Μετάβαση στο περιεχόμενο

Η ζωή ενός αμφιλεγόμενου μεσάζοντα [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 23/8/2015]


leonidio

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  12189
  • Group:  Veterans
  • Topic Count:  848
  • Content Count:  3050
  • Reputation:   41670
  • Achievement Points:  3061
  • Days Won:  28
  • With Us For:  5136 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  51

Η ζωή ενός αμφιλεγόμενου μεσάζοντα

 

sacco_1.jpg

Τη δεκαετία του 1990, αυτό που φαινόταν κάποτε αδιανόητο έπαψε να είναι. Ενας ακόμη πόλεμος στην Ευρώπη ξεκινά.

 

Σε κάθε πόλεμο κάποιοι παίζουν τον βρόμικο (αλλά αναπόφευκτο ;) ρόλο του μεσάζοντα, του δαιμόνιου καταφερτζή. Που θα επιβιώσει και θα τη βγάλει καθαρή ανεξαρτήτως συνθηκών. Τουλάχιστον στα μάτια των άλλων.

 

Ποια είναι η πραγματικότητα, όμως; Τη βιογραφία ενός τέτοιου μεσάζοντα και μέσω αυτής την ιστορία του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία φιλοτεχνεί ο Joe Sacco στο The Fixer που επιτέλους κυκλοφόρησε στα ελληνικά.

 

Το δίλημμα τίθεται συχνά στους αναγνώστες των σύγχρονων εναλλακτικών κόμικς: Τελικά ο Joe Sacco είναι ένας επιτυχημένος δημιουργός κόμικς ή ένας δαιμόνιος πολεμικός ανταποκριτής;

 

Η απάντηση δεν είναι η προφανής. Γιατί ο Joe Sacco δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είναι ένας καλλιτέχνης που αξιοποιεί την τέχνη των κόμικς ως προς τη φόρμα της επιτέλεσης με πρώτη ύλη τις προσωπικές του μαρτυρίες από τις εμπόλεμες ζώνες του πλανήτη.

 

Το αποτέλεσμα της δουλειάς του, ωστόσο, δεν είναι ένα ρεπορτάζ δοσμένο σε κόμικς. Ο συνδυασμός των ικανοτήτων του δημιουργεί ένα πολλαπλασιαστικό υβριδικό αποτέλεσμα που δεν μπορεί να κρίνεται μόνο με τους όρους των κόμικς ούτε μόνο με τους όρους της δημοσιογραφίας. Αλλά ως έργο τέχνης που, αν και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, υλοποιείται ως κόμικς και φυσικά εμπεριέχει στοιχεία μυθοπλασίας και πρόζας σε βαθμό που η γνώση της «αλήθειας» δεν έχει πια καμιά σημασία.

 

Αλλωστε η «αλήθεια» δεν είναι ποτέ ουδέτερη, αλλά διαμορφώνεται ως προσωπική κρίση και χρωματίζεται ανάλογα από τις προσλαμβάνουσες και τις προθέσεις αυτού που τη βιώνει.

 

Ο ίδιος ο Sacco έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι η αντικειμενικότητα είναι μια φενάκη, μια αυταπάτη κενή περιεχομένου.

 

Ο ίδιος προτιμά να δημιουργεί κόμικς. Οχι να καταγράφει την «αντικειμενική αλήθεια».

 

sacco_2_0.jpg

 

Αν και έγινε ευρύτερα γνωστός τη δεκαετία του 1990 για το Palestine με την απόδοση σε κόμικς όσων έζησε στη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, ο Joe Sacco έχει ταξιδέψει σε πολλές ταραγμένες περιοχές και έχει δημιουργήσει έργα για διάφορους πολέμους.

 

Ενας από αυτούς, οδυνηρός και μακροχρόνιος, έλαβε χώρα κοντά στα βόρεια σύνορά μας, στα διαχρονικά τυρβώδη Βαλκάνια.

 

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και όσα τραγικά τη συνόδεψαν ήταν ένα (ακόμη) σοκ για την εφησυχασμένη και βολικά απαθή Ευρώπη, που εμβρόντητη παρακολούθησε μάχες σώμα με σώμα ανάμεσα σε πρώην γείτονες και συγγενείς, ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς σε live συνδέσεις, μαζικές σφαγές, ομαδικούς τάφους κ.λπ.

