Ταξίδι στον ωκεανό της περιπέτειας [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 12/10/2019]

[ramirez]

Με την κυκλοφορία του τέταρτου μέρους της ολοκληρώνεται σήμερα στην «Εφ. Συν.» η «Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας» του Ούγκο Πρατ (1927 – 1995). Με αυτή την αφορμή το Καρέ Καρέ ξαναθυμάται τη ζωή και το έργο του μεγάλου Ιταλού δημιουργού και τις περιπέτειες του πιο δημοφιλούς χαρακτήρα του.

 

 

 

 

Η πρώτη του εμφάνιση στα κόμικς, το 1967, δεν προμήνυε τη συνέχεια. Ήταν σφιχτά δεμένος, σταυρωμένος σε μια σχεδία, κάτω από τον καυτό ήλιο, στη μέση του ωκεανού. Ο θάνατός του ήταν βέβαιος. Και θα ήταν αργός και βασανιστικός. Είχε πέσει θύμα της ανταρσίας των ναυτών του για να του αρπάξουν τα όπλα που έκρυβε στο αμπάρι. Επιπλέον, είχε τάξει γάμο στην αδερφή του λοστρόμου και δεν τήρησε την υπόσχεσή του. Τον πέταξαν στη θάλασσα. Ο Κόρτο Μαλτέζε, όμως, κατάφερνε να επιβιώνει ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Κάτι απροσδόκητο θα συνέβαινε πάντα για να σωθεί. Στη «Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας», η έκπληξη εμφανίζεται με το πρόσωπο ενός τυχοδιώκτη, πρώην καλόγερου και άσπονδου φίλου του Κόρτο. Ο καπετάν Ρασπούτιν σώζει τον Κόρτο από τους καρχαρίες, τη δίψα και την αλμύρα και οι περιπέτειες του σκουλαρικοφόρου ναυτικού στον κόσμο των κόμικς ξεκινούν. «Μπράβο Ρασπούτιν, μια μέρα θα το θυμηθώ αυτό...», λέει ο ψύχραιμος και λακωνικός ναύτης που ήξερε πάντα να αναγνωρίζει το δίκαιο, να βοηθά τους φίλους του αλλά και τους αδύναμους αυτού του κόσμου όπου γης.

 

 

 

 

Ήταν γεννημένος στη Μάλτα, γιος ενός Άγγλου αξιωματικού του πολεμικού ναυτικού και μιας Ανδαλουσιανής Τσιγγάνας, και έγινε κοσμοπολίτης εκ των πραγμάτων, ωθημένος πάντα από ένα κίνητρο αναζήτησης της περιπέτειας. Ταξίδεψε σε κάθε γωνιά της Γης, σε τόπους φορτισμένους με μνήμες, σε περιπέτειες που λάμβαναν χώρα κατά το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα, σε όλα τα μέρη που γράφτηκε η Ιστορία και συνάντησε «πραγματικά» πρόσωπα από τον χώρο της λογοτεχνίας και της πολιτικής που συμμετείχαν ως ισότιμοι με αυτόν σε φανταστικές αφηγήσεις, με φόντο πραγματικά γεγονότα. Η εμμονή του Κόρτο στα ταξίδια οφειλόταν στη ζωή του δημιουργού του που ήταν κι αυτή γεμάτη ταξίδια. Αν και είχε γεννηθεί στο Ρίμινι της Ιταλίας με ρίζες βενετσιάνικες αγγλονορμανδικές, τουρκικές και σεφαραδίτικες, μεγάλωσε στην αποικιοκρατούμενη Αβησσυνία (σημερινή Αιθιοπία) κατά τα χρόνια της ιταλικής κατοχής. Στη συνέχεια ταξίδεψε, έζησε και δούλεψε επί σειρά ετών σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, κυρίως στην Αργεντινή και τη Βραζιλία, ενώ μετά την επιστροφή του στην Ιταλία συνέχισε να ταξιδεύει σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδιαίτερα σε μέρη μακρινά και «εξωτικά» που γίνονταν στη συνέχεια τα σκηνικά των ιστοριών του.

