Συνέντευξη του Gotlib [ Marie-Madeleine Rigopoulos, Γαλέρα #5, 31/01/2006 ]

[DJO]

Συνέντευξη του Gotlib

 

Ξεκίνησε µε τον Μικρό Παυλάκο και έκλεισε απρόοπτα την καριέρα του πουλώντας το δηµιούργηµά του, το µυθικό περιοδικό «Fluide Glacial».

 

επιμέλεια Marie-Madeleine Rigopoulos

 

Τι να πρωτορωτήσω; Θα χρειαζόµουν µήνες για ν’ ακούσω όλα όσα έχει να πει αυτό το ιερό τέρας που ονοµάζεται Gotlib». Αυτό σκεφτόµουν καθώς χτυπούσα την πόρτα του!

Ο Gotlib γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου του 1934. Ουγγροεβραϊκής καταγωγής, φόρεσε το κίτρινο αστέρι της ντροπής κατά τη διάρκεια του πολέµου. Είδε τον πατέρα του να φεύγει στα γκέτο και να µην επιστρέφει, και έζησε δύο χρόνια κρυµµένος σε µια φάρµα της Νορµανδίας όπου φύλαγε τις κατσίκες και κοιµόταν στο στάβλο. Όταν η µαµά του του έστελνε σοκολάτες και ξυλοµπογιές, οι ιδιοκτήτες της φάρµας του έπαιρναν τις σοκολάτες και του άφηναν τις ξυλοµπογιές. Πού να φαντάζονταν τότε πως αυτές οι µπογιές, σ’ αυτά τα χέρια, θα γίνονταν µια µέρα το εργαλείο ενός µύθου...

Έφυγα από το σπίτι του δυόµισι ώρες αργότερα και το συµπέρασµα που βγάζω είναι πως η ζωή είναι πάντοτε πιο ωραία, όταν επιλέγουµε να την αντιµετωπίσουµε µε χιούµορ. Το έµβληµα του Gotlib είναι το γέλιο κι ας έκλαψε κάµποσες φορές η ψυχή του!

 

-Ποια είναι η πρώτη σας ανάµνηση µε ένα µολύβι στο χέρι;

-Είναι πολύ φλου, αλλά θυµάµαι πως ήµουν πάρα πολύ µικρός, γιατί ζούσε ακόµα ο πατέρας µου. Έκανα κόµικ κάνοντας τετραγωνάκια σε µια κόλλα χαρτί. Η ιστορία λεγόταν «Οι περιπέτειες του Παυλάκου»! Ήταν απλά ανθρωπάκια, όπως κάνουν όλα τα παιδιά. Δεν ήµουν ούτε 6 χρονών. Μετά τον πόλεµο, άρχισα πάλι να ζωγραφίζω, χωρίς να φανταστώ πως θα γινόταν µια µέρα το επάγγελµά µου. Όταν έγινα 12-13 χρόνων και είδα τα πρώτα µου Ουόλτ Ντίσνεϊ, τότε είπα: «Θέλω να κάνω κινούµενα σχέδια!». Αυτό µου έδωσε το έναυσµα να κάνω ένα επάγγελµα σε σχέση µε το σχέδιο. Πιο συγκεκριµένα, βλέποντας τον Πινόκιο. Θυµάµαι πως έκλαψα από ευτυχία βλέποντάς το. Είχα πάει µ’ έναν κύριο που έκανε κόρτε στη µητέρα µου που ήταν χήρα, και τον ανάγκασα να µείνουµε και στις τρεις προβολές! Γύρισα σπίτι πολύ αργά και η µητέρα µου µου άστραψε δυο χαστούκια! Το κόµικ ήρθε αργότερα, δεν ήταν πολύ ξεκάθαρο στο µυαλό µου. Άλλωστε, είχα ένα τροµακτικό κόµπλεξ κατωτερότητας και είχα την εντύπωση πως δεν θα κάνω ποτέ καριέρα σε κανένα επάγγελµα και πως δεν θα καταφέρω να παντρευτώ και να κάνω παιδιά.

