Μετάβαση στο περιεχόμενο

70 χρόνια «Μικρός Ήρως»: H μεγάλη ιστορία του θρυλικού pulp [Τσομπάνης Παντελής, kathimerini.gr, 19/02/2023]


ramirez

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  2298
  • Group:  Members
  • Topic Count:  1596
  • Content Count:  5019
  • Reputation:   34448
  • Achievement Points:  5027
  • Days Won:  14
  • With Us For:  6159 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  

Με αφορμή την έκθεση για τη συμπλήρωση 70 ετών από την πρώτη περιπέτεια του Στέλιου Ανεμοδουρά, το «Κ» σκαλίζει την ιστορία των θρυλικών εκδόσεων.

 

 

01.thumb.jpg.b48d967ab5b5d5eb1570a64cb9f10d9c.jpg

 

 

Τέτοιες μέρες του 1953 εμφανίζεται στα πρακτορεία Τύπου και στα περίπτερα της χώρας το πρώτο τεύχος με μια ιστορία με τίτλο Ελεύθερος σκλάβος. Είναι η αρχή μιας πορείας 15 ετών που χάρισε στον Μικρό Ήρωα μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των Ελλήνων αναγνωστών. Σήμερα, μετά 70 χρόνια, οι τωρινές εκδόσεις Μικρός Ήρως τιμούν την κληρονομιά του Στέλιου Ανεμοδουρά με μια έκθεση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με τη συμμετοχή 45 νέων και διακεκριμένων καλλιτεχνών που δημιούργησαν επί τούτω ένα μονοσέλιδο έργο εμπνευσμένο από τις περιπέτειες του Μικρού Ήρωα. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα κυκλοφορήσει επίσης ένα λεύκωμα με πληροφορίες, δηλώσεις επώνυμων αναγνωστών και αδημοσίευτο υλικό.

 

Από το 1953 λοιπόν μέχρι το 1968, με εβδομαδιαίες πωλήσεις στα 15.000 φύλλα (χώρια η παραναγνωσιμότητα), 798 τεύχη που «στρογγυλοποιήθηκαν» με δύο ανέκδοτα έργα το 1995, 25.536 σελίδες με τις περιπέτειες του «Παιδιού-Φάντασμα» Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του Σπίθα ενάντια στους Γερμανούς. Φρέσκος διάλογος που «κουμπώνει» σε κάθε ήρωα, λιτή και κατανοητή γλώσσα μακριά από «ξύλινους» πατριωτισμούς αρκούσαν για να συνεπάρουν αναγνώστες από διαφορετικές γενιές, ενώ οι εικονογραφήσεις του Βύρωνα Απτόσογλου ενίσχυσαν τη βαρύτητα των ιστοριών και οι χαρακτήρες του μεταφέρθηκαν στο θέατρο και ενέπνευσαν τραγουδοποιούς.

 

 

02.thumb.jpg.eaa90db72f17f2e0e6f348ccfa666455.jpg

Η Στέλλα Στεργίου φαντάστηκε τους τρεις ήρωες χαλαρούς.

 

 

Σε αντίθεση με τις διαδοχικές εικόνες και τα κειμενικά συννεφάκια των κόμικς, στον Μικρό Ήρωα συναντούσε κανείς πυκνό κείμενο που συνδυαζόταν με τις εικονογραφήσεις. «Φαντάζομαι πως στο βάθος της καρδιάς του ο κυρ Στέλιος θα ήθελε πολύ να ήταν κόμικ ο Μικρός Ήρως, για να μιμηθεί τους Αμερικανούς, αλλά δεν νομίζω ότι γινόταν. Είχε πολλή δράση και χρειαζόταν ήδη μεγάλη μαστοριά για να κυκλοφορήσει σε στιλ “κλασικών εικονογραφημένων”», μας λέει ο γνωστός εικονογράφος Αλέκος Παπαδάτος που συμμετέχει στην έκθεση.

 

«Στα μάτια των παιδιών ο Μικρός Ήρως ήταν κάτι πάρα πολύ σύγχρονο, κάτι πάρα πολύ φρέσκο. Ήταν ένα περιοδικό που κόμιζε μια καινούργια αισθητική νοοτροπία, η οποία όφειλε πολλά στο αμερικανικό παλπ από συγγραφική και εικονογραφική πλευρά», αναφέρει ο Νίκος Φιλιππαίος, ακαδημαϊκός και ερευνητής πάνω στα λαϊκά αναγνώσματα, σε συνέντευξη που έδωσε στον Νικόλα Ζηργάνο για τους σκοπούς της έκθεσης. «Απευθυνόταν καθαρά σε παιδιά και εφήβους, ενώ η θεματολογία του ήταν κατά κάποιον τρόπο ψευδοϊστορική, παρουσιάζοντας μια ομάδα τριών παιδιών η οποία πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών».

