Αναζήτηση στην Κοινότητα

Σοσιαλίστρια, φεμινίστρια και στη συνέχεια αναρχική, η Λουίζ Μισέλ (1830-1905) αγωνίστηκε για την ελευθερία υπηρετώντας ένα όραμα ουτοπίας μέχρι τον θάνατό της. Οι Mary και Bryan Talbot φιλοτεχνούν μια υπέροχη βιογραφία σε κόμικς για τη γυναίκα που έμεινε στην Ιστορία ως η Κόκκινη Παρθένα. «Οι φτωχές συνοικίες στον Βορρά –Μον­µάρτρη, Μπελβίλ, Λα Βιγέτ– ονειρεύονταν χρόνια την Κοινωνική Επανάσταση. Η επιθυμία ξαναζωντάνεψε τον Σεπτέμβρη του 1870, όταν οι Πρώσοι συνέλαβαν τον Ναπολέοντα. Η Αυτοκρατορία είχε καταρρεύσει! Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι σχημάτισαν Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας και κήρυξαν τη Δημοκρατία! Η αλλαγή πλησίαζε! Μα η πολιορκία συνεχίστηκε». Μετά από μια σύντομη εισαγωγή του ζεύγους Talbot στο ποιόν της Λουίζ Μισέλ μέσω των αναμνήσεων δύο εντελώς διαφορετικών γυναικών με φόντο την κηδεία της το 1905, ξεκινά η περιγραφή της συγκλονιστικής ζωής μιας δασκάλας, φεμινίστριας και συνεπούς επαναστάτριας που σκαρφάλωσε στα οδοφράγματα του Παρισιού, εξορίστηκε, ταξίδεψε στον κόσμο με το όραμα της κοινωνικής επανάστασης και της καθολικής απελευθέρωσης από τα δεσμά κάθε εξουσίας. Μια περιγραφή που δίνεται με συναρπαστικό τρόπο μέσω των καταπληκτικών σχεδίων του Bryan Talbot και της εμπεριστατωμένης, πλήρως τεκμηριωμένης πολυετούς έρευνας (δείγματα της οποίας περιλαμβάνονται στις κατατοπιστικές Σημειώσεις της έκδοσης) της ακαδημαϊκού και συγγραφέως σε θέματα γλώσσας και φύλου, Mary Talbot. Η «Κόκκινη Παρθένα και το Όραμα της Ουτοπίας» (εκδόσεις Angelus Novus, μετάφραση: Μπέλλα Σπυροπούλου) δεν είναι το μόνο βιβλίο που έχει προκύψει από τη συνεργασία του ζεύγους Talbot. Εχουν προηγηθεί τα «Dotter of Her Father ’s Eyes» (2012) για τη ζωή της Lucia Joyce, κόρης του μοντερνιστή συγγραφέα James Joyce, και «Sally Heathcote: Suffragette» για το κίνημα των Σουφραζετών (2014). Στην «Κόκκινη Παρθένα» ο πολυβραβευμένος Bryan Talbot, ένας ζωντανός θρύλος των κόμικς (στα ελληνικά κυκλοφορούν «Οι Περιπέτειες του Λούθερ Αρκράιτ» και «Grandville» από τις εκδόσεις Jemma Press), έχει την ευκαιρία να ξεδιπλώσει χωρίς περιορισμούς κάθε πτυχή του σπάνιου ταλέντου του, ιδιαίτερα όταν αναπαριστά με τον δικό του τρόπο τις σκηνές των μαχών στους δρόμους του Παρισιού, μόνο με κόκκινο και μαύρο χρώμα, σε ένα ζοφερό πολιτικό κλίμα, και τους πολίτες εξεγερμένους, πολιορκημένους από τους Πρώσους και προδομένους από την κυβέρνησή τους. «Κάντε τόπο στον λαό! Κάντε τόπο στην Κομμούνα» κραυγάζει η Λουίζ Μισέλ παροτρύνοντας τους συναγωνιστές της να ξεσηκωθούν. Η γαλλική κυβέρνηση, αντίθετα από το λαϊκό αίσθημα, όμως, συνθηκολόγησε με τους κατακτητές της βγάζοντας ακόμη περισσότερο κόσμο στους δρόμους και στα οδοφράγματα. Το 1871 οι εξεγερμένοι ύστερα από δημοκρατικές εκλογές σχηματίζουν την πρώτη κυβέρνηση εργατών και στις 28 Μαρτίου, στις Βερσαλίες, κηρύσσεται επισήμως η Παρισινή Κομμούνα. Κατά τους Talbot, «στις 16 Απριλίου η Κοµµούνα αποφάσισε την κοινωνικοποίηση της βιομηχανίας. Εγκαταλειμμένα