Η Αγροτική Επανάσταση και τα θεμέλια του πολιτισμού [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 27/11/2021]

[ramirez]

Κυκλοφόρησε ο δεύτερος τόμος του «Sapiens» του Yuval Noah Harari σε κόμικς.

 

 

 

 

Το παγκόσμιο μπεστ σέλερ του Yuval Noah Harari «Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» μετρά σχεδόν 20 εκατομμύρια πωλήσεις. Η μεταφορά του σε κόμικς από τους David Vandermeulen και Daniel Casanave, που βρίσκεται ήδη στον 2ο τόμο, έρχεται να οπτικοποιήσει τη συναρπαστική γραφή του Ισραηλινού ιστορικού και να την αποδώσει με άφθονο χιούμορ και αμέτρητα παραδείγματα. Πριν από περίπου ένα χρόνο από αυτές εδώ τις σελίδες παρουσιάζαμε με ενθουσιασμό τον πρώτο τόμο του «Sapiens» με υπότιτλο «Η γέννηση του ανθρώπου». Σήμερα ο ενθουσιασμός αυτός είναι μεγαλύτερος, καθώς στον δεύτερο τόμο με υπότιτλο «Τα θεμέλια του πολιτισμού» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια, μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης, 260 σελίδες) οι David Vandermeulen και Daniel Casanave συνεχίζουν και αυτοί με ενθουσιασμό να δίνουν εικόνα και πλοκή μυθιστορήματος στο σπουδαίο έργο του Ισραηλινού ιστορικού Yuval Noah Harari.

 

 

 

 

Ο Harari θεωρείται σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους παγκοσμίως διανοητές στον τομέα της Ιστορίας και ειδικότερα της μακροϊστορίας καθώς με έναν σαγηνευτικό τρόπο και με συνεχείς αναφορές στη βιολογία, τη γενετική, την κοινωνιολογία, την ανθρωπολογία, την Ιστορία της τέχνης και των επιστημών περιγράφει την ιστορία του ανθρώπου, των κοινωνιών του, του πολιτισμού. Στη μεταφορά του έργου του σε κόμικς συνεργάστηκε στη συγγραφή του σεναρίου με τον David Vandermeulen προσπαθώντας και επιτυγχάνοντας να δώσουν στο βιβλίο μια μορφή και δομή πλοκής με πλειάδα πρωταγωνιστών, με πρώτο και καλύτερο τον αφηγητή Harari, την ανιψιά του Ζωή, έναν υπερήρωα, μια αστυνομικό και την Ινδή καθηγήτρια Σαρασβάτι. Στο εικαστικό μέρος ευτύχησαν να συνεργαστούν με τον εξαιρετικό δημιουργό κόμικς Daniel Casanave που συνέβαλε και στη διασκευή, και το αποτέλεσμα είναι άκρως ελκυστικό χωρίς να λειτουργεί ανταγωνιστικά με το πρωτότυπο «Sapiens» αλλά συμπληρωματικά.

 

 

 

 

Στον δεύτερο τόμο οι τρεις δημιουργοί προχωρούν στον χρόνο και πιάνουν την Ιστορία από το 12000 π.Χ. Ξεκινούν από την Αγροτική Επανάσταση αλλά όπως και στο πρωτότυπο κάνουν συνεχή άλματα σε όλη την ανθρώπινη Ιστορία μέχρι το παρόν. Δεν ακολουθούν μια αυστηρή χρονολογική σειρά ούτε μια γραμμική πορεία αλλά επιχειρούν να ερμηνεύσουν κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά φαινόμενα παρατηρώντας την εξέλιξη του ανθρώπου σε βάθος χιλιετιών. Και το κυριότερο, με μια διαλεκτική που απορρίπτει κάθε δογματισμό, κάθε επιστημονική αυθεντία, κάθε μονοσήμαντη ερμηνεία.

 

 

 

 

