Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αναζήτηση στην Κοινότητα

Εμφάνιση αποτελεσμάτων για ετικέτες 'αϊβαλί'.

  • Αναζήτηση ανά ετικέτες

    Πληκτρολογήστε ετικέτες χωρισμένες με κόμματα.
  • Αναζήτηση ανά συγγραφέα

Τύπος περιεχομένου


Ενότητες

  • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΝΕΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΝΕΑ
  • ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
    • ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
    • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
  • ΧΑΛΑΡΩΜΑ
    • ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
    • ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
    • ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Διάφορα
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Ντόναλντ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Super Μίκυ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Κόμιξ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μίκυ Μάους
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μπλα μπλα
  • VINTAGE's Συζήτηση
  • VIDEO GAMES's Γεν. Συζήτηση για Video Games

Blogs

  • Valt's blog
  • Dr Paingiver's blog
  • GCF about comics
  • Vet in madness
  • Θέμα ελεύθερο
  • Film
  • Comics, Drugs and Brocc 'n' roll
  • I don't know karate, but i know ka-razy!
  • Γερμανίκεια
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • Κομικσόκοσμος
  • The Unstable Geek
  • Σκόρπιες Σκέψεις
  • Dhampyr Diaries
  • Περί ανέμων και υδάτων

Ημερολόγια


Βρείτε αποτελέσματα σε ...

Βρείτε αποτελέσματα που ...


Ημερομηνία Δημιουργίας

  • Αρχή

    Τέλος


Τελευταία ενημέρωση

  • Αρχή

    Τέλος


Φιλτράρετε με αριθμό ...

