Αντικομμουνισμός και «κατασκοπία» [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 24/02/2018]

[ramirez]

Οι γελοιογραφίες και τα κόμικς πολιτικού περιεχομένου κρύβουν πολλή δύναμη. Συχνά, μάλιστα, περισσότερη από όσο νομίζουν ή επιδιώκουν οι δημιουργοί τους. Μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα και να επηρεάσουν τις ζωές των καλλιτεχνών. Μια τέτοια περίπτωση ήταν ο Antonio Prohias.

 

 

 

 

Σαν σήμερα, 24 Φεβρουαρίου, πριν από ακριβώς είκοσι χρόνια πέθανε σε ηλικία 77 ετών ένας από τους σημαντικότερους Κουβανούς δημιουργούς κόμικς, με σπουδαίο αλλά και αμφιλεγόμενο έργο. Ο Antonio Prohias (1921 – 1998) έγινε γνωστός κυρίως για τη σειρά Spy Vs Spy που δημοσιευόταν επί σειρά δεκαετιών στο επιδραστικό χιουμοριστικό περιοδικό MAD αλλά η προσωπική ιστορία του ήταν περιπετειώδης και πολυτάραχη, μέχρι τουλάχιστον να αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ το 1960. Το ταλέντο του αναγνωρίστηκε από πολύ νωρίς στην Κούβα, συνεργάστηκε με τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας του, ενώ τη δεκαετία του 1950 διετέλεσε πρόεδρος της Ενωσης Κουβανών Γελοιογράφων και συνεργάτης της κουβανικής El Mundo κατακτώντας πολλά βραβεία.

 

 

Το πρώτο στριπ του Prohias με τους μονομανείς κατασκόπους του στο περιοδικό MAD (1961)

 

 

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μπατίστα (1953 – 1959) φιλοτέχνησε ιδιαιτέρως τολμηρές πολιτικές γελοιογραφίες εναντίον του καθεστώτος, κάτι που αναγνωρίστηκε από την επαναστατική κυβέρνηση του Φιντέλ, ο οποίος λέγεται ότι τον συνεχάρη και τον βράβευσε προσωπικά για το έργο του. Η πολιτική ελέγχου ωστόσο του Κάστρο απέναντι στον Τύπο δεν άρεσε στον Prohias που ξεκίνησε να δημιουργεί γελοιογραφίες με τον Κάστρο ως αιμοσταγή δικτάτορα και δολοφόνο και κόμικς με στόχο τη νέα κυβέρνηση. Μέρος αυτών των κόμικς και ιδιαίτερα η σειρά με τίτλο «Tovarich» (που σημαίνει σύντροφος στα ρωσικά), με σήμα ένα σφυροδρέπανο και πρωταγωνιστή έναν παρανοϊκό και εκδικητικό δικτάτορα με στρατιωτική στολή, δικαιολογούν απολύτως τον χαρακτηρισμό «αντικομμουνιστικά» σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή της ακόμα εύθραυστης κουβανικής κυβέρνησης, λίγους μόλις μήνες μετά την επανάσταση.

 

 

Ο «Σύντροφος» του Prohias ήταν μια χοντροκομμένη σάτιρα με στόχο τους κομμουνιστές αξιωματούχους

που παρουσιάζονταν ως βίαιοι, εκδικητικοί και άξεστοι φιλοχρήματοι

 

 

