Επιβιώνοντας στο Σαράγεβο [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 9/01/2021]

[ramirez]

Ο πόλεμος στη Βοσνία άφησε βαθιά τραύματα στα Βαλκάνια. Κάποια από αυτά επιχειρεί να μεταφέρει σε όλο τον κόσμο ο θρύλος Joe Kubert μέσω των φαξ που λάμβανε από το Σαράγεβο.

 

 

 

 

Ένας Βόσνιος πράκτορας ευρωπαϊκών κόμικς και η οικογένειά του υπό συνθήκες πολεμικής πολιορκίας πρωταγωνιστούν στο «Φαξ από το Σαράγεβο – Μια ιστορία επιβίωσης» (εκδόσεις Μικρός Ήρως, μετάφραση: Γαβριήλ Τομπαλίδης, 210 σελίδες). Η ιστορία έχει ως εξής: ο Έρβιν Ρουστεμάτζικ, η σύζυγός του και τα δύο ανήλικα παιδιά τους ζουν στο πολιορκημένο από τους Σέρβους Σαράγεβο και πασχίζουν να επιβιώσουν ανάμεσα σε ελεύθερους σκοπευτές, βόμβες, και με την έλλειψη βασικών ειδών πρώτης ανάγκης, όπως τροφίμων και καυσίμων, να γίνεται όλο και πιο οδυνηρή. Όταν η κατάσταση χειροτερεύει προσπαθούν να διαφύγουν. Είναι όμως αδύνατο καθώς έχουν κλείσει όλοι οι δρόμοι. Ακόμα και η παραμικρή μετακίνηση είναι παρακινδυνευμένη.

 

 

 

 

Ο Έρβιν καταγράφει διαρκώς τις εμπειρίες της οικογένειάς του ως «ημερολόγια πολιορκίας» και τις στέλνει στον φίλο του Τζο Κιούμπερτ (1926-2012) στις ΗΠΑ, έναν θρύλο των κόμικς, σχεδιαστή ιστοριών του Ταρζάν, του Μπάτμαν, του Φλας κ.ά. και ιδρυτή της διάσημης σχολής «Joe Kubert School of Cartoon and Graphic Art» της Νέας Υόρκης. Ο Κιούμπερτ λαμβάνει επίσης τις φωτογραφίες του Καρίμ Ζαΐμοβιτς, ενός νεαρού φωτογράφου που εργαζόταν για λογαριασμό του Ρουστεμάτζικ και σκοτώθηκε από θραύσμα χειροβομβίδας σε ηλικία μόλις εικοσιτεσσάρων ετών. Με βάση αυτές τις τεκμηριωτικού τύπου πληροφορίες σχεδιάζει την ιστορία παρεμβαίνοντας ελάχιστα, σύμφωνα με τα δικά του λόγια στον επίλογο του βιβλίου, και μόνο για λόγους σεναριακής διευκόλυνσης και δραματοποίησης, και έτσι προκύπτει ένα χρονικό των γεγονότων σε μορφή κόμικς από την εμπόλεμη ζώνη του Σαράγεβο κατά το διάστημα 1992-1993.

 

 

 

 

Μέχρι εδώ όλα καλά. Το βιβλίο μάλιστα κατέκτησε πολλά βραβεία στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη τόσο για τα υπέροχα σχέδια του Κιούμπερτ όσο και για την αγωνιώδη πλοκή. Συνοδεύεται επίσης από μέρος των ίδιων των φαξ που λάμβανε ο Κιούμπερτ αλλά και από πλούσιο φωτογραφικό παράρτημα γύρω από την περιοχή και την εποχή του πολέμου αλλά και από τον Ρουστεμάτζικ και την οικογένειά του, ακόμα και από τα παιδιά του ως επιτυχημένους επαγγελματίες στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους (για ποιον λόγο;). Λειτουργεί έτσι ως υπενθύμιση μιας (όχι και τόσο) αναπάντεχης πολεμικής σύρραξης στην Ευρώπη πέντε δεκαετίες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ενώ οι εθελοτυφλούντες Ευρωπαίοι δήλωναν έκπληκτοι και σοκαρισμένοι από τα γεγονότα.

 

 

 

 

Παρόμοιες καταγραφές έχουν κάνει για τον πόλεμο αυτό και άλλοι δημιουργοί όπως ο Τζο Σάκο και ο Αλεξάνταρ Ζόγκραφ προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν το θέμα πολύπλευρα, να σχολιάσουν την πολιτική κατάσταση, να δουν τις κοινωνικές και ψυχολογικές πτυχές κ.λπ. Ο Κιούμπερτ επιλέγει αντ' αυτού να φιλοτεχνήσει μια περιπέτεια μανιχαϊστικού τύπου με «καλούς και κακούς», όπου η ηρωική μορφή του πρωταγωνιστή με τον ανεξάντλητο αλτρουισμό της θα οδηγήσει στο πολυπόθητο σε ανάλογες αφηγήσεις χάπι εντ.

 

 

 

 

Παρά την απαράμιλλη σχεδιαστική δεξιοτεχνία του Κιούμπερτ, η μπαρόκ εικονογραφία των σκηνών με τους πυροβολισμούς και τους βομβαρδισμούς, το υπερβολικό στιλιζάρισμα που θυμίζει υπερηρωικές περιπέτειες, οι αναληθοφανείς διάλογοι πολεμικής ταινίας χολιγουντιανού επιπέδου και ένα διάχυτο κλίμα δαιμονοποίησης των «κακών» άλλων, ακόμα και μέσω της μοχθηρής, απάνθρωπης εικόνας τους, στερούν τελικά από το βιβλίο την αναγόρευσή του σε μια μαρτυρία του αιματηρού πολέμου. Μπορεί να αποτελεί μια υπόμνηση ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη όσων καταγγέλλει αλλά ίσως θα μπορούσε να τα καταφέρει και με άλλους τρόπους.

 

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

[Manitou]

Το έχω διαβάσει και εγώ. Είναι μονόπλευρο ξεκάθαρα. Δεν ήταν στα σχέδια του Kubert να διηγηθεί μια σφοδρή πολεμική διένεξη σαν ιστορικός. Δηλαδή δεν ψηλαφιζει και τις δύο πλευρές. Είναι ο αφηγητής μιας ιστορίας μέσα από τα μάτια του ενός παθόντα. Είναι καθαρό από την πρώτη σελίδα της ιστορίας. Περί ορέξεως που λέει και το ρητό. 

@ramirez πολύ χρήσιμη η αποδελτιωση που κάνεις. Σε ευχαριστούμε πολύ.