Οι ίδιοι στον επίλογό τους τονίζουν: «Η ομορφιά της επιστήμης είναι ότι διαρκώς εξελίσσεται: νέες ανακαλύψεις αλλάζουν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον κόσμο. Οι δημιουργοί και η ομάδα των επιμελητών αυτού του βιβλίου έχουν καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε η αναπαράσταση των ιστορικών γεγονότων να βασίζεται στις πρόσφατες επιστημονικές έρευνες κατά την περίοδο της συγγραφής του. Εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές διαφωνίες μεταξύ των μελετητών σχετικά με την ερμηνεία συγκεκριμένων αρχαιολογικών, γενετικών και γραπτών στοιχείων και ορισμένες από αυτές μπορεί να μην επιλυθούν ποτέ οριστικά. Μελλοντικές ανακαλύψεις και καινοτομίες μπορεί να ανατρέψουν την αντίληψή μας για το παρελθόν και πρέπει όλοι να είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε τέτοιες ανατροπές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα πάντα είναι υπό συζήτηση. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι στο παρελθόν υπήρξαν πολλά είδη ανθρώπων, ότι το τελευταίο ανθρώπινο είδος που απομένει, ο Homo Sapiens, εξημέρωσε φυτά και ζώα, ξεκλείδωσε τους νόμους της φύσης και δημιούργησε παγκόσμιες αυτοκρατορίες χρησιμοποιώντας τη δύναμη των ιστοριών. Κάθε χρόνο μαθαίνουμε περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκαν αυτές οι μεταμορφώσεις και για το πώς βοήθησαν να δημιουργηθεί ο κόσμος που κατοικούμε σήμερα».

 

 

 

 

Κι αυτό το πνεύμα που χαρακτηρίζει το σύνολο του έργου του Harari, είναι που κάνει το «Sapiens» ακόμα πιο χρήσιμο σε μια εποχή όπως η δική μας, που επιστρέφουν ως ακλόνητες και αλάθητες οι «επιστημονικές» αλήθειες και όποιος τολμήσει να τις αμφισβητήσει ή να τις αντιμετωπίσει με σκεπτικισμό αντιμετωπίζεται ως προδότης του είδους του. Ειδικά ο δεύτερος τόμος της σειράς έχει όμως και ελληνικό ενδιαφέρον καθώς υπάρχουν αναφορές, όπως θα ήταν αναμενόμενο, στον Μέγα Αλέξανδρο, τον Διογένη και το πιθάρι του, τον Σωκράτη αλλά και στο ζευγάρι των αρχαίων ομοφυλόφιλων Αρμόδιου και Αριστογείτονα, ακόμα όμως και στη σύγχρονη Ελλάδα με τους Εύζωνες να βηματίζουν έξω από τη Βουλή. Δίπλα στη «Σχολή των Αθηνών» του Ραφαήλ, η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου είναι το παράδειγμα των Harari, Vandermeulen και Casanave για την τεράστια αλλαγή που έχει συντελεστεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ως προς τα δικαιώματα των γυναικών με τον Harari να εξηγεί: «Οι περισσότεροι νεοέλληνες έχουν αποδεχτεί ότι είναι απολύτως φυσιολογικό μια γυναίκα να καταλαμβάνει δημόσια αξιώματα… κάτι που θα εξέπληττε τους σοβινιστές προγόνους τους. Αλλά βέβαια, πολλοί νεοέλληνες πιστεύουν επίσης ότι οι άνθρωποι πρέπει να έλκονται μόνο από το αντίθετο φύλο… Πράγμα που θα φαινόταν αστείο στους πιο ανοιχτόμυαλους προγόνους τους».

 

 

 

 

Κι εδώ βρίσκεται και το σημαντικότερο μήνυμα του «Sapiens», ότι αυτό που αποκαλούμε πολιτισμό δεν σημαίνει ότι αποτελεί και πρόοδο: «Αν θέλουμε να ξεχωρίσουμε το βιολογικά καθορισμένο από αυτό που προσπαθούν να δικαιολογήσουν οι άνθρωποι με βιολογικούς μύθους, υπάρχει ένας απλός πρακτικός κανόνας… Η βιολογία δίνει δυνατότητες, ο πολιτισμός απαγορεύει». Μια τέτοια οπτική ακούγεται απαισιόδοξη και αιρετική αλλά ο Harari την τεκμηριώνει αριστοτεχνικά. Και χωρίς πουθενά να πλατειάζει ή να γίνεται δυσνόητος και δυσπρόσιτος. Τον βοηθούν φυσικά τα απολαυστικά σχέδια του Casanave και το διάχυτο χιούμορ που προκύπτει και από τη συνύπαρξη, ακόμα και στο ίδιο καρέ, προσώπων που έζησαν με διαφορά αιώνων ή δεν υπάρχουν παρά μόνο στη φαντασία μας και στις δοξασίες μας: ο Μεφιστοφελής, ο Χαμουραμπί, ο Κομφούκιος, ο Τόμας Τζέφερσον, η Σκάρλετ Ο’ Χάρα, το Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι, η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Τζον Λένον, ο Άνταμ Σμιθ, ο Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, η Άνγκελα Μέρκελ. Σε μια σειρά που υπονομεύει τη μονολιθικότητα, δυναμιτίζει την αδιαλλαξία και είναι αφιερωμένη «στους προγόνους που έβαλαν τα θεμέλια και στους καλύτερους προγόνους που πρέπει να γίνουμε εμείς».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...