Αναζήτηση στην Κοινότητα

Γνωστός για το βραβευμένο με Πούλιτζερ κόμικς «Maus», ο συγγραφέας και graphic novel artist είχε μια πολυάσχολη χρονιά, αφού το βιβλίο του απαγορεύτηκε και πυροδότησε μια νέα συζήτηση σχετικά με την εξυγίανση της ιστορίας. Ειλικρινά, είναι έτοιμος να επιστρέψει στη δουλειά του. Ένα πρόσφατο απόγευμα, ο Αρτ Σπίγκελμαν καθόταν στο σαλόνι του διαμερίσματός του στο Σόχο, καπνίζοντας ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο που φοράει στο λαιμό του, στερεωμένο σε μια θήκη για στυλό, ώστε να μην το χάσει. «Πάντα χάνω πράγματα» εξηγεί στην Αλεξάντρα Άλτερ των New York Times. Αισθανόταν πιο αποπροσανατολισμένος από ότι συνήθως, αφού μόλις είχε επιστρέψει στο σπίτι του μετά από αρκετές εβδομάδες στο δρόμο – ένα ταξίδι δύο εβδομάδων στο Νότο με το γιο του, Ντας – μια ερευνητική εκδρομή σε ένα μουσείο κόμικς στο Κολόμπους του Οχάιο για ένα νέο έργο – και μια στάση στο Σινσινάτι για να παραστεί σε μνημόσυνο του σκιτσογράφου Τζάστιν Γκριν, στενού του φίλου και μέντορα. Το περιπετειώδες ταξίδι επιστέγασε μια σημαδιακή και χαοτική χρονιά για τον Σπίγκελμαν, τον εμβληματικό σκιτσογράφο, ο οποίος βρέθηκε στο επίκεντρο μιας εθνικής συζήτησης για τη λογοκρισία και τον αυξανόμενο αντισημιτισμό, αφού μια σχολική περιφέρεια του Τενεσί απαγόρευσε τον Ιανουάριο το βραβευμένο με Πούλιτζερ μυθιστόρημά του «Maus» από τις σχολικές αίθουσες. Βωμολοχία και γυμνό στο κείμενο Έκτοτε, ο Σπίγκελμαν έχει κληθεί ξανά και ξανά να υπερασπιστεί και να υπερασπιστεί το έργο του. Έχει δώσει αμέτρητες συνεντεύξεις, ομιλίες και διαδικτυακά σεμινάρια, συμπεριλαμβανομένης μιας συνάντησης στο Zoom με τους κατοίκους της κομητείας του Τενεσί όπου το «Maus» αφαιρέθηκε μετά από αντιρρήσεις γονέων για τις διάσπαρτες περιπτώσεις βωμολοχίας και γυμνού στο κείμενο. Έχει υποστηρίξει επανειλημμένα ότι η απαγόρευση αφορά πολύ περισσότερα από το «Maus», στο οποίο περιγράφει λεπτομερώς την εμπειρία των γονέων του κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, απεικονίζοντας τους Εβραίους ως ποντίκια και τους Ναζί ως γάτες. Για τον Σπίγκελμαν, η απόφαση να αφαιρεθεί το «Maus» από τα σχολεία αντανακλά μια πιο ύπουλη εκστρατεία εξυγίανσης ενοχλητικών κεφαλαίων της ιστορίας, με το πρόσχημα της «προστασίας» των παιδιών. «Θέλουν ένα πιο ευγενικό, πιο απαλό, πιο χνουδωτό Ολοκαύτωμα» είπε Κατά ειρωνικό τρόπο, η απαγόρευση έφερε πλήθος νέων αναγνωστών στο έργο του και υπογράμμισε τη συνεχιζόμενη επικαιρότητά του, σε μια στιγμή αυξημένου φόβου για την αναζωπύρωση του αντισημιτισμού, του φασισμού και των λευκών εθνικιστικών κινημάτων. Το «Maus» εκτοξεύτηκε στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ και πούλησε 665.000 αντίτυπα φέτος, υπερτριπλάσια των πωλήσεων του 2021. Αλλά η ανανεωμένη προσοχή ήταν επίσης εξαντλητική και του άφησε λίγο χρόνο ή ενέργεια για την τέχνη του, δήλωσε ο Σπίγκελμαν, ο οποίος δεν ήθελε ποτέ να γίνει εκπρόσωπος της μνήμης του Ολοκαυτώματος και προτιμούσε να σχεδιάζει στο τετράδιό του. «Ήταν μια άγρια χρονιά» είπε και πρόσθεσε: «Τελείωσα». Το βραβείο Πούλιτζερ το 1992 Φυσικά, ο Σπίγκελμαν δεν είναι ασυνήθιστος στα φώτα της δημοσιότητας. Η φήμη τον ακολουθεί από τότε που το «Maus» κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 1992, αποτελώντας το πρώτο κόμικ που κέρδισε το βραβείο, και μεταμόρφωσε το μέσο, αποδεικνύοντας ότι τα κόμικς μπορούν να αποτελέσουν μορφή υψηλής τέχνης και λογοτεχνίας. Πούλησε έξι εκατομμύρια αντίτυπα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτελώντας βασικό συστατικό των σχολικών προγραμμάτων και κλασικό έργο της λογοτεχνίας του Ολοκαυτώματος. Παρόλα αυτά, τον τελευταίο χρόνο, ο Σπίγκελμαν είχε ιδιαίτερα μεγάλη ζήτηση. Τον Νοέμβριο, το Εθνικό Ίδρυμα Βιβλίου απένειμε στον Σπίγκελμαν μετάλλιο για τη διακεκριμένη συμβολή του στα αμερικανικά γράμματα. Αυτό το φθινόπωρο, κυκλοφόρησε από την Pantheon μια νέα συλλογή δοκιμίων και κριτικών για το «Maus» και τη διαρκή απήχησή του, με τίτλο «Maus Now». Και προς μεγάλη χαρά του Spiegelman, η Pantheon μόλις