Ένας αγνώριστος Μίκυ Μάους [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 1/12/2018]

[ramirez]

Πριν από λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από την πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση του Μίκυ Μάους. Το γεγονός γιορτάζεται σε ολόκληρο τον κόσμο με σειρά εκδηλώσεων προς τιμήν του δημοφιλούς ποντικού. Ο Μίκυ, όμως, εκτός από αμέτρητους φίλους είχε και αρκετούς «εχθρούς» που τον έβαλαν στο στόχαστρο και τον παρώδησαν ανελέητα.

 

 

 

 

Εδώ και 90 χρόνια αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς χαρακτήρες των κόμικς και των κινουμένων σχεδίων. Πρωτοεμφανίστηκε τον Νοέμβριο του 1928 στην ταινία «Steamboat Willie», μια χιουμοριστική προσαρμογή της κινηματογραφικής ταινίας «Steamboat Bill, Jr» με τον Μπάστερ Κίτον και από τότε οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη. O Μίκυ Μάους έγινε το σήμα κατατεθέν του Ντίσνεϊ, γυρίστηκαν αμέτρητες ταινίες, μεταφέρθηκε σε κόμικς που δημοσιεύονταν σε εφημερίδες και περιοδικά, λατρεύτηκε από μικρούς και μεγάλους για την τσαχπινιά και τη χαριτωμένη φατσούλα του. Σύντομα μετατράπηκε σε ένα πανίσχυρο brand name ενός συγκεκριμένου προτύπου ψυχαγωγίας και διασκέδασης και ταυτόχρονα σύμβολο της ολοένα αυξανόμενης αμερικανικής διείσδυσης στο παγκόσμιο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Οι αντιδράσεις δεν άργησαν.

 

 

Tijuana Bibles

 

 

Από τη δεκαετία του 1930 κιόλας, ο Μίκυ πρωταγωνίστησε στα «βρόμικα» κόμικς των Tijuana Bibles, απολύτως παράνομα αλλά ευρέως διαδεδομένα αναγνώσματα με σεξουαλικές συνευρέσεις σταρ του Χόλιγουντ, προσωπικοτήτων της εποχής, πολιτικών προσώπων και διάσημων χαρακτήρων της ένατης τέχνης. Στην ιστορία «Μίκυ και Ντόναλντ», αγνώστου δημιουργού, ο Ντόναλντ μπαίνει απρόσμενα στο σπίτι του Μίκυ την ώρα που αυτός κάνει σεξ με τη Μίνι. Ο καβγάς που πάει να δημιουργηθεί τελειώνει αμέσως με την προθυμία της Μίνι να κάνει σεξ και με τον Ντόναλντ ώστε να του κατευνάσει τον θυμό. Και ο απατημένος ποντικός μένει εμβρόντητος μπρος σ’ αυτή τη συζυγική απιστία.

 

 

Eduardo Paolozzi

 

 

Αν τέτοιου είδους παρωδίες είχαν χιουμοριστικό περιεχόμενο και λειτουργούσαν και ως μαθήματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, πολλοί εικαστικοί καλλιτέχνες που ακολούθησαν, προχώρησαν σε πιο βαθείς πολιτικούς σχολιασμούς. Ο Eduardo Paolozzi ήταν ένας από τους πρώτους που από τη δεκαετία του 1940 φιλοτέχνησε κολάζ με καταναλωτικά προϊόντα, ένα εκ των οποίων ήταν και ο Μίκυ, μια πρακτική που αποθέωσε αργότερα ο Andy Warhol με τα πολλαπλά πορτρέτα προσώπων όπως ο χαμογελαστός ποντικός.

 

 

Harvey Kurtzman - Will Elder

 

 

Το περιοδικό «MAD», ένα έντυπο καθ’ ολοκληρίαν αφιερωμένο στην παρωδία, συχνά-πυκνά «στοχοποιούσε» τους χαρακτήρες του Ντίσνεϊ τοποθετώντας τους σε ανοίκεια περιβάλλοντα και προσδίδοντάς τους λιγότερο αθώες από τις συνηθισμένες συμπεριφορές. Στην ιστορία «Mickey Rodent» των Harvey Kurtzman και Will Elder, το 1955, ο Μίκυ παρουσιάζεται αγνώριστος. Αξύριστος και μοχθηρός, εκδικείται τον Ντόναλντ επειδή είναι πιο δημοφιλής από αυτόν και τον κλείνει σε έναν ζωολογικό κήπο με πραγματικές πάπιες. 

 

 

Robert Armstrong

 

 

Καλλιτέχνες του underground ρεύματος, επηρεασμένοι από τις «διδασκαλίες» του Kurtzman και την ασέβεια του «MAD», στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της επόμενης, ασχολήθηκαν αρκετά με τον Μίκυ, κυρίως για να αντιδράσουν στην παντοκρατορία του ντισνεϊκού μοντέλου. Στο «The Disney Memorial Orgy», το 1967, λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Ντίσνεϊ, o Wally Wood σε μια πολυπληθή σύνθεση παρουσίασε τον Μίκυ ως τοξικομανή με ένα τσιγάρο στο στόμα, να τρυπιέται την ώρα που η Μίνι έκανε σεξ με τον Γκούφυ, ενώ ο Robert Armstrong εγκαινίασε το 1972 τη σειρά «Mickey Rat» με πρωταγωνιστή έναν μισάνθρωπο ποντικό με διεσταλμένο κώδικα ηθικών αξιών που αναζητά μόνο τη βόλεψη και την καλοπέρασή του, υπηρετώντας τα ακριβώς αντίθετα ιδανικά από αυτά που (υποτίθεται πως) πρέσβευε ο Μίκυ Μάους.

