Μετάβαση στο περιεχόμενο

Οι 300 του Frank MIller [Μαμούτος Σταμάτης, flefaloarticles.blogspot.gr/, 12/2010]


leonidio

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  12189
  • Group:  Veterans
  • Topic Count:  848
  • Content Count:  3050
  • Reputation:   41670
  • Achievement Points:  3061
  • Days Won:  28
  • With Us For:  5136 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  51

Ενδιαφέρουσα παρουσίαση των 8 πρώτων (!) σελίδων του κόμικ "300". Αναρτήθηκε στο blog της Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας (Φ. ΛΕ.ΦΑ. ΛΟ) μάλλον το Δεκέμβριο του 2010, αν κρίνω από τα σχόλια που ακολουθούνε το άρθρο και τα οποία μπορείτε να τα διαβάσετε, όπως και όλο το άρθρο εδώ.

 

300-1.JPG

 

Ήταν το έτος 1998, όταν στην αγγλοσαξονική αγορά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Dark Horse η εικονογραφημένη νουβέλα του Frank Miller, που έφερε τον τίτλο «300» και είχε ως θέμα τη μάχη των Θερμοπυλών. Ο Miller ήταν γνωστός ως ένας από τους κορυφαίους δημιουργούς εικονογραφημένων ιστοριών και η είδηση ότι το εν λόγω έργο αφορούσε ένα σημαντικό γεγονός της ελληνικής ιστορίας είχε δημιουργήσει κλίμα ενθουσιασμού στη μικρή ελληνική κοινότητα του φανταστικού.

Η προσδοκία ότι οι «300» θα ικανοποιούσαν το αναγνωστικό κοινό επιβεβαιώθηκε αρχικά από τους τυχερούς που πρόλαβαν να διαβάσουν την αρχική τους έκδοση (στην αγγλική γλώσσα). Όταν, εν τέλει, μεταφράστηκαν από την Αγαθή Πεπεράκη και κυκλοφόρησαν στα ελληνικά τον Απρίλιο του 1999 από τις εκδόσεις Μαμούθ Comics, ήμουν από αυτούς που έσπευσαν άμεσα να αποκτήσουν τα πέντε μηνιαία τεύχη τους. Όπως αποδείχτηκε, έκανα μια από τις πλέον επιτυχημένες επιλογές μου.

Τί να πρωτοπεί κανείς γι’ αυτή την ανεπανάληπτη εικονογραφημένη ιστορία; Μέσα σε πέντε τεύχη (που αργότερα κυκλοφόρησαν και σε ενιαία βελτιωμένη έκδοση) ο Frank Miller, που είχε αναλάβει τα κείμενα και τα σχέδια, καθώς και η Lynn Varley, που είχε προσθέσει τα χρώματα, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ανεπανάληπτο λογοτεχνικό και εικαστικό δημιούργημα, το οποίο ο αναγνώστης δεν κουράζεται να διαβάζει και να ξαναδιαβάζει.

Υπάρχει μια παλιά παροιμία που λέει ότι η καλή μέρα φαίνεται από το πρωί. Είμαι της γνώμης ότι οι «300» τη δικαίωσαν με τον πλέον σαφή τρόπο! Η επαφή με τις οκτώ πρώτες εισαγωγικές σελίδες τους είναι αρκετή για να υποβάλλει στον αναγνώστη μια αίσθηση βουβού και μεγαλόπρεπου δέους, το οποίο προαναγγέλλει ενστικτικά το δράμα που πρόκειται να επακολουθήσει. Είναι επίσης αρκετή για να ωθήσει το φαντασιακό δυναμικό στη διασάλευση της αίσθησης των ορίων του υλικού του περιβάλλοντος. Ο αναγνώστης, ερχόμενος σε επαφή με τις σελίδες του περιοδικού, βρίσκεται πλέον μέσα στον κόσμο της εικονογράφησης και παρακολουθεί από ένα απόμακρο ύψωμα τους τριακοσίους να προχωρούν.

