ΚΟΜΙΚ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Superman ή… σούπες mags; [Καρατζαφέρης Αλέξανδρος, cobrasports.gr, ?]

[Toutatis]

Από τις σελίδες των κόμικς πέρασαν στα πλατό της Έβδομης Τέχνης, πραγματοποιώντας μια ενδιάμεση στάση στην ανθηρή φαντασία κάθε λιλιπούτειου αναγνώστη που τους λάτρεψε σε βαθμό θρησκείας. Πλέον, κάθε συλλεκτικό τεύχος τους αξίζει μια ολόκληρη περιουσία.
Ωστόσο η αλήθεια που κρύβεται πίσω από τη γένεση των υπερ-ηρώων των comics, είναι πολύ πιο σκοτεινή απ’ όσο νομίζαμε. Ο φάκελος με το πολιτικώς ορθό παρελθόν τους μόλις άνοιξε...

Ιούνιος του 1938 και οι ΗΠΑ στρώνουν κόκκινο χαλί για να υποδεχτούν στην κοινωνική τους συνείδηση τον μεγαλύτερο υπερ-ήρωα που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Το όνομα αυτού: Superman. Μόνο που σε αντίθεση με την εκδοχή που γνωρίζουμε, ο τόπος καταγωγής του δεν ήταν ο μακρινός πλανήτης Κρύπτον, αλλά το… Κλίβελαντ του Οχάιο. Εκεί κοινώς όπου δυο νεαροί Εβραίοι, ονόματι Jerry Siegel και Joe Shuster, εμπνεύστηκαν σε πρώτη φάση τη δημιουργία του. Η συνέχεια γνωστή. Οι Siegel και Shuster, σε συνεργασία με την αμερικάνικη εταιρεία comics D.C., κατάφεραν να εκδώσουν το πρώτο τεύχος του ήρωα που χρόνια αργότερα ενσάρκωσε με επιτυχία στη μεγάλη οθόνη ο (αείμνηστος) Christopher Reeve. Το πρώτο τεύχος του Superman έγινε ανάρπαστο. Και η εξήγηση γι’ αυτό ήταν προφανής. Η ανάγκη για ανεύρεση ειδώλων ήταν επιτακτική στην αμερικάνικη καθημερινότητα της εποχής εκείνης, αφού στον ευρωπαϊκό χώρο είχαν αρχίσει ήδη να διακρίνονται έντονα και με σταθερά αυξανόμενους ρυθμούς τα πρώτα σημάδια της ναζιστικής πρόκλησης.

Η τραγική ειρωνεία του project «Superman», ωστόσο, ήταν πασιφανής στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Και η εξήγηση γι’ αυτό ήταν ότι το άτομο που είχε πρώτο εμπνευστεί και εισάγει την ιδέα και το όραμα της δημιουργίας ενός «υπερανθρώπου» στα πρότυπα του Νίτσε, ήταν το ίδιο που πολεμήθηκε συστηματικά μέσα από τις σελίδες του διάσημου υπερ-ήρωα. Ο Αδόλφος Χίτλερ -περί ου ο λόγος-στο βιβλίο του «Mein Kampf» (σ.σ. «Ο Αγών Μου»), κάνει λόγο για τη δημιουργία ενός στρατού αποτελούμενου από εξελιγμένους σωματικά στρατιώτες , που κάτω από τη δική του ηγεσία θα τον βοηθούσαν να κατακτήσει τον κόσμο. Άθελά του όμως εκείνη τη στιγμή έδινε το έναυσμα στους δυο νεαρούς Εβραίους, να δημιουργήσουν τον δικό τους υπερ-ήρωα. Όταν ο Siegel και ο Shuster πρωτοσυνέλαβαν την ιδέα, είχαν στο μυαλό τους να κατασκευάσουν μια φανταστική ηρωική φυσιογνωμία, που θ’ αποτελούσε τον ιδανικό προστάτη των Εβραίων απέναντι στην απειλή του Χίτλερ. Αλλά ο «Σούπερ Εβραίος» ήταν μια ιδέα που δεν ευδοκίμησε, επειδή αναφερόταν μόνο στο δικό τους έθνος. Αντίθετα, ο Superman βρήκε ανταπόκριση, όχι μόνο στις εβραϊκές κοινότητες της Αμερικής, αλλά και σε ολόκληρη την αμερικάνικη κοινωνία. Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος που συνοδεύτηκε από τις αρχικές θριαμβευτικές νίκες του Χίτλερ, ο κίνδυνος της προέκτασης και της προέλασης της ναζιστικής Γερμανία όπλισε τα χέρια όχι μόνο των στρατιωτών, αλλά και των σκιτσογράφων.

