Ο σουρεαλισμός ως κανονικότητα [Ιατρού Γιάννης, efsyn.gr, 14/04/2023]

[ramirez]

Ίσως το δημοφιλέστερο ελληνικό webcomic, τα «Κουραφέλκυθρα» του Αντώνη Βαβαγιάννη γνωρίζουν μια θεαματική επιτυχία η οποία δεν περιορίζεται μόνο στα κόμικς.

 

 

 

 

Τα «Κουραφέλκυθρα» αποτελούν ίσως την πιο ιδιόμορφη περίπτωση ελληνικών κόμικς. Δεν είναι καν λέξη, είναι όμως πολλά περισσότερα: εκτός από τη σταθερή παρουσία τους στο διαδίκτυο σε διαρκώς εναλλασσόμενες στέγες και μια επιτυχημένη εκδοτική πορεία με δέκα εξαντλημένες εκδόσεις, έχουν γίνει ραδιοφωνική εκπομπή, μπίρα (!), ενώ υπάρχουν βλέψεις για κινηματογραφική μεταφορά σε ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους, σε συνεργασία με το Cinobo, αλλά και… επιτραπέζιο! Ο… «πολυατάλαντος», όπως είναι ο τίτλος της πρόσφατης ομιλίας που παραχώρησε στο TEDx μιλώντας ακριβώς για την πολυδιάστατη φύση του, ο δημιουργός της σειράς Αντώνης Βαβαγιάννης, ο άνθρωπος πίσω από το σουρεάλ ξεκαρδιστικό πανδαιμόνιο αλλόκοτων και παράλογων καταστάσεων και χαρακτήρων, μιλάει στο καρέ καρέ με αφορμή τη μεταπήδηση στη συνδρομητική πλατφόρμα τού patreon και την κυκλοφορία του τρίτου συγκεντρωτικού τόμου με τις ιστορίες της Ζωζεφίνας, του Θείου Αιμίλιου, του κυρίου Κλιάφα και του υπόλοιπου αλλοπρόσαλλου καστ.

 

 

 

 

● Γεννήθηκες το ’81, ανδρώθηκες τη δεκαετία του ’90 και ανήκεις στη γενιά που κλήθηκε να κάνει τα πρώτα της επαγγελματικά βήματα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Τι αποτύπωμα είχαν τα παραπάνω βιώματα στο έργο σου;

 

Η δεκαετία που διαμόρφωσε καθοριστικά το γούστο μου σε πολλά πράγματα ήταν του ’90. Είναι η εποχή που ανακάλυψα ως έφηβος τους Simpsons και τους Monty Python, τον Αρκά, τα ακούσματα της ανεξάρτητης ροκ. Όλα αυτά και πολλά ακόμη με τον καιρό μετασχηματίστηκαν στα «Κουραφέλκυθρα», τα οποία ακολουθούν μια παράλληλη πορεία αγκαλιά με την κρίση. Ξεκίνησαν το 2007, λίγο πριν από τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου, ακριβώς πριν στραβώσει πολύ η κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά επέλεξα συνειδητά να αποφεύγω την επικαιρότητα. Κάποιες φορές βιώματά μου αντανακλώνται ασυνείδητα στη δουλειά μου, αλλά δεν το επιδιώκω απαραίτητα.

 

 

 

 

● Οι πολλαπλές καλλιτεχνικές και επαγγελματικές ταυτότητες, όπως αυτή του δημιουργού κόμικς, του μουσικού, του ραδιοφωνικού παραγωγού, του δασκάλου μέχρι πρότινος, πηγάζουν από τις πολυδιάστατες καλλιτεχνικές ανησυχίες σου ή σχετίζονται με σκοπούς πιο ταπεινούς, όπως η οικονομική επιβίωση;

 

Σίγουρα δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι θα συντηρούμαι οικονομικά από τα κόμικς – για τη μουσική δεν το συζητώ, με αμιγώς οικονομικούς όρους ίσως να «έμπαινα μέσα». Ευτυχώς, μετά από 16 χρόνια που κάνω ασταμάτητα το ίδιο πράγμα, με προσήλωση και αφοσίωση, ίσως επιτέλους αχνοφαίνεται η δυνατότητα επιβίωσης με κύρια απασχόληση τα κόμικς μου. Και πάλι όχι τόσο από το ίδιο το καλλιτεχνικό δημιούργημα, αλλά από τις ευκαιρίες που ανοίχτηκαν χάρη σε αυτό, όπως η ραδιοφωνική εκπομπή και οι γελοιογραφίες. Αμφότερα προέκυψαν από προτάσεις τρίτων, τις οποίες αποδέχτηκα όχι μόνο λόγω της όποιας οικονομικής ενίσχυσης συνεπάγονταν, αλλά κυρίως διότι μου αρέσει πολύ να δοκιμάζω νέες προκλήσεις και διαφορετικά πράγματα.

