Αναζήτηση στην Κοινότητα

Eδώ Έζησε: Η Ιστορία μιας Έξωσης – Μια ιστορία τραγικά επίκαιρη και αναγκαία «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη»- Ελλάδα «Ουτε κόσμος δίχως σπίτια, ούτε σπίτια δίχως κόσμο» Ισπανία Μία από τις πιο επίκαιρες και ουσιώδεις εκδόσεις που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στη χώρα μας είναι το «Έδώ Έζησε: Η Ιστορία μιας Έξωσης» από τις εκδόσεις Angelus Novus. Αυτό το πολύ δυνατό κόμικ, με το σκληρό εξώφυλλο και την ακόμα πιο σκληρή υπόθεση, δεν παίρνει το υλικό του από κάποιο φανταστικό κόσμο, αλλά από τις ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων που από την μια στιγμή στην άλλη έχασαν όχι μόνο το σπίτι τους αλλά και το δικαίωμα να ονειρεύονται. Το Εδώ Εζησε, σε σενάριο του Σεβιγιάνου συγγραφέα Isaac Rosa μπορεί να εστιάζει σε μια φανταστική οικογένεια της Ισπανίας, και να κάνει πρόσωπο της αφήγησης του την νεαρή Αλίθια (πόσο όμορφη είναι η σύμπτωση άραγε με τη δική μας αλήθεια;), ωστόσο δεν περιορίζεται σε μια μονοπρόσωπη ιστορία, ούτε αποτελεί μια μεταφορά οικονομικών όρων σε καρέ, όπως το αξιόλογο Σούπερκραχ. Ανοίγει το βλέμμα του και, έχοντας ένα πρωτογενές υλικό από συνεντεύξεις ανθρώπων που έχασαν από την μια στιγμή στην άλλη το σπίτι τους από τα νύχια κάποιας τράπεζας ή κάποιου κερδοσκοπικού fund, καταφέρνει και δομεί έναν πολύ προσωπικό χάρτη ανθρώπων που υπάρχουν εκεί έξω, υποφέρουν, ζουν και μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον να αντιστέκονται. Συνδέοντας το παρόν με το παρελθόν και με το μέλλον, τόσο σχεδιαστικά και σεναριακά όσο και εννοιολογικά, η πρωταγωνίστρια μαθαίνει για το παρόν της Ισπανίας και το δικό της μέσα από μια σειρά σχέσεων, πρώτα με την λογοτεχνία (εξαιρετική η χρήση των αποσπασμάτων από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ), μετά με έναν άνθρωπο που έχασε την ίδια της ταυτότητα και μετά με ένα κίνημα. Μήπως έτσι δεν γίνεται πάντα άλλωστε; Μόνο μέσα από την έμπνευση και την κατανόηση του παρελθόντος και των προβλημάτων του μπορούμε να αντισταθούμε στο παρόν και να ελπίζουμε για το μέλλον. Βέβαια για την έναρξη της διαδικασίας απαιτείται ένα βίωμα προσωπικό. Έτσι η νεαρή Αλίθια ριζοσπαστικοποιείται μόνο όταν βλέπει με τα ίδια της τα μάτια την πόλη των εξώσεων, τα άδεια σπίτια και τις ιστορίες πόνου που κρύβουν, τις αυτοκτονίες στο άκουσμα του χτυπήματος του κλητήρα, τις ξεριζωμένες ζωές που ζουν σε καταλήψεις και έχουν μόνο την αλληλεγγύη των άλλων για να κρατηθούν… Με λιτά εκφραστικά μέσα, που δε μασάνε τα λόγια τους ούτε καταφεύγουν σε διδακτισμούς και εύκολα κατηγορώ, ο Rosa μας δίνει όχι μία ιστορία, αλλά ένα πλέγμα αφηγημάτων που διαπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται, ενώ ταυτόχρονα στήνει και ένα φασματικό επίπεδο, που τέμνει κάθετα τα