Κλέφτες κι αστυνόμοι της κρίσης [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 05/11/2017]

[leonidio]

Κλέφτες κι αστυνόμοι της κρίσης

 

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς

 

Ως τα τέλη του 1929 οι αστυνομικοί στα κόμικς ήταν ή ανύπαρκτοι ή απλώς κομπάρσοι. Ξαφνικά το οικονομικό κραχ μετά τη Μαύρη Τρίτη και οι συνέπειές του στην αμερικανική κοινωνία (ραγδαία μείωση της παραγωγής, υψηλά ποσοστά ανεργίας, εκατομμύρια άστεγοι κ.λπ.) οδήγησαν τα κόμικς σε μια θαυμαστή ηρωική εποχή. Με πρωταγωνιστές ατέλειωτους αστυνομικούς και ντετέκτιβ

 

Την περασμένη εβδομάδα, με αφορμή την επέτειο της Μαύρης Τρίτης (29 Οκτωβρίου του 1929), περιγράψαμε τη θεαματική μεταστροφή της θεματογραφίας των αμερικανικών κόμικς και την επινόηση από δεκάδες δημιουργούς μιας νέας γενιάς χαρακτήρων με καινοφανή ηρωικά χαρακτηριστικά.

Η κατάληξη αυτής της αλλαγής ήταν οι αμέτρητοι αστυνομικοί, κρατικοί πράκτορες και δαιμόνιοι ιδιωτικοί ντετέκτιβ που ανέλαβαν δράση ενάντια στο έγκλημα. Ηταν ένα φυσικό επακόλουθο σε μια κοινωνία που ώς τις αρχές της δεκαετίας του 1930 μπορούσε να υπερηφανεύεται για τα σχετικά χαμηλά ποσοστά της βαριάς εγκληματικότητας.

Μία από τις χειρότερες συνέπειες, ωστόσο, της οικονομικής κρίσης ήταν το οργανωμένο έγκλημα. Η μαφία μέσω των «συνδικάτων» του εγκλήματος που προϋπήρχαν από την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης, με τις εσωτερικές της συγκρούσεις και με την απόπειρα για έλεγχο ολόκληρης της οικονομικής δραστηριότητας γειτονιών, συνοικιών, πόλεων, ακόμα και ολόκληρων πολιτειών έγινε ένα κράτος εν κράτει.

 

 

Παράλληλα αυξήθηκαν σημαντικά τα βίαια εγκλήματα, οι δολοφονίες, οι ληστείες, οι οικονομικές απάτες κ.λπ.

Στην αποσβολωμένη αμερικανική κοινωνία που προσπαθούσε να συνέλθει από το σοκ και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, ο ρόλος του αστυνομικού ως δημοσίου υπαλλήλου αναβαθμίστηκε απότομα.

Οι ένστολοι εργαζόμενοι και οι μυστικοί πράκτορες μετατράπηκαν σε βασικούς φορείς εξάρθρωσης του εγκλήματος, διατήρησης της έννομης τάξης και προστασίας του πολίτη, ενώ οι αρμοδιότητές τους και τα πεδία δράσης τους διευρύνθηκαν.

Μαζί με την αστυνομική λογοτεχνία, αυτοί οι νέοι ήρωες των μητροπόλεων κατέκτησαν και τα κόμικς. Διασημότερος εκπρόσωπος αυτής της πρώτης γενιάς πρωταγωνιστών των αστυνομικών κόμικς ήταν ο «Secret Agent X-9» σε σενάρια του Dashiell Hammett και σχέδια του Alex Raymond που ξεκίνησε τους ηρωισμούς του το 1934. Ο «X-9» ήταν ένας από τους πρώτους χαρακτήρες που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση των σύγχρονών του Χολιγουντιανών σταρ, με τετράγωνα πιγούνια, δυνατά μπράτσα, απαράμιλλο θάρρος και παροιμιώδη αυτοσυγκράτηση.

Δίπλα του, τα κάθε είδους «παλιόμουτρα» ήταν χαμένα από χέρι, ενώ οι εντυπωσιακές ξανθές καλλονές «σφάζονταν στην ποδιά του», σε μια σειρά που έμεινε στην Ιστορία για τα εντυπωσιακά σχέδια του Raymond και τις ρεαλιστικές απεικονίσεις των προσώπων και των πόλεων της εποχής.

 

 

Λίγο νωρίτερα (1931) είχε εμφανιστεί στα κόμικ-στριπ των εφημερίδων ο πιο διάσημος ντετέκτιβ της ιστορίας των κόμικς, ο «Dick Tracy» του Chester Gould.

Οι περιπέτειες του Gould έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες δημοσίευσής τους λόγω της ξέφρενης δράσης και των πολύ βίαιων σκηνών που απεικόνιζαν. Πολυβόλα, περίστροφα, μαχαίρια, ξυλοδαρμοί, κυνηγητά με αυτοκίνητα βρίσκονταν σε ημερήσια διάταξη ενώ ο Dick Tracy με την ευφυΐα του και τους ευγενείς τρόπους του κατόρθωνε να σαγηνεύει κάθε γυναίκα που βρισκόταν στον δρόμο του.

