Γυναικείοι ρόλοι στα κόμικς [Ξυγκάκη Σοφία, epohi.gr, 30/05/2021]

[ramirez]

Σε μία σκηνή του τηλεοπτικού sitcom The Big Bang Theory, τρεις από τους φίλους ξεφυλλίζουν περιοδικά σε ένα μαγαζί με κόμικς κι όταν εκεί μπαίνει ένα όμορφο κορίτσι αναρωτιούνται αν αυτό έχασε το δρόμο του ή μπήκε κατά λάθος. Σύμφωνα με το κλισέ, τα όμορφα κορίτσια δεν συχνάζουν σε τέτοια μαγαζιά, δεν είναι αναγνώστριες κόμικς καθώς αυτά είναι «αγορίστικα» πράγματα και όσα κορίτσια ενδιαφερθούν, σίγουρα δεν ανήκουν στην τάξη των «δημοφιλών», αυτόματα κατατάσσονται σε μια εναλλακτική κουλτούρα.

 

Αν αυτό πράγματι ίσχυε στο παρελθόν, τα δεδομένα σήμερα δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό, 50+% του αγοραστικού κοινού, είναι νέες γυναίκες. Το πώς τούτο συνάδει, παρόλα αυτά, με τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών/δημιουργών αλλά και με το περιεχόμενο των κόμικς είναι ένα παράδοξο. Τη δεκαετία του ’30 μέχρι τις παραμονές του πολέμου, οι γυναικείοι χαρακτήρες είχαν πάντα δευτερεύοντες ρόλους. Έχει ενδιαφέρον ότι στη διάρκεια του πολέμου, όταν οι άντρες βρίσκονταν στο μέτωπο, η δραστηριοποίηση των γυναικών στον εργασιακό και κοινωνικό χώρο αντικατοπτρίζεται και στις ιστορίες των κόμικς, καθώς σ’ αυτές πλέον οι γυναίκες χάνουν τον «επικουρικό» ρόλο τους και συμμετέχουν όχι μόνο σε πρωταγωνιστικούς ρόλους αλλά ενδυόμενες και χαρακτήρες ηρώων.

 

 

 

 

Το 1941 εμφανίζεται στην Αμερική η Wonder Woman. Η πριγκίπισσα των αμαζόνων αρνείται την αθανασία προκειμένου να πολεμήσει τα δεινά του κόσμου, για να εξελιχθεί στη συνέχεια σε ένα αντιπροσωπευτικό πρόσωπο της χειραφέτησης της γυναίκας στη δυτική κοινωνία. Γυναίκες που μεγάλωσαν με τη Wonder Woman αφηγούνται την επίδραση της εικόνας της στην ανάπτυξή τους. Το τέλος του πολέμου και πάλι αντανακλάται στους γυναικείους χαρακτήρες αφού αυτοί επιστρέφουν ξανά στους παραδοσιακούς ρόλους συζύγου και μητέρας. Ακόμη και η ατρόμητη Wonder Woman καταλήγει ανυπεράσπιστη ύπαρξη στην αγκαλιά του ήρωα. Η φεμινίστρια δημοσιογράφος Γκλόρια Στάινεμ ωστόσο, το 1972, θα την αποσπάσει από εκεί τοποθετώντας την στο πρώτο εξώφυλλο του Ms magazine.

 

Στην Ιταλία η βίαιη ρήξη με τους παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους τη δεκαετία του ’60 θα βρει την ιδανική εκπρόσωπο στην Eva Kant, επινοητική ευφυή κλέφτρα, ισότιμη σύντροφο του Diabolik, που δημιούργησαν οι αδελφές Angela και Luciana Giussani. Ίσως η πιο διάσημη ηρωίδα κόμικ της δεκαετίας του ’60 να είναι η Βαλεντίνα Ροσέλι με το χαρακτηριστικό χτένισμα αλά Λουίζ Μπρουκς. Παρά όμως τη χειραφέτησή της και τα «πραγματικά» στοιχεία του χαρακτήρα της, τις επιθυμίες, τις φοβίες, ακόμα και το ρόλο της μητέρας που με επιτυχία απέδωσε χωρίς τη στερεοτυπική εικόνα που συνήθως τον συνοδεύει, δεν κατάφερε ωστόσο να ξεφύγει από το σκοποφιλικό βλέμμα του δημιουργού της, Γκουίντο Κρέπαξ. Οι περισσότερες γυναίκες των κόμικς δεν καταφέρνουν να ξεφύγουν από τη γεμάτη στερεότυπα παρουσίασή τους: Ως ερωμένες, ως αθώα κορίτσια σε κίνδυνο ή ακόμα χειρότερα ως θύματα παρανοϊκών δολοφόνων που βρίσκουν φρικτό θάνατο.

