Μετάβαση στο περιεχόμενο

Οι μάχες και οι νίκες των γυναικών [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 14/08/2020]


ramirez

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  2298
  • Group:  Members
  • Topic Count:  1596
  • Content Count:  5019
  • Reputation:   34448
  • Achievement Points:  5027
  • Days Won:  14
  • With Us For:  6160 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  

Πολλές πρόσφατες εκδόσεις κόμικς επικεντρώνονται στα πολύμορφα κινήματα για την υπεράσπιση και κατοχύρωση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Στο γυναικείο κίνημα και στους αγώνες του εστιάζει το «Γυναίκες στη Μάχη» από δυο Νορβηγίδες δημιουργούς. Σε μάχιμο κλίμα αλλά και αισιοδοξία για το μέλλον.

 

 

01.thumb.jpg.709968be6bdd7d93df7b15fa5b78d87a.jpg

 

 

«Τον 19ο αιώνα, γυναίκες και άνδρες ζούσαν πολύ διαφορετικές ζωές. Οι γυναίκες είχαν πολύ λιγότερα δικαιώματα από τους άνδρες. Δεν πήγαιναν σχολείο, ούτε μπορούσαν να αποκτήσουν γη. Γι’ αυτό δεν είχαν τη δυνατότητα να είναι οικονομικά ανεξάρτητες. Δεν μπορούσαν καν να ψηφίσουν στις εκλογές. Η γυναίκα ήταν “εξαρτώμενο” μέλος – όπως ακριβώς ένα παιδί ή ένας σκλάβος. Για όλα αποφάσιζε ο πατέρας της, μέχρι που εκείνη παντρευόταν. Κι ύστερα ερχόταν η σειρά του συζύγου». Έτσι ξεκινά η αφήγηση της Marta Breen που συνοδεύεται από τα σχέδια της Jenny Jordahl στο «Γυναίκες στη Μάχη» (εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη). Ο υπότιτλος της πολύ όμορφης και πρακτικής έκδοσης «150 χρόνια αγώνων για ελευθερία, ισότητα και γυναικεία αλληλεγγύη», εξηγεί ευσύνοπτα και με ακρίβεια το περιεχόμενό της, αν και αυτό δεν περιορίζεται μόνο στα 150 τελευταία χρόνια καθώς πιάνει την ιστορία από πολύ παλαιότερα, από τα χρόνια ακόμα της λεσβίας Σαπφούς, ούτε μόνο στους αγώνες της γυναικείας αλληλεγγύης, καθώς περιλαμβάνει και τους αλληλένδετους ταξικούς αγώνες αλλά και τους αγώνες για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα.

 

Στο επίκεντρο ωστόσο βρίσκονται οι γυναίκες και η διαχρονική και παγκόσμια καταπίεση που υφίστανται, με πολλές διαφορές αλλά και πολλές ομοιότητες από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο. Σημαντική σε αυτό είναι η εμπειρία της 44χρονης Νορβηγής πεζογράφου Marta Breen, που έχει γράψει βιβλία παρόμοιας θεματικής κατά το παρελθόν («Γεννημένη Φεμινίστρια», «60 Γυναίκες που θα ήθελες να έχεις γνωρίσει» κ.ά.) και η δεξιοτεχνία τής μόλις 31χρονης εικονογράφου και δημιουργού κόμικς Jenny Jordahl, με μεγάλη παραγωγή όμως στον τομέα του παιδικού βιβλίου. Εξίσου σημαντικός είναι και ο τρόπος που το βιβλίο διαιρείται σε ενότητες, ώστε κάθε φορά να γίνεται σαφές το ιστορικό πλαίσιο και να ακολουθείται μια σχετική χρονολογική διαδρομή μέχρι σήμερα. Αυτό καθιστά την ανάγνωση για το νεαρότερο σε ηλικία κοινό πιο προσιτή καθώς οι εξελίξεις στους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος δεν φαίνονται ξεκομμένοι ο ένας από τον άλλον, αλλά παρουσιάζεται η σύνδεσή τους και οι διαδοχικές πηγές έμπνευσης και κατακτήσεις.