Εγγραφή

  • Αρχή

    Τέλος


Ομάδα


Member Title


MSN


Website URL


Yahoo


Skype


Πόλη


Επάγγελμα


Ενδιαφέροντα

  1. Tο Facebook δεν είναι κανένα φόρουμ δημοκρατίας και διαλόγου, ούτε τόπος διεξαγωγής ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων. Αυτά είναι γνωστά. Άλλους σκοπούς υπηρετεί. Πάντα με γνώμονα το κέρδος. Από εκεί όμως μέχρι τη λογοκρισία αντιφασιστικών σκίτσων υπάρχει απόσταση. Θύμα της λογοκρισίας έπεσε πριν από λίγες μέρες και ο Soloup, ο οποίος σε δημόσια ανακοίνωσή του αναρωτιέται: «Τι το “επικίνδυνο” μπορεί να κρύβει ένα σκίτσο από το Αϊβαλί στο Facebook; Και ποιοι είναι τελικά εκείνοι που “τρομοκρατούνται”; Η “επικίνδυνη” απειλή λοιπόν υπήρξε η εξής: την ημέρα μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου) ανέβασα στη σελίδα μου στο FB, ως ελάχιστη συνεισφορά σε αυτό, ένα δισέλιδο από τη γαλλική μετάφραση του graphic novel Αϊβαλί. Το σκίτσο κάνει μια τριπλή αναφορά στην πύλη του Άουσβιτς, τα συρματοπλέγματα του Γκουαντάναμο και στην αντιπολεμική χαλκογραφία του Francisco Goya. Σπουδαίο κατόρθωμα! Με νεκρούς! Η δική μου ανάρτηση είχε τίτλο “Στο δρόμο για τα ολοκαυτώματα” και μια λεζάντα απ’ το κόμικς: “Πάντα οι άνθρωποι κρύβονταν πίσω από αυτή τη δικαιολογία: ΟΙ ΑΛΛΟΙ”. Ποια είναι λοιπόν η απειλή για τα ψαλίδια του FB; Είναι ο δημιουργός (ή και ο… ζωγράφος) ενός τέτοιου σκίτσου “επικίνδυνο άτομο”; Το να μιλάς για τα θύματα του φασισμού, για την ξενοφοβία και τη μισαλλοδοξία συνδέεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια “επικίνδυνη οργάνωση”; Γιατί προτρέχουν πάντα (και) στο FB να προλάβουν το “κακό” που έρχεται σε οποιαδήποτε αντιφασιστική αντίδραση με σκοπό να προστατέψουν εκείνους που θέλουν “να νιώθουν ασφαλείς και να εισπράττουν τον σεβασμό”; Ενδεικτικό της δυσανεξίας κάποιου “θιγμένου” επισκέπτη υπήρξε το σχόλιο: “Χασάπης ο σκιτσογράφος εμπνέεται με τις κομμένες σάρκες”. Κι έτσι απλά, από “xασάπης” ο σκιτσογράφος (προφανώς και ο ζωγράφος Γκόγια) με ένα σκίτσο που σχολιάζει για εκείνους που σφάζουν ανθρώπους στα ολοκαυτώματα, βρέθηκε σφαγμένο το σκιτσάκι. Μια ακόμα περίπτωση “δημοκρατικής ευθιξίας” από το FB. Έτσι, για να μην έχουμε και πολλές αυταπάτες μέχρι πού φτάνουν τα όρια της δημοκρατίας και η ελευθερία του λόγου στα social media. Αυτοί έχουν το καρπούζι, αυτοί και το μαχαίρι». Με τη συμπαράστασή μας στον Soloup ως δεδομένη, ίσως το περιστατικό να είναι ακόμα μία αφορμή για εμάς τους χρήστες να αναζητήσουμε νέους τόπους και τρόπους συνεύρεσης. Πιο φυσικούς και πιο ελεύθερους. Και το σχετικό link...
  2. Τι το «επικίνδυνο» μπορεί να κρύβει ένα σκίτσο από το «Αϊβαλί» στο Facebook; Και ποιοι είναι τελικά εκείνοι που «τρομοκρατούνται»; Η «επικίνδυνη» απειλή λοιπόν υπήρξε η εξής: Την ημέρα μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου) ανέβασα στη σελίδα μου στο FB, ως ελάχιστη συνεισφορά σε αυτό, ένα δισέλιδο από τη γαλλική μετάφραση του graphic novel «Αϊβαλί». Το σκίτσο κάνει μια τριπλή αναφορά στην πύλη του Άουσβιτς, τα συρματοπλέγματα του Γκουαντάναμο και στην αντιπολεμική χαλκογραφία του Francisco Goya: «Grande hazaña! Con muertos!» («Σπουδαίο κατόρθωμα! Με νεκρούς!»). Η δική μου ανάρτηση είχε ως τίτλο «Στο δρόμο για τα ολοκαυτώματα» και υπήρχε και η μετάφραση μιας λεζάντας απ’ το κόμικς: «Πάντα οι άνθρωποι κρύβονταν πίσω από αυτή τη δικαιολογία: ΟΙ ΑΛΛΟΙ». Ποια είναι λοιπόν η απειλή για τα ψαλίδια του FB; Είναι ο δημιουργός (ή και ο… ζωγράφος) ενός τέτοιου σκίτσου «επικίνδυνο άτομο»; Το να μιλάς για τα θύματα του φασισμού, για την ξενοφοβία και τη μισαλλοδοξία συνδέεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια «επικίνδυνη οργάνωση»; Γατί προτρέχουν πάντα (και) στο FB να προλάβουν το «κακό» που έρχεται σε οποιαδήποτε αντιφασιστική αντίδραση με σκοπό να προστατέψουν εκείνους που θέλουν «να νιώθουν ασφαλείς και να εισπράττουν