επανεκτύπωσε μια νέα έκδοση του «Breakdowns», μιας ανθολογίας του πρώιμου έργου του, το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1978 και δεν έτυχε ποτέ μεγάλης προσοχής εκτός των ακαδημαϊκών και σκληροπυρηνικών κύκλων σκιτσογράφων. «Υπάρχει μια μικρή ομάδα ανθρώπων που διαβάζουν πραγματικά κόμικς και γνωρίζουν τι κάνω» δήλωσε ο Σπίγκελμαν. «Αλλά ως επί το πλείστον, το ‘Maus’ είναι σαν ένας γιγάντιος ουρανοξύστης». Με τη συμβία του Φρανσουάζ Μουλί Οι συγκεντρωμένες εικόνες, οι οποίες περιλαμβάνουν τα κόμικς του από τη δεκαετία του 1970 και μεταγενέστερα έργα του από τη δεκαετία του 2000, προσφέρουν μια γεύση από το εύρος του Σπίγκελμαν ως εικονογράφου και το εύρος των επιρροών του. Τα σχέδια περιλαμβάνουν gag comics, ένα αστυνομικό σίριαλ με κυβιστικές τάσεις και μερικές εικόνες που εκτρέπονται προς τη σκληρή πορνογραφία. Η ανθολογία περιλαμβάνει επίσης οικεία, συναισθηματικά σχέδια που αποτυπώνουν την καταστροφή του μετά την αυτοκτονία της μητέρας του και αποκαλύπτουν πώς εσωτερικεύει το παρατεταμένο τραύμα των γονιών του. «Εδώ είναι που βρήκα τη δική μου φωνή» δήλωσε ο Σπίγκελμαν για το έργο στο «Breakdowns». «Ανακάλυψα έδαφος που ήταν πραγματικά δικό μου». Τεράστιος και παραγκωνισμένος Στενοί μελετητές και θαυμαστές του έργου του Σπίγκελμαν θεωρούν το «Breakdowns» ως ένα είδος στήλης της Ροζέτας που προσφέρει ένα βασικό κλειδί για το περίπλοκο και ποικίλο οπτικό του ιδίωμα, αποκαλύπτοντας την τεράστια και συχνά παραγνωρισμένη γκάμα του ως καλλιτέχνη. «Σε ένα επίπεδο, είναι ένα βαθιά φορμαλιστικό βιβλίο που δείχνει πόσο αντι-αφηγηματικά μπορεί να είναι τα κόμικς, με αυτή την πρωτοποριακή πειραματική γλώσσα που εξερευνά η Τέχνη» δήλωσε η Χίλαρι Χουτ, καθηγήτρια Αγγλικών, Τέχνης και Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Northeastern, η οποία επιμελήθηκε το «Maus Now» και έχει μελετήσει το έργο του Σπίγκελμαν εδώ και χρόνια. «Είναι επίσης απίστευτα προσωπικό». «Η επανέκδοση ήταν ήδη στα σκαριά πολύ πριν από την απαγόρευση του «Maus», αλλά η χρονική στιγμή αποδείχθηκε τυχαία», δήλωσε η Λίζα Λούκας, εκδότρια της Pantheon. «Η επανέκδοση του «Breakdowns» συνέπεσε με μια στιγμή κατά την οποία η σημασία της εξαιρετικής καριέρας του Αρτ Σπίγκελμαν έγινε τόσο βαθιά εμφανής στον πολιτισμό» έγραψε η Λούκας σε ένα email. «Δεδομένης της αυξημένης προσοχής στο έργο και την καριέρα του, είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι τόσοι πολλοί νέοι αναγνώστες θα μάθουν για τη συμβολή του Αρτ στα κόμικς». Με μία καθηγητική συμπεριφορά Ο 74χρονος Σπίγκελμαν μιλάει απαλά και με ακρίβεια και έχει μια συγκρατημένη, καθηγητική συμπεριφορά που μπορεί να φαίνεται αντίθετη με ορισμένα από τα παραβατικά πρώιμα κόμικς του, τα οποία μπορεί να είναι υπερσεξουαλικά ή γκροτέσκα νοσηρά. Αυτό το ψυχρό απόγευμα του Δεκεμβρίου, καθισμένος στο γεμάτο τέχνη και βιβλία διαμέρισμα όπου ζει με τη σύζυγό του και δημιουργική του συνεργάτιδα, την καλλιτεχνική συντάκτρια του New Yorker Φρανσουάζ Μουλί, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Τότε είχαν ένα τυπογραφείο στο σαλόνι τους όπου συνέθεταν τις εκδόσεις του Raw, ενός εκλεκτικού, εναλλακτικού περιοδικού κόμικς που δημοσίευε φωστήρες όπως ο Ρόμπερτ Κραμπ, ο Ρίτσαρντ ΜακΓουάιερ, ο Κρις Γουέαε και ο Τζάστιν Γκριν, ο οποίος ήταν ένα από τα είδωλα του Σπίγκελμαν. Ο Γκριν ήταν εκείνος που του έδειξε ότι «αυτό το εξομολογητικό, αυτοβιογραφικό, οικείο, ανείπωτο υλικό είναι απολύτως καλό περιεχόμενο για κόμικς» είπε ο Σπίγκελμαν. «Δεν είναι μόνο ‘Κάνε ένα αστείο’ ή, ‘Πες μια φανταστική ιστορία'», συνέχισε. «Αυτό ήταν σαν, ‘Τι συμβαίνει στο μυαλό κάποιου και πώς μπορείς να το εκφράσεις;’». Η underground σκηνή των κόμικς της δεκαετίας του 1960 Ως αγόρι που μεγάλωνε στο Κουίνς, ο Σπίγκελμαν βασανιζόταν από την αίσθηση ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει, δεδομένου ότι οι γονείς του γλίτωσαν παρά τρίχα από τα στρατόπεδα θανάτου, και βρήκε καταφύγιο στο ανατρεπτικό χιούμορ και την άγρια τέχνη του περιοδικού Mad και άλλων κόμικς. Άρχισε να ζωγραφίζει