 

 

04.thumb.jpg.29a4cfdf3cc7686d654b722cb94e1d97.jpg

Έργο του Κώστα Παντούλα, εμπνευσμένο

από τα εξώφυλλα του Βύρωνα Απτόσογλου.

 

 

Γιώργος, Σπίθας, Κατερίνα

 

Στο εξώφυλλο εκείνου του πρώτου τεύχους βλέπουμε τον Γιώργο Θαλάσση να ακινητοποιεί με μια ιαπωνική λαβή έναν Γερμανό στρατιώτη που ετοιμάζεται να μαστιγώσει μια νεαρή γυναίκα και το παιδί της. «Είναι νύχτα. Μια ξάστερη, γλυκειά ανοιξιάτικη νύχτα. […] Μα οι κάτοικοι της Αθήνας δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους. Ξέρουν ότι μέσα στη γλυκειά νύχτα παραμονεύει ο θάνατος. Δεν είναι ελεύθεροι! Είναι σκλάβοι που στενάζουν κάτω από την μπόττα του σκληρού Γερμανού και το μαστίγιο του νικημένου Ιταλού». Οι Γερμανοί κυνηγούν και πυροβολούν έναν  Έλληνα πράκτορα και ένα νεαρό παιδί «δώδεκα ή δεκατριών χρονών, με μαύρα μαλλιά, γεροδεμένο σώμα και πονηρό προσωπάκι», που γνωρίζει ξένες γλώσσες και πολεμικές λαβές και καλείται να φέρει εις πέρας την τελευταία του επιθυμία: να αποκτήσει έναν κατάλογο με ονόματα Ελλήνων αντιστασιακών που βρίσκεται στα χέρια ενός ταγματάρχη των Ες-Ες. Έτσι συστήνει τον Γιώργο Θαλάσση ο Στέλιος Ανεμοδουράς ή μάλλον ο «Θάνος Αστρίτης», όπως υπογράφει στο τέλος κάθε ιστορίας.

 

«Κατά έναν τρόπο, ο Γιώργος Θαλάσσης συνδυάζει την ιδανικότερη εικόνα ενός Ελληνόπουλου της Κατοχής που είναι ατρόμητο, δίνει τη ζωή του για την πατρίδα», αναφέρει ο Στέλιος Ανεμοδουράς το 1984 σε αδημοσίευτη συνέντευξη που συμπεριλαμβάνεται στο επετειακό λεύκωμα που επιμελήθηκε ο Γ. Βλάχος. «Τα αισθήματά του είναι ευγενέστατα, ακόμη και τον χειρότερο εχθρό του, τον πιο κακούργο, όταν τον έχει στα χέρια του, δεν τον αγγίζει, δεν τον χτυπά και βέβαια, δεν τον σκοτώνει ποτέ. […] Γενικά, ήταν ένας ήρως που ήταν πάνω σε ένα πολύ υψηλό βάθρο για τα παιδιά εκείνης και της σημερινής εποχής». Στο ίδιο τεύχος γνωρίζουμε και τον Σπίθα, «ένα αιώνια πεινασμένο παιδί» με στρογγυλή μύτη και πλατύ χαμόγελο, ένα αγαθό άτομο και πιστό σύντροφο του Γιώργου Θαλάσση. «Εκείνος στον οποίο βασίστηκε η επιτυχία» του Μικρού Ήρωα, όπως αναφέρει ο δημιουργός του.

 

 

06.thumb.jpg.34000a55711d6b688569a91560ab2613.jpg

Για τις εικονογραφήσεις του Μικρού Ήρωα ο Στέλιος Ανεμοδουράς έδινε σκίτσα από

αμερικανικά κόμικς στον νεαρό εικονογράφο Βύρωνα Απτόσογλου, για να εμπνευστεί.