τον σεβασμό»; Ενδεικτική της δυσανεξίας κάποιου «θιγμένου» επισκέπτη υπήρξε το σχόλιο: «Χασάπης ο σκιτσογράφος εμπνέεται με τις κομμένες σάρκες». Κι έτσι απλά, από «Χασάπης» ο σκιτσογράφος (προφανώς και ο ζωγράφος Γκόγια) με ένα σκίτσο που σχολιάζει για εκείνους που σφάζουν ανθρώπους στα ολοκαυτώματα, βρέθηκε σφαγμένο το σκιτσάκι απ’ το «Αϊβαλί». Μια ακόμα περίπτωση «δημοκρατικής ευθιξίας» από το FB. Έτσι για να μην έχουμε και πολλές αυταπάτες μέχρι πού φτάνουν τα όρια της δημοκρατίας και η ελευθερία του λόγου στα social media. Αυτοί έχουν το καρπούζι, αυτοί και το μαχαίρι. Και το σχετικό link...
  3. Νέα φεστιβάλ, εκθέσεις, συζητήσεις και κάθε είδους αφορμές με επίκεντρο την Ένατη Τέχνη θα μας κρατήσουν συντροφιά τους υπόλοιπους μήνες του φθινοπώρου. Αντιπολεμική Έκθεση «Look Around You» To φετινό φθινόπωρο ξεκίνησε με δυο άκρως επιτυχημένες διοργανώσεις σε Χανιά (6ο Chaniartoon 2022) και Θεσσαλονίκη (The Comic Con 6). Το πρόγραμμα συνεχίζεται με νέα φεστιβάλ, εκθέσεις, συζητήσεις και κάθε είδους αφορμές με επίκεντρο την Ένατη Τέχνη. 6ο Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών Ορνεράκης Επιστρέφει για έκτη χρονιά το Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών του Εργαστηρίου Ελευθέρων Σπουδών Ορνεράκης. Θα πραγματοποιηθεί και φέτος στο νεοκλασικό κτίριο της Σχολής και θα περιλαμβάνει, όπως κάθε χρόνο, την ετήσια έκθεση των σπουδαστών καθώς και masterclasses, παρουσιάσεις, προβολές, workshops, αυτοεκδόσεις, animation. Στόχος του Φεστιβάλ είναι να αναδείξει και να παρουσιάσει τα πολυδιάστατα επαγγέλματα του χώρου. Μην παραλείψετε να περάσετε από όλους τους πάγκους των FANZINάδων, ανακαλύπτοντας φρέσκες δουλειές και ανερχόμενα ταλέντα! 📌 Σαββατοκύριακο 1-2/10 Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών Ορνεράκης, Θήρας 19, πλατεία Αμερικής, Αθήνα Τηλ. επικοινωνίας: 210-8665611 Αντιπολεμική Έκθεση «Look Around You» Ως μέρος του Φεστιβάλ, εγκαινιάστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα» η Αντιπολεμική Έκθεση «Look Around You» με έργα των σπουδαστών της Σχολής Ορνεράκης. Η έκθεση σκοπό έχει να στείλει ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα σε μια εποχή που οι πολεμόχαρες ιαχές πυκνώνουν και οι ειρηνοποιοί σε θέσεις εξουσίας ολοένα και λιγοστεύουν. Οι σπουδαστές με μόνα όπλα τους τα πενάκια, τα πινέλα, τα χρώματα και τη φαντασία τους, ανασυνθέτουν το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, βλέπουν τι είναι αυτό που μας ενώνει και όχι τι μας χωρίζει. 📌 Μέχρι τις 6/10 Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Ηρακλειδών 66, Αθήνα Χάρτινοι Ήρωες: η δική σου εκδοχή Οι «Χάρτινοι Ήρωες» είναι ένα διαδραστικό εικαστικό φεστιβάλ το οποίο αποσκοπεί στο να αναδείξει τη διαδικασία της εικονογράφησης των παραμυθιών και των κόμικς μέσα από ένα πλούσιο διήμερο στην πόλη του Πύργου. Απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους, σε απόφοιτους ή σπουδαστές εικαστικών σχολών, εκπαιδευτικούς, αλλά και σε λάτρεις της εικονογράφησης που θέλουν να μάθουν να εικονογραφούν με τον δικό τους τρόπο. Βασικός άξονας, το διήμερο εργαστήριο σχεδιασμού χαρακτήρα παραμυθιού με τον Νίκο Τουμαζάτο, όπου οι συμμετέχοντες δημιουργούν τη δική τους εκδοχή του ήρωα. Το φεστιβάλ εμπλουτίζεται με παράλληλες δράσεις, όπως ομιλία της ψυχολόγου Ειρήνης Μεσσήνη, έκθεση εικονογράφησης από διάφορους καλλιτέχνες, έκθεση βιβλίων παραμυθιού και κόμικς, έκθεση χειροποίητων δημιουργιών, προβολή ταινιών animation και live μουσικών σχημάτων (Kolibri Sessions, κ.ά.) και dj sets. 