«…κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις» [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 16/06/2018]

[ramirez]

Η κάποτε ακμάζουσα και πολυπολιτισμική αιγυπτιακή Αλεξάνδρεια υπήρξε δεύτερη (ή και πρώτη) πατρίδα πολλών Ελλήνων που έζησαν εκεί. Ένας από αυτούς ήταν και ο Γιώργος Στεφαδούρος κατά την παιδική του ηλικία. Πολλές δεκαετίες μετά την αναγκαστική αποχώρησή του αφηγείται τις μνήμες του στον γιο του, Νικόλα, και αυτός τις μεταφέρει σε κόμικς.

 

 

 

 

Ο ελληνικός πληθυσμός της Αλεξάνδρειας στα μέσα του προηγούμενου αιώνα αριθμούσε δεκάδες χιλιάδες μέλη. Η πόλη ήταν ολοζώντανη και η ελληνική παροικία δραστήρια και ανήσυχη, με πιο διάσημο ίσως εκπρόσωπό της τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα ποιήματά του είναι άλλωστε και το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» με τους στίχους «Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει» και την κατάληξη «…κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις» ως προτροπές επίδειξης αξιοπρέπειας προς τον πλέον ηττημένο και προδομένο αλλά κάποτε δοξασμένο Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο, λίγο πριν το τέλος του, εκεί στην Αλεξάνδρεια.

 

 

 

 

Κάπως έτσι αποχαιρέτησαν την Αλεξάνδρεια, παρά τη θέλησή τους, οι περισσότεροι από τους Έλληνες μετά το 1952 λόγω της πολιτικής του Νάσερ από τη μία, με την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ, την κρατικοποίηση βιομηχανιών, τις δημεύσεις περιουσιών αλλοδαπών πολιτών στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης της εθνικής ανεξαρτησίας της Αιγύπτου, και από την άλλη της αλλοπρόσαλλης εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας. Ένας από αυτούς ήταν και ο Γιώργος Στεφαδούρος, που σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών εγκατέλειψε με την οικογένειά του την Αλεξάνδρεια και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Δεν έβγαλε ποτέ από μέσα του, ωστόσο, την πόλη στην οποία μεγάλωσε. Και πενήντα χρόνια μετά την αναγκαστική αποχώρησή του, μετέφερε στον γιο του, Νικόλα, διάσπαρτες μνήμες και περιστατικά μιας πλούσιας παιδικής ηλικίας, σε έναν σπουδαίο και ιστορικό τόπο, στη χώρα που τον μεγάλωσε μακριά από τη χώρα καταγωγής της οικογένειάς του.

 

 

 

 

Ο Νικόλας Στεφαδούρος, βραβευμένος και παραγωγικότατος τα τελευταία χρόνια («OMG, Zombie», «Memory Line», «Γιώργος Ζαμπέτας – Ο πιο Καλός ο Μαθητής» κ.ά.), αναλαμβάνει από κει και κάτω τη δουλειά. «Αντλώντας την έμπνευσή του από τη γενέτειρα του πατέρα του, Γιώργου Στεφαδούρου, την πόλη με “τον πολύχρωμο ουρανό και τους πολύγλωσσους δρόμους”, ο Νικόλας Στεφαδούρος αφηγείται την οικογενειακή τους ιστορία, με τρόπο ανεπιτήδευτα γλαφυρό και αφοπλιστικά ειλικρινή. Μια ιστορία, όμως, που ξεκινά από το προσωπικό για να καταλήξει στο συλλογικό, αφού πολλά από τα γεγονότα που περιγράφει αποτελούν ατόφια κομμάτια Ιστορίας πολλών Ελλήνων της διασποράς του προηγούμενου αιώνα.

