Ενας «Παίκτης» χαμένος από χέρι [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 13/08/2017]

[leonidio]

Ενας «Παίκτης» χαμένος από χέρι

 

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς 

 

«Οσο για τον Φιόντορ, ελπίζω να μην τον αδικήσαμε πολύ».

 

Με αυτή τη φράση κλείνει το επιλογικό του σημείωμα ο Στεφάν Μικέλ, σεναριογράφος της προσαρμογής του «Παίκτη» σε κόμικς.

 

Πράγματι, θα ήταν βλασφημία ή αυταπάτη για έναν σύγχρονο σεναριογράφο να πιστεύει ότι θα αναμετρηθεί με τον Ντοστογιέφσκι επί ίσοις όροις. Και μάλιστα, στο «γήπεδο» του δεύτερου.

 

Αν, όμως, αλλάξει το γήπεδο; Και αν οι δύο καλλιτέχνες δεν έχουν ανταγωνιστική διάθεση;

 

Ο Στεφάν Μικέλ (σενάριο) και ο Λοΐκ Γκοντάρ (σχέδιο και χρώμα) μεταφέροντας σε κόμικς τον «Παίκτη» του Ντοστογιέφσκι (εκδόσεις Polaris, μετάφραση: Κωστής Σωχωρίτης) δεν έχουν καμιά αυταπάτη και καμιά ανταγωνιστική διάθεση.

 

Ο πρώτος επιχειρεί και εκ του αποτελέσματος επιτυγχάνει να επιλέξει τα κατάλληλα μέρη του πρωτοτύπου που χρειάζονται για να θεωρηθεί η μεταφορά του «Παίκτη» σε κόμικς στοιχειωδώς επαρκής ως προς το πλήθος των σκηνών και ο δεύτερος αποπειράται να εικονοποιήσει τις περιγραφές προσώπων, τόπων, χώρων κ.λπ. του Ρώσου συγγραφέα.

 

Αυτή η επιτυχής απόδοση των περιγραφών, που μπορεί στο πρωτότυπο να διαρκούν επί σειρά σελίδων αλλά στην κόμικς εκδοχή τους συνοψίζονται σε ένα ή δύο καρέ, είναι και το μεγάλο προτέρημα αυτού του βιβλίου.

 

Εκ των πραγμάτων οι δημιουργοί του, γνωρίζοντας ότι με τον «Παίκτη» δεν παίζεις, δεν επιχείρησαν να αυτοσχεδιάσουν, να προσθέσουν δυνητικά αμφισβητήσιμες λεπτομέρειες, να αυθαιρετήσουν με στόχο να βάλουν το δικό τους λιθαράκι.

 

Παρέμειναν πιστοί στην αφηγηματική δομή και συντόμευσαν ορισμένα διαλογικά μέρη, αλλά παράλληλα επινόησαν και εφάρμοσαν ορισμένα ευφυή τεχνάσματα στην απόδοση του σκοτεινού τόνου του πρωτοτύπου: εξπρεσιονιστικές και γκροτέσκες φιγούρες που συνωστίζονται γύρω από μια ρουλέτα παρακολουθώντας τη σιωπηλά, παραμορφωμένα πρόσωπα από την απελπισία της χασούρας και της απώλειας της αυτοεκτίμησης, καζίνα πλημμυρισμένα από μαύρο και ώχρα, απολύτως εναρμονισμένα με τη διάθεση των θαμώνων τους, ένα παγερό γαλάζιο στα ξενοδοχεία και στα δωμάτια που οι πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες ανασυντάσσονται για να επιστρέψουν στην παγίδα που τους έλκει σαν μαγνήτης.

 

 

Ο «Παίκτης» (1866) είναι μια μοναδική καταγραφή της κατάδυσης στον αδιέξοδο κόσμο του τζόγου και του εθισμού και μια λεπτομερής περιγραφή των συνεπειών στο πνεύμα και το σώμα των «χαμένων».

 

Ως προς αυτά, ο Ντοστογιέφσκι βασίστηκε εν πολλοίς στις δικές του εμπειρίες από το κυνήγι της τύχης εν καιρώ πλήρους οικονομικής ένδειας.

 

Το κλειστοφοβικό κλίμα στους ναούς του τζόγου που μεταφέρεται ακόμα και έξω από αυτούς, μια και οι πρωταγωνιστές είναι νομοτελειακά βέβαιο ότι θα επιστρέψουν για να ποντάρουν και το τελευταίο τους φιορίνι, δεν αφήνει καμιά αχτίδα φωτός να προσφέρει ελπίδα.

 

Η ανθρώπινη φύση των παικτών του Ντοστογιέφσκι απομακρύνεται σταθερά από τη λογική, τη σύνεση, την οξυδέρκεια και βυθίζεται στον παρορμητισμό, την πλεονεξία, τον ανταγωνισμό.

 

Πηγή

 

«Ποντάρετε παρακαλώ!», τιτλοφορούν οι Μικέλ και Γκοντάρ το πρώτο κεφάλαιο του δικού τους «Παίκτη» όσο ακόμα υπάρχει μια πιθανότητα σωτηρίας.

 

Οταν τα πράγματα δυσκολεύουν και το ταξίδι γίνεται αναντίστρεπτο, το δεύτερο κεφάλαιο αποκτά τον τίτλο «Τέλος τα πονταρίσματα…».

 

Το τρίτο κεφάλαιο, αναμενόμενα, φέρει τον τίτλο «Αδιέξοδο, χάνει και χάνεται…» για να υπενθυμίσει ότι στην περίπτωση ενός εθισμού τέτοιου τύπου οι λέξεις «χάνω» και «χάνομαι» γίνονται συνώνυμα.

 

Ο παίκτης του Ντοστογιέφσκι είναι ένας παίκτης χαμένος από χέρι, όπως συμβαίνει στη συντριπτική πλειονότητα των παικτών που ελπίζουν να γίνουν πλούσιοι από τύχη.

 

Ο «Παίκτης» των Μικέλ και Γκοντάρ, με δεδομένη την αυταξία του ως ξεχωριστού έργου τέχνης, μη ανταγωνιστικού προς το πρωτότυπο, είναι μια σοβαρή προτροπή ανάγνωσης του «Παίκτη» του Ντοστογιέφσκι.

 

Προσφέρει εξαιρετικά σχεδιασμένες εικόνες, εξελίσσεται σε ένα ζοφερό κλίμα χωρίς διαφυγή και, πάνω απ’ όλα, δεν αδικεί πολύ τον Φιόντορ, όπως ήλπιζε ο Μικέλ.