πάντα. Μας δίνει τόσο πλοκές προσωπικές όσο και την γενική ιστορία της ιδιοκατοίκησης στην Ισπανία, η οποία αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή ήδη από τα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο. Πιάνει το νήμα όλων των πολιτικών μεθοδεύσεων, των ηθελημένων παραπληροφορήσεων και της κερδοσκοπίας, η οποία πετάει τον κόσμο από του, σαν δύναμη κατοχής στην ίδια χώρα. Παράλληλα μιας εξιστορεί μια ιστορία ενηλικίωσης και περάσματος από το ιδιωτικό άχθος στην δημόσια αρένα, η οποία όμως πλέον διαφωτίζεται από τον αγώνα και την αλληλεγγύη. Η Αλίθια μαθαίνει να ακούει και να μιλά. Και, ταυτόχρονα με όλα αυτά, μια ιστορία του τι θα γινόταν αν… Το ταυτόχρονο είναι χαρακτηριστικό και του σχεδίου της Christiana Bueno. Η καλλιτέχνιδα καταφέρνει με έναν φαινομενικά απλό και απτό τρόπο να συνδυάσει διαφορετικές χρονικότητες μέσα στο ίδιο καρέ, ενώ περνάει με ευκολία από το παρελθόν στο φασματικό παρόν και από εκεί στον ρεαλισμό αυτού που όντως υπάρχει. Επιπλέον, οι λακωνικές γραμμές του σχεδίου, που θυμίζουν επίτηδες αρχιτεκτονικά σχέδια, όπως φανερώνει και η πληθώρα τέτοιων σκίτσων στις σελίδες του graphic novel, όχι μόνο καθιστούν πιο εύληπτη την ιστορία, αλλά και την ενισχύουν. Το συναισθηματικά φορτισμένο σκιτσογράφημα της Christiana Bueno εστιάζει σε ανθρώπους και σπίτια, μέσα στα οποία υπάρχουν σημάδια, όνειρα και ζωές που χάνονται από την μια στιγμή στην άλλη. Συγχρόνως, ο ενιαίος χρωματισμός, ανά χρονική περίοδο, δίνει συνοχή σε μια φαινομενικά μόνο απλή ιστορία. Αξιοσημείωτη είναι και η σημαντική δουλειά της μετάφρασης από την Κορίνα Βασιλοπούλου, η οποία δεν μεταφέρει απλά τους διαλόγους από τα ισπανικά στα ελληνικά, αλλά παρέχει και ένα ολόκληρο πλαίσιο κατανόησης της ιστορίας χωρίς το οποίο η ανάγνωσή της θα ήταν το λιγότερο ελλιπής. Την ίδια στιγμή, η ίδια η έκδοση του Angelus Novus παραπέμπει σε ιστοσελίδες συντονισμών και οργανώσεων που αντιστέκονται στους πλειστηριασμούς σε Ισπανία και Ελλάδα. Γιατί το Εδώ Έζησε δεν αρκείται στο να πάρει υλικό από την πραγματικότητα και να το μεταπλάσει σε Τέχνη. Περισσότερο το ενδιαφέρει να μεταπλάσει, μέσα από την Τέχνη, την ίδια την πραγματικότητα, κάτι που μόνο μέσω της αντίστασης μπορεί να γίνει. Το Έδώ Έζησε δεν είναι ένα απαισιόδοξο έργο. Είναι έντονα συναισθηματικό, πολύ ανθρώπινο και, ενώ δεν έχει ψευδαισθήσεις για το πόσο δύσκολο είναι το παρόν, καταφέρνει και χαμογελά για το μέλλον. Όχι γιατί θα είναι εύκολο, αλλά γιατί βλέπει πως μέσα στα χαλάσματα των εξώσεων, έχει φυτρώσει το λουλούδι της αντίστασης από τα κάτω. Πηγή