 

Εναλλάσσοντας τα πρόσημα των συναισθημάτων με αξιοθαύμαστη ευκολία, ο Στεφαδούρος αναπλάθει τη γοητευτική Αλεξάνδρεια του 1950, την άλλοτε πόλη των πέντε φυλών και πέντε γλωσσών στην αρχή της παρακμής της» επισημαίνει ο ζωγράφος Ανδρέας Γεωργιάδης προλογίζοντας την «Αλεξάνδρεια» (εκδόσεις Web Comics, πρώτη δημοσίευση στη διαδικτυακή πλατφόρμα socomic.gr της ΙΟΝ).

 

 

 

 

Σε μια αφήγηση που μάλλον συνειδητά αποφεύγει κάθε πολιτική νύξη πέραν των απολύτως απαραίτητων, κάτι που δικαιολογείται από το τότε νεαρό της ηλικίας του αφηγητή, σε μια κατά τα άλλα ταραγμένη πολιτικά εποχή. Και, ευτυχώς, αποφεύγει να αναπαραστήσει οριενταλιστικά την Αλεξάνδρεια ως τόπο εξωτικό και ονειρεμένο, όπως συμβαίνει συχνά σε ανάλογες αυτοβιογραφικού τύπου ιστορίες. Αντιθέτως, την αντιμετωπίζει με αγάπη, κάτι που ο συγγραφέας δηλώνει με σαφήνεια: «Αυτή την όμορφη πόλη με την πυκνή, υγρή ατμόσφαιρα και τα χαμηλά σύννεφα που σαν να μην ήθελαν ποτέ να βρέξει. Τα αρώματά της, ένας συνδυασμός από λεμονιές και θάλασσα. Αγαπούσα τον πολύχρωμο ουρανό και τους πολύγλωσσους δρόμους. Τα μικρά καφενεδάκια που σύχναζε ο γέρος ποιητής. Τη γενέτειρά μου. Και σίγουρα αγαπούσα τον φιλόξενο κόσμο της». Αυτή η αγάπη είναι διάχυτη σε όλο το βιβλίο και αφορά όχι μόνο την παιδική ηλικία, εξωραϊσμένη πάντα και εκ των πραγμάτων από την επιλεκτική μνήμη, αλλά απλώνεται κυρίως στους ανθρώπους, Έλληνες και Αιγύπτιους, που περιγράφονται πάντα με σεβασμό και εκτίμηση.

 

 

 

 

Η «Αλεξάνδρεια», πέρα όμως από το νοσταλγικό και τρυφερό περιεχόμενό της, γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα από τα ηθογραφικά, πραγματολογικά και ιστορικά στοιχεία της εποχής που αναπλάθει. Οι υπαίθριες αγορές, το ελληνικό σχολείο, οι βόλτες στην παραλία, το ψάρεμα, ο γαλατάς, οι πλανόδιοι πωλητές και μουσικοί, οι παγωτατζήδες, η μαγειρική, η ελληνική εκκλησία, τα έθιμα των Αιγυπτίων που περιγράφονται με θαυμασμό και αποδοχή, οι μουεζίνηδες αλλά ακόμα και κοσμοϊστορικά γεγονότα, όπως ο «Πόλεμος των Έξι Ημερών» με το Ισραήλ γίνονται αφορμές για να φιλοτεχνηθεί το μωσαϊκό μιας παγκοσμίως ιδιαίτερης και μοναδικής πόλης και των ανθρώπων της που προέρχονταν από όλες τις φυλές και όλους τους πολιτισμούς σε μια αρμονική συνύπαρξη.

 

Γι’ αυτό και η νοσταλγία για την Αλεξάνδρεια, που χάθηκε μαζί με τα παιδικά ανέμελα χρόνια, σε ένα φορτισμένο συγκινησιακά τέλος. Σε ένα τρυφερό βιβλίο που εξυμνεί τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα, «διδάσκει» Ιστορία και πάνω απ’ όλα αποτελεί μια ειλικρινή κατάθεση ψυχής του συγγραφέα του και μια άρτια προσαρμογή της σε κόμικς από τον σχεδιαστή του.

 

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...