 

 

Στα επόμενα τεύχη συστήνεται η Κατερίνα, το «Κορίτσι-Φάντασμα», που «είχε όλη εκείνη τη δύναμη που έχει μια γυναίκα όταν αγαπά και την πατρίδα της και τον άνθρωπο με τον οποίο συνεργάζεται». Η υπερβολική συμπάθεια που διακατείχε τη σχέση της με τον Γιώργο Θαλάσση άφηνε πάντοτε υπόνοιες για κάτι ερωτικό. Η Στέλλα Στεργίου, μία από τους εικονογράφους που συμμετέχουν στην έκθεση, εμπνεύστηκε για το έργο της από τα αισθηματικά υπονοούμενα και παρουσίασε τους δύο ήρωες να χαλαρώνουν από μια περιπέτεια και να κάθονται ο ένας δίπλα στον άλλο, με την Κατερίνα να δείχνει την αγάπη της αγνά και με βλέμμα ντροπαλό. «Πάντοτε απορούσα αν είναι ή αν δεν είναι ζευγάρι. Καιγόμουν να μάθω», μας λέει. Και δεν είναι η μόνη, καθώς εκείνα τα χρόνια έφταναν στα γραφεία των εκδόσεων γράμματα αναγνωστών που επιθυμούσαν διακαώς να μάθουν για το μέλλον των ηρώων και για το αν παντρεύτηκαν. Πάντως, οι τρεις τους απάρτιζαν μια ακατανίκητη ομάδα που κατατρόπωνε και εξουδετέρωνε αντιπάλους, όπως η Φροϊλάιν Χ, ο Σεϊτάν Αλαμάν, ο Κόρακας, ο Γιαχαμούτο Κοτούλα, ο Τζαναβάρ και άλλοι πολλοί ακόμη. Η Στέλλα γνώρισε τον Μικρό Ήρωα στην εφηβεία της μέσα από σκόρπια τεύχη που ανακάλυψε τυχαία στο πατρικό της. «Ήταν η πρώτη επαφή με κάτι που έμοιαζε ενήλικο», μας λέει.

 

 

Ο κύριος Στέλιος ο προϊστάμενος

 

Πριν από τον Μικρό Ήρωα, ο Ανεμοδουράς ασχολιόταν με το πρότζεκτ του Υπερανθρώπου, αμερικανικής έμπνευσης, και στο επόμενο βήμα του ήθελε ένα αμιγώς ελληνικό ανάγνωσμα. Όταν μοιράστηκε την ιδέα του άκουσε διάφορες αντιρρήσεις. «Ο συνεταίρος μου τότε αντέδρασε, διότι πίστευε ότι ήταν πολλοί οι γερμανόφιλοι στην Ελλάδα […] και ότι θα μας έδερναν κιόλας γιατί θα γράφαμε εναντίον τους», αναφέρει το ’84. Ωστόσο δεν τον άκουσε. Έσκαψε στις αναμνήσεις του, θυμήθηκε καλαμπούρια και συνεργασίες με κομάντος που προκαλούσαν σαμποτάζ στα γερμανικά μεταγωγικά πλοία στις Κυκλάδες, περιστατικά με συλλαλητήρια Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη που έφτασαν στα αυτιά του και έχτισε αυτές τις ιστορίες με συχνές αλλαγές συναισθημάτων και υπερβολή. «Χωρίς υπερβολή δεν γίνεται τίποτα», συνήθιζε να λέει.

 

Τα τραύματα της Κατοχής και του Εμφυλίου ήταν νωπά στην Ελλάδα του ’50. Στο διχαστικό κλίμα της εποχής, οι ιστορίες του Μικρού Ήρωα εξέπεμπαν ανθρωπιά, θάρρος, αλληλεγγύη για τον καταπιεσμένο και μίσος απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή αυταρχικότητας. «Υπήρχαν οι μνήμες από τη δεκαετία του ’40, οπότε κατά κάποιον τρόπο, ο Μικρός Ήρως θύμιζε στα παιδιά αυτά την παιδική τους ηλικία, αλλά προσπαθούσε λιγάκι να ηρεμήσει τα μετεμφυλιακά πνεύματα, που ήταν πάρα πολύ οξυμένα πολιτικά και κοινωνικά, και να συμφιλιώσει τα παιδιά και τους εφήβους με την τραυματική μνήμη του ’40», συνεχίζει ο κ. Φιλιππαίος.

