Μετάβαση στο περιεχόμενο

Το τελευταίο τσιμπούσι του Ουντερζό [Κουλιφέτης Περικλής/Ζάχαρης Πάνος/Καμένος Δημήτρης, efsyn.gr, 4/04/2020]


ramirez

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  2298
  • Group:  Members
  • Topic Count:  1596
  • Content Count:  5019
  • Reputation:   34448
  • Achievement Points:  5027
  • Days Won:  14
  • With Us For:  6160 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  

Στο προηγούμενο τεύχος αναφερθήκαμε στο αξεπέραστο έργο του Αλμπέρ Ουντερζό, συνδημιουργού του Αστερίξ, που πέθανε πριν από λίγες μέρες. Σήμερα τον λόγο παίρνουν ο Περικλής Κουλιφέτης, ο Πάνος Ζάχαρης και ο Δημήτρης Καμένος, και καταθέτουν τη δική τους καλλιτεχνική άποψη για τον σπουδαίο χιουμορίστα.

 

 

01.thumb.jpg.552c5d5291fa645dd9746aa45799406a.jpg

O Ουντερζό τον Σεπτέμβριο του 1985 σε ένα Bugatti του 1927 μαζί με φιγούρα του Αστερίξ

 

 

Είναι το «Kαι ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι τους» το κύκνειο άσμα του Αλμπέρ Ουντερζό;

Του Περικλή Κουλιφέτη

 

Ο πρόσφατος θάνατος του μεγάλου και αγαπημένου δημιουργού μού έφερε στη μνήμη πολλές αγαπημένες αναμνήσεις με τον Αστερίξ, τον Οβελίξ, το γαλατικό χωριό, όπως και σχεδιαστικές κορυφώσεις του Ουντερζό σε δασώδη τοπία, ρωμαϊκά αρχιτεκτονήματα, πόζες χαρακτήρων και γλαφυρών καρτουνίστικων εκφράσεων. Μεταξύ αυτών θυμήθηκα και το «Kαι ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι τους», ένα αρκετά αλλόκοτο άλμπουμ του Αστερίξ που μπορεί να θεωρηθεί κάλλιστα το καλλιτεχνικό «αντίο» του Γάλλου σχεδιαστή. Η ιστορία αυτή σε σενάριο και σχέδιο του Ουντερζό δημοσιεύτηκε το 2005 και – παρά την επιτυχία της στις πωλήσεις – σχολιάστηκε αρκετά αρνητικά από τους κριτικούς. Και όχι πολύ άδικα. Όλοι οι φαν του Αστερίξ, νομίζω, συμφωνούν πως το σενάριο δεν ήταν ποτέ το δυνατό σημείο του Ουντερζό. Οι περισσότερες (όλες; όχι όλες!) ιστορίες του Αστερίξ που έγραψε και σχεδίασε μόνος του μετά τον θάνατο του σεναριογράφου/συνδημιουργού Ρενέ Γκοσινί είναι στην καλύτερη μέτριες: αδιάφορες πλοκές, άνοστα αστεία και αναίτια σουρεάλ στιγμιότυπα χαρακτηρίζουν τις περισσότερες από τις δέκα αυτές ιστορίες. Με το «Kαι ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι τους» φάνηκε πως ο Αλμπέρ το τερμάτισε, μια και το γαλατικό χωριό δέχεται… επίσκεψη εξωγήινων! Το όλο κόνσεπτ αλλά και η εξέλιξη της πλοκής δεν λειτούργησαν πολύ καλά, προκαλώντας από αμηχανία έως εκνευρισμό στον πιστό αστεριξικό φαν, με πολλούς να το θεωρούν μέχρι σήμερα το χειρότερο άλμπουμ της διάσημης σειράς (ακόμα κι εγώ όταν το διάβαζα ως παιδί το 2005 θυμάμαι να νιώθω περίεργα). Όμως αυτές οι παράγραφοι δεν γράφονται για να κακολογήσουν τον αποθανόντα, αλλά για να αναλυθεί ένα άλμπουμ στο οποίο διακρίνεται ο ειλικρινής αποχαιρετισμός ενός μεγάλου δημιουργού.