Ο Superman, που αποτελούσε το αγαπημένο comic της εποχής, μετατράπηκε εν μια νυκτί στον απόλυτο εκδικητή, όχι του Lex Luthor και της αμερικάνικης εγκληματικής κοινωνίας, αλλά του ηγέτη του Τρίτου Ράιχ! Τα τεύχη ξεπουλούσαν το ένα μετά το άλλο και το κεντρικό τους θέμα ήταν οι συνεχόμενοι θρίαμβοι του Superman ενάντια στο ναζιστικό στρατό. Στο εξώφυλλο του 17ου τεύχους μάλιστα, εικονίζεται ο ήρωας να έχει συλλάβει (με περίσσιο ύφος υπερηφάνειας και σαρκασμού) από το γιακά έναν τρομοκρατημένο -σε σημείο γελοιότητας- Χίτλερ μαζί με τον Ιάπωνα ηγέτη Χιροχίτο. Το μήνυμα ήταν προφανές: μπροστά στον ήρωα που προστατεύει την Αμερική ο Χίτλερ… αφοδεύει τα παντελόνια του. Άλλωστε ο Superman εκπροσωπούσε «την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και (βεβαίως-βεβαίως) τον αμερικάνικο τρόπο ζωής.

Τοιουτοτρόπως, την ίδια περίοδο ξεπετάχτηκαν νέοι ήρωες τόσο από τα γραφεία της Marvel όσο και από τα αντίστοιχα της D.C. Όλοι τους γνωστοί και αγαπημένοι: Batman, Flash, Captain Marvel κ.ο.κ. Ο σκοπός όλων αυτών, αυτονόητος. Να καταστρέψουν το χιτλερικό καθεστώς! Απ’ όλους αυτούς όμως κανείς δε θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ενδεικτικότερος εχθρός του Χίτλερ από τον άνθρωπο που έφερε στη στολή (και την ασπίδα) του τα χρώματα της αστερόεσσας. Ο λόγος φυσικά για τον Captain America, το comic-σύμβολο της Αμερικής, η -φανταστική-ιστορία του οποίου ξεκινάει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.


Captain America και Thor, δύο εμβληματικές μορφές στο χώρο των comics

Το story γνωστό: ο νεαρός εθελοντής στο στρατό, Steve Rogers, αποφασίζει να λάβει μέρος σε ένα αμερικάνικο πείραμα που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός υπερφυσικού -σε ικανότητες- στρατιώτη. Το εγχείρημα (φυσικά) πετυχαίνει και ο Captain America είναι γεγονός! Ποιος είναι αυτός που τον μαθαίνει πρώτος; Μα ποιος άλλος από τον… Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος για μια ακόμη φορά αναλαμβάνει να ενσαρκώσει-εν αγνοία του-τον κακό σε άλλο ένα comic. Στο εξώφυλλο του πρώτου τεύχους του Captain America ο ομώνυμος ήρωας παρουσιάζεται να τρυπώνει στα μυστικά γραφεία των ναζί και να γρονθοκοπεί με μανία τον Φύρερ. Η παραπάνω απεικόνιση γίνεται δεκτή μέσα σε ντελίριο ενθουσιασμού από τους Αμερικανούς και ο νέος υπερ-ήρωας κερδίζει μέσα σε λίγες μέρες πόντους που τον ανεβάζουν ιεραρχικά στην… προεδρική θέση μεταξύ όλων των μασκοφόρων εκδικητών των ΗΠΑ. «Η συγκεκριμένη εικόνα (του Captain America να χτυπάει βάναυσα τον Χίτλερ) αποτυπώνει αυτό που θα ήθελαν να κάνουν όλοι οι Αμερικάνοι. Εφόσον, όμως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα, ας το απολαύσουμε τουλάχιστον στο comic», είναι το μήνυμα που περνάνε στην πλειοψηφία τους τα αμερικάνικα ΜΜΕ.

