάει με γυναίκες δεν λέει τίποτα. το o ρουφάει το κανελόνι όμως...

 

[DJO]

(Το βάζω εδώ, επειδή είναι σχετικό κι επειδή είναι μίνι άρθρο - στο αριστερό αναφέρομαι φυσικά)

 

 

 

[Λένα]

Πωπω...αυτό με τα τσιγάρα Μασεντονία το πρόσεξα κι εγώ πρόσφατα κι έπαθα μεγάλο σοκ... Αλήθεια, του πότε είναι αυτό το τεύχος;;

 

Επειδή πριν μια βδομάδα διάβασα όλα τα τεύχη θα ταχθώ με την άποψη του τζερμ;(αν την κατάλαβα καλά)...Δεν διακρίνω ρατσισμό στον ΤενΤεν, τουναντίον!!!

Βοηθάει, μέχρι και ρισκάρει την ζωή του για αλλόφυλους!!!

Ακόμη και στο ΤενΤεν στο Κονγκό, δεν μπόρεσα να διακρίνω κάτι τέτοιο...(Εκτός αν είμαι τόσο, μα τόσο ξανθιά)

[DJO]

Η Υπόθεση Τουρνεσόλ βγήκε το διάστημα 1954-1956. Τα Σκόπια ανεξαρτητοποιήθηκαν μόλις το 1991!

 

Λεπόν, δικαστήριο αποφάσισε ότι ο Τεντεν δεν είναι ρατσιστής, δείτε ελεύθερα την ταινία :

 

http://www.comicsbeat.com/2011/11/02/judge-rules-tintin-in-the-congo-is-not-racist/