 

Η αμερικανίδα συγγραφέας κόμικς Γκέιλ Σιμόν, επιθυμώντας να εκθέσει και να καταγγείλει τη σεξιστική αντιμετώπιση των γυναικών στα κόμικς, στην ιστοσελίδα της Women in Refrigerators συγκέντρωσε τους πιο μακάβριους και ευφάνταστους θανάτους: που προκλήθηκαν λόγω διαταραχής πολλαπλής προσωπικότητας ή παράνοιας ή επειδή οι γυναίκες κυριεύθηκαν από ένα Αρπακτικό/Δαιμόνιο κ.ο.κ. Αυτές οι εξωπραγματικές εικόνες οδήγησαν στο αίτημα των αναγνωστριών οι ιστορίες να είναι αφηγημένες και με τη γυναικεία οπτική. Κάποιες δημιουργοί έχουν εκδώσει κόμικ βιογραφίες, όπως η Αlice Milani για την Πολωνή ποιήτρια και κάτοχο Νόμπελ Βισλάβα Συμπόρσκα αλλά και για τη Μαρί Κιουρί. Κάποιες άλλες εκδίδουν ως εικονογράφοι ή/και συγγραφείς φεμινιστικά κόμικς, όπως οι εννέα γυναίκες που αφηγούνται το γυναικείο σώμα μέσα από ισάριθμες ιστορίες στην ανθολογία Post Pink από τις εκδόσεις Feltrinelli: «Γιατί το γυναικείο σώμα δεν είναι ποτέ ένα απλό σώμα, αλλά ένα σύνολο από σύμβολα, από κοινωνικά ή πολιτισμικά δόγματα, που αντιστοιχούν σε ένα ανύπαρκτο πρότυπο».

 

Αλλά και καλλιτέχνιδες και συγγραφείς από την LGBTQ+ κοινότητα και τις τρανς φεμινίστριες εμπλουτίζουν συστηματικά πια το είδος, ενώ και μια νέα σούπερ ηρωίδα, η έφηβη μουσουλμάνα Καμάλα Καν έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 2013 στο Νιου Τζέρσι της Αμερικής. Φαίνεται πάντως πώς η ευελιξία σε ότι αφορά τους ρόλους των φύλων είναι πιο δύσκολη στα videogames που χρησιμοποιούν ήρωες κόμικς. Πριν από δύο χρόνια κυκλοφόρησε το videogame Batman: Arkham knight. O Μπάτμαν παρουσιάζεται με ρομποτοειδή μεταλλική μορφή και σωματότυπο που παραπέμπει στον Σβαρτσενέγκερ και η γυναίκα ως κλασική αιλουροειδής Κατγούμαν. O ένας αντιπροσωπεύει τη δύναμη και η άλλη την κομψότητα. Αντιστρέφοντας τη συμπεριφορά, δηλαδή ο Μπάτμαν μιλώντας με γλυκιά γυναικεία φωνή και με ανάλαφρη κίνηση ως σεξουαλικά προκλητικό αιλουροειδές, και η Κατγούμαν αντίθετα μιμούμενη το στιβαρό σώμα και τη βαριά φωνή του ανίκητου άντρα, δημιουργούν ένα παράδοξο που δεν καταργεί τα στερεότυπα: άντρας=δύναμη και σταθερότητα, γυναίκα=ευκινησία και κομψότητα. Αντίθετα, μεταφέροντάς τα στο άλλο σώμα αυτά όχι μόνο αναπαράγονται αλλά και υπερτονίζονται.

 

Πολλές γυναίκες δημιουργούς κόμικς όμως έχουμε και στην Ελλάδα, με σημαντική παρουσία και στο Artists Alley του Comicdom Con Athens 2019, το ελληνικό φεστιβάλ αποκλειστικά αφιερωμένο στα κόμικς. Οπότε ελπίζω να επανέλθουμε σύντομα στο θέμα μαζί τους.

 

Πηγές: www.artribune.com  thevision.com

 

 

 

 

Και το σχετικό link...