Πλειστηριασμοί, εξώσεις και συλλογική αντίσταση Ο βραβευμένος Ισπανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Isaac Rosa αφηγείται με το εξαιρετικά σχεδιασμένο από την Cristina Bueno graphic novel του «Εδώ έζησε» (εκδ. Angelus Novus) μια επώδυνη αλλά ελπιδοφόρα ιστορία έξωσης. Της Ελένης Κορόβηλα Με ηρωίδα την 14χρονη Αλίθια παρακολουθούμε την ακτινογραφία μιας κοινωνίας που λυγίζει υπό το βάρος λανθασμένων επιλογών, παραπλανητικών προσταγμάτων, κατάρρευσης της οικονομίας και εκτίναξης της ανεργίας, αλλά και από την επικράτηση ενστίκτων επιβίωσης που αποξενώνουν γείτονες, συγκάτοικους, συναδέλφους, φίλους και συγγενείς. Το φως προβάλει με την έκφραση αλληλεγγύης κατά τη συνάντηση και συμπόρευση διαφορετικών τμημάτων της κοινωνίας. Το νεαρό κορίτσι έχει να αντιμετωπίσει τον χωρισμό των γονιών της, την αναγκαστική μετακόμιση/αναδίπλωση σε έναν πιο συνετό τρόπο ζωής και ταυτόχρονα την εφηβεία. Μετά τον χωρισμό των γονιών της, η μοναχοκόρη Αλίθια μετακομίζει με τη μητέρα της από την άνετη μονοκατοικία με κήπο όπου οι γονείς της είχαν στεγάσει προ κρίσης την οικογενειακή τους ευτυχία, σε ένα διαμέρισμα που αγοράστηκε σε τιμή ευκαιρίας από πλειστηριασμό. Αναζητώντας τα αίτια της εχθρότητας των νέων τους γειτόνων, η Αλίθια ανακαλύπτει την τραγωδία χιλιάδων οικογενειών που έχασαν τα σπίτια τους μη μπορώντας να ανταποκριθούν στον στραγγαλιστικό τραπεζικό δανεισμό τον οποίο ανέλαβαν υπό συνθήκες σαθρής ευμάρειας. Μαζί με τα άδεια σπίτια, άνθρωποι απώλεσαν προσωρινά ή και ανεπιστρεπτί την κοινωνική τους υπόσταση, κι εν τέλει την αξιοπρέπειά τους. Έγιναν φαντάσματα της περασμένης τους ζωής που περιπλανώνται αδιάκοπα χωρίς να καταφέρνουν να βρουν τη θέση τους στη νέα κατάσταση. Τέτοια «φαντάσματα» θέλει να αποκαταστήσει η ηρωίδα του Ρόσα. Βιώνοντας το αίσθημα της εκδίωξης από τον δικό της παράδεισο και με οδηγό ένα εφηβικό ημερολόγιο, παραπομπή στο διασημότερο ημερολόγιο στην ιστορία της λογοτεχνίας, αυτό της Άννας Φρανκ, η Αλίθια συνδυάζει τα κομμάτια του παζλ της νέας πραγματικότητας και επιλέγει τη δική της θέση σε μια κοινωνία σε αναβρασμό. Στις αναζητήσεις της παίρνει το μάθημα πως δεν είναι η λύπηση για τα θύματα που θα απαλύνει τον πόνο αλλά η συλλογική δράση. Σε αυτή την προσπάθειά της για αποκατάσταση της μνήμης εκείνων που με βίαιο τρόπο σπρώχτηκαν εκτός κοινωνίας εντοπίζονται αναλογίες με προσπάθειες επαναφοράς στην επιφάνεια της μνήμης των ατομικών ιστοριών θυμάτων διωγμών και αφανισμού, όπως των Εβραίων από τους ναζί. Η 14χρονη Αλίθια δεν θα σταματήσει πριν ανασυνθέσει όλα τα κομμάτια της ιστορίας της ηλικιωμένης Κάρμεν, προηγούμενης ενοίκου της νέας της κατοικίας, καταλήγοντας στην αποκατάστασή της μέσω μιας επιτοίχιας πλάκας, υπόμνηση της τραγωδίας. Η περίπτωση της Ισπανίας Το οικονομικό θαύμα της χώρας βασίστηκε εν πολλοίς στην άνθιση της οικοδομικής δραστηριότητας και την αλλαγή του μοντέλου στεγαστικής πολιτικής που επί καθεστώτος Φράνκο από την δεκαετία του '70 άρχισε να προωθεί την