 

 

02.thumb.jpg.94498ecc6adacefab2d9e711fe1309ca.jpg

Το εξώφυλλο του «Και ο Ουρανός έπεσε στο Κεφάλι τους». Πρόκειται για αντιστροφή

του εξωφύλλου του 1ου άλμπουμ της σειράς, του «Αστερίξ ο Γαλάτης» του 1959,

και αποτελεί άλλο ένα δείγμα «κλεισίματος του κύκλου» από τον Ουντερζό.

 

 

Στο «Και ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι τους», δυο εξωγήινες φυλές επισκέπτονται το γαλατικό χωριό αναζητώντας το μυστικό όπλο των Γαλατών που τους κάνει πανίσχυρους: τον μαγικό ζωμό. Από τη μία οι φιλειρηνικοί Τατζίλβιοι και από την άλλη οι επιθετικοί Νάγκμα. Οι ομοιότητες των δυο φυλών με γνώριμους λαούς του δικού μας παρόντος είναι οφθαλμοφανείς. Οι Τατζίλβιοι με τον κοντούλη, μοβ Τουν σε σχεδιαστικό στιλ rubber hose (αλά Μίκι Μάους) και τους κλώνους-Σούπερμαν με κεφάλια Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, είναι οι Αμερικάνοι. Οι ζηλόφθονοι και αρματωμένοι Νάγκμα, με τα ρομπότ και το στερεοτυπικό κίτρινο ασιατικό χρώμα δέρματος, είναι οι Ιάπωνες. Αλλά γιατί ο Ουντερζό να κάνει αυτήν την παρομοίωση; Πρόκειται για ρατσισμό; Όχι (εντελώς).

 

 

03.thumb.jpg.c3956a3ae6f7183a0e525874d9994d2a.jpg

 

 

Ο 78χρονος τότε Ουντερζό αποτυπώνει σε αυτό το άλμπουμ την παγκόσμια σκηνή κόμικς όπως την έβλεπε εκείνος. Το γαλατικό χωριό/γαλλοβελγική σκηνή βρίσκεται απέναντι στους υπεράριθμους, δυνατούς και «προηγμένους» εξωγήινους/αμερικανική και ιαπωνική σκηνή. Ακόμα και τα ονόματά τους είναι αναγραμματισμοί: ο πλανήτης Τατζίλβ του Γουόλτ Ντίσνεϊ (Tadsylwine: Walt Disney) και οι Νάγκμα των μάνγκα. Αποζητούν τον μαγικό ζωμό, την πηγή της δημιουργικότητας και πρωτοτυπίας των γαλλοβελγικών κόμικς. Τον ρόλο των «καλών» εξωγήινων θα πάρει η αμερικανική σκηνή, λόγω της επιρροής που είχε ο Ουντερζό – μα και όλοι οι Γαλλοβέλγοι δημιουργοί της γενιάς του – από αυτήν. Δεν κρύβει άλλωστε την ευγνωμοσύνη του, κλείνοντας το άλμπουμ με ένα ευχαριστήριο σημείωμα στον «μεγάλο Τατζίλβιο […] δρυΐδη» Walt Disney, στου οποίου τη «μαρμίτα με το μαγικό φίλτρο που μόνο αυτός κατείχε το μεγάλο μυστικό του» δηλώνει πως έπεσε. Οι «κακοί» εξωγήινοι είναι τα μάνγκα, οι «νέοι παίκτες» στο παγκόσμιο προσκήνιο, τα οποία από τη δεκαετία του ’90 επεκτάθηκαν ραγδαία από την Άπω Ανατολή στη Δύση, μαγεύοντας τους αναγνώστες και επηρεάζοντας τους νέους δημιουργούς. Με επιφύλαξη αλλά όχι και άτοπα, μπορεί να υποθέσει κανείς πως ο γερασμένος Ουντερζό τα είδε με αρνητικό βλέμμα: ξενόφερτα κόμικς που έρχονται να κλέψουν τη δόξα από τα ντόπια γαλλικά. Αλλά ούτε και οι Τατζίλβιοι αποτυπώνονται με απόλυτα θετική χροιά, μιας και οι προθέσεις τους να κατασχέσουν τον μαγικό ζωμό για την ασφάλεια του σύμπαντος από τους «πρωτόγονους» Γαλάτες θυμίζει τις κλασικές αμερικανικές επεμβάσεις για την «εξασφάλιση της ειρήνης».