 

 

03.thumb.jpg.25adbabeba1be8ad5c29df1f752138d1.jpg

Σκίτσο του Στέλιου Ανεμοδουρά (1917-2000), που υπήρξε

η ψυχή και το μυαλό πίσω από τον Μικρό Ήρωα.

 

 

«Από τον Μικρό Ήρωα πληροφορηθήκαμε ότι μπορεί να υπάρχει ένας κρυμμένος ασύρματος (“εδώ Κάιρο, εδώ Κάιρο”) που συντονίζει τους μαχητές της Δημοκρατίας εναντίον των εισβολέων», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος στον Νικόλα Ζηργάνο. Ο Θεσσαλονικιός τραγουδοποιός είχε γνωρίσει τον Ανεμοδουρά ως προϊστάμενό του την περίοδο που έκανε ελεύθερο ρεπορτάζ στον Ελεύθερο Τύπο το 1963. «Αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση. Εγώ, ο νεαρός συντάκτης, κι ο προϊστάμενός μου να έχουμε περάσει μέσα από ηρωικές καταστάσεις, να έχουμε διασχίσει φλόγες, να έχουμε διαφύγει πυροβολισμών και, αντί να καθόμαστε τώρα σε ένα τραπέζι και να συζητάμε […] πώς θα ειδοποιήσουμε τους Συμμάχους για την επικείμενη προδοσία π.χ. […] με έστελνε ο κύριος Στέλιος, παραδείγματος χάριν, να φέρω στοιχεία που να δείχνουν ότι παρανόμως η πεθερά του τάδε ενωμοτάρχου κατέχει άδεια περιπτέρου ενώ δεν τη δικαιούται, ή να πάω στο Αστεροσκοπείο Αθηνών να μου εξηγήσουν τι είναι αυτές οι Αλκυονίδες μέρες. Αυτό με έκανε να σεβαστώ ιδιαίτερα αυτόν τον άνθρωπο […]. Ενώ άναψε φλόγες μέσα στις ψυχές των εφήβων για τόσο πολλά χρόνια, ήταν ένας απλός, σεμνός δημοσιογράφος».

 

Πέρα από το έμφυτο ταλέντο της διήγησης των ιστοριών, τους καλοδουλεμένους διαλόγους και τη δημοσιογραφική του ακεραιότητα, το στοιχείο για το οποίο ξεχώριζε ο Ανεμοδουράς ήταν η επαφή του με τα παιδιά. Το πώς έπιανε το πνεύμα και την σπιρτάδα τους και τη μετέφερε στο χαρτί. Διάβαζε στον γιο του τις ιστορίες που έγραφε και, άμα παρατηρούσε πως δεν ανταποκρινόταν στα αστεία του κειμένου, την έγραφε ξανά. «Είχα μια εμπιστοσύνη ότι αυτό το οποίο θα διαβάσει ένα παιδί και θα του αρέσει, θα αρέσει σε όλα τα παιδιά». Ακόμα και στα παιδιά πέρα από τη γενιά στην οποία αρχικά απευθυνόταν.

 

 

07.thumb.jpg.7358684d8c32dd29a53326fed48d742f.jpg

Στιγμιότυπο από τις διακοπές του Στέλιου Ανεμοδουρά

και της συζύγου του, Κατερίνας, στη Ρώμη.

 

 

«Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει»

 

Τη δεκαετία του ’80, ο πατέρας του Φοίβου Δεληβοριά μιλούσε για τον Μικρό Ήρωα σαν να ήταν το «ιερό δισκοπότηρο», θυμάται ο ίδιος στη συνέντευξη που έδωσε για την επέτειο. «Το ’87 λοιπόν, προς μεγάλη χαρά του πατέρα μου, βγαίνουν πάλι σε ανατυπώσεις τα τευχίδια του Μικρού Ήρωα σε τόμους σε εξαιρετικές εκδόσεις, και εγώ λαχταράω να τα πάρω και γίνομαι φανατικότερος του πατέρα μου. Ο πατέρας μου διάβασε δυο τρία για να θυμηθεί πώς ήταν, μπήκα κι εγώ όμως πολύ στο παιχνίδι και θυμάμαι ότι ένα ολόκληρο καλοκαίρι, στη Νέα Μάκρη όπου παραθερίζαμε, αδημονούσα και εγώ και οι φίλοι μου, παρότι ήμασταν άλλης κουλτούρας και άλλης γενιάς, για να βγει ο επόμενος τόμος», θυμάται ο Δεληβοριάς, που θεωρεί ότι οι περιπέτειες εκείνες τον διαμόρφωσαν κατά την εφηβεία του.

