Από τα Χαρακώματα στην Τρούμπα του ’50 [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 13/06/2015]

[Θρηνωδός]

Εικόνα από την αστική, σουρεαλιστική παράνοια του «Intra Muros»

 

Σε μικρό χρονικό διάστημα ο Πέτρος Χριστούλιας έχει κατορθώσει να δημιουργήσει ως σχεδιαστής ή/και σεναριογράφος ορισμένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα ελληνικά κόμικς. Από την αστική παράνοια του «Intra Muros» ώς τα λασπωμένα «Χαρακώματα» του Μεγάλου Πολέμου και από το ράπισμα εναντίον της κοινοτοπίας τού «Σλαπ» ώς την υπερηρωική σάτιρα στην Τρούμπα τού «Γυρνώ σαν Νυχτερίδα», εκπροσωπεί επάξια τη νέα γενιά Ελλήνων δημιουργών κόμικς. Με αφορμή την πολλαπλή βράβευσή του στα πρόσφατα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς εξηγεί στην «Εφ.Συν.» τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του έργου του.

 

Είσαι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών και έχεις ασχοληθεί με τη ζωγραφική, την εικονογράφηση, το animation, τη videoart, την εκπαίδευση. Φαίνεται όμως πως τα τελευταία χρόνια η καρδιά σου χτυπάει κυρίως για τα κόμικς. Είναι έτσι;

 

Νομίζω ότι πάντα η καρδιά μου χτυπούσε περισσότερο για τα κόμικς. Ισως επειδή ήταν το μέσο έκφρασης με το οποίο ήρθα σε επαφή σε ευαίσθητη ηλικία και με κέρδισε. Αλλωστε το κόμικς είναι ένα σύνθετο μέσο και κατά κάποιο τρόπο μπορεί να περιέχει και κομμάτια και από όλα τα υπόλοιπα.

 

Δημιουργώντας κόμικς λοιπόν τι περισσότερο και τι λιγότερο καταφέρνεις συγκριτικά με τις άλλες τέχνες που καταπιάνεσαι;

 

Το κόμικς είναι ένα κατεξοχήν αφηγηματικό μέσο. Σίγουρα μπορείς να αφηγηθείς μια ιστορία καλύτερα από ό,τι με μία εικόνα ή ακόμα και με μια σειρά εικόνων που επενδύουν ένα κείμενο. Επίσης είναι πιο απλό ως παραγωγή από τον κινηματογράφο. Από την άλλη στο κόμικς και στην εικονογράφηση η εικόνα υπηρετεί μια αφήγηση, κάτι που η καλή, για μένα, ζωγραφική μπορεί να ξεπεράσει.

 

Εικόνα από το σκοτεινό παραμύθι «Ιστορίες των Μελανουπόλεων»

 

Στο πιο πρόσφατο βιβλίο σου ασχολείσαι με τον Μπάτμαν ή, καλύτερα, με μια παρωδία του θρυλικού υπερήρωα ως ξεπεσμένου μασκοφόρου αριστοκράτη στην Τρούμπα των περασμένων δεκαετιών. Πώς προέκυψε αυτό το θέμα;

 

Το «Γυρνώ σαν Νυχτερίδα» είναι ένα βιβλίο που προέκυψε σαν παιχνίδι. Δεν θα το χαρακτήριζα παρωδία. Είναι ένα «what if» σενάριο, στο οποίο ένας χαρακτήρας κουβαλώντας τα στερεότυπα ενός υπερήρωα από μια άλλη κουλτούρα φυτεύεται σε ένα σύμπαν της αντεργκράουντ μεταπολεμικής Ελλάδας. Μιας εποχής που επίσης είναι φορτωμένη με τα δικά της κλισέ σήμερα και έχει προλάβει να γίνει αρκετά γραφική μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο, το τραγούδι και τη λογοτεχνία. Είναι λοιπόν μια απροσδόκητη μείξη που δίνει μια ωραία δυναμική τελικά, για να μπορέσω να πω μια ευχάριστη ερωτική ιστορία.

 

Ωστόσο σε ένα κατεξοχήν χιουμοριστικό βιβλίο υπάρχουν πολιτικές αιχμές και κοινωνικές προεκτάσεις.