 

 

04.thumb.jpg.f2873ec921c211a0a0d2f8f66cf1cb61.jpg

Τα δύο καρέ του άλμπουμ «Και ο Ουρανός έπεσε στο Κεφάλι τους» που συνοψίζουν την οπτική του Ουντερζό

για τα παγκόσμια κόμικς και – ίσως ακόμα – προοικονομούν την αποχώρησή του από τον χώρο

 

 

Και οι δύο εξωγήινες φυλές έχουν σχεδόν τα πάντα: λάμψη, τεχνολογία, φαντασμαγορία, σούπερ ήρωες και ρομπότ που θαμπώνουν τους Γαλάτες – και τους αναγνώστες. Είναι ασφαλώς οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Όμως ο μαγικός ζωμός δεν έχει φτιαχτεί για αυτούς. Ο Νάγκμα και ο Τουν επηρεάζονται αρνητικά από το φίλτρο του γερο-δρυΐδη και δεν αποκτούν την υπεράνθρωπη δύναμη που περίμεναν. Η μαγεία των Γαλλοβέλγων απλά δεν τους ταιριάζει κι έτσι αποχωρούν άπρακτοι, αφήνοντας στην ησυχία του το ανυπότακτο χωριό της γαλλοβελγικής σκηνής και το μυστικό της δύναμής του ασφαλές. Ο Τουν μάλιστα με μια ακτίνα αφαιρεί από τις μνήμες Γαλατών και Ρωμαίων το όλο συμβάν – η ιστορία αυτή θα μπορούσε να μην είχε καν συμβεί. Το τέλος του άλμπουμ μπορεί να συνοψιστεί με τα λόγια του δικού μας ήρωα, του Καραγκιόζη, «αυτοί το δικό τους γλέντι κι εμείς το δικό μας».

 

Ίσως το νόημα όλου του άλμπουμ και της οπτικής του ηλικιωμένου Ουντερζό στην παγκόσμια σκηνή κόμικς συνοψίζεται στη σελίδα 27 του άλμπουμ. Έξω από την οχύρωση του χωριού, οι ανυπότακτοι Γαλάτες έχουν βγει να παρακολουθήσουν την επική σύρραξη των Τατζίλβιων κλώνων και των ρομπότ των Νάγκμα. Οι δύο αντίπαλες δυνάμεις εκτοξεύουν εκκωφαντικά πυρά ίσης δύναμης. Ο άνεμος της σύγκρουσης πετάει πίσω τους έκπληκτους Γαλάτες που κρατούν τα αυτιά τους από τη δυνατή βοή. Μόνον ο Οβελίξ λέει απαξιωτικά: «Πιφ! Πολλή φασαρία για το τίποτα! Όλα αυτά είναι αέρας κοπανιστός! Πάμε βόλτα, Ιντεφίξ!» Παίρνει τον Ιντεφίξ και απομακρύνονται. Έτσι κι ο Αλμπέρ παίρνει τα μολύβια και τα μελάνια του κι απομακρύνεται από το προσκήνιο, βετεράνος με τα παράσημά του. Το 2009 θα εκδώσει ακόμα ένα άλμπουμ Αστερίξ («Τα γενέθλια των Αστερίξ και Οβελίξ: η Χρυσή Βίβλος») και το 2011 θα παραδώσει τη δημιουργική σκυτάλη της σειράς στους Zαν-Ιβ Φερί και Ντιντιέ Κονράντ. Όμως τον τελευταίο του λόγο πιστεύω πως τον έδωσε τότε, το 2005, αφήνοντας στο κύκνειο άσμα του τη γνώμη του για τη σκηνή κόμικς (που τόσο πολύ αγάπησε και διαμόρφωσε) και τους Γαλάτες, για άλλη μια φορά, να στήνουν τσιμπούσι κάτω από τον έναστρο ουρανό…

