Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ιδιοποίηση, γλώσσα και εννοιολογικά κόμικς [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 17/4/2016]


Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  30604
  • Group:  Veterans
  • Topic Count:  536
  • Content Count:  6810
  • Reputation:   55497
  • Achievement Points:  6810
  • Days Won:  161
  • With Us For:  3397 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  32

1.jpg

Στο Katz ο Ιλάν Μανουάχ αντικατέστησε όλα τα πρόσωπα των ποντικιών-Εβραίων με πρόσωπα γατών, ως αντίδραση στη στερεοτυπική απεικόνιση των χαρακτήρων. Το Metakatz περιγράφει την ιστορία και τα γεγονότα που ακολούθησαν την τολμηρή κίνηση του Katz.

 

Το 2012 δημιούργησε το Katz, τροποποιώντας ιδιοφυώς το Maus του Art Spiegelman και ανοίγοντας συζητήσεις γύρω από το Ολοκαύτωμα και τη φύση των κόμικς. Συνέχισε με το Metakatz, το Les Schtroumpfs Noirs και το TinTin Akei Kongo προκαλώντας νέες αντιδράσεις. Σήμερα παρουσιάζει μια επινοημένη γλώσσα ανάγνωσης κόμικς για τυφλούς. Είναι εικαστικός καλλιτέχνης, μουσικός και εκδότης. Ο Ιλάν Μανουάχ πειραματίζεται διαρκώς γύρω από την εννοιολογική διάσταση των κόμικς και της σύγχρονης τέχνης. Οταν βρίσκεται στην Ελλάδα, δηλώνει Εβραίος.

 

2.jpg

Ο Ιλάν Μανουάχ (γενν. 1980) είναι εικαστικός, δημιουργός κόμικς, μουσικός και εκδότης. Πάνω απ’ όλα είναι καλλιτέχνης που πειραματίζεται και τολμά να συγκρουστεί με καθιερωμένες απόψεις | 

 

Στο Katz, δικός σας τίτλος για το Maus, αντικαταστήσατε όλα τα πρόσωπα ποντικιών του Art Spiegelman με γάτες και κυκλοφορήσατε ένα βιβλίο που προκάλεσε την αντίδραση του Αμερικανού δημιουργού. Το βιβλίο κατέληξε να πολτοποιηθεί μαζικά. Πώς χειριστήκατε το θέμα τότε;

 

Ηταν παιδαριώδεις οι αντιρρήσεις του Spiegelman. Ο ίδιος έχει πλούσιο παρελθόν στο να αντιγράφει άλλους σχεδιαστές. Θεωρώ την αντίδρασή του υποκριτική. Το καταλαβαίνω όμως. Είναι ένας δημιουργός που μετά το Maus δεν έκανε τίποτα ενδιαφέρον.

 

Γιατί επιλέξατε το Maus κι όχι κάποιο άλλο έργο;

 

Με ενδιαφέρει πολύ η appropriation art, καθώς και η γλώσσα και οι δομές των κόμικς. Στο Riki, για παράδειγμα, ένα παλαιό δανέζικο κόμικς για παιδιά, έσβησα όλους τους υπόλοιπους χαρακτήρες και δημιούργησα μια νέα ιστορία με ένα μόνο πλάσμα στον μόνο πρωταγωνιστικό ρόλο. Προχώρησα με αντίστοιχα projects πάνω σε αυτήν την ιδέα. Το Maus είναι ένα πολύ διάσημο βιβλίο παγκοσμίως. Επιπλέον, έχω μια αντίστοιχη με τον Spiegelman προσωπική ιστορία, όχι του πατέρα μου αλλά των γονέων του. Εχουν υπάρξει στο παρελθόν λογοτεχνικά και κινηματογραφικά έργα που έχουν κάνει εγκλήματα μιλώντας για το ανείπωτο και γι’ αυτό που δε μπορούμε να αφηγηθούμε. Το Maus με τους Εβραίους ως ποντίκια και τους Γερμανούς ως γάτες πέτυχε να ενθαρρύνει τέτοιες εσενσιαλιστικές αναγνώσεις του Ολοκαυτώματος. Υπάρχει μια ολόκληρη προβληματική πάνω στο ποιος είναι Εβραίος. Είναι μόνο αυτός που έχει μια βασανισμένη ιστορία και προγόνους που μαρτύρησαν; Μια τέτοια ανάγνωση με ενοχλεί. Είναι τουλάχιστον προβληματικό για να καθορίσει μια ολόκληρη φυλή.