 

Τα γεγονότα ήταν τέτοια που δεν άφησαν ασυγκίνητο τον Joe Sacco. Εσπευσε στο θέατρο των συγκρούσεων το 1994 και ξεκίνησε να καταγράφει όσα έβλεπε, να συνομιλεί με κατοίκους, να φωτογραφίζει κατεστραμμένες γειτονιές και γκρεμισμένα κτίρια, να επισκέπτεται δυσπρόσιτες και απαγορευμένες περιοχές.

 

Από την επιτόπια έρευνά του προέκυψε το πρώτο του βιβλίο για τον πόλεμο στη Βοσνία, που κυκλοφόρησε το 2000 με τίτλο Safe Area Gorazde.

 

Στην προσπάθειά του, όμως, να αποκτήσει πρόσβαση σε όλο και περισσότερες πληροφορίες, σε επικίνδυνα μέρη και επικίνδυνους ανθρώπους, είχε την ανάγκη ενός μεσάζοντα. Και τον βρήκε στο πρόσωπο του Neven.

 

Ο Sacco, άλλωστε, δεν είχε την υποστήριξη κανενός μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού, δεν ήταν απεσταλμένος καμιάς εφημερίδας, δεν μπορούσε και δεν ήθελε να ζήσει στην ασφάλεια των πολυτελών ξενοδοχείων, όπως έπρατταν κάποιοι άλλοι πολεμικοί ανταποκριτές που «κατέγραφαν» και μετέδιδαν τις συρράξεις από το παράθυρο της σουίτας τους.

 

Ηταν ένας καλλιτέχνης στην αναζήτηση της δικής του αλήθειας.

 

Την ιστορία τού Neven παρουσιάζει το The Fixer (εκδόσεις Ενάντια στη Λήθη). Ενα βιβλίο που ολοκληρώθηκε ύστερα από ακόμα μία επίσκεψη του Sacco στη Βοσνία το 2001, εν καιρώ ειρήνης πλέον, για να συμπληρώσει τα κομμάτια του παζλ που του έλειπαν.

 

sacco_3_0.jpg

Ο μεσάζοντας του The Fixer παρά τις «βρόμικες» δουλειές του σκιαγραφείται με συμπάθεια 

 

«Το The Fixer γράφεται στο Σαράγεβο μετά την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας. Σε αυτό το κόμικ θα συναντήσουμε κατά βάση τις ιστορίες κάποιων από τα αποβράσματα του Σαράγεβο, τη θέση την οποία πήραν κατά τη διάρκεια του πολέμου αλλά και τη μετέπειτα πορεία τους. Επειδή δεν θα συναντήσουμε τόσο τις μαρτυρίες των άμαχων κατοίκων και αυτών που αντιτάχθηκαν όσο μπορούσαν στον πόλεμο, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε μερικά πράγματα.

 

»Η Γιουγκοσλαβία αποτελούσε ένα μωσαϊκό λαών, συνεπώς συνυπήρχαν και συμβίωναν άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. Η Βοσνία ήταν το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, με την πρωτεύουσά της, το Σαράγεβο, να έχει τους πιο πολλούς μικτούς γάμους. Η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ τη δεκαετία του ’90 θα κάνει τα Βαλκάνια να μοιάζουν με καζάνι που βράζει.

 

»Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας σηματοδοτεί τη σύγκρουση δύο εθνικισμών, του σέρβικου και του κροάτικου, επάνω στη χάραξη νέων συνόρων. Κάπως έτσι ξεκινά το αιματοκύλισμα με την υπεροχή των Σέρβων να είναι ξεκάθαρη, καθώς διέθεταν τον πρώην γιουγκοσλαβικό στρατό», επισημαίνει η ομάδα Ενάντια στη Λήθη στο προλογικό της σημείωμα.

 

Η προσωπικότητα, το πολυτάραχο παρελθόν και η δράση του μεσάζοντα Neven συμπυκνώνουν πολλά από τα αντιφατικά στοιχεία της γιουγκοσλαβικής κρίσης.

 

Είχε πατέρα Σέρβο και μητέρα μουσουλμάνα, κατατάχτηκε στον γιουγκοσλαβικό στρατό τη δεκαετία του ’80, θεωρούσε τον εαυτό του Σέρβο εθνικιστή, έμπλεξε με ένοπλες συμμορίες υψηλής παραβατικότητας και όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Βοσνία τάχθηκε στις γραμμές των Πράσινων Μπερέδων, μιας παραστρατιωτικής μουσουλμανικής οργάνωσης.