Στα πρότυπα του Dick Tracy, ένας πρώην βοηθός του Gould, ο δημιουργός κόμικς Dick Moores δημιούργησε τον «Jim Hardy» σε περιπέτειες απέναντι στη μαφία, ενώ ο Will Gould επινόησε τον ακόμα πιο βίαιο και δυνατό «Red Barry».

Από τους Eddie Sullivan και Charlie Schmidt δημιουργήθηκε το 1934 η πρώτη σειρά κόμικς με ένστολους αστυνομικούς υπό τον τίτλο «Radio Patrol».

 

 

O «Dan Dunn» του Norman Marsh, ο ντετέκτιβ με το παράξενο όνομα, τη μετέπειτα στερεοτυπική καμπαρντίνα και το καβουράκι εμφανίστηκε το 1933, ενώ λίγο αργότερα δημιουργήθηκε από τον Lyman Young και ο πρώτος αστυνομικός ρεπόρτερ και ερευνητής των κόμικς, ο «Curley Harper».

Μέσα στην πανσπερμία των χαρακτήρων που καταπολεμούσαν το έγκλημα με τα όπλα περιλαμβάνονταν όμως και ορισμένοι που ξέφευγαν από την πεπατημένη, αλλά προορίζονταν για την προσέγγιση συγκεκριμένων τμημάτων του αναγνωστικού κοινού. Και ένα από αυτά ήταν οι Κινέζοι και γενικότερα οι αναγνώστες ασιατικής καταγωγής των μεγαλουπόλεων.

Ο ντετέκτιβ «Charlie Chan» του Alfred Andriola απευθύνθηκε και σε αυτούς, εκτός φυσικά από τον γενικό πληθυσμό που συμπάθησε ιδιαίτερα έναν άνθρωπο του νόμου με ανατολίτικα χαρακτηριστικά.

 

 

Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930, οι εφημερίδες ολόκληρων των Ηνωμένων Πολιτειών κατακλύζονταν πια από ηρωικές μορφές κάθε είδους, χρώματος, καταγωγής, προέλευσης και ικανοτήτων, με πιο δημοφιλείς αυτές των εκπροσώπων του νόμου και της τάξης. Τα όπλα και οι βίαιες σκηνές, όχι χειρότερες αλλά όχι και καλύτερες από τα γεγονότα που διαδραματίζονταν στον πραγματικό κόσμο εκεί έξω, έπειτα από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης είχαν πλέον μονιμοποιηθεί στα κόμικς ένθετα του ημερήσιου και περιοδικού Τύπου.

Στην Ευρώπη, όμως, είχαν αρχίσει να ηχούν τα τύμπανα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ήρωες και ιδιαίτερα οι ένοπλοι αστυνομικοί ήταν ικανοί και αρκετοί για να επιβάλλουν τον νόμο στη γειτονιά τους. Μπορούσαν, όμως, να αναμετρηθούν με τους ναζί; Η απάντηση ήταν αρνητική. Με τις δυνάμεις του Αξονα δεν τα βάζεις μόνο με την εξυπνάδα σου και τις γροθιές σου.

Και κάπου τότε, το 1938, γεννήθηκε ο απόλυτος και πρώτος υπερήρωας, ο εξωγήινος Σούπερμαν, για να ακολουθήσουν λίγο αργότερα ο Μπάτμαν, η Γουόντερ Γούμαν, ο Κάπτεν Αμέρικα κ.ά.

Οι φανταστικοί ήρωες της δεκαετίας του 1930 άρχισαν να ξεπέφτουν και μαζί τους να ατονεί το ενδιαφέρον για περιπέτειες δράσης χωρίς μεταφυσικά και υπερηρωικά στοιχεία.

Αποδεικνύοντας ότι αυτό το είδος κόμικς ήταν ένα σημείο των καιρών που η δημοφιλία του και η διάδοσή του ερμηνεύονται εν πολλοίς από την οικονομική κρίση και τα κοινωνικά προβλήματα των ΗΠΑ.

Οταν εν όψει του πολέμου ακόμα κι αυτά τα προβλήματα φάνταζαν σαν παρωνυχίδες μπροστά στον κίνδυνο του ναζισμού, τα κόμικς είχαν για μία ακόμη φορά μια έτοιμη και επιτυχημένη απάντηση.

Σε αυτά τα κόμικς του 1938 και του 1939 θα αναφερθούμε σε ένα από τα προσεχή μας τεύχη.

 

Σημείωση: Στο αφιέρωμα των δύο τελευταίων τευχών μας χρησιμοποιήθηκαν εικόνες από την εξαιρετική μελέτη του Brian Walker, The Comics Before 1945, εκδόσεις Harry Abrams, 2004

 

Πηγή