 

 

02.thumb.jpg.11475f13aa0f9ef3a3662d467214cc33.jpg

 

 

«Η Πρώτη Συνέλευση» είναι το πρώτο κεφάλαιο και αφορά το μεγάλο συνέδριο κατά της δουλείας που διεξήχθη στην Αγγλία το 1840. Σε αυτό επετράπη για πρώτη φορά να λάβουν μέρος γυναίκες που είχαν έρθει από τις ΗΠΑ, αλλά χωρίς δικαίωμα λόγου και καθισμένες πίσω από ένα παραβάν ώστε να μην είναι ορατές στους υπόλοιπους συνέδρους. Δύο πρωτοπόρες του κινήματος, η Ελίζαμπεθ Κέιντι Στάντον (1815-1902) και η Λουκρίσια Μοτ (1793-1880), ενοχλημένες από την ανδρική υποκρισία, ακόμα και από ανθρώπους με δημοκρατικές ευαισθησίες και ταξική συνείδηση και εξοργισμένες από τις συνεχιζόμενες διακρίσεις, προχώρησαν σε μια διακήρυξη ισότητας που παρουσιάστηκε στη Νέα Υόρκη το 1848 και έστρωσε τον δρόμο σε πολλές γυναίκες και άντρες να λάβουν ενεργά μέρος στους αγώνες που ακολούθησαν. Στο κείμενο που βασιζόταν στο μεγαλύτερο μέρος του σε προσωπική εργασία της Στάντον και ήταν εμπνευσμένο κυρίως από τη διακήρυξη της αμερικανικής ανεξαρτησίας, γινόταν λόγος ενάντια στη δουλεία, ενάντια στην κακοποίηση των ζώων, τις αθρόες και αναίτιες φυλακίσεις, τη σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών κ.ά. Ανάμεσα στα πολλά πρωτοποριακά αιτήματα που αφορούσαν ολόκληρη την κοινωνία και τότε ακούγονταν ενδεχομένως ουτοπικά και υπερφίαλα, υπήρχε η πρόταση να αποκτήσουν όλα τα κορίτσια ανεξαρτήτως χρώματος, εθνικής ή ταξικής προέλευσης δικαίωμα στην εκπαίδευση και διατυπωνόταν η αναγκαιότητα να αποκτήσουν όλες οι γυναίκες οικονομική ανεξαρτησία ώστε να χειραφετηθούν από τους άνδρες. Για πρώτη φορά ίσως σε δημόσιο κείμενο έμπαινε, τέλος, το θέμα του δικαιώματος του διαζυγίου με πρωτοβουλία της γυναίκας, κάτι που ως τότε αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών.

 

Η συνέχεια ανήκει στον αγώνα της Χάριετ Τάμπμαν (1822-1913), της Αφροαμερικανίδας που γεννήθηκε μες στη σκλαβιά των φυτειών του Νότου αλλά κατόρθωσε να αποδράσει στη Φιλαδέλφεια αφιερώνοντας όλη την υπόλοιπη ζωή της, έστω και ως επικηρυγμένη, στην προσπάθεια να βοηθήσει όσο περισσότερους σκλάβους μπορούσε να το σκάσουν και να ταξιδέψουν σε πολιτείες στις οποίες η δουλεία είχε καταργηθεί. Μεγάλο τμήμα του βιβλίου των Breen και Jordahl καταλαμβάνει ο αγώνας των γυναικών για δικαίωμα ψήφου που κορυφώθηκε με τις Σουφραζέτες στις αρχές του 20ού αιώνα. «Όταν οι άνδρες χρησιμοποιούν βόμβες για δικούς τους σκοπούς, μιλάνε για “πόλεμο” και τον περιγράφουν ως ηρωική πράξη. Γιατί μια γυναίκα να μη χρησιμοποιήσει τα ίδια όπλα με τους άνδρες; Εμείς δεν κάνουμε απλώς πόλεμο – κάνουμε επανάσταση» αποδίδεται να λέει η Κρίσταμπελ Πάνκχερστ, εκπρόσωπος του πιο δυναμικού τμήματος των σουφραζετών που δικαιώθηκαν, πληρώνοντας βέβαια βαρύ φόρο αίματος, το 1918, όταν επετράπη επιτέλους στις γυναίκες της Αγγλίας άνω των τριάντα ετών να ψηφίζουν. Στο σημείο αυτό μάλιστα, οι δύο Νορβηγίδες δημιουργοί παρουσιάζουν ένα υπέροχο και άκρως παραστατικό σκίτσο με τις χρονολογίες κατά τις οποίες οι γυναίκες σε διάφορες χώρες του κόσμου κατέκτησαν το ίδιο δικαίωμα: στη Νέα Ζηλανδία αυτό είχε ήδη συμβεί από το 1893, στην Αυστραλία το 1902, στην ΕΣΣΔ το 1917 με την Οκτωβριανή Επανάσταση, στις ΗΠΑ το 1920, στη Γαλλία το 1944, στην Ιταλία το 1946, στην Ελλάδα μόλις το 1952, στο Ιράν το 1963, στο Κουβέιτ το 2005, στη Σαουδική Αραβία το 2015…