 

sacco_4_0.jpg

Με δυο αριστουργηματικά άλμπουμ του ο Joe Sacco περιγράφει τον πόλεμο στη Βοσνία

 

«Ο Neven γνωρίζει στον Joe Sacco διάφορες προσωπικότητες που έχουν να του διηγηθούν ιστορίες από την εποχή, αλλά και ο ίδιος μεταφέρει τις δικές του. Οι ιστορίες συνθέτουν ένα σκηνικό φρίκης με βιασμούς, δολοφονίες και λεηλασίες, ενώ επίσης αναδεικνύονται οι κεντρικές πολιτικές στρατηγικές στον πόλεμο από μεριάς κράτους, στρατού αλλά και οργανωμένων ομάδων. Ιστορίες με πρωταγωνιστές κάθε λογής υποκείμενα, από οργανωμένους κατοίκους ενάντια στις σερβικές σφαγές μέχρι μετέπειτα διαπλεκόμενους στο νέο πολιτικό σύστημα. Από επαγγελματίες πολιτικούς μέχρι στυλοβάτες του μαύρου κεφαλαίου, απαραίτητους για τη μετέπειτα βοσνιακή κοινωνία», επισημαίνει η ομάδα Ενάντια στη Λήθη.

 

Σε ένα τέτοιο ζοφερό κλίμα, ο Neven εξελίσσεται σε έναν «άνθρωπο για όλες τις δουλειές», με άκρες σε κάθε πληροφορία και υλικά αγαθά που προσφέρεται να τα μοιραστεί με τον παράξενο δυτικό επισκέπτη Joe Sacco διά του κατάλληλου αντιτίμου.

 

Μέσα στην τραγικότητά του, το The Fixer προσφέρει άφθονες στιγμές χιούμορ από την ετοιμότητα και τον κυνισμό τού Neven σε κάθε απαίτηση του Sacco.

 

Ολα μπορούν να βρεθούν και να πωληθούν, μια διεύθυνση, ένας οδηγός, ένας χάρτης, ένας καφές, μια γνωριμία, μερικές πόρνες, ένα προσωρινό κατάλυμα. Αρκεί να υπάρχουν γερμανικά μάρκα.

 

Αυτή η πολυπραγμοσύνη και η συσσωρευμένη εμπειρία του Neven, διαμορφωμένη και σφυρηλατημένη στις πιο αντίξοες συνθήκες, τον μεταμορφώνει προοδευτικά στα μάτια του Sacco σε μια πατρική φιγούρα, σε έναν αντιήρωα που γίνεται συμπαθής.

 

sacco_5_0.jpg

Το The Fixer του Joe Sacco κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ενάντια στη Λήθη

 

Η παράνομη «επαγγελματική» σχέση τους καταλήγει σε αμφίπλευρη φιλία που, αν και δεν συνομολογείται, γίνεται προφανής από τα σχόλια του Sacco. Σε βαθμό που αφήνεται να εννοηθεί πως η δεύτερη επίσκεψή του στη Βοσνία έγινε περισσότερο για να συναντήσει αυτόν τον πρώην καταφερτζή, κατεστραμμένο ψυχικά και σωματικά πλέον, παρά να καταγράψει τις κοσμογονικές αλλαγές στα Βαλκάνια.

 

Αυτό το ανθρώπινο στοιχείο καθιστά το The Fixer τόσο γοητευτικό και συναρπαστικό ανάγνωσμα, μια και εντέλει εστιάζει στον σημαδεμένο από τις κακουχίες και τις προσωπικές ενοχές άνθρωπο που δεν είναι ούτε άγιος αλλά ούτε και διάβολος.

 

Βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, επιβίωσε με θεμιτά και αθέμιτα μέσα και δεν βγήκε αλώβητος.

 

Ο Sacco αποφεύγει την κριτική της ηθικής του διάστασης και την αφήνει στον αναγνώστη-συνένοχο.

 

Πηγή

 

Ακολουθήστε τα λινκ, για να διαβάσετε τις παρουσιάσεις των έργων του Joe Sacco, που αναφέρονται στο πολύ ωραίο άρθρο.

Επίσης έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά και το κόμικ του Sacco Οι Ανεπιθύμητοι

Αφιέρωμα στο Joe Sacco.

 

Ξεκινήστε τη μελέτη!

:beer6:

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.