 

Πώς, όμως, το καταφέρνουν αυτό οι συντελεστές του έργου; Θα δοκιμάσουμε να απαντήσουμε ακολουθώντας το Λεωνίδα και τους άντρες τους στις οκτώ αυτές σελίδες.
 
300-2.JPG
 
Στην πίσω κιόλας πλευρά του εξωφύλλου, στο σημείο δηλαδή όπου αναγράφονται τα ονόματα των συντελεστών και ο τίτλος του πρώτου τεύχους, ο αναγνώστης βλέπει τα κύματα μιας θάλασσας αίματος να σκάνε με μανία σε μια βραχώδη ακτή, πάνω από την οποία (και κάτω από έναν νεφελώδη ουρανό) υψώνονται δυο τεράστιοι γήινοι όγκοι που στο ενδιάμεσό τους υπάρχει ένα μικρό πέρασμα. Πρόκειται για τις Θερμοπύλες. Ο συνδυασμός των χρωμάτων της εικόνας, τα περιγράμματα των σχημάτων που είναι συγκεκριμένα και τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους που σβήνονται μέσα στους χρωματικούς συνδυασμούς, δημιουργούν μια σκυθρωπή ατμόσφαιρα ρομαντικής αισθητικής, στην οποία νιώθει κανείς να αιωρείται μια αδιόρατη απειλή.
 
300-3.JPG
 
Ακολουθούν δυο σελίδες στις οποίες απλώνεται το πρώτο σκίτσο της πλοκής. Αυτό απεικονίζει μια ομάδα πολεμιστών, τα ολογράμματα των οποίων είναι ζωγραφισμένα με λιτό ύφος, ενώ τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους αχνοφαίνονται και κρύβονται στο ημίφως και κάτω από τους τυλιγμένους μανδύες τους. Ο ουρανός παρουσιάζεται μέσα από μια ανάμιξη μελανών και γκριζοκίτρινων χρωματισμών, γεννώντας την αίσθηση ότι ο αναγνώστης παρατηρεί ένα ωχροκίτρινο ηλιοβασίλεμα που έχει ήδη αρχίσει να παραχωρεί τη θέση του στο σκοτάδι της νύχτας. Η αίσθηση της προοπτικής, που απλώνει τη θέα ως τα πέρατα του ορίζοντα, είναι καταπληκτική. Εκείνο ωστόσο που κάνει εντύπωση μετά από μια δεύτερη ματιά είναι ο συγχρονισμένος βηματισμός των στρατιωτών που κρατούν στρογγυλές ασπίδες, επάνω στις οποίες είναι χαραγμένο το γράμμα Λ. Σε ένα πολύ μικρό ορθογώνιο πλαίσιο, υπάρχει η μοναδική λέξη που συνοδεύει την εικόνα: ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ.
 
300-4.JPG
 
Στις δυο σελίδες που ακολουθούν παρουσιάζεται το επόμενο σκίτσο. Τα ίδια χαρακτηριστικά, οι ίδιοι πολεμιστές. Μόνο που αυτή τη φορά, ο αναγνώστης τους βλέπει από το πλάι να κινούνται ανηφορικά σε ένα ύψωμα. Ο βηματισμός εξακολουθεί να είναι συγχρονισμένος. Όπως και στο προηγούμενο σκίτσο, το δεξί πόδι όλων των πολεμιστών πατάει μπροστά. Ωστόσο, τόσο στην προηγούμενη όσο και σ’ αυτή την εικόνα, ο συγχρονισμένος βηματισμός δεν είναι το άμεσο θέαμα που παρατηρεί κανείς. Αντίθετα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι βρίσκεται στο νοηματικό υπόβαθρο του σκίτσου και συμβάλει τα μέγιστα στην ανάδειξη της δραματουργικής έντασης που αποπνέει η επιφάνεια της εικόνας. Τα μικρά πλαίσια/κουτάκια με τα κείμενα, αυτή τη φορά είναι τρία και εμφανίζονται κλιμακωτά προς τα κάτω, γράφοντας: «ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΤΡΕΥΤΉ ΛΑΚΩΝΙΑ», «…ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΕΡΗ ΣΠΑΡΤΗ…», «ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ».
 
