Γέλιο και συγκίνηση σε σφαγείο ψυχών [Ιωαννίδης Σάκης, kathimerini.gr, 25/05/2021]

[ramirez]

«Έτσι είναι αυτά». Τρεις απλές, άχρωμες και άοσμες λέξεις είναι ο αφορισμός που επαναλαμβάνει συνεχώς ο Κερτ Βόνεγκατ στο πιο γνωστό του μυθιστόρημα, το «Σφαγείο Νούμερο 5». Η φράση, όμως, σύμφωνα με μελετητές του έργου του συγγραφέα, κρύβει τη φιλοσοφία του φαταλισμού, δηλαδή μια στάση ζωής όπου τα πράγματα είναι προδιαγεγραμμένα και εμείς είμαστε παθητικοί δέκτες τους.

 

 

 

 

Γόνος ευκατάστατης οικογένειας Γερμανών μεταναστών στις ΗΠΑ, ο Βόνεγκατ γεννήθηκε το 1922 στην Ιντιάνα. Η ποτοαπαγόρευση και η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ προκάλεσαν την οικονομική καταστροφή της οικογένειάς του και λίγα χρόνια αργότερα, το 1944, η μητέρα του αυτοκτόνησε. Ο Βόνεγκατ ήταν τότε 22 ετών, απόφοιτος του πανεπιστημίου Κορνέλ αλλά και εθελοντής στο αμερικανικό πεζικό. Τρεις μήνες μετά τον θάνατο της μητέρας του έφυγε για το μέτωπο και βρέθηκε στη Μάχη των Αρδεννών, την τελευταία μεγάλης κλίμακας επίθεση των ναζιστικών δυνάμεων πριν από το τέλος του πολέμου. Ο ίδιος και περίπου 50 ακόμη Αμερικανοί ανιχνευτές πιάστηκαν αιχμάλωτοι και στάλθηκαν στη Δρέσδη.

 

Ένα χρόνο μετά, η λεγόμενη «Φλωρεντία του Έλβα» ισοπεδώθηκε από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς σε μια επιχείρηση που άφησε πίσω της περίπου 25.000 νεκρούς. Το μέγεθος της καταστροφής προκάλεσε αντιδράσεις και θεωρήθηκε εγκληματικό, καθώς ο πόλεμος όδευε προς το τέλος του. Ο Βόνεγκατ και μερικοί ακόμα στρατιώτες επέζησαν επειδή κρύφτηκαν στο υπόγειο ενός παλιού σφαγείου. Οι εμπειρίες του συγγραφέα αποτέλεσαν το υλικό του βιβλίου που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1969 και θεωρείται πλέον ένα από τα κλασικά αντιπολεμικά αμερικανικά μυθιστορήματα, με στοιχεία μαύρου χιούμορ και επιστημονικής φαντασίας. Η ιστορία μεταφέρθηκε στο σινεμά το 1972, πετυχαίνοντας διακρίσεις στις Κάννες αλλά αποτυγχάνοντας εμπορικά.

 

Το 2013 ξεκίνησαν συζητήσεις για ένα ριμέικ από τον Γκιγέρμο ντελ Τόρο και τον Τσάρλι Κάουφμαν που όμως δεν κατέληξαν πουθενά. Ωστόσο, ο Καναδός σεναριογράφος Ράιαν Νορθ και ο Ισπανός εικονογράφος Αλμπέρτ Μοντέιθ πετυχαίνουν μια υποδειγματική μεταφορά τoυ «Σφαγείου Νούμερο 5» στη μορφή του graphic novel, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Anubis, διατηρώντας όλα τα στοιχεία που αποτυπώνουν τον παραλογισμό και τις συνέπειες του πολέμου στον ανθρώπινο ψυχισμό με άψογο, εφευρετικό σχεδιασμό και καρτουνίστικες πινελιές που προκαλούν αυθεντικό γέλιο και συγκίνηση.