ιδιοκατοίκηση έναντι της επιδοτούμενης κοινωνικής κατοικίας. Οι τράπεζες διαδραμάτισαν τον δικό τους μοιραίο ρόλο χρηματοδοτώντας την αγορά κατοικίας με έως και το 100% της αξίας του ακινήτου. Η φούσκα κορυφώθηκε τη δεκαετία 1997-2007, στο τέλος της οποίας «έσκασε» με οδυνηρές συνέπειες για τους έως τότε ανυποψίαστους, στην πλειονότητά τους, δανειολήπτες. Από το 2008 οι εικόνες ντροπής με ανθρώπους να σύρονται έξω από τα σπίτια τους πολλαπλασιάστηκαν. Η απουσία νομοθετικού πλαισίου προστασίας και η είσοδος της Ισπανίας στη μνημονιακή εποχή οδήγησαν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις αστυνομικής βίας. Πάνω από 600 χιλιάδες εξώσεις μέσα σε μια δεκαετία γιγάντωσαν το ακτιβιστικό κίνημα κατά των εξώσεων που έδωσε επιτυχημένες μάχες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και ανέδειξε νέα πρόσωπα στην πολιτική, όπως η νυν δήμαρχος της Βαρκελώνης Άντα Κολάου. Η ανάγνωση του Ισαάκ Ρόσα Η ελπίδα έρχεται (πάντα) από το μέλλον. Ο 44χρονος Ρόσα παίρνει θέση όχι καταδικάζοντας στο πυρ το εξώτερο τις «κακές τράπεζες» και τους ανάλγητους πολιτικούς ή κανακεύοντας τους αθώους πολίτες αλλά μιλώντας για το βίωμα και το πώς επιδρά και μεταστρέφει τις κοινωνίες. Για τη βαθιά, ανοιχτή πληγή που καταλήγει να στερεί όχι μόνο το δικαίωμα στη στέγη αλλά και στην ίδια την ταυτότητα. Στο βιβλίο του Ρόσα, η έφηβη ηρωίδα διαμορφώνει προσωπική αντίληψη για την κοινωνική πραγματικότητα εκκινούμενη από τη διάθεσή της να αποκαταστήσει το παρελθόν και τελικά να βάλει σε τάξη το δικό της μέλλον. Μέσα από αυτή τη διαδικασία γνωρίζει με ποιους τρόπους σε συνθήκες κοινωνικών ανατροπών και ανακατατάξεων μπορεί να αναπτυχθεί ιαματική συλλογική δράση που όχι σπάνια αποδεικνύεται και αποτελεσματική. Συνελεύσεις, δίκτυα πολιτών, συλλογικότητες που προσφέρουν νομική, υλική και ψυχολογική υποστήριξη γίνονται οι πόλοι του αγώνα για την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Τα σπίτια στις περισσότερες περιπτώσεις χάνονται οριστικά, όμως αποκαθίσταται, έστω εν μέρει, η κοινωνική συνοχή και ανακτάται από τον «φταίχτη/θύμα» του συστήματος η ταυτότητά του. Πηγή Άλλο ένα άρθρο για το κόμικ

Όταν επικρατεί ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός με όχημά του την κυνική οικονομία σε μια ζούγκλα που επιβιώνουν μόνο οι οικονομικά ισχυροί, οι εξώσεις και οι πλειστηριασμοί οικιών είναι φυσικό επακόλουθο. Αλλά οι υπόλοιποι δεν το βάζουν κάτω. Οργανώνονται, αντιστέκονται και διεκδικούν. Σε αυτούς αναφέρεται το συγκινητικό και βαθιά τρυφερό «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης» των Isaac Rosa και Cristina Bueno. «Λάθος μέρα διάλεξες για να κάνεις το ντεμπούτο σου ως ακτιβίστρια. Θα είναι ζόρικα τα πράγματα. Είναι η δεύτερη απόπειρα κι είναι στη μέση και τοκογλύφοι. Οικογένεια με πέντε