Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου... [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 9/01/2021]

[ramirez]

150 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πρώτη κυκλοφορία του «Μέσα απ’ τον Καθρέφτη» του Λιούις Κάρολ, τη συνέχεια από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων». Η Αλίκη μπορεί να έζησε εκεί «μέσα» ένα ακόμα παραμύθι αλλά για τον πιο διάσημο υπερήρωα τα πράγματα ήταν διαφορετικά.

 

 

 

 

«Μπορείς να ρίξεις μια ματιά στον διάδρομο του Σπιτιού Μέσα στον Καθρέφτη αν αφήσεις τελείως ανοιχτή την πόρτα του σαλονιού μας. Κι όσο μπορείς να δεις, είναι ίδιος με τον δικό μας διάδρομο – ξέρεις όμως, πιο κάτω μπορεί να’ ναι πολύ διαφορετικός. Αχ Κίττυ, τι καλά που θα ’ταν να μπορούσαμε να περάσουμε μέσα στο Σπίτι του Καθρέφτη! Σίγουρα θα υπάρχουν τόσα όμορφα πράγματα εκεί μέσα!» *

 

Πριν από 150 χρόνια ο Λιούις Κάρολ «έστελνε» την Αλίκη σε έναν ακόμα άγνωστο κόσμο, στο μαγικό και αχανές σύμπαν που απλώνεται μέσα από τον καθρέφτη, εκεί που όλα μπορεί να είναι τόσο όμορφα, όπως τα φανταζόταν η ονειροπόλα μικρούλα, αλλά μπορεί και όχι. Ο καθρέφτης μπορεί να είναι φίλος όταν η αλήθεια που δείχνει αρέσει στον καθρεφτιζόμενο αλλά μπορεί να γίνει και εχθρός όταν η αλήθεια είναι σκληρή. Όπως ο ειλικρινής καθρέφτης της κακιάς βασίλισσας που δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια εξοργίζοντας τη ζηλιάρα, πρώην ομορφότερη «σ’ ολόκληρη τη χώρα» και πλέον δεύτερη, στη σκιά της νεότερης Χιονάτης.

 

 

 

 

Ένα τέτοιο ευτελές αντικείμενο που άλλοτε μπορεί να πριμοδοτεί τη φιλαυτία μας και άλλοτε να ανατρέπει αναπάντεχα την εικόνα που έχουμε για τον κόσμο, πότε παραμορφώνοντας τον κόσμο και πότε την εικόνα μας, έγινε «φετίχ» από τους δημιουργούς υπερηρωικών κόμικς σε παλαιότερες δεκαετίες εξάπτοντας τη φαντασία για το πόσο μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα εκεί «μέσα». Ιδιαίτερα στις ιστορίες του Σούπερμαν, γενάρχη των υπερηρώων, σε περιόδους που εξωγενείς παράγοντες (βλ. λογοκρισία και αυστηροί περιορισμοί τις δεκαετίες του 1950 και του 1960) επέβαλαν την απονεύρωση των σεναρίων, ο καθρέφτης έγινε το ιδανικό μέσο για να στηθούν αστείες ή/και εξωφρενικές ιστορίες σε εναλλακτικούς και παραμορφωμένους κόσμους. Σε πολλές από αυτές ο Σούπερμαν γινόταν ο ίδιος το θύμα του καθρέφτη, σε άλλες ήταν η άτυχη Λόις Λέιν αυτή που έβλεπε τον κόσμο να αλλάζει.

 

 

 

 

Στο «The Truth Mirror», μια ιστορία του 1960 από τους Jerry Siegel και Curt Swan, ο μαγικός καθρέφτης αποκαλύπτει πάντα την αλήθεια, ακόμα και τη μυστική ταυτότητα του Σούπερμαν. Κι επειδή η αλήθεια μπορεί να πονάει, ο συνετός υπερήρωας καταστρέφει τον καθρέφτη πετώντας τον στη λάβα ενός ενεργού ηφαιστείου και μονολογώντας: «Σε λάθος χέρια, ένας καθρέφτης της αλήθειας μπορεί να γίνει επικίνδυνος». Δυο χρόνια νωρίτερα, σε μια ιστορία των Otto Binder και Kurt Schaffenberger που τσαλαπατά κάθε έννοια πολιτικής ορθότητας όταν αυτή δεν είχε ακόμα επινοηθεί και καταστείλει το χιούμορ, η Λόις εκτίθεται κατά λάθος στις ραδιενεργές ακτίνες μιας συσκευής που βοηθά την ανάπτυξη των φυτών. Κι έτσι αντί για το φυτό χοντραίνει η Λόις, καταρρακώνεται, ταπεινώνεται, γίνεται αντικείμενο χλευασμού και αναπολεί τα περασμένα μεγαλεία σε παραμορφωτικό καθρέφτη που την δείχνει αδύνατη. Φυσικά τη λύση θα δώσει και πάλι ο Σούπερμαν που θα επαναφέρει τη Λόις στην πρότερη μορφή της, αφού αυτή προλάβει όμως να καταβροχθίσει ό,τι μπορεί μέχρι το οριστικό come back.