 

-Πώς αποφασίζετε να πάρετε µαθήµατα διαφηµιστικού σχεδίου;

-Πριν το στρατό, δούλευα στο λογιστήριο µιας φαρµακευτικής εταιρίας. Είχα ένα φίλο που σπούδαζε γραφικές τέχνες και µου είπε πως υπήρχαν νυχτερινά µαθήµατα. Η διαφήµιση ήταν ο τοµέας που πλησίαζε περισσότερο στα κόµικς και το κινούµενο σχέδιο, έτσι πήρα µαθήµατα επί δύο χρόνια µε καθηγητή τον Pichard (ο δηµιουργός της «Paulette»).

 

-Σας άρεσε ο χώρος της διαφήµισης;

-Όχι! Αλλά δεν µ' ένοιαζε, γιατί τα µαθήµατα µε τον Pichard ήταν πολύ διασκεδαστικά, µας έδινε συµβουλές χωρίς καµία υπεροψία, ήταν πολύ συµπαθητικός και είχαµε ωραία ατµόσφαιρα. Επιστρέφοντας από το στρατό, συνειδητοποίησα πως έπρεπε να πάρω µια κατεύθυνση. Ο στρατός για έναν άντρα είναι σαν ένας τοίχος. Λες: «Θα δούµε µετά». Και όταν περάσεις τον τοίχο, τότε βρίσκεσαι αντιµέτωπος µε ένα άκαρπο χωράφι που λέγεται ζωή, και πρέπει να το γεµίσεις… Εκείνη την εποχή, ανακαλύπταµε τα αµερικάνικα κόµικς. Διάβαζα πολλά και σιγά σιγά άρχισα να αισθάνοµαι πως υπήρχε µέσα απ’ αυτά µια διέξοδος για µένα, κάτι που µπορούσε να αντικαταστήσει το κινούµενο σχέδιο.

 

-Πώς βρεθήκατε στο πλευρό του Goscinny;

-Δούλεψα πρώτα στο «Vaillant», που ονοµάστηκε µετά «Pif Gadget», και τα πήγα πολύ καλά. Έµεινα τρία χρόνια. Εκεί µπόρεσα να µάθω τα βασικά του επαγγέλµατος. Σιγά σιγά, µε την πείρα, άρχισε να µου περισσεύει χρόνος. Το 1965, το περιοδικό «Pilote» ήταν το σηµείο αναφοράς για όποιον ήθελε να κάνει κόµικς. Τότε παρουσιάστηκα µε έξι σελίδες: Η ιστορία ενός σχεδιαστή που προσπαθεί να βρει µια εξασέλιδη ιστορία και δεν τα καταφέρνει!

 

-Και τότε βρεθήκατε να συνεργάζεστε µε τον Goscinny στα λεγόµενα «Dingodossiers»! Δυσκολεύοµαι να φανταστώ αυτή τη συνεργασία. Έχετε ένα τελείως αριστοφανικό χιούµορ. Πώς ταιριάζει αυτό µε τον σεναριογράφο του Αστερίξ;

-Επικοινωνούσαµε απόλυτα! Ο Goscinny δεν ήταν µόνο αφεντικό και συνεργάτης. Το περιοδικό έγινε η οικογένειά µου. Απλώς, αργότερα µεγάλωσα και πήρα άλλη κατεύθυνση. Αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω πράγµατα που δεν µπορούσα να κάνω στο «Pilote». Ο Goscinny ήταν λίγο σαν πατέρας µου, είχαµε πολύ στενές σχέσεις. Όταν θέλησα να φύγω, αισθάνθηκα παγιδευµένος. Έπαθα νευρικό κλονισµό και έκανα ψυχανάλυση που µε βοήθησε πολύ. Τότε συνεργάστηκα µ’ ένα νέο περιοδικό, «L’ echo des savanes». Στην αρχή θεωρούσα πως αυτά που έκανα για το νέο περιοδικό θα ήταν µόνο αστειάκια για να γελάσουνε οι συγγενείς µου. Παραδόξως, οι µόνοι που δεν τα έβρισκαν αστεία ήταν οι συγγενείς µου! Εκτός από τη µάνα µου, που είχε αρχίσει να τα χάνει και µου έλεγε στα ουγγαρέζικα: «Δεν ντρέπεσαι λιγάκι; Γουρούνι!». Και γελούσε.