300-5.JPG
 
Το επόμενο σκίτσο που καλύπτει επίσης δυο σελίδες, φέρνει τον αναγνώστη να παρακολουθεί τους πολεμιστές από ψηλά, βλέποντας αυτή τη φορά ξεκάθαρα τα σκυθρωπά και αποφασιστικά τους πρόσωπα να διατηρούν μια σιδερένια νηφαλιότητα, η οποία όμως μόλις και μετά βίας συγκρατεί την εκτίναξη των εσωτερικών ορμών τους, όπως αποκαλύπτει η αγριωπή ματιά ενός εκ των πολεμιστών που στρέφεται προς τα πάνω, σα να έχει συλλάβει κάτι ανεπαίσθητο που οι υπόλοιποι δεν έχουν αντιληφθεί.
 
300-6.JPG
 
Τα τρία πλαίσια των κειμένων κατεβαίνουν και πάλι κλιμακωτά συνοδεύοντας την εικόνα με τις εξής φράσεις: «ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΗ», «ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΞΑ», «ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ».
 
300-7.JPG
 
Το τελευταίο σκίτσο με το οποίο θα καταπιαστούμε στο άρθρο αυτό, ολοκληρώνει την εισαγωγή της εικονογραφημένης ιστορίας, παρουσιάζοντας από μπροστινή και ελαφρώς πλάγια θέση, ολόκληρη την ομάδα των πολεμιστών να περνά έναν βραχώδη και χορταριασμένο λόφο. Ο βηματισμός εξακολουθεί να είναι συγχρονισμένος, τα περιγράμματα των πολεμιστών συγκεκριμένα, αλλά τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους δυσδιάκριτα μέσα από τις περικεφαλαίες και τον υπόλοιπο εξοπλισμό. Οδηγός είναι ένας πολεμιστής που με τον αυλό του κρατά το ρυθμό του βαδίσματος, ενώ μπροστά από την ομάδα των πολεμιστών προπορεύεται η μορφή ενός ασκεπή άντρα που βαδίζει με τον ίδιο βηματισμό και τον ίδιο τρόπο με τους υπολοίπους, αλλά που κάτι στο κόψιμο της κορμοστασιάς του και στην αρχοντική αποφασιστικότητα που αποπνέει η εικόνα του, μαρτυρά σιωπηρά ότι αποτελεί τον αρχηγό της ομάδας. Δηλαδή, το βασιλιά Λεωνίδα. Το σκίτσο συμπληρώνει η απλή αναγραφή μιας ημερομηνίας. 480 π.Χ.
 
300-8.JPG
 
Οι Ήρωες

Νομίζω ότι θα πρέπει να σταθούμε σε αυτή την εισαγωγή, γιατί αποτελεί ένα μνημειώδες προοίμιο για το έργο. Η ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα σχήματα και τα χρώματα είναι κυριολεκτικά καταπληκτική και δίνει την αίσθηση ότι μόλις ο αναγνώστης ανοίξει το comic, ένα χέρι εξέρχεται μέσα από αυτό και τον τραβά στο εσωτερικό του, κάνοντάς τον να νιώσει ότι βρίσκεται κι αυτός κάπου μέσα στο χώρο, πίσω από τους ογκώδεις βράχους και τους χορταριασμένους λόφους της αρχαίας Ελλάδος. Τα κλασικιστικά στοιχεία των σχεδίων με τις λιτές γραμμές, συμπλέκονται με τη βαριά και σκοτεινή ατμόσφαιρα των χρωμάτων που διαχέονται ελαφρώς το ένα μέσα στο άλλο για να δημιουργήσουν το υπόβαθρο του χώρου. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η συγκρότηση μιας άκρως επιτυχημένης ρομαντικής εικαστικής ολότητας.