παιδιά. Το ένα, μόλις λίγων εβδομάδων. Το σπίτι είναι το μικρότερο από τα προβλήματά τους. Και τα πνεύματα είναι τεταμένα γιατί χθες είχαμε κι άλλη έξωση και δεν μπορέσαμε να την εμποδίσουμε. Ήταν ένα από τα διαμερίσματα που πούλησε η δημοτική επιχείρηση…», εξηγεί ο νεαρός διαδηλωτής στη μικρή Αλίθια που έχασε το σπίτι της λόγω έξωσης. Κι αυτή, έχοντας πλέον καταλάβει πώς λειτουργεί το απάνθρωπο σύστημα των εξώσεων και των πλειστηριασμών, συμπληρώνει: «…Σε ένα κερδοσκοπικό κεφάλαιο, σωστά;». Φυσικά, η απάντηση είναι καταφατική. Σε έναν κερδοσκοπικό οργανισμό που προετοίμασε την κατάσταση, κερδοσκόπησε ήδη, προστατεύεται από αστυνομία, κράτος και κυβερνήσεις και τώρα εξακολουθεί να κερδοσκοπεί εκμεταλλευόμενος τη φτώχεια, την ανεργία, την ανέχεια και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές στη Νότια Ευρώπη. Το «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης» (εκδόσεις Angelus Novus, μετάφραση: Κορίνα Βασιλοπούλου) περιγράφει μια περίπτωση έξωσης. Ίδια κι απαράλλαχτη με κάθε άλλη. Αφορά μεν την Ισπανία αλλά θα μπορούσε να έχει συμβεί στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, ακόμα και στις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια, έχει συμβεί. Συμβαίνει τώρα. Ο ξεδιάντροπος καπιταλισμός (πλεονασμός μια και δεν υπάρχει εκλεπτυσμένος) λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρο τον κόσμο. Η στεγαστική κρίση, όμως, χτύπησε και χτυπά με ιδιαίτερη σφοδρότητα τους πιο αδύναμους κρίκους του, τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Ο Σεβιγιάνος συγγραφέας Ισαάκ Ρόσα (στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του «Το μάταιο χθες» από τις εκδόσεις Πόλις) μπορεί να παρακολουθεί μια συγκεκριμένη αλλά φανταστική οικογένεια στην Ισπανία με κεντρική πρωταγωνίστρια μια μικρή μαθήτρια, αλλά κάθε έξωση κρύβει το ίδιο δράμα, τον ίδιο πόνο, την ίδια απογοήτευση. Αλλά και την ίδια οργή. Μια οργή που μπορεί να μετουσιωθεί σε συλλογική δράση και αντίσταση με θαυμαστά αποτελέσματα που έχουμε δει τον τελευταίο καιρό και στην Ελλάδα από τα μαζικά κινήματα ενάντια στους πλειστηριασμούς και τις εξώσεις. «Αυτό το βιβλίο είναι συλλογικό γιατί έχει πίσω του πολλές ιστορίες, βιώματα και αγώνες, χωρίς τα οποία δεν θα είχε υπάρξει ποτέ. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους εκείνους που μας αφηγήθηκαν τις εμπειρίες τους και μας δέχτηκαν εγκάρδια στις συνελεύσεις τους: αξιοθαύμαστες γυναίκες και άντρες από το Γραφείο Αμοιβαίας Βοήθειας του Manoteras, την Επιτροπή Κατοικίας της Λαϊκής Συνέλευσης της 15ης Μάη του Τετουάν, την ΠΘΥ του Βαγέκας, την ΠΘΥ Βαρκελώνης και το μπλοκ της La Bordeta. Έχουμε να μάθουμε πολλά ακόμα. Όμως, οι ώρες που περάσαμε μαζί τους ήταν ένα αξέχαστο μάθημα, το οποίο συνιστούμε σε όλους τους