Η αμέσως προηγούμενη σειρά του Prohias είχε τον τίτλο «El Hombre Siniestro» (Ο Μοχθηρός Άνθρωπος) και πρωταγωνιστή έναν υποχθόνιο, σατανικό πράκτορα του χάους που χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό σπέρνει τον όλεθρο και την καταστροφή άνευ λόγου. Πολλοί συνέδεσαν τις δυο σειρές θεωρώντας ότι ο Σύντροφος αποτελεί τη μετεξέλιξη ή ίσως και τον ίδιο τον Μοχθηρό Άνθρωπο. Κατά τα λεγόμενα του ίδιου του Prohias, αλλά και με βάση τη μικρή βιογραφική ιστορία που δημιούργησε ο Μεξικανός Sergio Aragones για τη ζωή και το έργο του φίλου του, το κλίμα άρχισε να γίνεται εχθρικό γι' αυτόν στην Κούβα, ενώ το 1960 οι απολύσεις διαδέχονταν η μία την άλλη έπειτα από πιέσεις του νέου καθεστώτος. Σε ένα από τα καρέ, μάλιστα, της ιστορίας του Aragones, οργισμένοι Κουβανοί διαδηλωτές φαίνονται να διαμαρτύρονται εναντίον του Prohias ζητώντας τον θάνατό του, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται με τεκμήρια και μάλλον αποτελεί καλλιτεχνική υπερβολή συμπαράστασης και όχι πραγματικό περιστατικό.

 

 

Στο αντικομμουνιστικό, χιουμοριστικό, πρώιμο έργο του Prohias ξεχωριστή θέση είχε ο Φιντέλ Κάστρο

σε αναρίθμητες καρικατούρες και γελοιογραφίες

 

 

Ο Prohias κατηγορήθηκε ως πράκτορας και κατάσκοπος της CIA και την πρωτομαγιά του 1960 το έσκασε για τις ΗΠΑ μη μιλώντας ούτε λέξη στα αγγλικά. Έκανε διάφορες χειρωνακτικές εργασίες την ημέρα και τα βράδια προετοίμαζε την πρόταση που σκόπευε να υποβάλει στο περιοδικό MAD με κεντρικούς χαρακτήρες δυο κατασκόπους, έναν με άσπρα ρούχα και έναν με μαύρα που μόνο στόχο της ζωής τους έχουν να εξοντώσουν ο ένας τον άλλο με κάθε μέσο. Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ένα τέτοιο concept έγινε αποδεκτό μετ’ επαίνων από τη διεύθυνση του MAD και ο Prohias ξεκίνησε να δημοσιεύει τη θρυλική σειρά που διήρκεσε σχεδόν τρεις ολόκληρες δεκαετίες και γνώρισε καθολική αναγνώριση, καταξιώνοντας τον δημιουργό της ως έναν από τα σημαντικότερα στελέχη του χιουμοριστικού περιοδικού.

 

 

Η πρώτη έκδοση του MAD, αφιερωμένη στο (έως τότε) σύνολο του έργου του Antonio Prohias (1978)

 

 

Σε μια συνέντευξή του το 1983 στη Miami Herald, ο Prohias είχε δηλώσει με αφορμή τη δημοφιλή σειρά του ότι «το να μετατρέψω τις κατηγορίες του Κάστρο περί κατασκοπίας σε μια επικερδή εργασία αποτελεί για μένα την πιο γλυκιά εκδίκηση». Δεν επέστρεψε ποτέ ξανά στην πολιτική θεματολογία και έμεινε προσηλωμένος στη σειρά με τους κατασκόπους, αποφεύγοντας μέχρι τέλους τις άμεσες πολιτικές αναφορές. Το έργο του συνέχισε ο μεγάλος Peter Kuper, εμπνευστής και ψυχή μεταξύ άλλων του περιοδικού World War 3, που σεβάστηκε το στιλ του προκατόχου του εξωθώντας τους ψυχοπαθείς και εμμονικούς κατασκόπους σε ακόμη πιο παράλογες πράξεις και βίαιες ενέργειες.

 

Βλέποντας πλέον το έργο του Prohias, τις επιλογές του και την προσωπική του περιπέτεια με μια απόσταση έξι δεκαετιών γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αντανακλούν την ταραγμένη περίοδο των πρώτων μηνών της κουβανικής επανάστασης. Και είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με το πολιτικό περιεχόμενο των κόμικς του Prohias, είναι σίγουρο ότι τέτοια κόμικς δεν περνούν απαρατήρητα, δεν αποτελούν απλώς διασκεδαστικά αναγνώσματα, αλλά επηρεάζουν πολιτικές απόψεις και διαμορφώνουν ανθρώπινες ζωές.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...