εργαστήρια επιτάχθηκαν και μετατράπηκαν σε παραγωγικούς συνεταιρισμούς. Το εργοστάσιο στη μεγάλη στοά του Λούβρου, όπου κατά τη διάρκεια του πολέμου µε τους Πρώσους κατασκευάζονταν πυρομαχικά, πέρασε στα χέρια των εργατών. Τα άδεια διαμερίσματα επιτάχτηκαν για να στεγάσουν τους άστεγους. Τα περισσότερα όρνεα –έτσι αποκαλούσαν τους ιδιοκτήτες– είχαν εγκαταλείψει την πόλη µετά την πολιορκία. Ο κλήρος εκδιώχθηκε από τα νοσοκομεία και τα σχολεία και αντικαταστάθηκε από λαϊκό προσωπικό». Ο ενθουσιασμός, όμως, κράτησε λίγο. Στα τέλη του Μαΐου ο πάνοπλος κυβερνητικός στρατός αντεπιτίθεται και εισβάλλει στο Παρίσι για να διώξει τους εξεγερμένους. Με λυσσαλέα βία σφαγιάζονται περισσότεροι από 30 χιλιάδες άνθρωποι, πολλές χιλιάδες τραυματίζονται, όσοι μπορούν διαφεύγουν εκτός πόλης. Η Λουίζ, σοκαρισμένη από την κτηνωδία του στρατού, κρύβεται αλλά αναγκάζεται να παραδοθεί όταν την εκβιάζουν με εκτέλεση της μητέρας της. «Αφού κάθε καρδιά που πάλλεται για την ελευθερία δικαιούται μονάχα ένα μολυβένιο βόλι, απαιτώ το μερίδιό μου. Αν µε αφήσετε να ζήσω, δεν θα πάψω να κραυγάζω για εκδίκηση και θα παραδώσω τους δολοφόνους του Συμβουλίου Χάριτος στην εκδίκηση των αδερφών µου […] Αν δεν είστε δειλοί, σκοτώστε µε», λέει με απαράμιλλο θάρρος κατά την απολογία της στο πολεμικό στρατοδικείο. Για να μην ηρωοποιηθεί περαιτέρω αν θανατωθεί, καταδικάζεται σε εκτόπιση και οδηγείται στο κάτεργο του Ομπερίβ όπου μένει δύο χρόνια υπό άθλιες συνθήκες. Το 1873, αλυσοδεμένη μαζί με χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, εξορίζεται στη Νέα Καληδονία όπου συγκλονίζεται από τη θηριωδία των αποικιοκρατών ενάντια στον ντόπιο πληθυσμό. Φυσικά παίρνει για άλλη μια φορά το μέρος των καταπιεσμένων. Το 1880 δίνεται αμνηστία στους Κομμουνάρους και η Λουίζ επιστρέφει στο Παρίσι όπου έχει στηθεί μια συγκινητική υποδοχή από τους συμπολίτες της. Κατά τους Talbot: «Με το που επέστρεψε, ξαναρίχτηκε στη μάχη. Μπαινόβγαινε στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής της. Η καημένη η μητέρα της δεν την κατάλαβε ποτέ». Η ίδια όμως δεν το έβαλε κάτω ούτε λεπτό, παρά τις κακουχίες, τις απειλές, μια απόπειρα δολοφονίας εναντίον της, τις δίκες, τις φυλακίσεις. «Θέλουμε ελεύθερο γάμο, ώστε οι άντρες να πάψουν να µας θεωρούν ιδιοκτησία τους. Θέλουμε ίσα δικαιώματα στην εκπαίδευση. Ούτε Θεούς, ούτε αφέντες! Εμπρός για την Κοινωνική Επανάσταση! Κληρωτοί, απεργήστε!» φαίνεται να λέει προς την κυβέρνηση, τους δικαστές, την εξουσία, ανεμίζοντας μια τεράστια κατάμαυρη σημαία. Τη σημαία της αναρχίας και της κοινωνικής απελευθέρωσης που υποστήριξε με πάθος σε όλη τη ζωή της. «Ε, λοιπόν, ναι, κι εγκληματίες και πόρνες έχω δει και τους έχω μιλήσει. Έτσι λέτε να ’χουν γεννηθεί; Ράκη να σέρνονται στις λάσπες και στο αίμα, μιας μοίρας προγραμμένης γέννα; Όχι. Για ότι σήμερα είναι αυτοί, ευθύνη έχετε εσείς, γιατί βορά σας είμαστε όλοι». Απόσπασμα ποιήματος της Λουίζ Μισέλ, γραμμένο μετά την καταδίκη της από το πολεμικό στρατοδικείο το 1871. Και το σχετικό link...