 

 

 

 

Θύμα ενός ψεύτικου καθρέφτη πέφτει ο Σούπερμαν και το 1963 σε μια ιστορία των Leo Dorfman και Curt Swan, όταν οι κακοποιοί ανακαλύπτουν τη διπλή ταυτότητα του υπερήρωα και ετοιμάζονται να τον εξοντώσουν όσο είναι μεταμφιεσμένος στην ανθρώπινη μορφή του. Χιουμοριστικές εκδοχές με καθρέφτες είχαν χρησιμοποιηθεί όμως από το 1948, όταν ο Win Mortimer παρουσίασε τον Σούπερμαν μαζί με τον ανταγωνιστή Μπάτμαν και τον Ρόμπιν να εκπλήσσονται αντικρίζοντας τα είδωλά τους σε έναν παραμορφωτικό καθρέφτη. Μαγικός είναι ο καθρέφτης που ρουφάει τον Μπάτμαν το 1961 και τον επιστρέφει παραμορφωμένο. Έτσι, στην ιστορία των Jerry Coleman και Jim Mooney σε εξώφυλλο του Dick Dillin, ο Σούπερμαν δεν ανησυχεί πια για τον εαυτό του αλλά για τον άσπονδο φίλο του. Από τους Leo Dorfman και Curt Swan το 1969, ένας μαγικός καθρέφτης βάζει σε πειρασμούς τη Λόις: αν θέλει να παντρευτεί τον Σούπερμαν και να κάνει παιδιά μαζί του θα πρέπει να μπει στον κόσμο του καθρέφτη. Το τίμημα είναι ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να επιστρέψει στον πραγματικό κόσμο.

 

 

 

 

Ευτυχώς θα τα καταφέρει να επιστρέψει ο Σούπερμαν το 1971, στην ιστορία των Robert Kanigher και Werner Roth, όταν μπαίνοντας στον μαγικό καθρέφτη παραμορφώνεται τόσο πολύ που το κεφάλι του αντικαθίσταται από ένα πελώριο μάτι. Εξίσου παρανοϊκή είναι και η ιστορία των Otto Binder και George Papp του 1968 σε εξώφυλλο του Neal Adams όταν εν μέσω εξωγήινων, αστεροειδών και του Γουλιέλμου Τέλλου (!) οι γονείς του Κλαρκ Κεντ μεταμορφώνονται σε νέους παρά τη θέλησή τους και το συνειδητοποιούν οδυνηρά μπροστά σε έναν καθρέφτη. Μια τέτοια συνειδητοποίηση ανησυχεί τον Σούπερμαν και το 1982, σε μια ιστορία των Cary Bates και Curt Swan σε εξώφυλλο των Rich Buckler και Terry Austin, με εκδίκηση εξωγήινων, καταστροφικά υπερόπλα και πλαστές μνήμες. Όταν ο υπερήρωας αντικρίζει τον εαυτό του στον καθρέφτη, κάτι δεν πάει καλά. Αυτό που βλέπει τον τρομάζει γιατί του θυμίζει κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει...

 

 

 

 

150 χρόνια από τις περιπέτειες της Αλίκης «Μέσα απ’ τον Καθρέφτη», οι καθρέφτες των σύγχρονων υπερηρωικών παραμυθιών δεν αποτελούν πια την είσοδο σε μαγικούς κόσμους αθωότητας και φαντασίας. Είναι πιο «ειλικρινείς» και πιο «ρεαλιστές» από τους παλιούς καθρέφτες. Δείχνουν τα πράγματα πιο σκληρά κι επικίνδυνα. Και έχουν δίκιο.

 

* Απόσπασμα από το «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων & Μέσα απ’ τον Καθρέφτη» του Λιούις Κάρολ σε μετάφραση Παυλίνας Παμπούδη, εκδόσεις Printa, 2007.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...