 

-Και ο Goscinny τι γνώµη είχε;

-Δεν του άρεσε καθόλου αυτό που έκανα! Κατά κάποιο τρόπο, για να φύγω από το «Pilote»…

 

-Χρειάστηκε να σκοτώσετε τον πατέρα σας….

-Κάτι τέτοιο, ναι…

 

-Τελικά, είστε επαναστάτης;

-Ναι, αλλά δεν το κάνω επίτηδες! Αυτό είναι το χειρότερο! Δεν είχα την εντύπωση πως οι µαλακιούλες που ζωγράφιζα ήταν ιδιαιτέρως επαναστατικές και τολµηρές.

 

-Το λέτε εσείς, που ζωγραφίσατε το δωδεκάθεο, τον Βούδα και το Χριστό ως σπασαρχίδα της παρέας! Αυτό δεν το θεωρείτε τολµηρό;

-Είναι αλήθεια πως εκείνη την εποχή ήταν η µοναδική φορά που είπα στον εαυτό µου: «Το παρατραβάς! Θα πάθεις καµία ζηµιά!». Αλλά δεν έπαθα τίποτα.

 

-Εσείς που δεν είχατε καµία αυτοπεποίθηση, πώς αισθανθήκατε όταν αντιληφθήκατε το µέγεθος της επιτυχίας σας;

-Εµένα το µόνο που µε ενδιέφερε ήταν να κάνω τη δουλειά µου. Θυµάµαι πως τότε πήγαινα βόλτα στο Quartier Latin και µια µέρα, αντιλήφθηκα ότι ο κόσµος µε κοιτούσε γελώντας. Έκανα πολλές καρικατούρες του εαυτού µου και µε αναγνωρίζανε. Τότε, σταµάτησα να πηγαίνω στο quartier Latin! Επίσης, θυµάµαι κάτι καταπληκτικό: Ήµουν στο µετρό και ανέβηκε ένας πιτσιρικάς που κρατούσε το «Pilote». Κάθησε απέναντί µου και πήγε κατευθείαν στις σελίδες µου. Τότε άρχισε να γελάει τρανταχτά, χωρίς να ξέρει πως απέναντί του καθόταν ο δηµιουργός. Ήταν εκπληκτικό! Τέτοιο feedback έχουν συνήθως µόνο οι ηθοποιοί και οι τραγουδιστές, γιατί συναντάνε το κοινό τους όταν είναι στη σκηνή. Γενικώς, όµως, µόλις περνούσε η πρώτη χαρά έλεγα στον εαυτό µου: «Κοίτα τη δουλειά σου και µην ασχολείσαι µε τα υπόλοιπα».

 

-Δουλεύατε σαν τρελός, εφτά µέρες την εβδοµάδα, 10 ώρες τη µέρα. Πώς και τα παρατήσατε; (Το 1985 πούλησε το περιοδικό που είχε ιδρύσει το 1975 µε ένα φίλο, το µυθικό «Fluide Glacial»).

-Η δική µου εξήγηση είναι πως παίζοντας δύο ρόλους, του καλλιτέχνη - διευθυντή και του σκιτσογράφου, µπούχτισα. Την ίδια εποχή πέθανε και η µητέρα µου, και οι φίλοι µου λένε πως αυτό το σοκ µε αποξένωσε από τον κόσµο των κόµικς. Δεν ξέρω… µε ρωτάτε πράγµατα στα οποία δεν µπορώ να δώσω ξεκάθαρη απάντηση.