📌 2η μέρα: Σάββατο 1/10, από τις 18.00, Πάρκο ΣΠΚ, Πύργος Η Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από τα graphic novels Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το Γαλλικό Ινστιτούτο διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση με τους Allain Glykos και Soloup, δημιουργούς των γκράφικ νόβελ «Μανώλης» και «Αϊβαλί» αντίστοιχα. Ο μεν πρώτος, Γάλλος καθηγητής, ερευνητής και συγγραφέας ελληνικής καταγωγής, αφηγείται την ιστορία του πρόσφυγα πατέρα του Μανώλη, ο οποίος διώχτηκε από το χωριό του στη Σμύρνη σε ηλικία οκτώ ετών. Ο δεύτερος, Έλληνας σκιτσογράφος, κάνει το αντίστροφο ταξίδι σε ενεστώτα χρόνο από τη Λέσβο στο Αϊβαλί, όπου τα σπίτια που εγκατέλειψαν οι Έλληνες κατοικούνται πια από Τούρκους, που και οι ίδιοι εκδιώχθηκαν από την Κρήτη. Την παρουσίαση και τη συζήτηση με το κοινό θα συντονίσει ο Γιάννης Κουκουλάς. 📌 Τετάρτη 5/10, ώρα 20.00 Γαλλικό Ινστιτούτο, Σίνα 31, Αθήνα Ennio Morricone παντού Ο σπουδαίος Ιταλός μουσικοσυνθέτης Ennio Morricone (1927-2020) φέτος έχει την τιμητική του… στην Ελλάδα! Και αυτό χάρη στην ακούραστη προσπάθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου με έδρα τη Λάρισα που φέρει το όνομά του (για περισσότερα βλ. Καρέ Καρέ 10/6/2022: «26 δημιουργοί κόμικς για έναν σινεφίλ Maestro»). Έτσι, στο πλαίσιο του 28ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας» πρόκειται να παρουσιαστεί ένα μεγάλο, πολύπλευρο αφιέρωμα στο έργο και στην προσωπικότητα του μεγάλου Ιταλού μαέστρου. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει συναυλία, βιβλιοπαρουσίαση και την πανελλήνια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Ennio» (σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με Όσκαρ Τζουζέπε Τορνατόρε) στο Μέγαρο Μουσικής. Παράλληλα θα είναι δωρεάν επισκέψιμες οι παρακάτω εκθέσεις: Αθήνα Η εικαστική έκθεση «Ennio Formes», εμπνευσμένη από τον μαέστρο με έργα 16 εικαστικών, γραφιστών, street και tattoo artists. 📌 Μέχρι τις 9/10, στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» (Ακαδημίας 59). Τρίτη – Παρασκευή (11.00-19.00), Σάββατο & Κυριακή (11.00-15.00). Δευτέρα κλειστά. Λάρισα ■ Η βιογραφική έκθεση «Io, Ennio Morricone» σε σκίτσα του John Antono. ● Μέχρι τις 7/10, στον κήπο του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας. ■ Η ομαδική έκθεση «Ennio the Cinephile» από 26 δημιουργούς κόμικς. ● Μέχρι τις 10/10, στη στοά «Speakeasy», πλησίον του Kubrick Pure Social Club. ■ Η έκθεση 56 κινηματογραφικών αφισών με τίτλο «Ennio Posterized», στην πλατεία Ταχυδρομείου. Όλα τα παραπάνω θα επισκεφτούν ως επίτιμοι προσκαλεσμένοι ο γιος του μουσικοσυνθέτη, Μάρκο Μορικόνε, και ο παραγωγός της ταινίας «Ennio», Τζιάνι Ρούσο. Και το σχετικό link...
  4. Εκατό χρόνια μετά το τραγικό 1922, η μικρασιατική εκστρατεία, ο ξεριζωμός και ο Γολγοθάς της προσφυγιάς ξαναζωντανεύουν μέσα από πέντε αξιόλογα ιστορικά κόμικς. Απόσπασμα από το «Αϊβαλί» του Soloup Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από τη Μικρασιατική Καταστροφή – όπως ονομάστηκε η κορύφωση των κεμαλικών διωγμών και το ξερίζωμα του χριστιανικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης, μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Ένα τραύμα χαραγμένο στο συλλογικό ασυνείδητο, με την εικόνα της φλεγόμενης Σμύρνης να συμβολίζει όσο καμία άλλη τον ενταφιασμό του ελληνικού μεγαλοϊδεατισμού. Μακριά από εθνικιστικές μονομέρειες, η αφορμή 100 χρόνων από την καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού προσφέρεται για μελέτη και αναστοχασμό: στοιχεία απαραίτητα για την καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης, που παραμένει το ζητούμενο σε μια εποχή όπου ο φανατισμός συνυπάρχει με (και τροφοδοτείται από) την αφασία ενός άχρωμου, λοβοτομημένου παρόντος. Ως ελάχιστη συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε πέντε αξιόλογες ελληνικές εκδόσεις οι οποίες αφηγούνται με τη γλώσσα των κόμικς τα γεγονότα της εποχής εκείνης. «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος) Το «Αϊβαλί» του Soloup έχει γράψει τη δική του εκδοτική ιστορία. Πολυβραβευμένο και πολυμεταφρασμένο, το μνημειώδες γκράφικ νόβελ 440 