Όταν επικρατεί ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός με όχημά του την κυνική οικονομία σε μια ζούγκλα που επιβιώνουν μόνο οι οικονομικά ισχυροί, οι εξώσεις και οι πλειστηριασμοί οικιών είναι φυσικό επακόλουθο. Αλλά οι υπόλοιποι δεν το βάζουν κάτω. Οργανώνονται, αντιστέκονται και διεκδικούν. Σε αυτούς αναφέρεται το συγκινητικό και βαθιά τρυφερό «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης» των Isaac Rosa και Cristina Bueno. «Λάθος μέρα διάλεξες για να κάνεις το ντεμπούτο σου ως ακτιβίστρια. Θα είναι ζόρικα τα πράγματα. Είναι η δεύτερη απόπειρα κι είναι στη μέση και τοκογλύφοι. Οικογένεια με πέντε παιδιά. Το ένα, μόλις λίγων εβδομάδων. Το σπίτι είναι το μικρότερο από τα προβλήματά τους. Και τα πνεύματα είναι τεταμένα γιατί χθες είχαμε κι άλλη έξωση και δεν μπορέσαμε να την εμποδίσουμε. Ήταν ένα από τα διαμερίσματα που πούλησε η δημοτική επιχείρηση…», εξηγεί ο νεαρός διαδηλωτής στη μικρή Αλίθια που έχασε το σπίτι της λόγω έξωσης. Κι αυτή, έχοντας πλέον καταλάβει πώς λειτουργεί το απάνθρωπο σύστημα των εξώσεων και των πλειστηριασμών, συμπληρώνει: «…Σε ένα κερδοσκοπικό κεφάλαιο, σωστά;». Φυσικά, η απάντηση είναι καταφατική. Σε έναν κερδοσκοπικό οργανισμό που προετοίμασε την κατάσταση, κερδοσκόπησε ήδη, προστατεύεται από αστυνομία, κράτος και κυβερνήσεις και τώρα εξακολουθεί να κερδοσκοπεί εκμεταλλευόμενος τη φτώχεια, την ανεργία, την ανέχεια και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές στη Νότια Ευρώπη. Το «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης» (εκδόσεις Angelus Novus, μετάφραση: Κορίνα Βασιλοπούλου) περιγράφει μια περίπτωση έξωσης. Ίδια κι απαράλλαχτη με κάθε άλλη. Αφορά μεν την Ισπανία αλλά θα μπορούσε να έχει συμβεί στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, ακόμα και στις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια, έχει συμβεί. Συμβαίνει τώρα. Ο ξεδιάντροπος καπιταλισμός (πλεονασμός μια και δεν υπάρχει εκλεπτυσμένος) λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρο τον κόσμο. Η στεγαστική κρίση, όμως, χτύπησε και χτυπά με ιδιαίτερη σφοδρότητα τους πιο αδύναμους κρίκους του, τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Ο Σεβιγιάνος συγγραφέας Ισαάκ Ρόσα (στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του «Το μάταιο χθες» από τις εκδόσεις Πόλις) μπορεί να παρακολουθεί μια συγκεκριμένη αλλά φανταστική οικογένεια στην Ισπανία με κεντρική πρωταγωνίστρια μια μικρή μαθήτρια, αλλά κάθε έξωση κρύβει το ίδιο δράμα, τον ίδιο πόνο, την ίδια απογοήτευση. Αλλά και την ίδια οργή. Μια οργή που μπορεί να μετουσιωθεί σε συλλογική δράση και αντίσταση με θαυμαστά αποτελέσματα που έχουμε δει τον τελευταίο καιρό και στην Ελλάδα από τα μαζικά κινήματα ενάντια στους πλειστηριασμούς και τις εξώσεις. «Αυτό το βιβλίο είναι συλλογικό γιατί έχει πίσω του πολλές ιστορίες, βιώματα και αγώνες, χωρίς τα οποία δεν θα είχε υπάρξει ποτέ. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους εκείνους που μας αφηγήθηκαν τις εμπειρίες τους και μας δέχτηκαν εγκάρδια στις συνελεύσεις τους: αξιοθαύμαστες γυναίκες και άντρες από το Γραφείο Αμοιβαίας Βοήθειας του Manoteras, την Επιτροπή Κατοικίας της Λαϊκής Συνέλευσης της 15ης Μάη του Τετουάν, την ΠΘΥ του Βαγέκας, την ΠΘΥ Βαρκελώνης και το μπλοκ της La Bordeta. Έχουμε να μάθουμε πολλά ακόμα. Όμως, οι ώρες που περάσαμε μαζί τους ήταν ένα αξέχαστο μάθημα, το οποίο συνιστούμε σε όλους τους αναγνώστες. Ναι, μπορούμε!», σημειώνει ο Ρόσα στο επιλογικό του σημείωμα. Αυτή τη συσσωρευμένη εμπειρία από τα κινήματα έχει μεταφέρει με απόλυτη επιτυχία σε ένα βιβλίο που εκτός από επεξηγηματικό της κατάστασης είναι –και αυτό είναι σημαντικότερο– μια σπουδαία ιστορία δοσμένη με ευαισθησία. Χωρίς να καταφεύγει σε μελό διδάγματα και εύκολες λύσεις συγκινησιακού τύπου, αλλά επιλέγοντας να προτείνει, έμμεσα και με σαφήνεια, τη μαζική δράση και την αλληλεγγύη. Σε όλα αυτά τον βοηθούν τα πολύ γλυκά, δίχρωμα σχέδια της Καταλανής δημιουργού κόμικς Κριστίνα Μπουένο που αποδίδει με ζεστασιά και ανθρωπιά τους πρωταγωνιστές αλλά και τους αγωνιστές που τους συμπαραστέκονται, δίνοντας παράλληλα πολλά συμπληρωματικά στοιχεία, όπως χάρτες περιοχών, μεγάλες όψεις και κατόψεις κτιρίων, σελίδες νεανικών ημερολογίων κ.λ.π., που όλα μαζί συνθέτουν ένα συναρπαστικό και συνάμα πολιτικά στρατευμένο βιβλίο με την πλευρά της ανθρωπιάς και της λογικής. Στην ελληνική έκδοση, είναι εξαιρετικά χρήσιμες και διευκρινιστικές οι σημειώσεις της μεταφράστριας στο τέλος του βιβλίου. Στην πρώτη από αυτές, η Κορίνα Βασιλοπούλου αναφέρει: «Στην Ισπανία δεν υπήρχε κανένας νόμος για την προστασία των δανειοληπτών. Τα πάντα ήταν φτιαγμένα στα μέτρα των τραπεζών, οι οποίες μοίραζαν αφειδώς στεγαστικά δάνεια, συνήθως στο 100% της αγοραστικής αξίας του ακινήτου, προκειμένου να στηρίξουν την οικοδομική φούσκα. Σε κάποιες περιπτώσεις –ανάλογα με το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα– η τράπεζα μπορούσε να προχωρήσει σε εντολή κατάσχεσης, ακόμα και για τη μη καταβολή μόλις δύο δόσεων του δανείου. Αλλά ο Γολγοθάς των δανειοληπτών δεν τελείωνε με την κατάσχεση και την έξωση, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες. Οι τράπεζες απαιτούσαν να εισπράξουν επιπλέον τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης και τη νέα, χαμηλότερη αγοραστική αξία του ακινήτου. Οι επόμενοι στόχοι τους ήταν οι εγγυητές, τις περισσότερες φορές στενοί συγγενείς των δανειοληπτών». Στο πλαίσιο της παρεμπόδισης εκ μέρους των κινημάτων αυτής της ελεεινής και ασύδοτης τακτικής των τραπεζών, την ίδια στιγμή που οι υπεύθυνοί τους ισχυρίζονταν ότι «εμείς είμαστε απλώς υπάλληλοι», υπό την ανοχή, αν όχι και την παρότρυνση, των κυβερνήσεων, εντάσσεται το «Εδώ έζησε – Η ιστορία μιας έξωσης». Και στο ίδιο πλαίσιο, οι δημιουργοί του βιβλίου σε διεθνές και ισπανικό επίπεδο αλλά και οι υπεύθυνοι της ελληνικής έκδοσης σε ελληνικό επίπεδο, προτείνουν ηλεκτρονικές διευθύνσεις, πλατφόρμες και φορείς που δραστηριοποιούνται στην υπεράσπιση των δανειοληπτών και στον αγώνα για το δικαίωμα στη στέγαση. Με προοπτική οι τίτλοι αντίστοιχων βιβλίων στο μέλλον να μην αναφέρονται σε παρελθόντα χρόνο αλλά σε ενεστώτα και μέλλοντα. Και το σχετικό link...