 

-Το ότι δεν µπορείτε να απαντήσετε, ίσως είναι από µόνο του µια απάντηση…

(Παύση, κοιτάζει αλλού)

 

-Θυµόσαστε τη µέρα που παρατήσατε το σχέδιο;

-Όχι, έγινε σταδιακά… Κάνω ακόµα ένα σωρό πράγµατα. Ποτέ δεν έκατσα σαν µαλάκας µπροστά στην τηλεόραση να βλέπω ποδόσφαιρο. Άλλωστε, σιχαίνοµαι το ποδόσφαιρο...

 

-Ο Francois Schuiten λέει πως αυτό που τον ενοχλεί περισσότερο στους νέους σκιτσογράφους είναι πως τα έργα τους είναι γεµάτα κλισέ. Εσάς πώς σας φαίνεται η νέα γενιά;

-Έχω την εντύπωση πως πάντοτε υπάρχει ένα είδος γέφυρας ανάµεσα σε δύο επαγγελµατικές αναζητήσεις, κι αυτή η γέφυρα είναι τα κλισέ. Συχνά πρέπει κανείς να περάσει απ’ αυτή τη φάση για να πάει παραπέρα. Αλλά υπάρχουν και νέα ρεύµατα, µε σχεδιαστές όπως οι Blutch, Johan Sfar και Larcenet, γεµάτοι έµπνευση και χωρίς κανένα κλισέ.

 

-Αισθάνεστε πως πραγµατοποιήσατε όλα σας τα επαγγελµατικά όνειρα;

-Όσο κι αν είναι κανείς ικανοποιηµένος απ’ αυτά που έκανε, πάντα θα υπάρχει µια νοσταλγία. Σίγουρα µετανιώνω που δεν εξερεύνησα κάποιους τοµείς του επαγγέλµατός µου, και ταυτοχρόνως λυπάµαι που δεν µπόρεσα να γίνω µουσικός. Ήταν από τα όνειρά µου. Όµως, αν είχα κάνει µουσική… σήµερα θα µετάνιωνα που δεν έκανα κόµικς! Είµαστε πάντοτε ανικανοποίητοι.

 

-Για το φινάλε, πείτε µου ποια ήταν η χειρότερη Γαλέρα στην οποία επιβιβαστήκατε ποτέ;

-Σίγουρα πολλές, αλλά έχω πάντα την τάση να λέω στον εαυτό µου πως είναι πολλοί αυτοί που δεν είχαν τη δική µου τύχη στη ζωή. Όµως, νοµίζω πως το µεγαλύτερο λούκι το πέρασα όταν πέθανε το δεύτερό µου παιδί… Αυτό µε τσάκισε… Ξέρετε, σε ένα από τα σκίτσα µου, αρκετά γνωστό, µε µια µαρµότα, αν προσέξει κανείς καλά έχω ζωγραφίσει ένα µικροσκοπικό τάφο. Εκείνη ακριβώς την εποχή «έφυγε» ο Frederic… Αυτό ήταν πολύ σκληρό…

Στο επάγγελµά µου, τράβηξα πολύ κουπί, αλλά ήταν πάνω σε µια γαλέρα στην οποία είχα ανεβεί από µόνος µου, γιατί είχα επιλέξει να δουλέψω σκληρά.

 

Το site του Gotlib είναι: www.marcelgotlib.com

 

 

Αφιέρωμα στη Γαλέρα

 

Δουλειές του στα Ελληνικά:

16/22 #2,3

S.O.S. Χιούμορ #3 - Πορνόπαπος

Ομαδοποίηση Παρά Πέντε Κόμικς / Ars Longa (αποσπάσματα)