Ο Μίκι και ο Σούπερμαν στη «Μητρόπολη» [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 17/12/2017]

[leonidio]

Ο Μίκι και ο Σούπερμαν στη «Μητρόπολη»

 

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς

 

Πριν από ενενήντα χρόνια προβλήθηκε στη Γερμανία η «Μητρόπολη» του Φριτς Λανγκ, ένα εξπρεσιονιστικό, πρωτοποριακό αριστούργημα επιστημονικής φαντασίας με πολιτικές προεκτάσεις. Δύο κόμικς, ένα παλαιότερο με πρωταγωνιστή τον Σούπερμαν και ένα πρόσφατο με τον Μίκι Μάους αποτίνουν φόρο τιμής στην αξέχαστη εμβληματική ταινία.

 

Δεν είναι λίγες τα τελευταία χρόνια οι περιπτώσεις που οι δημιουργοί κόμικς προσαρμόζουν στις σελίδες τους γνωστές κινηματογραφικές ταινίες τροποποιώντας καταλλήλως τα σενάριά τους. Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι κόμικς εκδοχές επιδιώκουν, και το επιτυγχάνουν, να υπενθυμίσουν στο κοινό κάποια σπουδαία ταινία, να συνομιλήσουν μαζί της μέσω μιας διαφορετικής τέχνης, να την επαναφέρουν και να τη διατηρήσουν στην επικαιρότητα.

 

Οι βαθμοί της καλλιτεχνικής ελευθερίας ως προς την πιστότητα σε σχέση με το πρωτότυπο ποικίλλουν, από τις απλές μεταφορές έως τις τολμηρές αναπλαισιώσεις κι από τις παρωδίες έως τα υποτιθέμενα σίκουελς.

 

Μία από τις αφίσες της ταινίας του 1927

 

Η «Μητρόπολη» του Φριτς Λανγκ σε σενάριο της Τέα φον Χάρμπου, πάνω σε ένα προγενέστερο ομότιτλο βιβλίο της, ένα εξαιρετικό δείγμα του ασπρόμαυρου, βωβού, κινηματογραφικού γερμανικού εξπρεσιονισμού, που προβλήθηκε πρώτη φορά το 1927, έχει γνωρίσει ώς τώρα την απόλυτη καταξίωση στην Ιστορία της Τέχνης και έχει ενταχθεί από το 2001 στη λίστα της UNESCO με τα σημαντικότερα έργα που καταγράφουν την ιστορία της ανθρωπότητας με σκοπό τη διάδοση και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της διαφορετικότητας.

 

Δεν έτυχε, ωστόσο, της ίδιας υποδοχής στην εποχή της, καθώς μάλλον ξένισε κοινό και κριτικούς με τη μεγάλη διάρκειά της και το πολύπλοκο σενάριό της. Κατηγορήθηκε επιπλέον και για κομμουνιστική προπαγάνδα καθώς αποτελεί μια σφοδρή κριτική στον αυταρχισμό της εξουσίας και στην άνευ όρων ανάπτυξη με θύματα τον κόσμο της εργασίας, καλώντας έμμεσα τους καταπιεσμένους αυτού του κόσμου σε μαζικό ξεσηκωμό. Οι αλλαγές στο μοντάζ, όμως, στις οποίες προχώρησε ο Λανγκ, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία με την άνοδο των ναζιστών έκαναν την ταινία όλο και πιο γνωστή και ιδιαίτερα δημοφιλή.

 

Το θέμα της άλλωστε (μια απολυταρχική, φουτουριστική κοινωνία υπό καθεστώς απόλυτης καταπίεσης των εργαζομένων, όπου οι εργάτες ζούνε στα κατώτερα επίπεδα ενώ οι πλούσιοι περνούν μια ξένοιαστη ζωή στα ανώτερα) παραμένει πάντα επίκαιρο και συμβολικό.

 

 

Αυτήν την επικαιρότητα υπενθυμίζουν δύο πολύ σπουδαία κόμικς με τον τίτλο «Μητρόπολη». Το πρώτο σε σχέδια του Ted McKeever και σενάριο των Randy και Jean-Marc Lofficier και Roy Thomas κυκλοφόρησε το 1996 στο πλαίσιο της σειράς Elseworlds της DC και έχει πρωταγωνιστή του τον Κλαρκ, που με βάση τις «προφητείες» της εργάτριας Λόις θα γίνει ως Σούπερμαν ο καταλύτης για να σταματήσει η εκμετάλλευση των εργατών από τους πλούσιους.

 

Στο πρωτότυπο σενάριο, βέβαια, η Μαρία προσπαθεί υπό απόλυτη μυστικότητα να οργανώσει τους εργάτες ώστε να αγωνιστούν για τα δικαιώματά τους, να αντιδράσουν και να επιδιώξουν το γεφύρωμα του χάσματος ανάμεσα στο «μυαλό» και τα «χέρια» της κοινωνίας τους με μεσολαβητή την καρδιά τους.