νωρίς με αφορμή τα παιχνίδια ζωγραφικής που έπαιζε με τη μητέρα του, μια παιχνιδιάρικη πλευρά της που αποτυπώνει στο «Breakdowns». Όταν ήταν μόλις 13 ετών δημοσίευσε ένα κόμικ σε μια εβδομαδιαία εφημερίδα του Κουίνς, η οποία αργότερα τον προσέλαβε ως ελεύθερο επαγγελματία. Το 1966 βρήκε δουλειά στην Topps Chewing Gum, σχεδιάζοντας αυτοκόλλητα και πρωτότυπες κάρτες. Η εταιρεία επιχορήγησε την καριέρα του για 20 χρόνια, δίνοντάς του ένα σταθερό εισόδημα, ενώ πειραματιζόταν με πιο ακραία και λιγότερο εμπορικά κόμικς. Ο Σπίγκελμαν διαμορφώθηκε από την underground σκηνή των κόμικς της δεκαετίας του 1960 και έγινε μέλος ορισμένων περιοδικών της εποχής, τα οποία διακινούσαν γελοιογραφίες για ναρκωτικά, σεξ και διεστραμμένες ιστορίες του είδους. Έφτασε σε ένα σημείο καμπής στην καριέρα και τη ζωή του στα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν νοσηλεύτηκε μετά από ψυχικό κλονισμό, τον έδιωξαν από το κολέγιο και τον συνέτριψε η αυτοκτονία της μητέρας του. Τον ενδιέφερε να αναμειγνύει την υψηλή και τη χαμηλή τέχνη και να διευρύνει τα όρια της αφήγησης στα κόμικς, εξερευνώντας πώς ο χρόνος και ο χώρος θα μπορούσαν να συμπιεστούν ή να τεντωθούν σε μια σειρά εικόνων και πώς οι εσωτερικές εμπειρίες και η μνήμη θα μπορούσαν να απεικονιστούν στη σελίδα. «Για μένα, το να μπορώ να φέρω το λεξιλόγιο από την Γερτρούδη Στάιν Στάιν και τον Τζέιμς Τζόις μέχρι τον Πικάσο και άλλες πιο τυπικές πτυχές της δημιουργίας εικόνων, μου άνοιξε πολύ νέα πεδία» δήλωσε ο Σπίγκελμαν. «Για να κάνω το «Maus», όλα όσα έμαθα εδώ έγιναν νέο λεξιλόγιο για μένα». Αγάπη και υπερηφάνεια Το 1972 ο Σπίγκελμαν σχεδίασε ένα τρισέλιδο κόμικ που αργότερα εξελίχθηκε στο «Maus». Αρχίζει με τον Σπίγκελμαν, ως νεαρό ποντίκι, στο κρεβάτι, καθώς ο πατέρας του τον σκεπάζει και του διηγείται την ιστορία του πώς συνελήφθη στην Πολωνία από τους Ναζί και στάλθηκε στο Άουσβιτς. Χρησιμοποιώντας πρόσωπα ζώων στη θέση των ανθρώπων του έδωσε αρκετή απόσταση για να αφηγηθεί την ιστορία. «Για μένα, ήταν ισχυρό μόνο και μόνο επειδή μου επέτρεψε να ασχοληθώ με το υλικό βάζοντας μια μάσκα στους ανθρώπους» είπε. «Με το να το ξαναζήσω λεπτομερώς, όσο καλύτερα μπορούσα, στιγμή προς στιγμή – μου επέτρεψε τουλάχιστον να έρθω σε επαφή με κάτι που διαφορετικά ήταν μόνο μια σκοτεινή σκιά». Ο Σπίγκελμαν εργάστηκε για το «Maus» επί 13 χρόνια. Διογκώθηκε σε πάνω από 300 σελίδες και αφηγείται την ιστορία του πώς ο πατέρας και η μητέρα του, ο Βλάντεκ και η Άνια, επέζησαν από αδιανόητες φρικαλεότητες σε ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, συνυφασμένη με την αφήγηση της δικής του εμπειρίας ως σκιτσογράφου, καταγράφοντας συνομιλίες με τον πατέρα του και στοχεύοντας να αποτυπώσει το ανείπωτο σε εικόνες. Το πρώτο κεφάλαιο τυπώθηκε το 1980 στο Raw, όπου και δημοσιεύτηκε σε συνέχειες την επόμενη δεκαετία. Όταν ο Σπίγκελμαν προσπάθησε να βρει εκδότη για την έκδοση του βιβλίου, το χειρόγραφο απορρίφθηκε ευρέως μέχρι που το ανέλαβε η Pantheon. Δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα γινόταν ένα τέτοιο πολιτιστικό και ιστορικό μεγαθήριο, ή ότι δεκαετίες αργότερα θα γινόταν «τροφή για κανόνια στους πολιτιστικούς πολέμους» όπως το έθεσε ο ίδιος. Το «Maus» έχει από καιρό αποτελέσει πόλο έλξης για διαμάχες «Το μόνο άτομο στο οποίο ήθελα να διδάξω κάτι ήταν ο εαυτός μου. Ήθελα να μάθω πώς γεννήθηκα, όταν και οι δύο γονείς μου έπρεπε να δολοφονηθούν πριν συλληφθώ. Αυτό ήταν ένα πολύπλοκο σχέδιο, να ανακατασκευάσω για τον εαυτό μου τι ήταν αυτή η ιστορία για εκείνους» είπε. Το «Maus» έχει από καιρό αποτελέσει πόλο έλξης για διαμάχες. Οι επικριτές προσέβαλαν τη χρήση εικόνων ζώων για τη διερεύνηση ενός τόσο σοβαρού θέματος, ενώ ορισμένοι είπαν ότι ήταν διπλά προσβλητικό το γεγονός ότι ο Σπίγκελμαν ζωγράφισε τους Εβραίους ως ποντίκια, δεδομένου ότι η ναζιστική προπαγάνδα συνέκρινε τους Εβραίους με παράσιτα – πράγμα που ήταν ακριβώς το ζητούμενο του Σπίγκελμαν. Το βιβλίο απαγορεύτηκε στη Ρωσία λόγω της εικόνας με τη σβάστικα στο εξώφυλλο. Όταν εκδόθηκε στην Πολωνία