 

Φτιάχνοντας αυτήν την ιστορία συνειδητοποίησα ότι το πολιτικοκοινωνικό σχόλιο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της περιόδου που επέλεξα να την τοποθετήσω. Για παράδειγμα, όταν κάποια στιγμή χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω έναν μυστικό αστυνομικό, ενώ σε ένα κόμικς που θα διαδραματιζόταν σε μια αμερικανική μητρόπολη του ‘50 θα ήταν μια απλή, αθώα απόφαση, στον μετεμφυλιακό Πειραιά ήταν πολύ πιο περίπλοκο. Δεν μου αρέσει όμως στις ιστορίες μου να γίνομαι διδακτικός. Χρησιμοποιώ τις όποιες αναφορές για να περιγράψω καλύτερα τους χαρακτήρες μου και την ατμόσφαιρα της εποχής. Oλα γίνονται για την καρδιά της Θοδώρας.

 

Οι υπερηρωικές παρωδίες, όπως η δική σου, που συνηθίζονται τόσο πολύ στην εποχή μας, τιμούν τους πρωταγωνιστές τους και τους δημιουργούς τους ή, αντιθέτως, τους χλευάζουν και τους αποδομούν;

 

Oπως είπα και πιο πριν, δεν θεωρώ ότι έκανα μια παρωδία. Ακριβώς γι’ αυτό δεν είχα σκοπό να χλευάσω κανέναν υπερήρωα, που έτσι κι αλλιώς πλέον αποτελεί μια σύγχρονη μυθολογία. Κάποιοι υπερήρωες έχουν αναχθεί σε εμβληματικές εικόνες της εποχής μας που ο καθένας τις χρησιμοποιεί για να κάνει τα δικά του σχόλια. Η ιστορία μου μπορεί να λειτουργήσει και να μιλήσω ξανά για έναν έρωτα σε μια παλιότερη εποχή που αγαπάω πολύ λόγω της μουσικής, ακριβώς επειδή ένας σύγχρονος αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει όλα αυτά τα στερεότυπα ενός σύγχρονου συμβόλου στο πρόσωπο του Καπετάν-Νυχτερίδα.

 

Eνας διαφορετικός Μπάτμαν «γυρνά σαν νυχτερίδα» στη μεταπολεμική Τρούμπα

 

Μας έχεις συνηθίσει να συμμετέχεις στα κόμικς ως σχεδιαστής σεναρίων άλλων δημιουργών όπως ο Τάσος Ζαφειριάδης. Ποια πλεονεκτήματα και ποια μειονεκτήματα έχει το να δουλεύεις συνεργαζόμενος με άλλους καλλιτέχνες;

 

Με τον Τάσο συγκεκριμένα ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε σε μια περίοδο που και οι δύο περισσότερο εξερευνούσαμε το μέσο. Εχουμε πολλές κοινές αναφορές και μια συνεργασία με τον Τάσο είναι πιο απλή από άλλες. Πάντα μια συνεργασία, πέρα από το στοιχείο του καταμερισμού εργασίας, σου προσφέρει και αυτή τη διαφορετική ματιά που αν δεν είσαι συγκεντρωτικός μπορείς να την απολαύσεις.

 

Στα «Χαρακώματα», σε σενάριο του Τάσου Ζαφειριάδη, αποτύπωσες με χιουμοριστικό τρόπο τη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και την ανθρωπιά που κρατούσε ζωντανούς τους φαντάρους μέσα στη λάσπη. Πόσο δύσκολο ήταν να πετύχεις κάτι τέτοιο;

 

Τα «Χαρακώματα», ενώ ήταν μια σειρά χιουμοριστικών στριπ, ταυτόχρονα μιλούσαν για ένα τεράστιο τραγικό γεγονός. Αυτό απαιτούσε μια ισορροπία κυρίως από την πλευρά του Τάσου. Εγώ από την πλευρά μου προσπάθησα να βοηθήσω σε αυτό το πρόβλημα με μια εικονογράφηση που, όπως και το κείμενο, είχε μια ελαφρότητα. Απέφυγα την τεκμηριωμένη αναπαράσταση στις στολές και στα σκηνικά προσπαθώντας να κρατήσω την απόσταση που χρειάζεται για να δεις την τραγωδία ως κωμωδία.