 

 

Στη «Μητρόπολη» των Elseworlds, γέφυρα γίνεται ο Σούπερμαν που εξολοθρεύει τη Μαρία-ρομπότ, σώζει την πραγματική και αποθεώνεται από τους εργάτες που σιγά σιγά συνειδητοποιούν τη θέση τους και ξεσηκώνονται. Ο πραγματικός Σούπερμαν, άλλωστε, σχετιζόταν έμμεσα με την ταινία του Λανγκ από την πρώτη του παρουσία στα κόμικς το μακρινό 1938, μια και οι δημιουργοί του, Jerry Siegel και Joe Shuster, επέλεξαν να ονομάσουν την πόλη στην οποία ζει ο Κλαρκ Κεντ «Μητρόπολη» προς τιμήν του μοναδικού αυτού φιλμ.

 

 

Πιο πρόσφατη είναι η «Μητρόπολη» των Fransesco Artibani και Paolo Mottura. Κυκλοφόρησε μόλις πέρυσι σε συνέχειες στο ιταλικό περιοδικό Topolino και αυτόνομα πριν από δύο μήνες σε μια πολυτελή έκδοση που τον προηγούμενο Νοέμβριο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις Καθημερινές Εκδόσεις.

 

Με τον εύστοχα παραποιημένο τίτλο «Metopolis» και πρωταγωνιστή της τον Μίκι Μάους (γνωστό ως Topolino στα ιταλικά) με το όνομα Μικ Μάουσερ, ακολουθεί αρκετά πιστά το σενάριο της ταινίας του 1927, με τη διαφορά ότι όλοι οι κεντρικοί χαρακτήρες προέρχονται από τον κόσμο των ιστοριών του Disney: H Μαρία είναι η Μίνι Μάους, οι ομοιόμορφοι εργάτες έχουν τη μορφή του Γκούφι και ο αδίστακτος, μοχθηρός προστάτης της τάξης και του καθεστώτος δεν είναι άλλος από τον Μαύρο Πιτ.

 

Τα σχέδια του Mottura είναι εντυπωσιακά και σε ορισμένα σημεία γίνονται τόσο σκοτεινά και εξπρεσιονιστικά που παραπέμπουν ευθέως στα σκηνικά και στα εφέ της «Μητρόπολης».

 

 

«Ημουν παιδί όταν είδα για πρώτη φορά λίγες σκηνές από την ταινία "Metropolis" του Φριτς Λανγκ, σε ένα πασίγνωστο βίντεο κλιπ στο οποίο οι μουσικοί πετούσαν ανάμεσα στους ουρανοξύστες της Μητρόπολης. Θυμάμαι ακόμα πόσο δέος και θαυμασμό ένιωσα! Ηθελα να κάνω κι εγώ αυτό το απίστευτο ταξίδι. Τρεις δεκαετίες αργότερα τα κατάφερα σχεδιάζοντας αυτή την ιστορία», σχολιάζει ο Mottura στο προλογικό σημείωμα της ελληνικής έκδοσης.

 

Και ο Artibani συμπληρώνει: «Ενενήντα χρόνια μετά την πρεμιέρα της ταινίας, η πόλη και οι κάτοικοί της έχουν ακόμα μοναδική οπτική δύναμη. Εξερευνήσαμε τους δρόμους της με δέος και σεβασμό και ο Paolo έδωσε για άλλη μια φορά καταπληκτική δουλειά. Σκοπός μου ήταν να κάνω τους ήρωες μιας βωβής ταινίας να μιλήσουν… Ελπίζω οι φωνές τους, χάρη στον Μίκι, τον Γκούφι και τη Μίνι να σας φανούν οικείες».

 

Ενενήντα χρόνια μετά την πρώτη της προβολή, η «Μητρόπολη» του Φριτς Λανγκ εξακολουθεί, λοιπόν, να συγκινεί και να γοητεύει όχι μόνο τους θεατές στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο αλλά και τους αναγνώστες των κόμικς μέσω των ευφυώς επικαιροποιημένων εκδοχών της. Που γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέρουσες και πολιτικά τολμηρές κι ελπιδοφόρες με λόγια όπως αυτά του Μίκι στον επίλογο με το happy end της... ντισνεϊκής «Μητρόπολης»: «Από σήμερα θα αλλάξουν τα πάντα! Τα ωράρια θα μειωθούν και οι μισθοί θα αυξηθούν. Κανείς δεν θα δουλεύει πια σε ανήλιαγα υπόγεια και όλοι θα έχουν άφθονο ελεύθερο χρόνο! Μόνο έτσι θα ξαναγεννηθεί η πόλη και θα μπορέσει να υποδεχτεί όλους εκείνους που θέλουν να μοιραστούν τα κοινά αγαθά που έχει να μας προσφέρει χωρίς αδικίες και αποκλεισμούς».

 

Πηγή