σελίδων μάς μιλάει για το δράμα και την αξιοπρέπεια των απλών ανθρώπων στη δίνη του 1922, για την ανθρώπινη περιπέτεια στα άγρια κύματα της ιστορίας. Ο Soloup ταξιδεύει από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί. Συναντάει ανθρώπους της «άλλης πλευράς». Ξεψαχνίζει ιστορικά αρχεία. Και αφήνει τέσσερις Αϊβαλιώτες, τρεις Έλληνες κι έναν Τούρκο, να αφηγηθούν την ιστορία τους: τον Φώτη Κόντογλου, τον Ηλία Βενέζη, την Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη και τον Αχμέτ Γιορουλμάζ. Μέσω αυτών μας ξανασυστήνει την Ανατολή: την «καθ’ ημάς», αλλά και των «άλλων». Τη Μικρασία των αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων λογίων Ελλήνων που περήφανα έφεραν στην κουλτούρα τους οι πρόσφυγες του ’22, αλλά και την πατρίδα των τόσο άγνωστων και τόσο οικείων μας γειτόνων, με τους οποίους τόσες οδυνηρές μνήμες μας χωρίζουν, αλλά και τόσοι αιώνες συνύπαρξης μας ενώνουν. «1922 – Το τέλος ενός ονείρου» (εκδ. Ίκαρος) Ως συνέχεια του βιβλίου «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς», το κόμικς του Θανάση Πέτρου ακολουθεί κάποιους από τους ήρωες στην πορεία προς τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειται για την πιο αριστοτεχνικά αποδοσμένη σύνοψη των δύο χρόνων στρατιωτικών επιχειρήσεων που προηγήθηκαν της εισόδου των κεμαλικών στρατευμάτων στη Σμύρνη. Καρέ από το «1922» του Θανάση Πέτρου Κεντρικός πρωταγωνιστής ο Σμυρνιός Γιώργης Αμπατζής που, μετά την επάνοδό του από το Γκέρλιτς της Γερμανίας, κατατάχτηκε στον ελληνικό στρατό. Τον συναντάμε τον Αύγουστο του 1920, δεύτερο χρόνο μετά την έναρξη της ελληνικής κατοχής της ζώνης της Σμύρνης, να προελαύνει προς Ανατολάς με τον λόχο του, διασχίζοντας την Αλμυρά Έρημο. Μέσα από τη βασανιστική αυτή πορεία, που ξεκίνησε για την αντιμετώπιση των ανταρτών του Κεμάλ, παρακολουθούμε την καθημερινότητα των Ελλήνων στρατιωτών. Μια καθημερινότητα γεμάτη κακουχίες, στερήσεις, αιφνιδιαστικές επιθέσεις, πολύνεκρες μάχες και ελάχιστες στιγμές ψυχαγωγίας. Ο διχασμός ανάμεσα στους στρατιώτες είναι κυρίαρχος, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα (π.χ. ήττα Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης/14ης Νοεμβρίου 1920, δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά) εντείνουν την αποσάθρωση του στρατεύματος. Τα αλλοπρόσαλλα και χιμαιρικά σχέδια που εκπόνησε η αντιβενιζελική κυβέρνηση οδηγούν σε στασιμότητα. Ειδικά μετά την αποτυχία της εκστρατείας προς την Άγκυρα, το καλοκαίρι του 1921, το ηθικό των φαντάρων κάμπτεται. Ο Πέτρου δεν... χαρίζει κάστανα στην ελληνική πλευρά: τα έκτροπα Ελλήνων στρατιωτών σε βάρος του άμαχου τουρκικού πληθυσμού (σφαγές, τρομοκρατία, βιασμοί) είναι διάχυτα στην αφήγηση, ενώ από την άλλη δεν λείπουν στιγμές πονοψυχίας προς τον πληγωμένο αντίπαλο. Το «Τέλος ενός ονείρου» ολοκληρώνεται με τη μεγάλη τουρκική αντεπίθεση της 13ης/26ης Αυγούστου 1922, τη διάλυση του μετώπου Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ, την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την πανικόβλητη μαζική φυγή των αγροτικών ελληνικών πληθυσμών από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας προς τη Σμύρνη. «1923 – Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος) …και από τη γενική υποχώρηση πριν από την καταστροφή, μεταφερόμαστε στον Πειραιά και στα περίχωρά του τον Σεπτέμβρη του ’22, αμέσως μετά την καταστροφή. Η ίδια η καταστροφή είναι αποτυπωμένη στις συνέπειές της: στο χάος που έχει φτάσει στην Ελλάδα σαν ωστικό κύμα. Στα αντίσκηνα που έχουν καταλάβει κάθε πεζοδρόμιο, κάθε πλατεία, κάθε δημόσιο χώρο. Στα μάτια των εξαθλιωμένων προσφύγων που κατακλύζουν τη νέα, αφιλόξενη πατρίδα. Απόσπασμα από το «1923» του Θανάση Πέτρου Από τα «εξωτικά» τοπία της Ανατολίας με τα τζαμιά, τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες και τα σπαράγματα αρχαίων ναών, ο Θ. Πέτρου