Σκοτεινή υπόθεση στο Βερολίνο του '29 [Καραΐσκου Δημήτρης, kathimerini.gr, 16/1/2022]

[albert]

Σκοτεινή υπόθεση στο Βερολίνο του '29
Ο επiτυχημένος επiθεωρητής Ρατ έγινε και κόμiκ, που μεταφέρει με εκπληκτiκή ακρίβεια την ατμόσφαιρα της εποχής

 

VOLKER KUT5CHER - ARNE JYSCΗ Το βρεγμένο ψάρι

εκδ. Δίοπτρα, 2021, σελ. 232

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΡΑΊΣΚΟΥ

 

Βερολίνο, 1929. Τεσσεράμισι εκατομ­μύρια άνθρωποι, μητροπολιτικη αρ­χιτεκτονική, μεθυστικά νυχτερινά στέκια, πρωτοποριακά μιούζικαλ και πέντε χιλιάδεs κινηματογραφικέs αίθουσεs. Την ίδια στιγμή, πολυvε­κρεs διαδηλώσειs στου δρόμουs, πολιτική και κοινωνική αναταραχή, το κραχ τηs Γουόλ Στριτ που δημι­ουργεί εκατομμύρια ανέργου στη χώρα και η απειλητική άνοδοs του εθνικοσοσιαλισμού. Η Πρώτη Γερ­μανixή Δημοκρατία, Θεσπισμένη περίπου μια δεκαετία πριν, έχει ακό­μα τρία χρόνια ζωήs. Στο τέλοs τηs «χρυσήs δεκαετίαs» του '20, η τότε τρίτη μεγαλύτερη πόλη του κόσμου είναι ένα ηφαίστειο που βράζει και πάνω του ακροβατεί έναs αστυνο­μixόs εmθεωρητήs που μπλέκεται σε μια σκοτεινή υπόθεση.

Ο Γκέρεον Ρατ, νέοs, ωραιos, τολμηρόs και διόλου «άγιος», έχoνταs μόλιs πάρει μετάθεση από την Κολωνία, ενδίδει στα χιλιάδεs Θέλγητρα τηs «πιο αμερικανικήs πόληs τηs Ευρώπηs» και γεύεται τι γλύκεs τηs γυναίκεs, ναρκωτι­κά, τι πρώτεs εmτυχίεs επί το έρ­γον— κι αυτή σύντομα του δείχνει τα δόντια τηs. Ακολουθώνταs τιs αναζητήσειs του,παρασυρόμαστε από τον ακαταμάχητο συνδυασμό ιστοριογνωσίαs και μυθοπλαστι­κήs δεινότηταs του δημιουργού του, του Γερμανού συγγραφέα Φόλκερ Κούτσερ, που από το 2007 έωs σήμερα έχει γράψει επτά ιστoρίεs για τον ήρωά του, ξαναφέρ­νονται στη ζωή ένα επεισόδιο τηs ιστορία τηs χώρα του που οι συμπατριώτεs του απέφυγαν για

Παρασυρόμαστε

από τον ακαταμάχητο συνδυασμό ιστοριoγνωσίας και μνθοπλα­στικης δεινότητας

του δημιουργού του, του Γερμανού συγγρα­φέα Φόλκερ Κούτσερ.

 

χρόνια να κοιτάξουν κατάματα. Οι ΝewYork Times λένε χαρα­κτηριστixά γι' αυτόν: «Οπωs πολ­λοί άνθρωποι, ο Φόλκερ Κούτσερ διαβάζει εφημερίδεs για να κρα­τείται ενήμεροs. Αυτό όμωs που είναι λιγότερο συνηθισμένο είναι πως οι δύο εφημερίδεs τι οποίεs διαβάζει, η Vossische Zeitung και η Berliner Ταgeblαtt, έχουν στα­ματήσει να κυκλοφορούν εδώ και επτά δεκαετίεs».

Την ίδια χρονιά, ο ίδιοs ο Κού­τσερ γράφει σ' ένα δικό του άρ­θρο: «Κάπου δέκα χρόνια πριν ξεκίνησα να γράφω μια σειρά μυ­θιστορημάτων που διαδραματί­ζονται στο Βερολίνο μεταξύ του 1929 και του 1938. Εγραψα αυτά τα βιβλία για διάφορουs λόγουs: μου αρέσουν οι ιστορίεs με γκάν­γκστερ και τα αυτοκίνητα, η μου­σική και τα ρούχα τηs εποχηs. Υπήρξε όμωs και έναs πιο σοβα­pόs λόγος: ήθελα να κατανοήσω πώs είναι ποτέ δυνατόν μια πολι­τισμένη χώρα σαν τη Γερμανία, που έσπασε τα δεσμά τηs βασι­λείαs και έγινε δημοκρατία (και μάλιστα μια καλή δημοκρατία), να υποκύψει στη χειρότερη δι­κτατορία του 20ού αιώνα. Πώς ένα έθνος ποιητών και φιλοσό­φων, με τόσο πλούσια πολιτιστική