 

Με τον Ζαφειριάδη έχετε συνεργαστεί επίσης στο «Σλαπ» και στο «IntraMuros», δύο φαινομενικά εντελώς διαφορετικές δουλειές, σχεδιαστικά και αφηγηματικά. Το ένα συμπληρώνει το άλλο ή το ένα «διορθώνει» το άλλο;

 

Δεν μπορώ ούτε εγώ να βρω μια σχέση των δύο έργων πέρα από τα ονόματα των δημιουργών τους. Το «Σλαπ» είναι μια συλλογή από κλισέ που σχολιάζει τον τρόπο που γίνεται ο διάλογος στην Ελλάδα, ενώ το «Intra Muros» είναι μια σειρά αυτοτελών αυτοβιογραφικών μονοσέλιδων, συχνά σουρεαλιστικών ιστοριών. Πρόκειται για δύο διαφορετικά είδη κόμικς. Εκτός αν ο Λουκάς Τσουκνίδας, ο τρίτος δημιουργός του «Σλαπ», έκανε όλη τη διαφορά.

 

Αν και ιδιαίτερα νέος στην ηλικία, έχεις προλάβει να κατακτήσεις πολλά βραβεία με την τέχνη σου. Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει μια βράβευση όπως οι πρόσφατες δικές σου στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς;

 

Ολα αυτά είναι πολύ σημαντικά με την έννοια ότι προσφέρουν σε έναν καλλιτέχνη την κοινωνική δικαιολογία να κάνει αυτό που κάνει. Μπορεί κάποιος βέβαια να αγνοεί τους θεσμούς όπως τα βραβεία, αλλά πρέπει τότε να επινοήσει ένα εναλλακτικό τρόπο να επικοινωνήσει τη δουλειά του.

 

Μία από τις πολλές ανθρώπινες στιγμές που δίνουν ελπίδα κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου στα «Χαρακώματα»

 

Ποια η γνώμη σου για την κατάσταση των ελληνικών κόμικς σήμερα; Είναι αλήθεια ότι παράγονται όλο και περισσότερα. Είναι όμως και ποιοτικότερα;

 

Κάθε εποχή έχει τις δικές της ανάγκες. Δεν θα είχε κανένα νόημα να συγκρίνουμε, για παράδειγμα, τον Γιάννη Καλαϊτζή με τον Ηλία Κυριαζή. Και οι δύο κατάφεραν όμως να δώσουν μια προσωπική ματιά της εποχής τους. Το περιεχόμενο λοιπόν είναι κάτι σχετικό. Σε τεχνικό επίπεδο πιστεύω ότι υπάρχει εξέλιξη όπως είναι φυσικό σε μια εποχή που η πληροφορία γίνεται όλο και περισσότερο προσβάσιμη. Η αύξηση του πλήθους των κόμικς που παράγονται είναι μάλλον καλό σημάδι.

 

Ποιος είναι

 

Ο Πέτρος Χριστούλιας γεννήθηκε το 1979 στη Χαλκίδα. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έχει εργαστεί ως εικονογράφος και δημιουργός κόμικς. Τα κόμικς του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά περιοδικά και διαδικτυακούς τόπους, ενώ έχει εικονογραφήσει παιδικά βιβλία, έχει εργαστεί ως concept artist σε animation και έχει εκδώσει ορισμένα φανζίν, μόνος ή σε συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες. Ορισμένα από τα πιο πρόσφατα έργα του είναι τα «Γυρνώ σαν Νυχτερίδα» (σενάριο-σχέδια, Jemma Press, 2015), «Χαρακώματα – Ιστορίες από την Οδό Γάγγραινας» (σχέδια, Jemma Press, 2014), «Σλαπ» (σχέδια, Jemma Press, 2014), «Intra Muros» (σχέδια, «Ελευθεροτυπία», 2010), «Ιστορίες των Μελανουπόλεων» (σενάριο-σχέδια, Ενατη Διάσταση, 2008) κ.ά. Στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2015 απέσπασε το βραβείο καλύτερου σχεδίου και το βραβείο καλύτερου εξωφύλλου για τα «Χαρακώματα – Ιστορίες από την Οδό Γάγγραινας» και το βραβείο καλύτερου διαδικτυακού κόμικς για το «Γυρνώ σαν Νυχτερίδα». Κατά το παρελθόν έχει βραβευτεί δύο φορές στα Comicdom Awards(2013) ενώ έχει κατακτήσει το Χρυσό Βραβείο ΕΒΓΕ εικονογράφησης για το «Ιστορίες των Μελανουπόλεων», έχει πάρει τιμητική διάκριση ΕΒΓΕ για τη δημιουργία της μασκότ του φεστιβάλ animation Animasyros και τιμητική διάκριση για τα «Χαρακώματα» στο Conflicts War Balloons της Τζένοα το 2011.

 

πηγή