μάς πάει στα πρόχειρα παραπήγματα και τους μαχαλάδες που στήνονται όπως-όπως για να στεγάσουν χιλιάδες ανθρώπους. Η αντιμετώπιση από τους ντόπιους, τους «παλαιοελλαδίτες», είναι στις περισσότερες περιπτώσεις υποτιμητική έως εχθρική. Κάποιοι πρόσφυγες για να επιβιώσουν κάνουν μεροκάματα μεταφέροντας κάρβουνο. Μια νεαρή προσφύγισσα εξαναγκάζεται σε πορνεία. Εν τω μεταξύ ο εξανθηματικός τύφος θερίζει. Στο φόντο όλων αυτών, ο αναβρασμός της επαναστατικής κυβέρνησης Πλαστήρα, η ανακήρυξη της Αβασίλευτης, τα γεμάτα ένταση συλλαλητήρια. «Μανώλης» (εκδ. Μικρός Ήρως) Το παιδικό βίωμα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς πραγματεύεται το γκράφικ νόβελ σε σχέδια του Antonin Dubuisson, το οποίο βασίζεται στο μυθιστόρημα του Alain Glykos με τίτλο «Ο Μανώλης απ’ τα Βουρλά». Πρόκειται για την ιστορία του μικρού Μανώλη από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας που έχασε βίαια την παιδική του ηλικία όταν οι Τσέτες εισέβαλαν στην περιοχή. Άφησε το πολυπολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε μέσα σε συνθήκες ολέθρου και αιματοχυσίας, για να ταξιδέψει υπό δυσχερείς συνθήκες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με τελικό προορισμό τη Γαλλία. Ο Alain Glykos επί της ουσίας παραθέτει τις αφηγήσεις του πρόσφυγα πατέρα του, οι οποίες μοιάζουν με τις αφηγήσεις εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων που πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς: «Όταν μπάρκαρα με τη γιαγιά μου από τη Μικρά Ασία, ο πατέρας μου μάλλον είχε ήδη πεθάνει. Κανείς δεν ήξερε τι είχε απογίνει το πτώμα του. Η θάλασσα ήταν κόκκινη απ’ το αίμα. H μάνα και τ’ αδέρφια μου πήραν άλλο καράβι…». «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) Απόσπασμα από το «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» του Θανάση Καραμπάλιου Αν και δεν πρόκειται αμιγώς για κόμικς, το βιβλίο που επιμελήθηκε η «Διατμηματική Επιτροπή της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας» χρησιμοποιεί το μέσο και την αισθητική των κόμικς, διά χειρός Θανάση Καραμπάλιου. Έχοντάς τη δομή εκπαιδευτικού εγχειριδίου (στα χνάρια της προηγούμενης έκδοσης του 2020, με τίτλο «Κι όμως, κινείται»), απευθύνεται σε παιδιά 10+, διαβάζεται όμως εξίσου ευχάριστα και από ενηλίκους που αναζητούν μια άλλη προσέγγιση της Μικρασιατικής Καταστροφής πέρα από το αμήχανο αστικό αφήγημα. Ο Καραμπάλιος, γνωστός για την προσήλωσή του στην ιστορική ακρίβεια, όπως μας έχει συνηθίσει στη βραβευμένη σειρά «1800», εικονογραφεί την τραγωδία του πολέμου και της προσφυγιάς ως κομμάτι της γενικότερης διεθνούς κατάστασης με το τότε ελληνικό κράτος ως θύτη και ως θύμα στη σκακιέρα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Με λύπη πληροφορηθήκαμε την αναβολή άφιξης του José Muñoz στη Θεσσαλονίκη λόγω προβλήματος υγείας. Η ομάδα του The Comic Con εκφράζει ευχές για ταχεία ανάρρωση στον σπουδαίο Αργεντινό δημιουργό, ώστε σύντομα να επανέλθει υγιής στην καθημερινή του ζωή και μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν το κοινό της Θεσσαλονίκης να μπορέσει να του μεταφέρει και από κοντά την αγάπη του. Και το σχετικό link...
  5. Το καίριο ερώτημα, που τίθεται κάθε φορά που ο άνθρωπος βρίσκεται στην καμπή της Ιστορίας, για τον Soloup είναι ένα. «Πώς στεκόμαστε εμείς οι απλοί άνθρωποι απέναντι στα ιστορικά γεγονότα». Αυτό το ερώτημα διατρέχει τη νέα, επαυξημένη επετειακή έκδοση του graphic novel «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος), που, μέσα στην επετειακή χρονιά για το 1922, έρχεται να μας θυμίσει τον τρόπο με τον οποίο οι απλοί άνθρωποι, Έλληνες και Τούρκοι, βίωσαν την ίδια ιστορία. Από την Αγάπη Βενέζη μέχρι τον τουρκοκρητικό Χασανάκη, η απόσταση που διανύθηκε και από τις δύο πλευρές, αν δεν είναι παράλληλη, μοιάζει ταυτόσημη. Ο «άλλος» έσωσε τον διωκώμενο. Αυτόν τον «άλλο», Έλληνα