 

 

 

 

Το «Σφαγείο» αφηγείται την ιστορία του Αμερικανού οπτομέτρη Μπίλι Πίλγκριμ, βετεράνου του βομβαρδισμού της Δρέσδης, ο οποίος «έχει ξεκολλήσει από τη ροή του χρόνου» χάρη στους εξωγήινους Τραλφαμαντοριανούς. Η εξωγήινη φυλή δεν πιστεύει στην ελεύθερη βούληση, ενώ θεωρεί ότι παρόν, παρελθόν και μέλλον είναι κάτι ενιαίο που δεν εξηγείται ούτε αλλάζει. Σήμερα, θα λέγαμε ότι αυτό το εξωγήινο «χάσιμο» του Πίλγκριμ είναι μια αλληγορία του συγγραφέα για να περιγράψει το μετατραυματικό στρες των βετεράνων, οι οποίοι δεν μπορούν ποτέ να επιστρέψουν σε μια φυσιολογική ζωή. Το ενδιαφέρον με το κόμικ είναι ότι δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς το βιβλίο του Βόνεγκατ για να ακολουθήσει την ιστορία. Σε μια πολύ έξυπνη κίνηση, οι δύο δημιουργοί δηλώνουν τις προθέσεις του συγγραφέα, την αρχή και το τέλος της ιστορίας και τους πρωταγωνιστές στις πρώτες σελίδες του βιβλίου. «Δεν θα υπάρχει κανένας Τζον Γουέιν στο δικό μου βιβλίο» βλέπουμε να λέει ο Βόνεγκατ στην πρώτη σελίδα και πράγματι, το δικό του βιβλίο δεν μιλάει για ήρωες και καθήκον, αλλά για τον πόλεμο που παίρνει ανθρώπους όπως τον Μπιλ Πίλγκριμ, ρουφάει την ανθρωπιά τους και τους αποκτηνώνει. Έτσι είναι αυτά.

 

 

Καινοτομίες

 

Η ιστορία δεν ακολουθεί γραμμική αφήγηση. Αντιθέτως, από τον χειμώνα του 1944 μεταφερόμαστε στην παιδική ηλικία του Πίλγκριμ, στην ψυχιατρική κλινική που νοσηλεύθηκε, στα χρόνια μιας πλασματικής ευτυχίας και ξανά στα τρένα της Δρέσδης, με εναλλαγές που γίνονται ομαλά σε αλλαγές σελίδων ή με διαφορετικούς χρωματισμούς. Στις καινοτομίες του κόμικ θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τα σύντομα στριπάκια (των τριών καρέ) που χρησιμοποιούνται για ένα γρήγορο φλας μπακ στο παρελθόν ενός χαρακτήρα, τις σελίδες όπου ο Κερτ Βόνεγκατ υποτίθεται πως συναντάει τον Πίλγκριμ και κρατάει σημειώσεις για τον πόλεμο, αλλά και τη vintage εικονογράφηση των σελίδων που αναφέρονται στο alter ego του Βόνεγκατ, τον αποτυχημένο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Κίλγκορ Τράουτ.

 

 

 

 

Τίποτε από όλα αυτά ωστόσο δεν μειώνει την αίσθηση της φρίκης του πολέμου που κυριαρχεί στο κόμικ. Η καλλιτεχνική αρτιότητα και ομορφιά οξύνει τις αντιθέσεις ακόμη περισσότερο. Τέλος, πολύς λόγος έχει γίνει για τον υπότιτλο του βιβλίου «Η Σταυροφορία των Παιδιών», κάτι που εξηγείται μοναδικά μέσα στην ιστορία. Σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων ο Πίλγκριμ νοσηλεύεται μετά το πρώτο του, μάλλον, ψυχωσικό επεισόδιο και οι δύο μεσήλικοι αξιωματικοί προσέχουν το νεαρό της ηλικίας του. «Είχαμε ξεχάσει πως τον πόλεμο τον έδιναν μωρά. Όταν είδα αυτά τα φρεσκοξυρισμένα πρόσωπα σοκαρίστηκα. “Θεέ μου, Θεέ μου”, μονολογούσα, “πρόκειται για τη Σταυροφορία των Παιδιών”».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

Επεξεργασία Μαίου 31, 2021 από ramirez