 

 

05.thumb.jpg.a5ff8d42ecc922fb9c5f717544d9c8c0.jpg

Εικονογράφηση του Θανάση Καραμπάλιου,

που συμμετέχει στην έκθεση για τον Μικρό Ήρωα.

 

 

Εκτός από τις ιστορίες του Ανεμοδουρά, μεγάλο ρόλο έπαιξε και ο Μικρός Ήρωας του Λουκιανού Κηλαηδόνη, ένα τραγούδι του 1976 που γράφτηκε για τις ανάγκες της παράστασης του Ελεύθερου Θεάτρου Το τραμ το τελευταίο, με θέμα την παιδική ηλικία των πρωταγωνιστών. «Το αγαπούσε πάρα πολύ αυτό το τραγούδι ο Λουκιανός», λέει για τους σκοπούς της έκθεσης η κόρη του, Μαρία Κηλαηδόνη. «Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι το έλεγε πάντα ως ανκόρ […], το τελευταίο τραγούδι που έλεγε πριν τελειώσει η βραδιά στις μεγάλες συναυλίες του, κι ο κόσμος σηκωνόταν και ερχόταν μπροστά και γινόταν κάτι πολύ μεγάλο, ένας ωραίος χαμός». Οι στίχοι του Κηλαηδόνη είχαν αγγίξει πολλούς αναγνώστες του Μικρού  Ήρωα, έφερναν στον νου κάτι νοσταλγικό, καθώς είχαν περάσει οκτώ χρόνια από την τελευταία έκδοση. «Έχει μια απλότητα ο στίχος του, που με δυο τρεις λέξεις νομίζεις ότι έγραψε το πιο εύκολο τραγούδι του κόσμου. Δεν είναι έτσι όμως. Η εικονοποιία του είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη και πάρα πολύ απλή, αλλά έχει πάρα πολύ αίσθημα από πίσω και γι’ αυτό πάρα πολλά στάδια ανάγνωσης. Νομίζω ότι αυτό έχει και η λαϊκή παιδική λογοτεχνία του Ανεμοδουρά», επισημαίνει ο Δεληβοριάς.

 

 

08.thumb.jpg.0b967a03cb21002de6907b11309ff1d3.jpg

Ο Αλέκος Παπαδάτος εμπνεύστηκε το σχέδιό του

από τον κωμικό χαρακτήρα του Σπίθα.

 

 

Τις επανεκδόσεις ακολούθησαν οι θεατρικές μεταφορές, με την πιο πρόσφατη στο ΚΘΒΕ στη Θεσσαλονίκη τη σεζόν 2012-13, με 17.515 θεατές να έχουν παρακολουθήσει τις 90 παραστάσεις. Ο Αλέκος Παπαδάτος δεν ξεχνάει την απόπειρα μεταφοράς των περιπετειών της θρυλικής τριάδας σε animation μεγάλου μήκους. «Τη δεύτερη φορά που ζητήσαμε χρηματοδότηση, μας πρότειναν από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου να κάνουμε τον Γ. Θαλάσση οικολόγο-ακτιβιστή που πολεμάει τους κακούς καπιταλιστές. Ευτυχώς που δεν έγινε ποτέ αυτή η ταινία». Μάλλον για κάποιον λόγο γίνονται όλα. Ο Μικρός Ήρως μπορεί να μην έγινε ταινία μεγάλου μήκους ή κινούμενο σχέδιο, αλλά οι εκδόσεις που φέρουν το όνομά του και η προσπάθεια του Λεωκράτη Ανεμοδουρά, οι συλλεκτικοί τόμοι, η έκθεση για τα 70 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία και οι ενέργειες γύρω από αυτήν διαψεύδουν τον Κηλαηδόνη. «Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει / μικρέ μου ήρωα, Γιώργο Θαλάσση». Ο Μικρός Ήρως δεν γερνάει ούτε στα εβδομήντα του ούτε και στα εκατό του χρόνια.

 

INFO
Η έκθεση για τα 70 χρόνια του Μικρού Ήρωα θα φιλοξενηθεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης από τις 21 μέχρι τις 28/02, καθημερινά, 6-10 μ.μ., Πειραιώς 206, Ταύρος, mcf.gr

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.