Η ποιότητα του εικαστικού υπόβαθρου δεν αποτελεί όμως το βασικό στοιχείο της εν λόγω εισαγωγής. Γιατί εκείνο που κυριολεκτικά συνεπαίρνει τον αναγνώστη/παρατηρητή, είναι η όλη κίνηση των πρωταγωνιστών. Με την απεικόνιση της κίνησης αυτής, ο Miller καταφέρνει μέσα από τέσσερα μόλις σκίτσα, να ζωντανέψει την οργανικότητα της στρατιωτικής και αριστοκρατικής κοινωνίας των αρχαίων Σπαρτιατών.

Φυσιογνωμίες σκυθρωπές, σημαδεμένες από τις μάχες, σοβαρές και αποφασιστικές, βαδίζουν. Βαδίζουν συγχρονισμένα σα να αποτελούν ένα σώμα, ακόμη και την ώρα που σκαρφαλώνουν σε ανηφοριές. Κοιτάζουν μπροστά έχοντας απόλυτη επίγνωση του σκοπού τους. Δεν συνομιλούν. Κατευθύνονται διαπνεόμενοι από ένα εσωτερικό ρεύμα ενστικτώδους επικοινωνίας. Είναι κυριολεκτικά ένας οργανισμός.

Η επιλογή του ωχροκίτρινου ηλιοβασιλέματος και του σούρουπου δεν φαίνεται να είναι τυχαία. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται έχει κάτι το μελαγχολικό, το αρρωστημένο και το αδιόρατα απειλητικό. Η χρήση των συγκεκριμένων χρωμάτων μπορεί να ζωντανεύει το περιβάλλον, αλλά δημιουργεί παράλληλα και μια πυρετώδη ασφυξία στον αναγνώστη. Όμως οι Σπαρτιάτες δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται ή να επηρεάζονται καθόλου από τις δυσοίωνες αυτές υποψίες. Απλώς συνεχίζουν να βαδίζουν, αφήνοντας τις όποιες υποβλητικές φοβίες και απειλές εκτός του οπτικού τους πεδίου. Ακολουθούν τον τραγικό δρόμο της ζωής τους ακλόνητοι και ατρόμητοι.

Είναι προφανές ότι ο Miller με την εισαγωγή αυτή δεν προετοιμάζει απλά τον αναγνώστη για το τι έπεται στο έργο, αλλά παράλληλα δημιουργεί και έναν έντονο συμβολισμό. Οι πολεμιστές που παρουσιάζει είναι σίγουρα οι 300 του Λεωνίδα που πορεύονται προς τις Θερμοπύλες για να υπερασπιστούν την πατρίδα, ωστόσο δεν είναι μόνο εκείνοι. Κι αυτό γιατί αποτελούν έναν συμβολισμό του διαχρονικού ηρωικού προτύπου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση μορφοποιείται με έναν ενδεικτικό τρόπο (δηλαδή τους Σπαρτιάτες).