το 2001, διαδηλωτές οι οποίοι εξοργίστηκαν που ο Σπίγκελμαν απεικόνιζε τους Πολωνούς εθνικούς ως γουρούνια, έκαψαν αντίτυπα του βιβλίου. Στη Γερμανία, ένας δημοσιογράφος ρώτησε τον Σπίγκελμαν αν ένα σκίτσο για το Άουσβιτς ήταν κακόγουστο. «Όχι, νομίζω ότι το Άουσβιτς ήταν κακόγουστο» απάντησε ο Σπίγκελμαν. Στα χρόνια που ακολούθησαν την κυκλοφορία του βιβλίου, αισθάνθηκε συχνά καταπιεσμένος από το μέγεθος της επιτυχίας του βιβλίου, η οποία επισκίασε όλο το υπόλοιπο έργο του. «Από τότε που έγινε το ‘Maus’, έχω να αντιμετωπίσω ένα ποντίκι 500 κιλών που με κυνηγάει» είπε. Ο Σπίγκελμαν ελπίζει ότι η αναβίωση των «Breakdowns» θα μπορούσε να εισαγάγει τους αναγνώστες που γνωρίζουν μόνο το «Maus» σε ένα μεγαλύτερο εύρος του έργου του. Κοιτάζοντας πίσω στον καλλιτέχνη που ήταν όταν ζωγράφιζε τα έργα στο «Breakdowns», ο ίδιος ο Σπίγκελμαν αισθάνεται ένα μείγμα αγάπης και υπερηφάνειας, για όσα ξεπέρασε και για όσα μπόρεσε να δημιουργήσει. «Τον θαυμάζω αυτόν τον τύπο» είπε χαμογελώντας. «Ναι, είχα πάρει φωτιά τότε». * Το άρθρο δημοσιεύθηκε στους nytimes.com Και το σχετικό link...

Οι σκιώδεις Δίδυμοι Πύργοι του Art Spiegelman Η μοναξιά του καλλιτέχνη σε έναν κόσμο εχθρικό, ξένο και πάντα ίδιο Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Γράφτηκαν τόσα πολλά για τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 που νομίζει κανείς πως το θέμα καλύφθηκε πλήρως. Οι ερμηνείες που δόθηκαν από τους κυρίαρχους κύκλους ήταν πάντα βολικές για την αμερικανική κυβέρνηση. Ετσι ακολούθησε μια μακρά σιωπή κατά τη διάρκεια της οποίας οι ΗΠΑ εισέβαλαν ανενόχλητες σε κυρίαρχα κράτη υπό το πρόσχημα της πάταξης της τρομοκρατίας. Τα κόμικς του Art Spiegelman για τους Δίδυμους Πύργους προσφέρουν μια διαφορετική, αιρετική οπτική. Γι’ αυτό και ενόχλησαν. Ο Art Spiegelman είναι, ίσως, ο γνωστότερος και διασημότερος σύγχρονος δημιουργός εναλλακτικών κόμικς. Το εμβληματικό Maus για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ, ένα βιβλίο με βιογραφική και αυτοβιογραφική διάσταση με το Ολοκαύτωμα στο επίκεντρό του, του προσέφερε διεθνή αναγνωρισιμότητα, δόξα και χρήματα και συνέβαλε τα μέγιστα στη «νομιμοποίηση» των κόμικς ως προς την ενήλικη θεματολογία και απεύθυνσή τους. Ωστόσο, ύστερα από αυτό (ολοκληρώθηκε το 1991) ακολούθησαν κάποια χρόνια σχετικής καλλιτεχνικής «ξηρασίας». O Νεοϋορκέζος δημιουργός αρκέστηκε σε αποσπασματικά ολιγοσέλιδα κόμικς, εικονογραφήσεις και σχεδιασμό εξωφύλλων, ενώ δαπανούσε τον χρόνο του σε ατέλειωτες συνεντεύξεις, διαλέξεις, ομιλίες κ.λπ. Αριστερά: Το In the Shadow of No Towers κυκλοφόρησε το 2004 από την Pantheon Books. Δεξιά: Το εξώφυλλο του New Yorker λίγες μέρες μετά το «χτύπημα» στους Δίδυμους Πύργους Μέχρι που ένα πρωί, δύο αεροπλάνα γεμάτα επιβάτες καρφώθηκαν στους ουρανοξύστες του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, λίγα τετράγωνα πιο πέρα από το διαμέρισμά του. Η δεκατετράχρονη, τότε, κόρη του και ο δεκάχρονος γιος του βρίσκονταν στο σχολείο. Αρχισε να αναζητά τα παιδιά του μέσα στη σκόνη και στον πανικό. Ευτυχώς τα βρήκε σώα. Μπορεί τα όσα επακολούθησαν να μην άλλαξαν τον κόσμο, άλλαξαν όμως τον Art Spiegelman. Λίγες μέρες αργότερα υπέβαλε στο New Yorker, το ιστορικό νεοϋορκέζικο περιοδικό που συγκεντρώνει μεγάλο μέρος της αμερικανικής διανόησης αναφορικά με την πολιτιστική ζωή της πόλης, μια εικόνα που σόκαρε: οι Δίδυμοι Πύργοι, κατάμαυροι, έστεκαν στη θέση τους μπροστά από ένα σκούρο γκρι-μαύρο φόντο. Καλλιτεχνική διευθύντρια του New Yorker ήταν η σύζυγος του Art Spiegelman, Francoise Mouly, η οποία μεταγενέστερα έχει εξηγήσει επακριβώς τη διαδικασία με την οποία δημιουργήθηκε η συγκεκριμένη εικόνα, τις συζητήσεις που έκανε με συνεργάτες της, τις επιφυλάξεις και τις αντιρρήσεις των υπευθύνων κ.