 

3.jpg

Απόσπασμα από το Katz | 

 

Ηταν οδυνηρή η κατάληξη του βιβλίου;

 

Οταν ήταν πρόεδρος στο φεστιβάλ της Ανγκουλέμ τοποθέτησα πολλά αντίτυπα σε διάφορα σταντ της πόλης. Οι διοργανωτές, τον οδηγούσαν με πολλή προσοχή για να μην πέσει πάνω στο βιβλίο μου, είχε πλάκα. Οι Γάλλοι εκδότες του (Flammarion) όταν έμαθαν το γεγονός μου έστειλαν έναν ογκώδη φάκελο πεντακοσίων σελίδων με όλα τα «αποδεικτικά» στοιχεία και ουσιαστικά με καλούσαν σε δίκη. Θα χρειαζόμασταν περίπου τριάντα χιλιάδες ευρώ για τη νομική μας υπεράσπιση. Αποφασίσαμε μια συμβιβαστική εξωδικαστική λύση. Να καταστρέψουμε όλα τα αντίτυπα του βιβλίου και όλα τα ηλεκτρονικά αρχεία παρουσία εισαγγελέα. Και αυτό έγινε. Εσωσα λίγα αντίτυπα, πέντε-δέκα, και αυτό ήταν. Ολα πολτοποιήθηκαν και μαζέψαμε μερικές δεκάδες σακούλες κομφετί με το έργο μου.

 

Μια από τις κριτικές που έχει δεχτεί ο Spiegelman αφορά τις στερεοτυπικές απεικονίσεις και την τυποποίηση των προσώπων στη βάση ενός και μόνο κοινού χαρακτηριστικού τους. Σύμφωνα με αυτή την κριτική, το βιβλίο έκανε πιθανώς περισσότερο κακό από το καλό που επιδίωκε;

 

Φυσικά. Αυτή η χονδροειδής σχηματοποίηση και η εργαλειοποίηση του Ολοκαυτώματος με το εύκολο και κλασικό κλισέ «γάτες-ποντίκια», αφήνουν στo περιθώριο τη μεγάλη πολυπλοκότητα της κατάστασης. Για παράδειγμα, πολλοί Εβραίοι που θανατώθηκαν ήταν Γερμανοί πολίτες και περήφανοι γι' αυτό. Στο ναρκισσιστικό Metamaus, o Spiegelman επιχείρησε να εξηγήσει τα ανεξήγητα. Ηταν όμως πια αργά. Το βιβλίο μου πήρε πολύ καλές κριτικές από την εβραϊκή κοινότητα των Βρυξελλών, διθυραμβικά σχόλια. Με κάλεσαν να το παρουσιάσω μέχρι και στο Μουσείο Κόμικς του Ισραήλ. Ενοχλήθηκαν μόνο αυτοί που πιστεύουν πως ενοχλούνται οι Εβραίοι. Αλλά οι Εβραίοι δεν ενοχλήθηκαν καθόλου.

 

Δεν το βάλατε κάτω όμως. Προχωρήσατε στην έκδοση του Metakatz, με κείμενα καλλιτεχνών, κριτικών, ιστορικών γύρω από τα γεγονότα του Katz. Αυτή η ιστορία εκκρεμεί ακόμα;

 

Αν κρίνω από τον τρόπο που η μεταφράστρια του Metakatz, με την οποία είχαμε έρθει σε συνεννόηση για να ξεκινήσει τη δουλειά για την έκδοση στις ΗΠΑ, διέκοψε κακήν κακώς τις επαφές μαζί μου και σταμάτησε τη συνεργασία, κάτι τρέχει ακόμα.