ή Τούρκο, τα πάθη και τις τραγωδίες του θυμίζει το νέο «Αϊβαλί», τώρα, καθώς συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από τα σκληρά γεγονότα του 1922, δίνοντας ευκαιρία και αφορμή να ξανασκεφτούμε τα γεγονότα του πρώτου τέταρτου του 20ού αιώνα σε παραλληλία μ' αυτά που βιώνουμε σήμερα, στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα. «Σ' αυτό ήθελα ακριβώς να εστιάσω, σε αυτόν τον ανθρώπινο πόνο, ο οποίος, μετά από 100 χρόνια, μπορεί να ιδωθεί και ως μια γέφυρα αλληλοκατανόησης, σε αντίθεση με όλους αυτούς τους εξοπλισμούς και τις κορώνες επιθετικότητας που ακούμε, δυστυχώς, και στις μέρες μας» λέει ο Soloup, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος. Ωστόσο επισημαίνει και κάτι ακόμα πιο σημαντικό. «Το να μπορείς να διατυπώνεις αλλά και να πράττεις τη δύσκολη ώρα υπερασπιζόμενος την ανθρώπινη ζωή είναι ένα πρώτο βήμα για να κατακτήσεις πρώτα απ' όλα τη δική σου αξιοπρέπεια». Τι είναι αυτό που συγκινεί τον αναγνώστη του βιβλίου σου «Αϊβαλί» αλλά και της ιστορίας που φέρει; Το μαγικό με αυτό το graphic novel είναι ότι τα 7-8 χρόνια που κυκλοφορεί δεν σταμάτησε στιγμή να δημιουργεί καινούργια ερεθίσματα, φιλίες και αναγνώσεις. Έχει μεταφραστεί ήδη στα τουρκικά, στα γαλλικά όπου έκανε δύο εκδόσεις, στα αγγλικά και στα ισπανικά. Ακόμα έχει γίνει αντικείμενο ακαδημαϊκής έρευνας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει προκαλέσει εικαστικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.ά. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το κατεξοχήν graphic novel για το 1922, το οποίο αναφέρεται πλέον στην ευρύτερη βιβλιογραφία για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αυτή ήταν και η αφορμή για την επετειακή, επαυξημένη έκδοση του. Τι νέο περιλαμβάνεται σ' αυτή την επετειακή έκδοση; Έχει όλον τον απόηχο που δημιούργησε το οχτάχρονο ταξίδι του βιβλίου. Από τη μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη το 2015, τις ξένες μεταφράσεις του, το ερευνητικό υλικό που προέκυψε αλλά και όσα συνέβησαν στις παρουσιάσεις του όλων αυτών των χρόνων. Για παράδειγμα, μια φωτογραφία Ελληνίδας Αϊβαλιώτισσας που μου έδωσε ένας σημερινός κάτοικος του Αϊβαλίκ όταν παρουσίασα εκεί το βιβλίο μου, φωτογραφία που είχαν βρει οι γονείς του στο ελληνικό σπίτι που κατοίκησαν με την ανταλλαγή. Ή σπάνιο υλικό που βρέθηκε κατά την έρευνα που ακολούθησε για την οργάνωση της έκθεσης στο Μπενάκη. Ακόμα περιλαμβάνονται κείμενα της Άννας Βενέζη-Κοσμετάτου, κόρης του Ηλία, του Μιχάλη Παγίδα, απογόνου της γνωστής οικογένειας Αϊβαλιωτών κοντραμπατζήδων και δισέγγονος του περίφημου «Στριγκάρου», αλλά και σχόλια ανθρώπων που έζησαν την πορεία του βιβλίου. Επίσης αναφορές σε σημειολογικά κλειδιά που αναδεικνύουν το σκεπτικό και τους μηχανισμούς της αφήγησης. Σ' αυτή λοιπόν την έκδοση τοποθετείς και την άλλη πλευρά, την οπτική ματιά των Τούρκων. Η επιστημονική δεοντολογία είναι κομβική, τι εξυπηρετεί ωστόσο σε ένα graphic novel, στο δικό σου «Αϊβαλί»; Μπορεί το συγκεκριμένο βιβλίο να είναι ένα «λογοτεχνικό» έργο, αλλά η ανάγκη για να απαντήσουμε σε κάποια ερωτήματα που μας απασχολούν διαχρονικά σε σχέση με τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου και της διαρκώς ταραγμένης σχέσης μας με τους Τούρκους, η φωνή και η ματιά της άλλης πλευράς, ήταν και είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Τα εθνικά αφηγήματα και από τις δύο πλευρές εμπεριέχουν πάντα και αποσιωπήσεις ή διαστρεβλώσεις γεγονότων που ίσως δεν είναι τόσο θετικά για τη δράση των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Γι' αυτό και η ματιά του Κόντογλου και του Βενέζη και της αδελφής του Αγάπης, που ως Αϊβαλιώτες έζησαν πολύ έντονα τα γεγονότα του 1922, συνδιαλέγονται και αντιπαραβάλλονται με τις αφηγήσεις του Αχμέτ Γιορουλμάζ, Τούρκου λογοτέχνη τουρκοκρητικής καταγωγής, που γνώρισε