Έχω ανάγκη να δημιουργώ κόσμους [Καραΐσκος Δημήτρης, kathimerini.gr, 7/03/2023]

[ramirez]

 Ο Πέτρος Χριστούλιας μιλάει με αφορμή τη νέα του δουλειά, το γκράφικ νόβελ για τη ζωή του γιατρού Γεωργίου Παπανικολάου.

 

 

 

 

Κουρέντι, Χαλκίδα. Δίπλα στα «τρελά νερά» του Ευρίπου, πάνω σε ένα σχεδιαστήριο, ένα πενάκι σχηματίζει ακούραστα με τα μελάνια του εικόνες και ιστορίες. Ανήκει στον Πέτρο Χριστούλια, γέννημα-θρέμμα της Ευβοιωτικής πρωτεύουσας και έναν από τους πιο παραγωγικούς εικονογράφους της ολοένα και ζωηρότερης εγχώριας σκηνής των κόμικς. Με στυλ που παραπέμπει στη γαλλοβελγική σχολή των «μπαντ-ντεσινέ» του ’80 και του ’90, βαθιά και περιπαθή μελέτη στους χαρακτήρες και στα τοπία που σχεδιάζει και μια σοφή αρμονία δράματος και κωμωδίας, ο 43χρονος Χαλκιδαίος δημιουργός εργάζεται επαγγελματικά από το 1997 και έκτοτε έχει συνεργαστεί με φανζίν, περιοδικά και εφημερίδες και έχει σχεδιάσει σειρές όπως οι «Intramuros» και «Χαρακώματα», ενώ έχει δημιουργήσει εξ ολοκλήρου άλλες, όπως η «Μυστική Ταυτότητα» και η «Τριλογία του Νυχτερίδα», που έχουν γίνει ήδη κλασικές. Η τελευταία του δουλειά, ένα γκράφικ νόβελ-βιογραφία ενός σπουδαίου, διεθνούς Έλληνα, του ερευνητή ιατρού Γεωργίου Ν. Παπανικολάου, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και αποτελεί την αφορμή για να κάνουμε μια συζήτηση μαζί του.

 

 

 

 

– Οι αντιήρωες και τα τοπία είναι πρωταγωνιστές στις ιστορίες σου. Ίσως μέσα και στα δύο αυτά στοιχεία βλέπεις τον ίδιο σου τον εαυτό;

 

– Είναι αλήθεια ότι οι πρωταγωνιστές στις ιστορίες μου δεν είναι κάποιοι υπεράνθρωποι, αλλά αντιθέτως νιώθουν διαφορετικοί και παράταιροι με το περιβάλλον τους και πασχίζουν να γίνουν αποδεκτοί. Μάλιστα το σκηνικό των ιστοριών αυτών είναι εκεί για να τονίζει αυτό το στοιχείο, είτε πρόκειται για μια χαοτική ελληνική πόλη του παρόντος είτε για τη νοσταλγική εκδοχή της πόλης μιας άλλης εποχής ή ακόμα και κάποιο εξωτικό τοπίο. Πολλές φορές άλλωστε, ο τόπος παίζει σημαντικό ρόλο στην πλοκή. Ακόμα και στο τελευταίο βιβλίο μου, που αποτελεί βιογραφία μιας τόσο γνωστής προσωπικότητας, μπορεί κανείς να δει, από τόπο σε τόπο, την περιπέτεια ενός ανθρώπου που νιώθει ιδιαίτερος. Και ναι, έχω σιγουρευτεί πια πως όλα αυτά δεν είναι τυχαία και πως δείχνουν κάτι και για τον δικό μου χαρακτήρα, τις δικές μου ανασφάλειες και εμμονές.