 

● Η γελοιογραφία είναι συγγενής με τη βασική σου ιδιότητα ως σχεδιαστή κόμικς, αλλά ποια είναι η απόσταση μεταξύ τους;

 

Προσπαθώ να εισάγω και στις γελοιογραφίες μου την σουρεαλιστική ματιά που προϋπήρχε στη δουλειά μου, όχι μόνο σαν καλλιτεχνική άποψη, αλλά γιατί ως νέος στο πολιτικό σκίτσο νιώθω πιο οικεία. Η βασική διαφορά είναι πως στα κόμικς μου απουσιάζει το στοχευμένο κοινωνικοπολιτικό μήνυμα, ενώ όταν σχολιάζεις την πολιτική επικαιρότητα νομοτελειακά μεταφέρεις το δικό σου ιδεολογικό υπόβαθρο, την ματιά σου για τον κόσμο. Αντίστοιχα, η γελοιογραφία ως σχόλιο της επικαιρότητας μπορεί να έχει εφήμερη δράση, ενώ στα «Κουραφέλκυθρα» επιλέγω θεματικές τις οποίες θα μπορεί να απολαύσει ο αναγνώστης ακόμα και δέκα χρόνια μετά, έστω κι αν κάποια αστεία μπορεί να είναι ελαφρώς ξεπερασμένα.

 

 

 

 

● Ποιο είναι το συστατικό εκείνο που ξεχωρίζει τα «Κουραφέλκυθρα» τόσο ώστε να αποτελούν σήμερα, εκτός των άλλων, έναν μικρό πυλώνα συλλογικού χιούμορ για μια όλο και μεγαλύτερη διαδικτυακή κοινότητα;

 

Πρώτα απ’ όλα, όταν ξεκινούσα δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι θα έβρισκε τόσο μεγάλη απήχηση. Δεν θα μπορούσα να περιμένω ότι θα υπάρχει μια παρέα εκτός από τη δική μου στην οποία κάποιος θα αναφωνούσε «Αχ το Μαριώ», όπως ο Θείος Αιμίλιος, και όλοι θα καταλάβαιναν πού αναφέρεται. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που μεγάλο μέρος του κοινού το αγαπάει τόσο. Προσπαθώ όμως πάντα να μην ξεχνώ πως συμβαίνει σε μια μικρή μερίδα του κόσμου. Εξακολουθεί να είναι underground – το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι στον ευρύτερο κύκλο μας το γνωρίζουν δεν σημαίνει ότι έχει τον μαζικό αντίκτυπο και τη διεισδυτικότητα π.χ. του Αρκά. Αλλά αυτό για να είμαι ειλικρινής δεν με πολυενδιαφέρει κιόλας. Νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό το κοινό που μπορεί να του αρέσει αυτό το κόμικς είναι πολύ συγκεκριμένο και το έχει ήδη ανακαλύψει.

 

Ταυτόχρονα και εγώ απευθύνομαι σε συγκεκριμένο κοινό, δίχως να με απασχολεί το mainstream στοιχείο. Η κοινότητα που το έχει αγκαλιάσει δεν είναι τυχαίοι περαστικοί στα social media. Μου στέλνουν μηνύματα, έρχονται στα φεστιβάλ να με γνωρίσουν, αγοράζουν τα βιβλία, εσχάτως χρηματοδοτούν άμεσα το εγχείρημα στο patreon. Από την αρχή που το διάβαζαν 20 άτομα μέχρι σήμερα που το διαβάζουν 80.000, το κριτήριο είναι απλό: να μου αρέσει και να γελάω με αυτό. Η αυθεντικότητα είναι ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί η συνοχή της σειράς και το μόνο που μπορώ να ελέγξω. Το αποτέλεσμα είναι πάντα απρόβλεπτο. Πολύ συχνά κάτι που θεωρούσα φοβερά αστείο δεν είχε την ανταπόκριση που περίμενα, ενώ κάτι που δεν με ενθουσίαζε έκανε θραύση.