 

 

 

 

Από το 1967 που ξεκίνησε τις περιπέτειες με πρωταγωνιστή τον Κόρτο Μαλτέζε, τον τοποθέτησε σε κάθε πιθανό μέρος του πλανήτη αλλά πάντα με τα ίδια βασικά συστατικά του χαρακτήρα του: γενναίο αλλά και ικανό να ξεγλιστρά από τον κίνδυνο, δίκαιο και αποφασιστικό, αντιρατσιστή και βαθιά καλλιεργημένο, μοναχικό και λιγομίλητο, αυτάρκη και χωρίς καμιά περιουσία, φίλο με τους φίλους και εχθρό με τους εχθρούς. «Ο Κόρτο είναι ένας αντιαποικιοκράτης, ένας άνθρωπος που δεν έχει γεωγραφικούς δεσμούς και δεν γνωρίζει ρατσιστικές προκαταλήψεις. Έχει μαύρες αδελφές, ξαδέλφια Ινδιάνους. Η οικογένειά του Κόρτο δεν γνωρίζει προβλήματα. Έχει σχέσεις με όλες τις άλλες φυλές. Ο Κόρτο βρίσκει συγγενείς παντού όπου πηγαίνει» είχε πει ο Πρατ σε συνέντευξή του στον Κλοντ Μολιτερνί. Και επιπλέον ότι «... είναι ένας μοναχικός άνθρωπος. Ο Οκτάβιο Παζ, ένας Μεξικανός ποιητής, είχε πει ότι το να έχουμε κάποια πράγματα που μας ανήκουν είναι τελικά κάτι το αρνητικό που μας στερεί τη δυνατότητα της ελευθερίας. Αν ο Κόρτο είχε ένα πλοίο, θα βρισκόταν με πολύ ενοχλητικές γι’ αυτόν υποχρεώσεις, θα έπρεπε να βρίσκεται πάνω σ’ αυτό το πλοίο. Έτσι όπως είναι όμως χαίρεται μια ελευθερία κινήσεων που του επιτρέπει να βρίσκεται άλλοτε στο γιοτ ενός εκατομμυριούχου, άλλοτε σ’ ένα ιστιοφόρο και άλλοτε σ’ ένα εμπορικό πλοίο...».

 

 

Τα βιβλία με τον Κόρτο Μαλτέζε κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Μαμούθ Κόμιξ»,

εκτός από την «Μπαλάντα» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ars Longa» και στη συνέχεια

από τις εκδόσεις «Μικρός Ήρως», που εκδίδουν και τις νέες περιπέτειές του.

 

 

Ο Κόρτο δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε θρησκεία αλλά σέβεται κάθε θρησκεία και κάθε πολιτισμό. Είναι ένας ασταμάτητος ταξιδευτής χωρίς κάποιο σκοπό των ταξιδιών του, λειτουργεί ενστικτωδώς, η αδιάκοπη κίνηση είναι ο μόνος τρόπος του να επιβιώνει. Και ακόμα και όταν δεν κυνηγά την περιπέτεια αλλά επιδιώκει να ξαπλώσει στην παραλία το ηλιοβασίλεμα, να πιει το ποτό του σε ένα ήσυχο καφέ ή να απολαύσει το πούρο του διαβάζοντας το αγαπημένο του βιβλίο, την «Ουτοπία» του Τόμας Μορ, θα βρεθεί μια αφορμή για να τον κινητοποιήσει: μια άδικη συμπεριφορά με θύμα κάποιον ανήμπορο, μια ληστεία, ένας χαμένος θησαυρός, μια πολιτική αναταραχή, ένα έγκλημα πάθους ή, απλά, μια όμορφη γυναίκα που τον γλυκοκοιτά. Είναι σαρκαστικός προς τους ιμπεριαλιστές και τους πλούσιους και προστατευτικός προς τους καταπιεσμένους και τους αδύναμους. Στον κώδικα τιμής του η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια βρίσκονται στην πρώτη θέση και γι’ αυτό τις διαφυλάσσει με κάθε τρόπο. Αν, όμως, χρειαστεί να σκοτώσει θα το κάνει. Χωρίς να χαίρεται γι’ αυτό.

 

 

 

 

Ο Ούγκο Πρατ συμπορεύτηκε με τον Κόρτο (το alter ego του;) σχεδόν είκοσι χρόνια. Ο Κόρτο «ταξίδεψε» μπρος και πίσω στον χρόνο από το 1900 μέχρι τον Ισπανικό Εμφύλιο, σε ζούγκλες, ερήμους και φουρτουνιασμένα πελάγη, σε παγωμένα βουνά και καυτά πολεμικά μέτωπα, σε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, σε μέρη ποτισμένα με θρύλους, αίμα και Ιστορία. Με τέτοιες προσωπικές διαδρομές, οι Ούγκο Πρατ και Κόρτο Μαλτέζε, σχεδόν σαν ένα πρόσωπο, έχουν καταγραφεί στην ιστορία των φανταστικών αφηγήσεων ως άξιοι εκπρόσωποι της Περιπέτειας. Που καταφέρνει να μη γίνεται αυτοσκοπός και να μην είναι ανιαρά διδακτική όταν υμνεί τη διαφορετικότητα, την αλληλεγγύη και την ισότητα των ανθρώπων πέρα από χρώματα, φυλές και εθνικές προελεύσεις.