 

– Ο χαρακτήρας του «Δρ. ΠΑΠ», με την τριγωνική μύτη και τις τελείες για μάτια, έχει κάτι αφαιρετικό σε ένα πλαίσιο που είναι, κατά τα άλλα, αρκετά ρεαλιστικό. Είναι αυτή μια προσπάθειά σου για ισορροπία ανάμεσα στο αστείο και το σοβαρό;

 

– Μου αρέσει η απλότητα και γι’ αυτό προσπαθώ να επικοινωνήσω την ιδέα πίσω από την εικόνα με τη λιγότερη δυνατή φλυαρία. Θέλοντας να κρατήσω μόνο αυτά τα χαρακτηριστικά του Παπανικολάου που θα μου ήταν απαραίτητα για να διατηρήσει την εκφραστικότητά του, οδηγήθηκα σε μια απλοποίηση της φόρμας τους. Αυτήν την απόφαση θέλησα να την τονίσω με την τριγωνική μύτη γιατί πιστεύω ότι ενδυναμώνει τελικά το σχέδιο και ίσως συνολικά η «καρτουνίστικη» αντιμετώπιση να δίνει μια αναγκαία ελαφρότητα, η οποία κιόλας ταιριάζει και στο γενικότερο ύφος μου.

 

– Η πατρίδα και τόπος κατοικίας σου, η Χαλκίδα, φαίνεται πως υπάρχει κάπου πάντα μέσα στη δουλειά σου, στον νου και στην καρδιά σου. Είναι άραγε τα νερά του Ευρίπου που γοητεύουν και εμπνέουν;

 

– Η Χαλκίδα είναι η πόλη στην οποία μεγάλωσα, και όταν έφυγα από αυτήν ήταν φορτισμένη στη συνείδησή μου – όπως ήταν φυσικό – και με θετικό και αρνητικό τρόπο. Όταν πριν από κάποια χρόνια επέστρεψα σε αυτήν μόνιμα, προσπάθησα να την δω με φρέσκια ματιά και να την ξαναγνωρίσω. Ζώντας εδώ, κάθε τόσο μια μυρωδιά ή μια εικόνα με στέλνει πίσω σε μικρά ταξίδια στον χρόνο, κάτι που με βοηθάει να κρατάω μια επαφή με τον νεότερο εαυτό μου και να μην ξεχνώ τα δημιουργικά μου κίνητρα.

 

 

 

 

– Έκανες σπουδές ζωγραφικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών αλλά αποφάσισες να μπεις στον επαγγελματικό στίβο των κόμικς. Πώς ήρθε αυτή η απόφαση;

 

– Η φοίτηση στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) ήταν ένα πολύτιμο στάδιο στην εκπαίδευση και την αισθητική μου καλλιέργεια, όμως αυτό που με συγκινούσε και πριν και κατά τη διάρκεια των σπουδών μου – και προφανώς μετά – ήταν τα κόμικς και η εικονογράφηση. Και αυτό μάλλον έχει να κάνει με τις αναφορές που είχα μεγαλώνοντας, όπως π.χ. όλοι αυτοί οι φοβεροί Ευρωπαίοι κομίστες που έμαθα από το περιοδικό «Βαβέλ» αλλά και με το ότι με αυτά τα αφηγηματικά μέσα έκφρασης μπορούσα να φτιάχνω ιστορίες χαρακτήρων, κάτι που πάντα ήθελα. Επίσης, σε αυτόν τον χώρο βρήκα μια κοινότητα ανθρώπων που μου αρέσει πολύ και που αισθάνομαι ότι μοιραζόμαστε μαζί κάτι κοινό, παρόλο που είμαστε τόσο διαφορετικοί σε στυλ και χαρακτήρα ο ένας από τον άλλο.

 

– Τι συνιστά τη διαδικασία της δημιουργίας ενός γκράφικ νόβελ;

 

– Είναι δύσκολο να αναλύσεις τη δημιουργία ενός τόσο σύνθετου μέσου, αλλά μπορώ σίγουρα να πω ότι σε σχέση με μια κινηματογραφική ταινία, που είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς, ένα γκράφικ νόβελ μπορεί να δημιουργηθεί ακόμα και από έναν μόνο άνθρωπο. Και παρότι αυτό ακούγεται μοναχικό, έχει και καλές πλευρές, όπως π.χ. η συγκρότηση και η δημιουργική ηρεμία που μπορεί να έχει κανείς όταν δουλεύει πάνω σε κάτι μόνος του.