 

 

Σκίτσο δημοσιευμένο στο news247.gr

 

 

● Θυμάσαι παραδείγματα;

 

Στην πρώτη περίπτωση ανήκει ένα με τον Ιουστινιανό και την Αγία Σοφία – όταν το είχα σκεφτεί μου είχε φανεί τόσο αστείο, ακόμα και το σχέδιο είναι πολύ πιο προσεκτικό. Του δείχνουν την κρήνη και του λένε πως υπάρχει ένα μήνυμα που διαβάζεται το ίδιο και από τα δεξιά και από τα αριστερά, πρόκειται για το «Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν». Το κοιτάζει και λέει «παπαπ», μου είχε φανεί τόσο απλοϊκά αστείο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα απρόσμενης επιτυχία είναι αυτό με τον βασιλιά στο πολιορκούμενο κάστρο, που του λένε «Κοίτα βασιλιά μου, τοξότες!» κι εκείνος απαντάει «Πού κατάλαβες το ζώδιό τους από τόσο μακριά;». Το είχα στο συρτάρι για εβδομάδες και δεν το ανέβαζα επειδή μου φαινόταν πως δε θα γελούσε κανείς, ωστόσο πήγε ανέλπιστα καλά.

 

● Χαρακτηριστικό της επιτυχίας των «Κουραφέλκυθρων» είναι ότι βρίσκουν ανταπόκριση σε ένα κοινό πολύ ευρύτερο σε σχέση με τα παραδοσιακά ελληνικά κόμικς.

 

Αλήθεια είναι αυτό, αν και για πολλά χρόνια δεν ήταν έτσι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετοί νέοι δημιουργοί να παραδειγματίζονται επιλέγοντας το συγκεκριμένο μέσο για να εκφραστούν, αντί ενδεχομένως να φτιάχνουν memes. Ελπίζω αυτό να λειτουργεί προωθητικά για το σύνολο της ελληνικής κοινότητας κόμικς, κάτι που εισπράττω π.χ. από την επικοινωνία με όσους έρχονται σε φεστιβάλ κόμικς για να με συναντήσουν και να ζητήσουν υπογραφές. Είναι κι άλλοι δημιουργοί που το έχουν καταφέρει αυτό, όπως ο Σταύρος Κιουτσιούκης και η Δήμητρα Αδαμοπούλου. Στη δική μου περίπτωση σχετίζεται με τη μικρή έκταση που τα καθιστά εύκολα στην ανάγνωση. Ενίοτε όμως το κείμενο είναι αρκετά πυκνό και πιστεύω πως δεν θα διαβαζόταν αν δεν είχε φτιάξει ήδη με τα χρόνια ένα πιστό κοινό.

 

 

Το άλμπουμ «Κουραφέλκυθρα Omnibus III» (εκδόσεις Jemma Press) κυκλοφορεί

στο Comic Con Θεσσαλονίκης (5-7 Μαΐου) και στο Comicdom Con (12-14 Μαΐου).

 

 

● Vamvax.gr, comicdom.gr, socomic.gr, Nerdcult (luben.tv) και εσχάτως στο patreon. Θα είναι αυτή η τελευταία μετακόμιση;

 

Κάθε συνεργασία απέδωσε στο μέγιστο δεδομένων των συνθηκών κάθε εποχής. Ειδικά οι άνθρωποι του socomic ενίσχυσαν σημαντικά τα ελληνικά κόμικς σε μια δύσκολη περίοδο. Με το Luben είχα συνεργαστεί ήδη πολλά χρόνια πριν, όταν τα «Κουραφέλκυθρα» δεν υπήρχαν ακόμα. Η συνεργασία μας έληξε σε μια περίοδο που ήδη σκεφτόμουν τη μετάβαση στο patreon, δεδομένου πως αποτελεί την πιο αδιαμεσολάβητη μορφή οικονομικής υποστήριξης των καλλιτεχνών από το κοινό τους. Μετά τις μεγάλες εταιρείες και το crowdfunding, είναι ένας από τους δημοφιλέστερους τρόπους χρηματοδότησης στο εξωτερικό, ειδικά για τα αμερικανικά κόμικ στριπς. Προσωπικές ανασφάλειες σε συνδυασμό με την ξένη για την ελληνική πραγματικότητα συνδρομητική κουλτούρα του εγχειρήματος με απέτρεπαν να το τολμήσω. Η ανταπόκριση του κόσμου όμως ήταν συγκινητική, γι’ αυτό πιστεύω πως δεν θα αλλάξει. Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον καλύτερο τρόπο συνεργασίας από το να σε στηρίζουν άμεσα οι αναγνώστες σου. Το κόμικς θα διατίθεται δωρεάν στα social media που χειρίζομαι, αλλά όσοι χρηματοδοτούν το εγχείρημα θα λαμβάνουν αποκλειστικό περιεχόμενο και δώρα, ενώ ορισμένοι εξ αυτών θα δουν τον εαυτό τους να συμπρωταγωνιστεί σε μελλοντικά «Κουραφέλκυθρα» που θα σχεδιάσω.