Κι όμως τα πράγματα δε θα έμεναν για πάντα έτσι. Η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε συνδυασμό με την ήττα του Χίτλερ, στέρησαν από τους υπερ-ήρωες το σκοπό της ύπαρξής τους. Η επιβολή της βίας από πλευράς τους πλέον δεν εξυπηρετούσε σε κάτι, εξ ου και η εισήγηση σε νέες βάσεις που επέβαλλε η κυβέρνηση των ΗΠΑ στις εταιρείες των comics. Το νέο μήνυμα έχει ως εξής: «Δε χρειάζεται να καταργήσετε τους υπερ-ήρωες, όμως εφεξής θα υφίστανται λογοκρισία οι σκηνές βίας στις σελίδες τους». Η καινούργια εποχή παράσχει εικόνες που το λιγότερο που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν είναι τραγελαφικές, καθώς όλοι οι υπερ-ήρωες χάνουν την ταυτότητά τους. Ο Superman βοηθάει την μέση αμερικανίδα νοικοκυρά στα ψώνια της. Ο Batman και ο Robin παρελαύνουν με μια σημαία ειρήνης. Ο Captain America με το Thor γευματίζουν παρέα σε εστιατόριο πίνοντας κρασί. Τα αποτελέσματα σε όλη αυτή την αλλαγή του concept φυσικά αρχίζουν να γίνονται αισθητά. Οι πωλήσεις πέφτουν θεαματικά και οι εταιρείες D.C. και Marvel φτάνουν στα όρια της διάλυσης. Είναι προφανές ότι κάτι χρειάζεται ν’ αλλάξει. Ότι χρειάζεται ένα γεγονός, όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ούτως ώστε να ανάψουν πάλι τα αίματα.

Όπερ κι εγένετο! Ο πόλεμος στο Βιετνάμ αποδεικνύεται το κατάλληλο σπίρτο για να πυροδοτήσει εκ νέου το φιτίλι της δράσης στα comics. Η λογοκρισία της βίας εξαλείφεται και οι υπερ-ήρωες τίθενται αντιμέτωποι ύστερα από χρόνια με το καρμικό τους πεπρωμένο να ξυλοφορτώνουν τους «κακούς». Τα πράγματα μπαίνουν πλέον στο αυλάκι και με την απαρχή του νέου αιώνα αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη ίντριγκα. Ο νέος κακός ονομάζεται Μπιν Λάντεν και για όσο καιρό θα εξακολουθήσει να μένει ασύλληπτος από τις αμερικάνικες κατασκοπικές υπηρεσίες, θα δίνει έμπνευση για πολλές ιστορίες στο χαρτί. Το έκτακτο τεύχος του Spiderman (2001) που εκδόθηκε λίγες μέρες ύστερα από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους και το οποίο παρουσίαζε μέσα στις σελίδες του τον ήρωα να είναι αυτόπτης μάρτυρας στο ολέθριο γεγονός και να ορκίζεται καταρρακωμένος εκδίκηση, απλά δίνει τη νέα διάσταση της υπόθεσης. Ο εχθρός βρίσκεται γι’ ακόμη μια φορά προ των πυλών. Φορέστε μάσκα και αναλάβετε!
http://cobrasports.g...8-superman-mags

[Kabuki]

komiksbest να προσθέσεις συγγραφέα του άρθρου, πηγή και ημερομηνία στον τίτλο, όπως έχουν και τα υπόλοιπα τόπικς στην ενότητα.