 

4.jpg

Στο Les Schtroumpfs Noirs, τα μικρά Στρουμφ αντί για μαύρα και μοχθηρά σύμφωνα με την politically incorrect πρωτότυπη εκδοχή ή μοβ από την αμερικανική έκδοση, γίνονται μπλε | 

 

Το 2014 είχατε δημιουργήσει το Les Schtroumpfs Noirs, μια ιστορία από τα δημοφιλή Στρουμφ του 1963, αλλάζοντας τα χρώματα. Ποιο ήταν το σκεπτικό;

 

Σύμφωνα με την πρωτότυπη ιστορία τα Στρουμφ δέχονται το τσίμπημα από ένα μολυσμένο έντομο και μετατρέπονται σε ανεγκέφαλα, σατανικά, επιθετικά πλάσματα. Και, σημαντικότερο, απ’ όλα, μαύρα. Στην αμερικανική έκδοση που έγινε το 2010, οι εκδότες αποφάσισαν να μεταχρωματίσουν τα Στρουμφ από μαύρα σε μοβ υπό τον φόβο να θεωρηθεί η συγκεκριμένη ιστορία ρατσιστική, αφού το μαύρο εμφανιζόταν ως ταυτισμένο με τον θάνατο, την ασθένεια, τη βία. Αλλαξαν μάλιστα και τον τίτλο από «Μαύρα Στρουμφ» σε «Μοβ Στρουμφ». Στη δική μου δουλειά τηρήθηκαν όλα τα πρότυπα της αρχικής έκδοσης: ίδιο εξώφυλλο, ίδιες ιστορίες, ίδιος αριθμός σελίδων, ίδιο format, ίδια ποιότητα χαρτιού, ακόμη και ίδιο βάρος. Αλλά υπήρχε και μια μικρή διαφορά. Τα τέσσερα χρώματα της τετραχρωμίας -ματζέντα, κίτρινο, κυανό και μαύρο- αντικαταστάθηκαν από το κυανό. Με ενδιέφερε να κάνω ένα σχόλιο για την ιδεολογική χρήση του χρώματος αλλά και για τη βιομηχανική παραγωγή του βιβλίου, για μια διαδικασία δηλαδή μηχανική και φαινομενικά ουδέτερη που όταν παύει να λειτουργεί σωστά μπορεί να γίνει απόλυτα εκφραστική.

 

Πέρυσι παρουσιάσατε το Tintin Akei Kongo, μια αυτούσια ως προς το σχέδιο και το format έκδοση με τον Τεν Τεν στο Κονγκό, αλλά με τα κείμενα μεταφρασμένα στην επίσημη γλώσσα του Κονγκό. Η ιστορία του Hergé έχει κατ’ επανάληψιν δεχτεί κριτική για τις ρατσιστικές και αποικιοκρατικές προεκτάσεις της. Τι αντιδράσεις είχατε;

 

Δεν έχουν υπάρξει μέχρι τώρα αντιδράσεις. Το βιβλίο δεν πωλείται, δίνεται μόνο σε εκθέσεις, φεστιβάλ κ.λπ. Ενα μεγάλο μέρος του τιράζ έχει πάει στο Κονγκό. Ξέρετε, ο Τεν Τεν στο Κονγκό έχει μεταφραστεί σε 122 γλώσσες αλλά ποτέ στη Lingala, την επίσημη γλώσσα της χώρας. Και όμως, η γαλλική έκδοση είναι από τα πιο ευπώλητα βιβλία στο Κονγκό. Σαν να λέμε ότι το Mein Kampf είναι δημοφιλές στην Ελλάδα ή στο Ισραήλ.