αναγνώστες. Ναι, μπορούμε!», σημειώνει ο Ρόσα στο επιλογικό του σημείωμα. Αυτή τη συσσωρευμένη εμπειρία από τα κινήματα έχει μεταφέρει με απόλυτη επιτυχία σε ένα βιβλίο που εκτός από επεξηγηματικό της κατάστασης είναι –και αυτό είναι σημαντικότερο– μια σπουδαία ιστορία δοσμένη με ευαισθησία. Χωρίς να καταφεύγει σε μελό διδάγματα και εύκολες λύσεις συγκινησιακού τύπου, αλλά επιλέγοντας να προτείνει, έμμεσα και με σαφήνεια, τη μαζική δράση και την αλληλεγγύη. Σε όλα αυτά τον βοηθούν τα πολύ γλυκά, δίχρωμα σχέδια της Καταλανής δημιουργού κόμικς Κριστίνα Μπουένο που αποδίδει με ζεστασιά και ανθρωπιά τους πρωταγωνιστές αλλά και τους αγωνιστές που τους συμπαραστέκονται, δίνοντας παράλληλα πολλά συμπληρωματικά στοιχεία, όπως χάρτες περιοχών, μεγάλες όψεις και κατόψεις κτιρίων, σελίδες νεανικών ημερολογίων κ.λ.π., που όλα μαζί συνθέτουν ένα συναρπαστικό και συνάμα πολιτικά στρατευμένο βιβλίο με την πλευρά της ανθρωπιάς και της λογικής. Στην ελληνική έκδοση, είναι εξαιρετικά χρήσιμες και διευκρινιστικές οι σημειώσεις της μεταφράστριας στο τέλος του βιβλίου. Στην πρώτη από αυτές, η Κορίνα Βασιλοπούλου αναφέρει: «Στην Ισπανία δεν υπήρχε κανένας νόμος για την προστασία των δανειοληπτών. Τα πάντα ήταν φτιαγμένα στα μέτρα των τραπεζών, οι οποίες μοίραζαν αφειδώς στεγαστικά δάνεια, συνήθως στο 100% της αγοραστικής αξίας του ακινήτου, προκειμένου να στηρίξουν την οικοδομική φούσκα. Σε κάποιες περιπτώσεις –ανάλογα με το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα– η τράπεζα μπορούσε να προχωρήσει σε εντολή κατάσχεσης, ακόμα και για τη μη καταβολή μόλις δύο δόσεων του δανείου. Αλλά ο Γολγοθάς των δανειοληπτών δεν τελείωνε με την κατάσχεση και την έξωση, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες. Οι τράπεζες απαιτούσαν να εισπράξουν επιπλέον τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης και τη νέα, χαμηλότερη αγοραστική αξία του ακινήτου. Οι επόμενοι στόχοι τους ήταν οι εγγυητές, τις περισσότερες φορές στενοί συγγενείς των δανειοληπτών». Στο πλαίσιο της παρεμπόδισης εκ μέρους των κινημάτων αυτής της ελεεινής και ασύδοτης τακτικής των τραπεζών, την ίδια στιγμή που οι υπεύθυνοί τους ισχυρίζονταν ότι «εμείς είμαστε απλώς υπάλληλοι», υπό την ανοχή, αν όχι και την παρότρυνση, των κυβερνήσεων, εντάσσεται το «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης». Και στο ίδιο πλαίσιο, οι δημιουργοί του βιβλίου σε διεθνές και ισπανικό επίπεδο αλλά και οι υπεύθυνοι της ελληνικής έκδοσης σε ελληνικό επίπεδο, προτείνουν ηλεκτρονικές διευθύνσεις, πλατφόρμες και φορείς που δραστηριοποιούνται στην υπεράσπιση των δανειοληπτών και στον αγώνα για το δικαίωμα στη στέγαση. Με προοπτική οι τίτλοι αντίστοιχων βιβλίων στο μέλλον να μην αναφέρονται σε παρελθόντα χρόνο αλλά σε ενεστώτα και μέλλοντα. Και το σχετικό link...