 

Στην επιτυχημένη τους προσπάθεια να μην κάνουν μια δυτικοκεντρική ιστορία του γυναικείου κινήματος, οι Breen και Jordahl παρουσιάζουν τη δράση και γυναικών από άλλες χώρες του κόσμου, όπως η Ιρανή ποιήτρια Αντ Ταχίρικ (1814-1852) που καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή αγωνιζόταν για ισότητα και επεδίωκε να μορφωθεί σε πείσμα των θρησκευτικών απαγορεύσεων στη χώρα της. Δεν λείπουν επίσης οι γυναίκες αγωνίστριες του πολιτικού στίβου και ακτιβισμού, όπως η κομμουνίστρια Κλάρα Ζέτκιν («Οι εργάτριες καταπιέζονται διπλά! Και από τους εργοδότες και από τους άνδρες!») και η ομοϊδεάτισσα Ρόζα Λούξεμπουργκ («Όταν οι άνδρες σκοτώνουν, εμείς οι γυναίκες πρέπει να πολεμήσουμε για τη διατήρηση της ζωής. Όταν οι άνδρες σιωπούν, πρέπει να υψώνουμε τη φωνή μας») που δολοφονήθηκε από παρακρατικούς το 1919 στο Βερολίνο. Τελευταίοι αλλά όχι λιγότερο σημαντικοί παρουσιάζονται οι αγώνες των γυναικών για σωματική αυτοδιάθεση, για το δικαίωμα διακοπής της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης καθώς και για το δικαίωμα στη σύναψη ομοφυλοφιλικών σχέσεων, την ελεύθερη συμβίωση και τον γάμο μεταξύ γυναικών και την υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια.

 

Μια τέτοια «ιστορία» του γυναικείου κινήματος δοσμένη σε κόμικς, πέραν της προφανούς καλλιτεχνικής και πολιτικής της αξίας, έχει και μια ξεκάθαρη παιδαγωγική και εκπαιδευτική διάσταση. Ο τρόπος που οι δύο Νορβηγίδες δημιουργοί έχουν δομήσει και φιλοτεχνήσει το έργο τους είναι απόλυτα φιλικός σε παιδιά και σε νεότερες ηλικίες αναγνωστών και αναγνωστριών καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό την ελλιπή, σχεδόν ανύπαρκτη αναφορά σε θέματα φύλου κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής των μαθητών και μαθητριών. Δεν πρόκειται όμως για ένα απαισιόδοξο βιβλίο. Οι κατακτήσεις και τα αποτελέσματά τους τονίζονται για να δοθεί ένα μήνυμα ελπίδας και να μη σταματήσουν οι αγώνες όσο μια σειρά ζητημάτων που αφορούν τις γυναίκες εξακολουθούν να παραμένουν άλυτα και εκκρεμή. Γι’ αυτό και οι Breen και Jordahl επιλέγουν να κλείσουν με ένα φαινομενικά θλιβερό τέλος που όμως στην τελευταία του φράση αλλάζει το κλίμα και γίνεται πυξίδα για τους αγώνες του μέλλοντος: «Πολλές γυναίκες υπόκεινται καταπίεση. Ακόμα και σε χώρες που περηφανεύονται για την ισότητά τους. Πολλές γυναίκες γίνονται θύματα σωματεμπορίας και αναγκάζονται να διαθέτουν το κορμί τους προς πώληση. Γυναίκες βιάζονται και κακοποιούνται παντού στον κόσμο. Πολλές γυναίκες δέχονται σεξουαλική παρενόχληση στο σχολείο ή στη δουλειά. Παρ’ όλα αυτά, ο κόσμος είναι τώρα αναμφίβολα ένα καλύτερο μέρος για τις γυναίκες, σε σχέση με το πώς ήταν πριν από πενήντα ή εκατό χρόνια».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.