 

 

 

 

● Επιστρέφοντας στην αρχή της καριέρας σου, έχουμε τον «Φωτογράφο» και το «AVPD», όπου υπογράφεις μόνο το σενάριο. Υπάρχουν σκέψεις να επιστρέψεις ως σεναριογράφος ή να γράψεις πάλι κάτι αυτοτελές ασχέτως ποιος θα το σχεδιάσει;

 

Πράγματι, αρχικά υπογράφω μόνο το σενάριο. Αν και αμφότερα τα είχα ξεκινήσει στο site μου σαν κόμικς. Κάποια στιγμή ο Σπύρος Δερβενιώτης είχε δει τον «Φωτογράφο» και ήθελε να τον σχεδιάσει, βάζοντάς με έτσι στον χώρο σαν επαγγελματία δημιουργό κόμικς. Πλέον είναι συλλεκτικό τεύχος, καθώς ο εκδοτικός οίκος έχει κλείσει και το τιράζ ήταν μικρό. Το «AVPD» έγινε σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Φουτσίδη, τον οποίο δεν έχω ξαναδεί έκτοτε. Από εκεί και πέρα, για το στυλ που υπηρετώ προτιμώ το δικό μου ατελές σχέδιο παρά κάτι πιο τεχνικά άρτιο. Παρά τις όποιες σχεδιαστικές αδυναμίες, μπορώ να το εξυπηρετήσω καλύτερα γιατί είναι δικό μου. Θα με ενδιέφερε μόνο αν ήθελα να κάνω κάτι πιο σοβαρό και ρεαλιστικό, μια ανάγκη που δεν έχει γεννηθεί ως τώρα. Κατά καιρούς έχω ξεκινήσει διάφορες σκέψεις και πρότζεκτ, αλλά δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα κάτι ολοκληρωμένο. Αυτήν την περίοδο κάνω πράγματα που δεν περίμενα, ενώ τα περισσότερα απ’ όσα σκεφτόμουν γίνονται ταυτόχρονα:

 

● Για πρώτη φορά θα σχεδιάσω ιστορίες σε σενάριο άλλου! Πρόκειται για μία σειρά από αληθινές ιστορίες της ροκ μουσικής, σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Τσάβαλο.
● Στο σύντομο μέλλον πρόκειται να κυκλοφορήσει σε συνεργασία με το Cinobo η πρώτη animated εκδοχή των «Κουραφέλκυθρων». Έχω ήδη γράψει το σενάριο, το οποίο αποτελεί στην πραγματικότητα συρραφή μερικών αγαπημένων στριπ.
● Ένα μεγάλο μου όνειρο είναι να φτιάξω ένα επιτραπέζιο παιχνίδι! Σκοπός είναι να συνδέεται με τα «Κουραφέλκυθρα» δίχως να στερεί κάτι από όσους δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται.

 

● Το animation είναι κάτι που σε ενδιαφέρει; Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι είδος υπό εξαφάνιση.

 

Ξέρεις πόσο ακριβό είναι; Γι’ αυτό και η μεταφορά των «Κουραφέλκυθρων» θα έχει διάρκεια περί τα 5 λεπτά. Σιγά-σιγά μαθαίνω κι εγώ κάποια πράγματα, μήπως μπορέσω να το κάνω μεγαλύτερο, αλλά κατά τα άλλα βρισκόμαστε σε συζητήσεις για την παραγωγή. Εκτός από μεγάλο κόστος είναι και πολύ χρονοβόρα διαδικασία – ελπίζω να μη μας πάρει περισσότερο από ένα χρόνο να το ετοιμάσουμε. Κατά τ’ άλλα, στην Ελλάδα δεν υπάρχει το κοινό που θα έφερνε τις διαφημίσεις ώστε να καλύψει το κόστος. Μάλλον αυτό απέτρεψε ή σταμάτησε παραγωγές όπως το «Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος», γιατί η τηλεόραση έχει διαμορφώσει ένα συγκεκριμένο κοινό και πλέον απευθύνεται μόνο σε αυτό δίχως να τολμά να απευθυνθεί αλλού. Για το ευρύ ελληνικό κοινό το animation παραμένει «μικυμάου για παιδιά», επικρατεί αυτή η γενιά και η λογική. Εδώ η τεράστια και ζωηρή stand up σκηνή στην Ελλάδα δεν έχει δουλειά στην τηλεόραση, δεν υπάρχει κωμωδία.