 

 

Ήταν τρελός αυτός ο Γαλάτης

Του Πάνου Ζάχαρη

 

Έχω πολλούς δασκάλους. Δασκάλους αγαπημένους που χωρίς ποτέ να τους ζητηθεί, πιάνουν το χέρι μου και το πιέζουν πάνω σε μια λευκή κόλλα ξανά και ξανά μέχρι να βγει ένα σκιτσάκι της προκοπής. Ξεκίνησα μαθήματα μαζί τους πριν καλά καλά μάθω να διαβάζω. Μου έμαθαν τα βασικά και αργότερα με έβαλαν στο τμήμα των προχωρημένων. Ακόμα σπουδάζω και χαίρομαι που δεν θα αποφοιτήσω ποτέ. Τους αγαπώ αυτούς τους δασκάλους γιατί με βοηθάνε, αλλά με εκνευρίζουν απίστευτα όταν ψάχνω να βρω πώς στο διάολο θα αποδώσω αυτό που έχω σκεφτεί κι εκείνοι έχουν ήδη βρει την πιο όμορφη κι απλή λύση. Δουλεύω πάνω από δέκα χρόνια κι όμως όσο πιο πολύ μαθαίνω τόσο συχνότερα αποζητώ τη βοήθειά τους, απαλλαγμένος από την ανώριμη αυτάρκεια που είχα όταν ξεκινούσα.

 

 

05.thumb.jpg.1567b86a9ad074c03f7a9d88837a3300.jpg

 

 

Ο Ουντερζό είναι ένας από αυτούς. Δάσκαλος αλλά και θύμα. Θύμα ληστείας αφού του κλέβω σχεδιαστικές λύσεις πολύ συχνά. Τα έχει αφήσει αφύλαχτα τα σκίτσα του στη βιβλιοθήκη μου δίπλα στου Μορίς και είναι σαν να μου λέει «παρ’ τα ρε, κάν’ τα ότι θες, μόνο πείραξέ τα λίγο μη γίνεις ρεζίλι». Και τα βουτάω… Τους ρίχνω μια ματιά, τσαντίζομαι και τα αφήνω στην ησυχία τους για να επιστρέψω στη δουλειά μου. Κι αφού λιώσω μια γόμα πάνω στο χαρτί, τα ξανακοιτάω φευγαλέα μπας και μου μείνει κάτι… Ειδικά κάτι νυχτερινά πλάνα, κάτι ρωμαϊκές αρένες, πανοπλίες και κτίρια… Μόνο τα κύματα δεν μπορώ να του κλέψω. Τα προσέχει πολύ μάλλον. Μα πώς στο καλό σχεδίαζε τόσο υπέροχα τη θάλασσα; Ήταν τρελός αυτός ο Γαλάτης.

 

 

Γκοσινί - Ουντερζό: μια παρτίδα πόκερ

Του Δημήτρη Καμένου

 