και  επιστημονικη παραδοση,ένα εθνος οπου η εβραικη κοινότητα ηταν οχι  μόνο αποδεκτη άλλα και πατριωτικη, τελικα κατάφερε νcι γυρισει την πλατη σε όλα αυτά, οι νομοι ενός αποτροπαιου εθνι­κού πρότζεκτ;»

 

Η εμπορικά επιτυχία του όλου εγχειρήματοs ήταν τόσο μεγάλη

που γέννησε μια σειρά από πα­ραπροϊόντα με τη δική του αί­γλη και απήχηση: την πιο ακρι­βή τηλεοπτική παραγωγή στην ιστορία τηs Γερμανίαs (τη σειρά «Babylon Berlin», βασισμένη στα' βιβλία του Κούτσερ, που στοίχισε συνολικά 55 εκατομμύρια ευρώ και την έχουν δει δεκάδεs εκατομ­μύρια θεατέs) αλλά και ένα κόμix (ή graphic novel) βασισμένο στο πρώτο βιβλίο της σειράς, με τον ομώνυμο τίτλο — «Το βρεγμένο ψάρι» (που στη γερμανική αστυ­νομική διάλεκτο σημαίνει

Οι Νew York Tlmes εγρaψαν: «Οπως πολλοί άνθρωποι, ο Φόλκερ Κούτσερ διαβάζει εφημερίδες

για να κρατείται ενήμερος. Αυτό όμως που είνάι λιγότερο συνηθισμένο είναι πως οι δυο

εφημερίδες τις οποίες διαβαζει,

η Vossische Zeίtung και η Berliner Ταgeblαtt, έχουν σταματήσει

να κυκλοφορούν εδώ και επτα δεκαετίες».

 

«ανεξιχνίαστη υπόθεση»). Στα χέριά μα κρατάμε την ελληνική έκδο­ση αυτού του grαρhlc novel, που κυκλοφορεί από τι εκδόσειs Δι­όπτρα. Σμιλευμένο καρέ καρέ με εμφανέs πάθοs απ'τό τον Γερμανό εικονογράφο Αrne Jysch, μdστορα του storyboarding («τέχνη» αδερ­φικά αυτά των κομικ), δίνει ει­κόνα στην έρευνά και στη μυθοπλασία του Φόλκερ Κουτσερ και τελικά δημιουργεί μια παραλλαγη τηs πρωτότυπηs ιστορία, εξίσου συναρπαστική με αυτήν. Κι ενώ λένε για τη μνημη πως παει χέρι

χέρι με την εmνόηση και τη φα­ντασία, ο εν λόγω κομίσταs φαί­νεται πως ακολούθησε τα βήματα του Κούτσερ στην εμμονή του για ενδελεχή ιστορική έρευνα. Σε συ­νέντευξή του που περιλαμβάνεται στον επίλογο τηs έκδοσηs μιλάει για το αρχείο από φωτογραφίεs τηs εποχήs που άρχισε να φτιά­χνει και για την προσοχή που έδω­σε σε κάθε λεπτομέρεια, που, όπωs λέει, «Θα προσέδιδε έστω και υπο­συνείδητα αυθεντικότητα στην ατμόσφαιρα». Πράγματι, ο εmθε­ωρητήs Γκέρεον Ρατ που δημιούρ­γησε ο Arne Jysιh φοράει στυλάτα κοστούμια, παπούτσια και καπέλα του Βερολίνου του 1929 και ανα­πνέει τον αέρα μια εποχήs που πέρασε εδώ και σχεδόν ένα αιώ­να. Κι όμωs, μοιάζει σαν χάρτινη εκδοχή ενόs σημερινού ηθοποιού —του Μάικλ Φασμπέντερ— και έχει άχρονα πάθη: βωμολοχεί, σαρκά­ζει και είναι γεμάτοs λάθη που τον οδηγούν σε μια δίνη από αδιέξοδα.

Η κολασμένη πορεία του μέ­σα στι αναπάντεχεs τροπέs του σεναρίου μά παρασέρνει σε μια τρομακτικό διαδρομή στο βαγόνι ενόs τρένου τηs εποχήs: τα τοπία έξω από το παράθυρο είναι χάρτι­να, βαμμένα με συννεφιασμένεs ακουαρέλεs, και η αμαξοστοιχία ξεφυσά γκρίζο καπνό, ενώ μπαί­νει αγριεμένη σε ένα τούνελ που μοιάζει να μην έχει διέξοδο.

Η προσεγμένη γραφιστικά έκ­δοση, με το σκληρό εξώφυλλο, βαριά σαν παλιό βιβλίο, είναι το εισιτήριο για μια (πολύ ενήλικη) εμπειρία στον κόσμο του graphic novel ενός μέσου που έφερε τα κόμικς στο ευρύ αναγνωστικό κοι­νό, αλλά και στο Βερολίνο τηs Δη­μοκρατίας τηs Βαϊμάρη, ενόs τό­που και ενός χρόνου που άλλαξαν τον κόσμο.

 

Δημοσιευτηκε στην Καθημερινη στις 16.01.22