 

5.jpg

Το Tintin Akei Kongo είναι η γνωστή ιστορία του Hergé «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό» αλλά μεταφρασμένη στην επίσημη γλώσσα της χώρας. Στο Riki, ο Μανουάχ «απομακρύνει» όλους τους χαρακτήρες από την ιστορία, εκτός από έναν | 

 

Γιατί Τεν Τεν και όχι, ας πούμε Μίκυ Μάους ή Αστερίξ;

 

Γιατί η συγκεκριμένη ιστορία είναι μοναδικά χυδαία. Πρόσφατα σε μια ακτιβιστική δράση σε γαλλικά βιβλιοπωλεία, κολλήθηκαν αυτοκόλλητα στο συγκεκριμένο τόμο που προειδοποιούσαν «Προσοχή τοξικό». Εταιρείες, όπως η εκδοτική του Τintin, δεν λειτουργούν μόνο με γνώμονα το κέρδος, υπάρχουν σημεία που δεν μπορούν να αγγίξουν. Αν το βιβλίο κυκλοφορούσε στο Κονγκό θα είχαν κέρδη. Αλλά δεν το κάνουν. Ε, το κάνω εγώ γι’ αυτούς. Διορθώνω ένα «ιστορικό λάθος». Γεμίζω τα κενά, κάνω το coming out, θα έπρεπε να με βλέπουν ως ευεργέτη.

 

Μιλήστε μου και για το τόσο διαφορετικό, πρόσφατο project σας που παρουσιάστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

 

Το Shapereader ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια στη Φινλανδία, σε ένα πρόγραμμα σχετικά με την τέχνη και την πολυγλωσσία και ολοκληρώθηκε στις Βρυξέλλες. Η ιδέα ήταν να υλοποιήσω ένα κόμικς για να διαβάζεται από ανθρώπους με προβλήματα όρασης, καθώς η Μπράιγ είναι μια γλώσσα υπό εξαφάνιση και όχι διεθνής. Είναι μια απόπειρα να επινοηθεί μια διεθνής γλώσσα συμβόλων και συναισθημάτων που απαιτεί εκπαίδευση και εξοικείωση. Και δεν περιορίζεται μόνο στα κόμικς. Παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ της Ανγκουλέμ και αναμένεται να ταξιδέψει σε πολλές ακόμα χώρες το προσεχές διάστημα. Με το Αρχείο Καβάφη, επίσης, θα προχωρήσουμε στη μετάφραση των έργων του ποιητή σε Shapereader.

 

6.jpg

Με το πρόσφατο Shapereader ο Μανουάχ επινοεί και προτείνει μια νέα γλώσσα από σχήματα, ικανή να αφηγηθεί, όχι μόνο με κόμικς, ιστορίες και συναισθήματα σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης | 

 

Και εκδοτικά, η Inkpress πώς προχωρά; Εχετε εκδώσει ώς τώρα μοναδικές δουλειές εναλλακτικών δημιουργών όπως του Dan Clowes, του Ivan Brunetti, της Debbie Drechsler, του Gilbert Hernandez. Το μέλλον τι επιφυλάσσει;

 

Στα άμεσα σχέδιά μας είναι η κυκλοφορία ενός άλμπουμ του Ben Katchor. Και θα συνεχίσουμε με αντίστοιχες δουλειές που δύσκολα θα δέχονταν να κυκλοφορήσουν άλλοι εκδότες. Αυτό που μας ενδιαφέρει όμως είναι να ανοίξουμε τον δρόμο για τους επόμενους, να συστήσουμε στο κοινό και δημιουργούς που δεν είναι εύκολη η πρόσβαση στο έργο τους. Ως προς αυτό έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε.

 

 

Κι ένα δώρο στους αναγνώστες της «Εφ.Συν.»

 

Οι πρώτοι 50 αναγνώστες που θα στείλουν mail στο ilanmanouach@gmail.comαναφέροντας το όνομά τους και τη φράση «Καρέ Καρέ» θα κερδίσουν μια έκδοση-δώρο του Ιλάν Μανουάχ. Το δώρο μπορούν να το παραλάβουν σήμερα και αύριο από το περίπτερο της Inkpress στο Athens Comics Con, Μασσαλίας 22.

Πηγή

 

 

 

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

  • GeoTrou changed the title to Ιδιοποίηση, γλώσσα και εννοιολογικά κόμικς [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 17/4/2016]

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.