λπ. Τελικά στις 24 Σεπτεμβρίου, το New Yorker κυκλοφόρησε με αυτή την εικόνα στο εξώφυλλό του. Ηταν η αρχή, έστω και ασυνείδητα τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μιας νέας σειράς κόμικς για τον Art Spiegelman. Και η αρχή του τέλους για τη συνεργασία του με το New Yorker. Παραιτήθηκε δύο χρόνια αργότερα καθώς ποτέ δεν ξέχασε τις δυσκολίες που είχε στο να πείσει τους υπευθύνους για τη συγκεκριμένη εικόνα αλλά και για πολλές ακόμη που είχαν προηγηθεί. Αφοσιώθηκε στη σειρά κόμικς In the Shadow of No Towers η οποία ξεκίνησε να δημοσιεύεται το 2003, παραδόξως όχι σε κάποια αμερικανική εφημερίδα ή σε κάποιο περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας αλλά στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit. Ο Τζορτζ Μπους κατεδαφίζει το Αγαλμα της Ελευθερίας και ο Spiegelman ντύνεται μαζορέτα Οι Αμερικανοί εκδότες ήταν αρνητικοί. Ο φόβος τους για τις πολιτικές αντιδράσεις που μπορούσε να προκαλέσει η δημοσίευση των ρηξικέλευθων κόμικς του Spiegelman την εποχή του δόγματος Μπους, σύμφωνα με το οποίο «όποιος δεν είναι σύμμαχός μας είναι εχθρός μας», τους οδήγησε σε διαδοχικές απορρίψεις. Το μόνο αμερικανικό περιοδικό που αναδημοσίευσε τις ιστορίες ήταν το μικρής κυκλοφορίας Jewish Daily Forward. Αυτή η επιφύλαξη στη δημοσίευση μερικών «ταπεινών σελίδων με σκιτσάκια» μπορεί να ακούγεται αδικαιολόγητη. Ηταν όμως αιτιολογημένη. Τα κόμικς του Spiegelman για τους Δίδυμους Πύργους ήταν σκληρά και στόχευαν ευθέως στον αμερικανικό κομφορμισμό και στην εθελοτυφλία απέναντι στα αισθήματα που τρέφει ο υπόλοιπος κόσμος για τις ΗΠΑ. Ηταν επίσης επιθετικά απέναντι στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους. «Εξίσου τρομοκρατημένος από την Αλ Κάιντα και τη δική του κυβέρνηση», είναι η λεζάντα που συνοδεύει ένα από τα σκίτσα του Spiegelman. Σε αυτό απεικονίζεται ο ίδιος, με προσωπείο ποντικού, όπως παρουσιάζονταν όλοι οι Εβραίοι στο Maus, να αποκοιμιέται την ώρα που διαβάζει κόμικς, ενώ από πάνω του ο Μπιν Λάντεν κρατά ένα αιματοβαμμένο σπαθί και ο Τζορτζ Μπους την αστερόεσσα και ένα πιστόλι έτοιμοι να μονομαχήσουν. Ή να επιτεθούν από κοινού στον κοιμισμένο καλλιτέχνη; Μπορεί το πλάνο του για τη σειρά να ήταν διαφορετικό στην αρχή. Σκόπευε να είναι περισσότερο σατιρικός και να εστιάσει σε ατομικές ιστορίες. Αλλαξε, όμως, στην πορεία. «Είχα την ελπίδα ότι οι σκιές των πύργων θα ξεθωριάσουν σταδιακά καθώς θα ταξινομούσα τη θλίψη μου σε κουτάκια. Δεν φανταζόμουν, όμως, ότι οι αεροπειρατείες της 11ης Σεπτεμβρίου θα έπεφταν κι αυτές θύματα αεροπειρατείας από την κλίκα του Μπους που τις υποβίβασε σε ένα διαφημιστικό πόστερ πολεμικής κατάταξης. O κοιμισμένος καλλιτέχνης ανάμεσα στον Τζορτζ Μπους και τον Μπιν Λάντεν Κατ' αρχάς, το Ground Zero σηματοδοτούσε επίσης και ένα Year Zero. Τα ιδεαλιστικά σύμβολα της ειρήνης και οι λειψανοθήκες λουλουδιών ευδοκίμησαν μόνο για λίγο στη Union Square, το σημείο ανάμεσα στο Lower Manhattan και την υπόλοιπη πόλη. Παρασύρθηκαν όλα από τα νερά της βροχής και την αστυνομία καθώς ο κόσμος έσπευσε να εισέλθει στη “Νέα Κανονικότητα”. Οταν η κυβέρνηση άρχισε να μετατοπίζεται προς μια εντελώς δυστοπική κατάσταση Μεγάλου Αδελφού και να σπρώχνει την Αμερική σε μια αποικιοκρατική περιπέτεια στο Ιράκ –ενώ έπραξε ελάχιστα στο να καταστήσει ανυπόκριτα ασφαλέστερη την Αμερική, πέρα από το να κατάσχει νυχοκόπτες στα αεροδρόμια– όλη η οργή που με έπνιγε μετά τις εκλογές του 2000, όλη η παράνοια που μόλις και μετά βίας κατόρθωσα να διαχειριστώ μετά την πλημμύρα της 11ης Σεπτεμβρίου, επέστρεψαν για εκδίκηση. Νέα τραύματα άρχισαν να ανταγωνίζονται με τις ακόμα νωπές πληγές και η φύση του πλάνου μου άρχισε να μεταλλάσσεται», γράφει ο Art Spiegelman στο εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης με τίτλο In the Shadow of No Towers (εκδόσεις Pantheon) που περιλαμβάνει όλα τα κόμικς του με αφορμή τους Δίδυμους Πύργους. Μια συνολική εικόνα αποκαλύπτει αυτή τη συσσωρευμένη οργή που ξεσπά, όχι απέναντι στους άγνωστους αεροπειρατές αλλά στις βαθύτερες αιτίες που κρύβονται πίσω από τις πράξεις τους. Για αυτές τις αιτίες δεν είναι άμοιρες ευθυνών η αμερικανική πολιτική και η αδιάφορη στάση των πολιτών, τους οποίους ο Spiegelman απεικονίζει ως στρουθοκαμήλους να χώνουν τα κεφάλια τους στο χώμα, απέναντι σε ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο πλανήτη. «Μετά τις επιθέσεις, το σχολείο της Nadja μετετράπη σε κέντρο διάσωσης. Τα παιδιά στάλθηκαν σε άλλο σχολείο. Κάποιοι γονείς εκνευρίστηκαν που τα παιδιά τους θα έχαναν κάποια προπαρασκευαστικά μαθήματα! Εμείς ήμασταν ενθουσιασμένοι που το παιδί μας θα βρισκόταν μακριά από το Ground Zero», αφηγείται σε μια από τις ιστορίες του για να κατακεραυνώσει τον ωχαδερφισμό των συμπολιτών του. Και λίγο παρακάτω απεικονίζει τον Τζορτζ Μπους με το καπέλο του Θείου Σαμ και ένα σφυρί στα χέρια να αποκαθηλώνει το Αγαλμα της Ελευθερίας, ενώ ο ίδιος ο Spiegelman αυτοπροσωπογραφείται ως μαζορέτα με ντουντούκα που συνοδεύει τους κατάκοπους Αμερικανούς φαντάρους. Μιλώντας για τους συμπατριώτες του, τους καταλογίζει ότι «δεν διδάχθηκαν τίποτα από τους Δίδυμους Πύργους, από το Αουσβιτς και τη Χιροσίμα… Και δεν άλλαξε τίποτα την 11η Σεπτεμβρίου… Ο πρόεδρος χρεώνει τους πολέμους του και πολεμά τις υποχρεώσεις του – η παλιά, γνωστή, θανατηφόρα ιστορία ως συνήθως». Θαυμαστής και ερευνητής των πρωτοποριακών μοντερνιστικών στριπ των αρχών του εικοστού αιώνα, ο Spiegelman δεν διστάζει να ενθέσει στα κόμικς του ειρωνικές εικόνες από τα έργα των δασκάλων του παρελθόντος: τα συμπαθή αλλά απείθαρχα Katzenjammer Kids του Rudolph Dirks τιμωρούνται ανηλεώς, ο ονειροπόλος Little Nemo του Winsor McCay ξυπνά με αντιασφυξιογόνο μάσκα και ο Happy Hooligan του Frederick Opper κατοικεί πάνω σε έναν σωρό σκουπιδιών. Η εποχή της αθωότητας είναι οριστικά χαμένη, κατά τον Art Spiegelman. Γι’ αυτό και τα κόμικς-θέσφατα του παρελθόντος πρέπει να αποδομηθούν και να ξαναγραφτούν απ’ την αρχή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Spiegelman σχεδιάζει τον/την Krazy Kat του George Herriman στον υποτιθέμενο ουτοπικό παράδεισο του Coconino (ειρωνική παρομοίωση με τη Νέα Υόρκη) να τραγουδά «Ελευθερία είναι απλώς μια ακόμη λέξη για την οποία δεν έμεινε τίποτε πια να χάσεις» και τον εαυτό του να μονολογεί πως «Πίστεψα ότι θα έχανα τη ζωή μου την 11η Σεπτεμβρίου. Εχασα τα λογικά μου αμέσως μετά και έχασα το τελευταίο ίχνος της πίστης μου στις ΗΠΑ όταν αυτή η κλίκα ήρθε στα πράγματα. Υποθέτω ότι αυτή εδώ είναι η πραγματική γη της ελευθερίας», για να προσγειωθεί αμέσως υπό την απειλή ενός μπάτσου-σκύλου που τον διατάζει να σβήσει το τσιγάρο του… Το In the Shadow of No Towers του Art Spiegelman, δεκατέσσερα χρόνια μετά τα γεγονότα της Νέας Υόρκης, παραμένει απαισιόδοξα επίκαιρο και ιστορικά αναγκαίο ως ανάγνωσμα. Δυστυχώς κατά ένα μεγάλο μέρος του εξακολουθεί να παραμένει και προφητικό. Πηγή

Ο ρωσικός διωγμός του «Maus» O κορυφαίος Αμερικανός δημιουργός Αρτ Σπίγκελμαν | NADJIA SPIEGELMAN Συντάκτης: Βένα Γεωργακοπούλου Κάποιος θα πρέπει να εξηγήσει στη Ρωσία του Πούτιν το ποιος είναι ο Αρτ Σπίγκελμαν και τη σημασία του κόμικς του «Maus» (εκδόσεις Zoobus Publications). Αυτό το αντιφασιστικό αριστούργημα, που βραβεύτηκε με Πούλιτζερ το 1992, άργησε να κυκλοφορήσει στη χώρα. Το 2013 βγήκε στα βιβλιοπωλεία. Για να αρχίσει ξαφνικά, προχθές Δευτέρα, να εξαφανίζεται μαζικά. Οχι, δεν ανέβηκαν οι πωλήσεις. Οπως υποστηρίζει δημοσίευμα του ΑFP, μεγάλα βιβλιοπωλεία της Μόσχας απέσυραν τα αντίτυπα του «Maus» για να προλάβουν το κακό. Ποιο κακό; Να πέσει το βιβλίο θύμα προγραφών από τις αρχές τις ίδιες. Οι Ρώσοι ετοιμάζονται να γιορτάσουν στις 9 Μαΐου τα 70 χρόνια από τη νίκη των Σοβιετικών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (θα πάει και ο Τσίπρας) και δεν θέλουν να υπάρχει επί ρωσικού εδάφους τίποτα που να προπαγανδίζει τον ναζισμό - ψήφισαν τον Δεκέμβριο και σχετικό νόμο. Και βλέποντας το διάσημο εξώφυλλο του «Maus» (διεθνώς πάνω-κάτω είναι το ίδιο, δείτε στη φωτογραφία το ελληνικό) σκέφτηκαν ότι ο κορυφαίος Αμερικανός δημιουργός Αρτ Σπίγκελμαν είναι... φιλοναζί. Δύο ποντίκια, πατέρας και γιος, σφιχταγκαλιασμένα. Ο Χίτλερ με τη μορφή (και τα μουστάκια) γάτας. Και μια σβάστικα. Αυτό το εξώφυλλο, λοιπόν, του «Maus», καταγγέλλουν στο AFP πολλοί, ανάμεσά τους και η διευθύντρια του ρωσικού εκδοτικού οίκου, Βαρβάρα Γκορνοστάγεβα, έχει