 

 

 

 

Εκτός από τις ιστορίες που δημιουργούσε μόνος του, ο Ούγκο Πρατ συνεργάστηκε και με άλλους καλλιτέχνες είτε ως σεναριογράφος είτε ως σχεδιαστής. Η πιο γνωστή του συνεργασία ήταν, ίσως, αυτή με τον συμπατριώτη και φίλο του, Μίλο Μανάρα, στο «Ινδιάνικο Καλοκαίρι» (1983, στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βαβέλ το 1990). Ο Πρατ υπέγραψε το σενάριο μιας σκληρής ιστορίας και ο Μανάρα φιλοτέχνησε τα σχέδια της περιπέτειας στην Άγρια Δύση πριν οι λευκοί επικρατήσουν ολοκληρωτικά και αφανίσουν τον πολιτισμό των γηγενών. Εμπνευσμένο από το «Άλικο Γράμμα» του Ναθάνιελ Χόθορν αλλά και από τον «Τελευταίο των Μοϊκανών» του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ, το «Ινδιάνικο Καλοκαίρι» αποτελεί ένα παραμύθι ενάντια στη βία που προκαλεί η σύγκρουση των πολιτισμών, καθώς και ο θρησκευτικός φανατισμός και πουριτανισμός των εισβολέων αποικιοκρατών Χριστιανών.

 

Η συνεργασία των δύο φίλων συνεχίστηκε το 1991 με το «El Gaucho», μια ακόμη ιστορική περιπέτεια, τοποθετημένη στα ανοικτά του Μπουένος Άιρες κατά τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, όταν ένα πλωτό μπορντέλο με γυναίκες ετοιμάζεται να υποδεχτεί Άγγλους ναυτικούς. Η αγάπη και ο σεβασμός του Μανάρα προς τον Πρατ εκφράστηκε έντονα και στο βιβλίο του «H.P. και Τζιουζέπε Μπέργκμαν» (άρχισε να δημοσιεύεται το 1978, στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βαβέλ το 1986). Σ’ αυτό δεν υπήρξε κάποια καλλιτεχνική συμβολή του Πρατ, αλλά ο ίδιος έγινε από τον Μανάρα, χαρακτήρας της υπόθεσης (τα αρχικά H.P. αναφέρονται στο όνομά του, Hugo Pratt) και μάλιστα αυτός που φαίνεται να κινεί υπογείως τα νήματα μιας παραληρηματικής περιπέτειας εντός της οποίας βυθίζεται ο κεντρικός πρωταγωνιστής.

 

 

 

 

Αρκετά νωρίτερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο Ούγκο Πρατ είχε συνεργαστεί με έναν ακόμα σπουδαίο δημιουργό, τον Αργεντινό Έκτορ Έστερχελντ που μετέπειτα, το 1977, δολοφονήθηκε («εξαφανίστηκε» ήταν η κρατική εκδοχή) από τη χούντα της Αργεντινής ως κομμουνιστής. Σ’ αυτή τη συνεργασία όμως, ο Πρατ υπέγραψε τα σχέδια ενώ τα σενάρια ανήκαν στον Αργεντινό συγγραφέα που σχεδόν παράλληλα είχε ξεκινήσει να συγγράφει το εμβληματικό «Eternauta». Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά συγκλονιστικών αντιπολεμικών ιστοριών υπό τον γενικό τίτλο «Ερνι Πάικ» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ars Longa/Παρά Πέντε, 1995) και κεντρικό χαρακτήρα έναν πολεμικό ανταποκριτή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που ήταν βασισμένος στον πραγματικό Αμερικανό πολεμικό ανταποκριτή Έρνι Πάιλ, βραβευμένο με Πούλιτζερ το 1944. Στα ελληνικά, οι ιστορίες του Κόρτο Μαλτέζε έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μαμούθ Κόμιξ εκτός από τη «Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας» που κυκλοφόρησε πρώτα από τις εκδόσεις Ars Longa και πρόσφατα επανακυκλοφόρησε επιχρωματισμένη από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως. Οι νέες περιπέτειες που δημιουργούν οι Juan Díaz Canales και Rubén Pellejero κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...