Πιστεύω ότι ο Αλμπέρ Ουντερζό είναι το όνειρο κάθε σεναριογράφου κόμικς. Γιατί αν μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις, ο συν-δημιουργός του Αστερίξ είχε τη δύναμη να συμπυκνώσει χίλιες λέξεις σε μια εικόνα. Ήταν από τους λίγους που μπορούσαν να μεταφράσουν τις περιγραφές που δακτυλογραφούσε ο λεπτολόγος Ρενέ Γκοσινί σε ένα μεστό καρέ, αξιοποιώντας και το τελευταίο τετραγωνικό εκατοστό του χαρτιού. Ο Ουντερζό ψήθηκε πολλά χρόνια και ασχολήθηκε με πολλές άλλες δουλειές πριν καταπιαστεί με το opus magnum του, τον Αστερίξ. Αλλά αυτό που διαβάζουμε στην περίπτωση του Αστερίξ είναι μια παρτίδα πόκερ μεταξύ δύο δεινών παικτών. Ο Γκοσινί ποντάρει ιδέες κι ο Ουντερζό απαντά «τα βλέπω», έχοντας στα χέρια του μια τυχερή (αλλά καθόλου τυχαία) μοιρασιά από εμπνευσμένες εικόνες. Σε κάθε γκαγκ, σε κάθε ευφυολόγημα, σε κάθε λογοπαίγνιο του μεγάλου Γκοσινί, ο Ουντερζό έχει να αντιτάξει ένα εξίσου πετυχημένο οπτικό εύρημα. Μερικά γνωστά παραδείγματα: ο τρόπος που ο Αστερίξ αιωρείται κάθε φορά που πίνει το μαγικό φίλτρο. Το ασταμάτητο παιχνίδι με τους όγκους ανάμεσα στον γιγάντιο Οβελίξ και τον μικροσκοπικό Ιντεφίξ. Η θεαματική πτήση των Ρωμαίων έπειτα από κάθε μπούφλα. Τα μουστάκια των Βρετανών που κοιτάζουν τον ουρανό σε αντίθεση με εκείνα των Γότθων που σημαδεύουν το πάτωμα. Το στρογγυλό σουλούπι των παρακμιακών λεγεωνάριων κόντρα στη γωνιώδη κατατομή των αγέρωχων Κορσικανών. Η αντίθεση ανάμεσα στα γεωμετρικώς αψεγάδιαστα αρχιτεκτονήματα των Ρωμαίων και το αναρχικό γαλατικό χωριό που αποδίδεται με καμπύλες, σαν ένας παλλόμενος, ζωντανός οργανισμός. Ο Γκοσινί γράφει έξυπνα. Ο Ουντερζό σχεδιάζει εξίσου έξυπνα. Αλλά τελικός νικητής σε αυτή την ευτυχή αναμέτρηση είμαστε εμείς οι αναγνώστες.

 

 

06.thumb.jpg.259d861e28d98b4409e93c6e050d068e.jpg

Αριστερά ο Αλμπέρ Ουντερζό, δεξιά ο Ρενέ Γκοσινί

 

 

Για κλείσιμο έχω την εξής σκέψη. Παρόλο που στη μακρά του πορεία ο Ουντερζό δοκίμασε διάφορα στιλ, περνώντας και από πιο ρεαλιστικά ιδιώματα, ο κόσμος του Αστερίξ είναι τόσο στιλιστικά συνεπής που σχεδόν δεν φαίνονται οι ραφές. Σαν να έπλασε μια γλώσσα με πλούσιο λεξιλόγιο, με άψογη γραμματική και συντακτικό χάρη στην οποία ο επαρκής (και φυσικά ταλαντούχος) «ομιλητής» μπορεί να εκφράσει οτιδήποτε. Απόδειξη το πως όταν ήρθε ο καιρός να σχεδιαστεί ο Αστερίξ από ξένα χέρια, ο νέος καλλιτέχνης Ντιντιέ Κονράντ στάθηκε επαρκέστερος του Zαν-Ιβ Φερί που ανέλαβε το μάλλον ακατόρθωτο έργο να αντικαταστήσει τον Γκοσινί!

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

Επεξεργασία από ramirez
Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

  • Valtasar changed the title to Το τελευταίο τσιμπούσι του Ουντερζό [Κουλιφέτης Περικλής/Ζάχαρης Πάνος/Καμένος Δημήτρης, efsyn.gr, 4/04/2020]

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.