θορυβήσει τους ήδη φοβισμένους βιβλιοπώλες. Να θυμίσουμε, βέβαια, ότι στο «Maus» ο Σπίγκελμαν διηγείται το Ολοκαύτωμα μέσα από την οικογενειακή του ιστορία - ο πατέρας του ήταν Εβραίος της Πολωνίας, που επέζησε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Ο κομίστας χρησιμοποιεί μορφές ζώων για τους ήρωές του, ποντίκια οι Εβραίοι, γάτες οι ναζί. Ενας ρεπόρτερ του ραδιοσταθμού «Echo of Moscow» επιβεβαιώνει στο AFP την απόσυρση του «Maus», ενώ έγραψε στο twitter: «Οι υπάλληλοι λένε ότι φταίει η σβάστικα. Περιμένοντας επιδρομές από την αστυνομία, καθάρισαν μόνοι τους τα ράφια». Ανάλογες εκστρατείες εκκαθάρισης έχουν γίνει ήδη ακόμα και σε παιχνιδάδικα αλλά και σε παλαιοπωλεία που, όσο να ’ναι, τα παραφερνάλια της εποχής δεν μπορούν να τα αγνοήσουν. «Το “Maus” δεν είναι ναζιστική προπαγάνδα», επιμένει η Ρωσίδα εκδότριά του. «Το αντίθετο. Ακριβώς τέτοια βιβλία θα έπρεπε να βρίσκουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων στις 9 Μαΐου, που θα γιορτάζουμε την κατατρόπωση των χιτλερικών στρατευμάτων». Κι ενώ επικρατoύσε μια μικρή σύγχυση γύρω από τη ρωσική τύχη του «Maus», να σου και μία ακόμα είδηση. Το απόγευμα της Δευτέρας, τρία από τα μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία της Μόσχας (τα Biblio Globus, Moskva και Moskovsky Dom Knigi) εξαφάνισαν το κόμικς και από τα ψηφιακά τους καταστήματα. Την παρουσίαση του κόμικ μπορείτε να τη βρείτε εδώ και το λινκ της είδησης εδώ.

Το αγαπημένο έργο «Η τριλογία της Νέας Υόρκης» επανεκδίδεται από το Μεταίχμιο και νέα μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου. Και ο συγγραφέας αυτής, ο διάσημος Πολ Οστερ, έρχεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 5/11. Αφορμές για να ξεφυλλίσουμε ξανά το γκράφικ νόβελ City of Glass, την κόμικς διασκευή της «Γυάλινης πόλης», του πρώτου από τα τρία βιβλία που αποτελούν την τριλογία της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για ένα αξιόλογο εγχείρημα που καθοδηγήθηκε από τον Art Spiegelman (δημιουργός του διάσημου «Maus»), όπου το σενάριο, πιστό στο λογοτεχνικό ύφος του Πολ Οστερ, έχει διασκευάσει ο Αμερικανός Paul Karasik, ενώ το ταιριαστό και ατμοσφαιρικό σχέδιο ανήκει στον David Mazzucchelli. Ιστορία μυστηρίου Οπως και στο βιβλίο, έτσι και στο κόμικς, όλα ξεκινούν από ένα λάθος νούμερο, «Με το τηλέφωνο να χτυπά τρεις φορές μέσα στην άγρια νύχτα και μια φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής να ζητά κάποιον που δεν ήταν εκείνος». Ενα περίεργο τηλεφώνημα που θα πυροδοτήσει την έναρξη μιας ιστορίας μυστηρίου και συμβολισμών. Και αδιεξόδων. Για τον Πολ Οστερ έχει ειπωθεί πως είναι ο συγγραφέας που έφερε το μοτίβο των καφκικών αδιεξόδων στην Αμερική. Με το σενάριο του γκράφικ νόβελ να είναι ένα πυκνό απόσταγμα της πρωτότυπης ιστορίας, ο ευρηματικός σχεδιαστής David Mazzucchelli επιτυγχάνει μια γοργή και μοντέρνα αφήγηση μέσα από σκληρά σχέδια, χειριζόμενος τις αντιθέσεις του άσπρου και μαύρου – δεν υπάρχουν σκιαγραφήσεις, δεν υπάρχουν αποχρώσεις του γκρι, πέρα από την τελευταία σελίδα, το επιμύθιο. Παίζοντας αφηγηματικά και σχεδιαστικά με τα στερεότυπα που άφησαν οι ντετέκτιβ ήρωες των Ντάσιελ Χάμετ και Ρέιμοντ Τσάντλερ, με γεωμετρική επιδεξιότητα στη σκηνοθεσία και στο στήσιμο των καρέ και ισορροπία μεταξύ λογικού και παραλόγου, επιτυγχάνεται ένας κλειστοφοβικός κόσμος, μια μεγαλούπολη με κατοίκους παραδομένους στις εμμονές τους, ένα τοπίο που βρίθει από συμβολισμούς. Εκεί τα δεδομένα χωρούν μια δεύτερη ανάγνωση, προκειμένου να λυθεί το μυστήριο, και να επέλθει μια λυτρωτική κάθαρση. Οι εμμονές όμως μπορεί να τρελάνουν (όπως πολύ καλά εξέφρασε στο κινηματογραφικό έργο «Ζόντιακ» ο Ντέιβιντ Φίντσερ). Και νουάρ... Μπάτμαν Ο σχεδιαστής του γκράφικ νόβελ, David Mazzucchelli, στο City Of Glass, που κυκλοφόρησε το 2005, καταφέρνει να απεικονίσει με ευστοχία τον χαοτικό κόσμο της Νέας Υόρκης του Πολ Οστερ, όπως είχε καταφέρει το 1998 να «χτίσει» μια άλλη ιδιότροπη και σκοτεινή πόλη, το Γκόθαμ Σίτι του Μπάτμαν. Προτού προχωρήσει σε ανεξάρτητες παραγωγές, ο