Οι πολεμιστές που βαδίζουν αποτελούν μια συμβολική αναπαράσταση των απανταχού ηρώων της ιστορίας. Εκείνών δηλαδή, που ξεχωρίζοντας από τους πληθυσμούς των απλών ανθρώπων, κατευθύνουν αυτοβούλως την ιστορία. Εκείνων που αυθόρμητα αποφασίζουν να σηκώσουν το βάρος των ευθυνών τους, αλλά και των ευθυνών ολόκληρης της ανθρωπότητας, στους ώμους τους και να πράξουν αυτό που ενδογενώς γνωρίζουν πως πρέπει να πράξουν, χωρίς να το συζητήσουν, χωρίς να το υπολογίσουν και χωρίς να το διαπραγματευθούν. Οι «300» του Miller είναι οι 300 της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, είναι οι συναγωνιστές του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην προδιαγεγραμμένη ματαιότητα της υπεράσπισης της Κωνσταντινούπολης, είναι ο Ιππότης που απεικονίζει ο πίνακας του Άλμπρεχτ Ντύρερ να αγνοεί τον διάβολο και τον θάνατο που επιτηρούν την πορεία του και να προχωρά αγέρωχα προς τα μπρος, είναι η φωνή του Φρειδερίκου Χέλντερλιν που μας υπενθυμίζει ότι «όλες ακόμα ζουν, οι των ηρώων μητέρες», είναι οι Ήρωες του Τόμας Καρλάιλ και του Ιωάννη Συκουτρή. Οι ήρωες.. αυτοί που οδηγούν την ιστορία. Αυτοί που αψηφώντας το Χάος που τους περιβάλλει προχωρούν εμπρός, δημιουργώντας σχήματα πολιτισμού και γεμίζοντας με νόημα την ανθρώπινη ζωή.

Οι Σπαρτιάτες δεν πήγαν να πολεμήσουν για να στεφθούν με επιτυχία. Οι ήρωες δεν επιζητούν την επιτυχία, όπως υποστηρίζει σοφά ο Ιωάννης Συκουτρής στο έργο του «Η φιλοσοφία της ζωής». Η επιτυχία συνδέεται με την εργαλειακή φρόνηση και σημαίνει την προσαρμογή της ψυχής προς τα πράγματα. Επιτυχία σημαίνει πραγματοποίηση ενός σκοπού που βρίσκεται έξω από το Εγώ του ήρωα. Πρόκειται για μια προσαρμογή του Εγώ προς την καθημερινότητα του περιβάλλοντος που συγκροτεί το παρόν. Ωστόσο, ο σκοπός και το νόημα της ύπαρξης των ηρώων βρίσκεται εντός του δικού τους Εγώ. Η αποστολή τους είναι να πολεμήσουν το παρόν, να αναβιβάσουν τα πράγματα προς την ψυχή τους, να τα γεμίσουν με νόημα και να τα κάνουν αντάξιά τους.

Οι ήρωες δεν επιτυγχάνουν. Οι ήρωες νικούν. Οι μάχη των Θερμοπυλών για τους 300 ήταν ανεπιτυχής και ταυτοχρόνως νικηφόρα, αφού δεν πέτυχαν τελικά να αποκρούσουν τους Πέρσες αλλά κατάφεραν να νικήσουν, προβάλλοντας ένα διαχρονικό πρότυπο συμπεριφοράς για την ανθρωπότητα, το οποίο συμπυκνώνει το νόημά του γύρω από τις έννοιες της τιμής, της ευθύνης, του πατριωτισμού και της αδιαφορίας μπροστά στο θάνατο προκειμένου να υπερασπιστούν οι υπέρτατες αξίες που παράγουν πολιτισμό και νοηματοδοτούν την ανθρώπινη ζωή. Ο Miller είναι προφανές ότι κατανοεί σε βάθος ετούτο το συλλογισμό, γι’ αυτό και δημιουργεί τον εν λόγω συμβολισμό. Έναν συμβολισμό, που υπενθυμίζει στον αναγνώστη τον προαιώνιο ρόλο του ήρωα στην ανθρώπινη ιστορία και την αναγκαιότητα της εκδίπλωσης του σε κάθε εποχή. Οι «300» του, βαδίζουν μέσα στην αρρωστημένη και απειλητική ατμόσφαιρα, που έχουν δημιουργήσει τα χρώματα της Lynn Varley, προς τη νίκη. Οι ήρωες του παρόντος και του μέλλοντος, οφείλουν να κάνουν το ίδιο στο αρρωστημένο Χάος της Νεωτερικότητας.


Σταμάτης Μαμούτος, πρόεδρος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.
 
300-9.jpg
 
 
Επεξεργασία από leonidio
Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.