Μετάβαση στο περιεχόμενο

Οι γελοιογραφίες της Παρισινής Κομμούνας [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 7/05/2022]


ramirez

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  2298
  • Group:  Members
  • Topic Count:  1596
  • Content Count:  5019
  • Reputation:   34448
  • Achievement Points:  5027
  • Days Won:  14
  • With Us For:  6160 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  

Η πρόσφατη έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής» αναδεικνύει τον ρόλο της γελοιογραφίας ως επαναστατικής μορφής έκφρασης των Κομμουνάρων, αλλά και ως πρωτογενούς ιστορικής πηγής.

 

 

01.thumb.jpg.878e15fe42e0d24c7921ef37037447fa.jpg

 

 

Η Κομμούνα ήταν η άμεση αντίθεση της αυτοκρατορίας. Η φωνή για κοινωνική δημοκρατία με την οποία το προλεταριάτο του Παρισιού είχε αρχίσει την επανάσταση του Φλεβάρη εξέφραζε μόνο τον ακαθόριστο πόθο για μια δημοκρατία που δεν θα παραμέριζε μόνο τη μοναρχική μορφή της ταξικής κυριαρχίας, μα κι αυτή την ίδια την ταξική κυριαρχία. Η Κομμούνα ήταν η καθορισμένη μορφή αυτής της δημοκρατίας». Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Καρλ Μαρξ τον χαρακτήρα της Παρισινής Κομμούνας των 72 ημερών (18 Μαρτίου – 28 Μαΐου 1871) στο βιβλίο του «Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία». Την περσινή χρονιά συμπληρώθηκαν ακριβώς 150 χρόνια από το ξέσπασμα και την κατάπνιξη αυτού του βραχύβιου επαναστατικού εγχειρήματος των εξεγερμένων του Παρισιού, που εκτυλίχθηκε στη σκιά του Γαλλοπρωσικού Πολέμου (1870-71). Με αφορμή τα 150 χρόνια, η «Σύγχρονη Εποχή» εξέδωσε ένα μεγάλης ιστορικής, πολιτικής και καλλιτεχνικής αξίας λεύκωμα, αφιερωμένο σε μια ιδιαίτερη πτυχή εκείνων των συγκλονιστικών ημερών: τις γελοιογραφίες και τον ρόλο που διαδραμάτισαν ως μέσο της πολιτικής πάλης.

 

Όπως πληροφορούμαστε από τον πρόλογο, το καλαίσθητο λεύκωμα, με τον τίτλο «Η επαναστατική γελοιογραφία στην Παρισινή Κομμούνα» είναι βασισμένο στην ομώνυμη έκδοση των «Κρατικών Καλλιτεχνικών Εκδόσεων» της ΕΣΣΔ, που πραγματοποιήθηκε το 1961 σε επιμέλεια των Ε. Τέπερ, Α. Αλεξέγιεβα και Σ. Μανέβτς. Σε αυτό, παρουσιάζονται έργα 27 καλλιτεχνών καθώς και τρία έργα αγνώστων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα ονόματα των (επαγγελματιών) Πιλοτέλ, Μολόκ, Σαΐντ και Φοστέν, καθώς και των (αυτοδίδακτων) Γ. Γκαϊγιάρ, Ναπολεόν Σαρλ Λουΐ ντε Φροντά, Αντρέ Ζιλ κ.ά. Τα έργα τους διαδίδονταν μέσω των πάμπολλων παριζιάνικων εφημερίδων και περιοδικών, αλλά και, αμεσότερα, μέσω των φυλλαδίων και των τοιχοκολλημένων αφισών. Αφενός η πλούσια εκδοτική δραστηριότητα των ημερών της Κομμούνας, αφετέρου η τεχνική της λιθογραφίας που επέτρεπε την τάχιστη ανταπόκριση στην επικαιρότητα, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό των πολιτικών λεσχών, συνέβαλαν στην εκθετική αύξηση της δημοφιλίας των γελοιογραφιών.

 

 

02.thumb.jpg.913175feda53c48c709c22a997db4c3c.jpg

Ο Θιέρσος ως δήμιος (Μποντέτ)

 

 

Η συλλογή διαρθρώνεται σε πέντε μέρη. Η κατανομή σε πέντε ενότητες υπηρετεί τη γραμμική αφήγηση των γεγονότων και συνεπακόλουθα την ένταξη των γελοιογραφιών στο χρονικό τους πλαίσιο. Στο πρώτο μέρος με τον τίτλο «Οι παραμονές της Κομμούνας» περιλαμβάνεται ένας μη ευκαταφρόνητος αριθμός γελοιογραφιών που δημιουργήθηκαν από τον Σεπτέμβρη του 1870 μέχρι την εξέγερση της 18ης Μαρτίου 1871. Σε αυτές αποτυπώνεται εναργέστατα η επαναστατική διάθεση των λαϊκών μαζών. Οι στόχοι της σάτιρας ποικίλλουν. Αρχικά τα βέλη στοχεύουν στη μοναρχία του έκπτωτου Ναπολέοντα Γ’ και της Αυλής του, του «σάπιου» καθεστώτος της Δεύτερης Αυτοκρατορίας που απέτυχε να προστατέψει στρατιωτικά τη Γαλλία από την πρωσική εισβολή, με συνέπεια και την πολιτική του ήττα. Στη συνέχεια τα γελοιογραφικά «πυρά» στρέφονται κατά της αστικής κυβέρνησης «Εθνικής Άμυνας» που, μετά την είσοδο πρωσικών στρατευμάτων στο Παρίσι, φαινόταν διατεθειμένη να δεχτεί τις ταπεινωτικές συνθήκες ειρήνης που επέβαλε ο Μπίσμαρκ. Την «τιμητική» της στα σκίτσα αυτής της περιόδου έχει η πλειοψηφία των – κατά βάση φιλομοναρχικών – αντιπροσώπων της Εθνοσυνέλευσης, ενώ ξεχωρίζουν ο στρατιωτικός διοικητής του Παρισιού Αντόλφ Τιερ (ο γνωστός Θιέρσος) και πρόσωπα πολιτικών όπως των Φαβρ, Τροσί, Σιμόν και Πικάρ.