Mazzucchelli σχεδίαζε σούπερ ήρωες για τη Marvel και την DC, και από αυτή την περίοδο ξεχωρίζει το Batman Year One σε σενάριο του Φρανκ Μίλερ («Sin City», 300). Σεναριογράφος και σχεδιαστής παρουσίασαν τη δική τους εκδοχή της γέννησης του θρύλου του Σκοτεινού Ιππότη και έναν Μπάτμαν με νουάρ ύφος, σχεδιασμένο στις γραμμές του Γκρέκορι Πεκ. Πρόκειται για μία από τις αξιοσημείωτες Μπάτμαν ιστορίες. Σκοτεινό ύφος Τέλος, αναλογιζόμενοι τις μεγάλες στιγμές του David Mazzucchelli, συναντάμε τον εξαιρετικό «Asterios Polyp» (2009), όπου ο δημιουργός, διατηρώντας στοιχεία από το σκοτεινό ύφος του και δοκιμάζοντας νέες αφηγηματικές φόρμες, αφηγείται την ιστορία ενός επιτυχημένου αρχιτέκτονα που από ένα παιχνίδι της μοίρας το σπίτι του χάνεται στις φλόγες και μαζί με αυτό όλα όσα έχει καταφέρει στη ζωή του. Ο Αστέριος τότε ξεκινά ένα ταξίδι αναζήτησης και εξιλέωσης από τα λάθη του παρελθόντος. Τυχαία περιπλανιέται και καταφεύγει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, κι ενώ μέχρι πρότινος συναναστρεφόταν με έναν κύκλο διανοουμένων, τώρα αναμειγνύεται με απλούς ανθρώπους και κατανοεί τα βαθύτερα νοήματα της στις μικρές χαρές της καθημερινότητας και στις λαϊκές σοφίες. Αυτή τη φορά, τις υπαρξιακές αναζητήσεις του ήρωα συνοδεύουν απαλά χρώματα και ευφυή σχεδιαστικά τερτίπια. Είναι εδώ εμφανής μια ελευθερία, μια αφαιρετικότητα στον σχεδιασμό, κάτι που δεν θα μπορούσε να υπάρχει στον Μπάτμαν, πόσο μάλλον στον συμπαγή, καφκικό κόσμο του Πολ Οστερ. Διαβάστε • City of Glass, σενάριο Paul Karasik, σχέδιο David Mazzucchelli, εκδ. Picador, σελ. 144. • Batman Year One, σενάριο Frank Miller, σχέδιο David Mazzucchelli, στα ελλ. εκδ. Anubis, μτφ. Χρήστος Βλάχος, σελ. 112. • Asterios Polyp, David Mazzucchelli, εκδ. Pantheon, σελ. 344. ΠΗΓΗ: kathimerini.gr

Ένα κόμικ της εταιρίας Black Mask. Η εκδοση χρηματοδοτήθηκε με τη μέθοδο Kickstarter. Έχω στα χέρια μου το πρώτο τεύχος, και νομίζω έχει κυκλοφορήσει ένα ακόμη. Συλλογή από ιστορίες καλλιτεχνών εμπνευσμένες από το κίνημα OCCUPY. Ένα κίνημα που προσπαθεί να αντιταχτεί στα τεχνητά οικονομικά προβλήματα που φορτώνονται τα τελευταία χρόνια στους λαούς του κόσμου. Με βάση τις ουμανιστικές ανησυχίες που χαρακτηρίζουν έναν καλλιτέχνη, ή μάλλον που θα έπρεπε να χαρακτηρίζουν, ή ακόμη που θα προσδοκούσαμε να τον χαρακτηρίζουν, παρουσιάζονται ιδέες, γνώμες, αλήθειες για το συγκεκριμένο θέμα. Είναι ένα τευχάκι-απόδειξη του μεγαλείου της 9ης Τέχνης. Με λιτούς οικονομικούς τρόπους παρουσιάζονται δουλειές ανθρώπων που κυριολεκτικά προσπαθούν να μας ξεστραβώσουν και να μας κινητοποιήσουν σε ένα παρών που δεν έχει όμοιό του. Χαίρομαι να βλέπω τέτοια πονήματα γιατί γράφονται από ψυχής και όχι από άλλα κριτήρια. Ας σχολιάσω τις σελίδες που μιλούν για την Ελλάδα. Την περίοδο του Περσικού Πολέμου ένας ανόητος αμερικάνος Αξιωματούχος παρουσίασε μπροστά στις κάμερες μια τράπουλα με 52 χαρτογραφημένους "κακοποιούς" του ΙΡΑΚ. Ο φαιδρά θεατρινίστικος τρόπος χρησιμοποιείται και εδώ για να μας δείξει πρόσωπα και ιστορικά στοιχεία ανθρώπων με δύναμη που έχτισαν τα νέα θέματα και το οικονομικό τους υπόβαθρο. Εκεί κάπου αναφέρει και την αρχή του δικού μας προβλήματος. Αν το βρείτε μην το προσπεράσετε. Some of the biggest names in independent and mainstream comics have come together for a social-networking funded comic book anthology to tell the story of the Occupy Wall Street protest that sidesteps the 24 hour news media’s desire for sensationalism. The money raised will pay the creators for their work – and they will then donate all that money to the Occupy movement, especially through the coming winter months. Alan Moore, David Lloyd, Mike Allred, Charlie Adlard, Art Spiegelman, Molly Crabapple, Joshua Hale Fialkov, Ben Templesmith, Ronald Wimberly, J.M. DeMatteis, Mike Cavallaro, Joshua Dysart, Matt Bors, Douglas Rushkoff, Dean Haspiel, Tyler Crook, Allen Gladfelter, Joe Infurnari, Ales Kot, Matt Pizzolo, Ayhan Hayrula. Πληροφορίες για τον εκδοτικό οίκο εδώ. Σελίδα του κόμικ στο Wikipedia εδώ.