 

 

Lee Savage - Milton Glaser

 

 

Είχε προηγηθεί η μικρού μήκους ταινία «Mickey Mouse in Vietnam» (1969) των Lee Savage και Milton Glaser, δύο ακτιβιστών του αντιπολεμικού κινήματος. Στην ταινία, ένας χαζοχαρούμενος Μίκυ πείθεται από μια αφίσα να καταταγεί στον στρατό για να πολεμήσει στο Βιετνάμ. Γεμάτος χαρά, παίρνει τ’ όπλο του, φορά το κράνος του, ταξιδεύει και μόλις αποβιβάζεται τρώει μια σφαίρα στο κεφάλι και πεθαίνει. Η ταινία τελειώνει με το αίμα να κυλά αργά στο πρόσωπό του.

 

Στο ίδιο κλίμα, αφοσιωμένος στον αντιντισνεϊκό αγώνα, ο Dan O’ Neill μαζί με την καλλιτεχνική ομάδα των Air Pirates, επί σειρά ετών τη δεκαετία του 1970, παρωδούσαν τους χαρακτήρες του Ντίσνεϊ σε κάθε ευκαιρία και κυρίως μέσω του περιοδικού «Air Pirates Funnies». Η Disney δεν έμεινε απαθής και οδήγησε τον O’ Neill στα δικαστήρια. Οι καταδίκες ήταν διαδοχικές και ο επίμονος δημιουργός έφτασε να χρωστά εκατομμύρια δολάρια, τα οποία φυσικά ούτε διέθετε ούτε ήταν διατεθειμένος να πληρώσει. Τελικά, αφού οι υπεύθυνοι της εταιρείας του Ντίσνεϊ είδαν κι απόειδαν, απέσυραν τις κατηγορίες, μια και το μόνο που πετύχαιναν ήταν να κάνουν τον O’ Neill όλο και πιο συμπαθή και να «διαφημίζουν» τα βλάσφημα έργα του.

 

 

Leo Ortolani

 

 

Λιγότερο παρωδιακός ως προς τον Μίκυ Μάους και περισσότερο ως προς το υπερηρωικό είδος ήταν ο Rat-Man (1989-2017) του Leo Ortolani, με μάσκα που παρέπεμπε στον ντισνεϊκό χαρακτήρα και, φυσικά, ένα λιγότερο δάχτυλο στα χέρια, ενώ ο Rickey Rat στο «Three Fingers» (2002) του Rich Koslowski ήταν μια έντονα κριτική παρωδία του Μίκυ που, γηρασμένος και ξεχασμένος, αναπολεί τα παλαιά μεγαλεία και τις μέρες δόξας που γνώρισε στα χέρια του Dizzy Walters, άμεση παραπομπή στον Γουόλτ Ντίσνεϊ.

 

 

Rich Koslowski

 

 

Εξίσου κριτικές και συχνά αιχμηρά πολιτικές είναι οι χρήσεις του Μίκυ από σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες όπως ο Μπάνκσυ. Στο «Napalm» (2004), ο Βρετανός καλλιτέχνης του γκράφιτι συνθέτει ένα κολάζ με το γυμνό κοριτσάκι από τους βομβαρδισμούς στο Βιετνάμ του 1972 δίπλα στον Ronald McDonald, έμβλημα των McDonald's, και τον Μίκυ Μάους ως διαχρονικά πολιτισμικά σύμβολα αυτών που έριχναν τις ναπάλμ.

 

 

Banksy

 

 

Ο Ron English, που έχει σχεδιάσει δεκάδες φορές τον Μίκυ σε έργα–παρωδίες, επιλέγει να τον μεταφέρει στην Γκερνίκα και να τον αποδώσει ως πιλότο του βομβαρδιστικού που κατέστρεψε την ισπανική πόλη και έδωσε την έμπνευση στον Picasso για ένα από τα πιο γνωστά έργα της ιστορίας της τέχνης.

 

 

Ron English

 

 

Με θρησκευτικές συμπαραδηλώσεις, ο Alexander Savko τοποθετεί τον Μίκυ στη θέση του Ιησού, σε ένα έργο που αντιμετώπισε έντονες αντιδράσεις όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 2007 στη Ρωσία, ενώ ο Alexander Kosolapov στο «Hero, Leader, God» παρουσιάζει τον Μίκυ ανάμεσα στον Ιησού και τον Λένιν, σε ένα έργο που σε κάνει να αναρωτιέσαι για το ποιος απ’ όλους είναι ο Ήρωας, ποιος ο Ηγέτης και ποιος ο Θεός.

 

 

Alexander Savko

 

 

Γιατί ο Μίκυ Μάους, παρά τα 90 του χρόνια, είναι ένας ήρωας των κόμικς, ένας ηγέτης στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας και λατρεύεται ως θεός από εκατομμύρια πιστούς πιτσιρίκους. Ένας ποντικός που όσο κι αν προκαλεί δέος η (ανεξήγητη;) επιτυχία του, άλλο τόσο προκαλεί τους καλλιτέχνες να τον παρωδήσουν και να του τσαλακώσουν έστω και λίγο το διαρκές (και επίσης ανεξήγητο) χαμόγελο.

 

 

«Hero, Leader, God» του Alexander Kosolopov

 

 

 

 

Και το σχετικό link...