 

 

03.thumb.jpg.424de13fa3ebfe87f1782fc59a1d55b4.jpg

Ο αρχηγός της Εθνοφρουράς και φλογερός επαναστάτης Γκουστάβ Φλουράνς,

ένας από τους πεσόντες στις πρώτες μάχες με τους Βερσαλλιέρους (Μολόκ)

 

 

Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στην επανάσταση της 18ης Μάρτη, την εξέγερση των Παριζιάνων προλετάριων της Εθνοφρουράς που λίγους μήνες νωρίτερα είχαν υπερασπιστεί τη γαλλική πρωτεύουσα από την πολιορκία των Πρώσων. Εδώ η κόκκινη σημαία με τη λέξη «Commune» κυριαρχεί και ο επαναστατικός πυρετός βρίσκεται στο ζενίθ. Στις γελοιογραφίες παρακολουθούμε τα πυκνά γεγονότα των ημερών: την αποτυχημένη προσπάθεια καταστολής της εξέγερσης στη Μονμάρτρη, την άτακτη υποχώρηση του στρατηγού Βινουά και την εκδίωξη της αστικής κυβέρνησης στις Βερσαλλίες. Το τρίτο μέρος με τίτλο «Η Παρισινή Κομμούνα σε δράση» καταγράφει την εφαρμογή του επαναστατικού προγράμματος: τη νομοθετική δραστηριότητα και όλα εκείνα τα μέτρα της εργατικής εξουσίας που συνιστούν την πολιτική της κληρονομιά. Σε αυτά συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, τα διατάγματα για την κοινωνικοποίηση των βιομηχανιών, την κατάργηση της νυχτερινής βάρδιας, τον περιορισμό της ασυδοσίας των ιδιοκτητών σπιτιών, το τέλος της υποχρεωτικής στράτευσης και την ισότητα στους μισθούς.

 

 

04.thumb.jpg.c5042fd8354430b3777ef48488b8934f.jpg

Η «δικαιοσύνη του λαού» κυνηγάει τους αντιδραστικούς (Κορσό)

 

 

Το τέταρτο μέρος έχει τίτλο «Κομμούνα και Εκκλησία» και περιλαμβάνει σκίτσα που αποτυπώνουν την αντιπαράθεση των Κομμουνάρων με τον καθολικό κλήρο. Η Εκκλησία παρουσιάζεται εδώ αποπνευματικοποιημένη και βυθισμένη στα κοσμικά της προνόμια, με τους εκπροσώπους της να σιγοντάρουν την άγνοια και την εξαθλίωση του λαού προσευχόμενοι στον… «θεό των Βερσαλλιών». Στο πέμπτο μέρος ξεδιπλώνεται το αιματοβαμμένο «ρέκβιεμ» της Κομμούνας. Η θανάσιμη συμπλοκή των Κομμουνάρων με τις στρατιωτικά υπέρτερες δυνάμεις των Βερσαλλιέρων απεικονίζεται με συνθέσεις ηρωικής αυτοθυσίας που μας παραπέμπουν αισθητικά στις ελαιογραφίες του Ντελακρουά για τη Γαλλική Επανάσταση και τη Σφαγή της Χίου. Εδώ βλέπουμε σκίτσα που δημιουργήθηκαν υπό την ένταση και στον απόηχο των οδομαχιών, της εκατέρωθεν αιματοχυσίας και των εκτελέσεων άνω των 20.000 υπερασπιστών της Κομμούνας, όλων αυτών των γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη «Ματωμένη Εβδομάδα» της 21ης-28ης Μαΐου.

 

 

05.thumb.jpg.e1f18fce2f1fa63acaaeb42048dc4c7a.jpg

 

 

Οι γελοιογραφίες της Παρισινής Κομμούνας αποτελούν, χωρίς αμφιβολία, τη συνέχεια των μάχιμων πολιτικών γελοιογραφιών που αφουγκράστηκαν και συμπορεύτηκαν με τις προηγούμενες γαλλικές επαναστάσεις του 1789, του 1830 και του 1843. Σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο ωστόσο, εντάσσονται στη σπουδαία παράδοση της γελοιογραφίας και του γελοιογραφικού πορτρέτου (καρικατούρας) που, με τη σημερινή τους μορφή, εκκινούν τον 18ο αιώνα σε Αγγλία και Γαλλία.

 

 

06.thumb.jpg.38b0ffa5138fb905210dd56e5834be2f.jpg

«Ο Κομμουνάρος στη μάχη» (Γ. Γκαϊγιάρ)

 

 

Μια τέχνη συνυφασμένη με τα θεμελιώδη στοιχεία της δημοκρατίας που δεν είναι άλλα από την ελευθερία του λόγου, την ισονομία και την κριτική στην εξουσία. Και βέβαια ένα «όπλο» των αδυνάμων κατά των ισχυρών, που κάνει δυναμικά την εμφάνισή του στην εποχή τόσο της εξάπλωσης της τεχνικής αναπαραγωγής της εικόνας όσο και, παράλληλα, της ορμητικής εισόδου των μαζών στην Ιστορία.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.