 

– Ενώ είσαι επαγγελματίας εικονογράφος, τελευταία σε συναντάμε και στον ρόλο του συγγραφέα. Μπορείς να μας μιλήσεις για αυτό;

 

– Πάντα έγραφα τις δικές μου ιστορίες κι αυτό έχει να κάνει με την ανάγκη μου να αφηγούμαι και να δημιουργώ κόσμους. Έχω όμως συνεργαστεί και με πολλούς καλούς συγγραφείς παιδικών βιβλίων και κόμικς, και κάθε φορά ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία, που με μάθαινε πολλά.

 

 

 

 

– Ποια ιδιαίτερη θέση έχει στην έως στιγμής καριέρα σου ο «Δρ. ΠΑΠ» και τι πιστεύεις ότι κάνει αυτή την έκδοση ξεχωριστή;

 

– Το ίδιο το θέμα του βιβλίου έκανε αυτό το πρότζεκτ σημαντικό για μένα, εφόσον πρόκειται για τη βιογραφία μιας πολύ σημαντικής προσωπικότητας που ξεπερνάει τα σύνορα της χώρας μας. Η προσφορά του Παπανικολάου στην ανθρωπότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Επιπλέον, ήταν για μένα και μια ευκαιρία να αφηγηθώ ένα είδος ιστορίας που δεν είχα δοκιμάσει στο παρελθόν.

 

– Τι προκλήσεις και δυσκολίες συνάντησες δουλεύοντας για αυτή την έκδοση και τι μαθήματα πήρες;

 

– Δεν ήταν η πρώτη φορά που, στο πλαίσιο της δουλειάς μου, έκανα έρευνα με ιστορικό περιεχόμενο, αλλά στην περίπτωση αυτή, στην απόπειρα της βιογραφίας ενός τόσο σπουδαίου Έλληνα, αισθανόμουν βαριά την ευθύνη. Προσπάθησα να μην πέσω στην παγίδα υποκειμενικών κρίσεων καθώς και να μη δημιουργήσω μια χλιαρή αγιογραφία, και πιστεύω ότι ο ίδιος ο Δρ. ΠΑΠ, με τις πολύ ανθρώπινες πλευρές του, με βοήθησε να αποφύγω κάτι τέτοιο. Όταν ήρθε η ώρα της δημιουργίας του σεναρίου, μετά την αρχική έρευνα, ήρθα αντιμέτωπος με την ιδιαιτερότητα του ίδιου του μέσου, που απαιτεί τεκμηρίωση και στο επίπεδο της εικόνας. Η κάθε σκηνή χρειαζόταν τη δική της έρευνα και συχνά αυτή η διαδικασία με οδηγούσε σε μικρές αποκαλύψεις που φώτιζαν συναρπαστικές λεπτομέρειες που βρίσκονταν στο περιθώριο της κεντρικής ιστορίας.

 

 

 

 

– Μπορείς να μοιραστείς με εμάς ένα περιστατικό από τη δημιουργία του «Δρ. ΠΑΠ»;

 

– Κάπου στην αρχή της έρευνάς μου έπεσα πάνω σε ένα γεγονός που ήθελα να το χρησιμοποιήσω ως αφηγηματικό εργαλείο. Μετά τον θάνατο του Παπανικολάου, ένας Αμερικανός γιατρός έφερε πίσω στη χώρα του ένα κλωνάρι από τον πλάτανο που υπάρχει ακόμα στην Κω, κάτω από τον οποίο δίδασκε ο Ιπποκράτης. Το φύτεψε στο προαύλιο της κλινικής του Πανεπιστημίου του Κορνέλ και το αφιέρωσε στον Έλληνα ερευνητή, ο οποίος εργαζόταν εκεί. Ψάχνοντας πληροφορίες πάνω σε αυτό, δεν μπορούσα να εξακριβώσω πού βρίσκεται το δέντρο ή αν ζει ακόμα. Σε μια τελευταία προσπάθεια, έστειλα ένα e-mail στην υπηρεσία των αρχείων του Κορνέλ. Θυμάμαι ακόμα τον χαζό, παιδικό ενθουσιασμό μου, όταν πήρα την απάντηση με τις απαραίτητες πληροφορίες γι’ αυτόν τον ακόμα ζωντανό πλάτανο στο Μανχάταν.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...