 

● Η μουσική αποτελεί επίσης ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής σου.

 

Ξεκίνησα με το συγκρότημα «Empty Frame», αλλά πλέον αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει. Τα παιδιά συνεχίζουν να παίζουν και τους παρακολουθώ από απόσταση πλέον με μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν έχω την αφοσίωση και το χρόνο που απαιτούσα από τον εαυτό μου για να νιώθω καλά με τη συμμετοχή μου σε ένα κοινό πρότζεκτ. Έκανα κάποιες περισσότερο προσωπικές ηχογραφήσεις στο πλαίσιο του «Other Me» ηχογραφώντας κάποια κομμάτια που είχα στο μυαλό μου, δυστυχώς όμως κι αυτό έμεινε πίσω. Το μουσικό μικρόβιο το ικανοποιώ πλέον μέσω της ραδιοφωνικής εκπομπής όπου παίζω και μιλώ για μουσική – κάποια στιγμή όμως θα επανέλθει και η όρεξη να γράψω, δε φεύγει ποτέ εντελώς. Ακόμα και για το soundtrack της ταινίας των «Κουραφέλκυθρων» μάλλον θα χρησιμοποιούσα κάτι ήδη γραμμένο, αλλιώς θα έπρεπε να το μειώσουμε στα 2 λεπτά.

 

● Στη ραδιοφωνική σου εκπομπή έχεις ξεκινήσει μία ραδιοφωνική σταυροφορία για να ανακαλύψεις τον «υπεύθυνο»…

 

Έχω ξεκινήσει δύο σταυροφορίες. Η μία είναι ερευνητική: αναζητώ ποιοι είναι αυτοί που χρησιμοποιούν τη φράση «κάνω υπεύθυνος» αντί για το κλασικό «μπει δε μπει» για να αποφασίσουν ποιος θα παίξει πρώτος στο μονό παιχνίδι στο μπάσκετ. Είναι ελάχιστα άτομα και πολύ διασκορπισμένα, αλλά υπάρχουν εκεί έξω. Πρώτη φορά το άκουσα μικρός από ένα παιδί στα Χανιά και νόμιζα ότι εκεί το λένε έτσι. Πράγματι, υπάρχει μία συγκέντρωση στην Κρήτη, αλλά το συγκλονιστικό είναι ότι μετά γνώρισα κόσμο στα Χανιά και και με κοιτούσαν σαν εξωγήινο όταν τους ρωτούσα, το ακούγανε για πρώτη φορά ενώ είχαν την ίδια ηλικία περίπου. Άλλοι βέβαια το αντιμετωπίζουν σαν κάτι απολύτως φυσιολογικό. Υπάρχει ένα τεράστιο μυστήριο. Στη δεύτερη σταυροφορία δεν αναζητώ απαντήσεις αλλά προσπαθώ να δώσω. Ο σκοπός είναι να καταργηθεί το μολύβι από το «πέτρα, ψαλίδι, χαρτί». Είναι απλά κακά μαθηματικά, κακός σχεδιασμός, είναι μια ελληνική εφεύρεση, δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο και δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης γιατί κάνει ό,τι κάνει το ψαλίδι, απλά χάνει και από το ψαλίδι, επομένως δεν έχεις κανένα λόγο να το διαλέξεις. Δε θα ησυχάσω μέχρι να εξαφανιστεί.

 

---

 

📌 Τον διαβάζετε:

Facebook: https://www.facebook.com/Kouraphelkythra
Instagram: @kourafelkythros
News247: https://www.news247.gr/skitsa/
Patreon: https://www.patreon.com/kourafelkythra/
Οι εκδόσεις του κυκλοφορούν από τη Jemma Press.

 

Τον ακούτε:

Nostos Radio 100.6: καθημερινά 11.00-12.00
Spotify: Κουραφέλκυθρα – Δεν είναι καν Podcast

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

Επεξεργασία Απριλίου 18, 2023 από ramirez

[JohnnyMZ]

Ευχαριστούμε πολύ για την καταχώρηση!

 

Ενημερωτικά, η συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας ήταν περιορισμένη για λόγους χώρου.

Στην ιστοσελίδα δημοσιεύτηκε η πλήρης, uncut εκδοχή της, με μια μικρή καθυστέρηση, ήτοι μετά την δημιουργία του παρόντος thread.

Αν μπείτε στο link θα δείτε και το επιπλέον περιεχόμενο.

 

ΥΓ. (αν γίνει edit για συμπλήρωση στο αρχικό post ίσως το παρόν μπορεί να διαγραφεί).

 

[ramirez]

Done...