την ανταλλαγή των γονιών του μέσα από τα βιώματά τους. Μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων μπορούμε να προσεγγίσουμε με διαφορετικό τρόπο τη «μεγάλη» ιστορία των συνθηκών, της εμπόλεμης ζώνης, των πολιτικών και διπλωματικών διεργασιών. Πώς τοποθετούνται οι άνθρωποι την άλλης πλευράς απέναντι στα γεγονότα της «μεγάλης» Ιστορίας, που καθόρισαν τις προσωπικές ιστορίες και τις ζωές τους; Πέρα από τις δύο αντικρουόμενες εθνικές αφηγήσεις, ο ανθρώπινος πόνος είναι ο ίδιος. Οι Έλληνες Μικρασιάτες διώχθηκαν βίαια από τις εστίες τους. Από την άλλη, οι μουσουλμάνοι της ελληνικής επικράτειας αναγκάστηκαν, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης και την προβλεπόμενη ανταλλαγή πληθυσμών, να εγκαταλείψουν κι αυτοί τα δικά τους σπίτια. Η απώλεια, η προσφυγιά, η αλλαγή ταυτότητας στο πλαίσιο των κοινωνιών που τους υποδέχτηκαν ήταν κοινή, λοιπόν, γι' αυτούς τους ανθρώπους – και Τούρκους και Έλληνες. Και σ' αυτό ήθελα ακριβώς να εστιάσω, σε αυτόν τον ανθρώπινο πόνο, ο οποίος, μετά από 100 χρόνια, μπορεί να ιδωθεί και ως μια γέφυρα αλληλοκατανόησης, σε αντίθεση με όλους αυτούς τους εξοπλισμούς και τις κορώνες επιθετικότητας που ακούμε, δυστυχώς, και στις μέρες μας. Μπορεί η λογοτεχνία ή τα κόμικς να κατευνάσουν τα πάθη στις μέρες μας, που έχει ξεσπάσει και πάλι ένας πόλεμος στην Ευρώπη και που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν περνούν την καλύτερη φάση τους; Κάπως έτσι διατυπώνεται και στην εισαγωγή του βιβλίου το ερώτημα του Μπρους Κλαρκ, συγγραφέα του «Δυο φορές ξένος». Δυστυχώς, η τέχνη ποτέ δεν προλαβαίνει να φρενάρει εγκαίρως τον όλεθρο ενός πολέμου. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως θα σταματήσουμε να αντιδρούμε και να αντιστεκόμαστε στον παραλογισμό της μισαλλοδοξίας και των εθνικών φανατισμών, που προφανώς κρύβουν από πίσω τους και άλλες ισορροπίες και συμφέροντα. Αυτό ακριβώς διατυπώνεται και μέσα στo «Αϊβαλί», το ότι δηλαδή αν είναι ουτοπία να θέλουν οι άνθρωποι να μην είναι ούτε δήμιοι ούτε θύματα, τότε εγώ προτιμώ αυτού του είδους την ουτοπία. Πού αναζητείται η ουτοπία σε έναν κόσμο εμπόλεμο, που βρίσκεται στη δίνη μιας πανδημίας και στην προοπτική μιας ακόμα πιο σκληρής οικονομικής, ενεργιακής και επισιτιστικής κρίσης; Η εκδοχή αυτή της «ουτοπίας», όπως την περιέγραψα, έχει τις ρίζες της εκτός των άλλων και στον Αλμπέρ Καμύ. Έχουμε φτάσει να θεωρούμε τη λογική και τον ορθό λόγο ουτοπία. Να θεωρείται «ρεαλισμός» η πιθανότητα ενός πυρηνικού ολέθρου ή να αναβληθεί η «σωτηρία του πλανήτη» όπως ευαγγελίζονταν μέχρι πρόσφατα οι ισχυροί του κόσμου, λόγω του ουκρανικού πολέμου και της ενεργειακής κρίσης. Πόσες καταστροφές πρέπει να βιώσει ακόμη η ανθρωπότητα για να καταλάβουμε ότι αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος; Στην πράξη πώς απαντιέται αυτό το ερώτημα; Η σιωπή, η λήθη και ο εφησυχασμός σίγουρα δεν είναι η λύση. Το να προσπαθούμε να δούμε με διαύγεια, όσο αυτό είναι δυνατόν, τα προβλήματα στο σύνολό τους είναι ένα πρώτο βήμα. Το επόμενο βήμα είναι να είμαστε παρόντες και να παίρνουμε θέση για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ο τροχός της Ιστορίας, συχνά, παρασύρει και αλέθει τις ζωές των απλών ανθρώπων, όπως έγινε το 1922 στη Σμύρνη, όπως γίνεται το 2022 στην Ουκρανία. Αυτό δυστυχώς δεν αλλάζει εύκολα. Κανείς δεν ρώτησε το '22 ή το '23 αν ήθελαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια, τις περιουσίες και τους τάφους των προγόνων τους οι Έλληνες της Μικρασίας αλλά και οι Τούρκοι των ελληνικών περιοχών. Πού συναντούμε αυτό που περιγράφες στο «Αϊβαλί» σου; Η ωμότητα και η ασυδοσία των ανθρώπων στον πόλεμο απαντιέται σε αρκετά σημεία από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου. Και αυτό ήταν ακριβώς το στοιχείο που με έκανε να επιλέξω τις συγκεκριμένες ιστορίες. Για παράδειγμα, στην ιστορία της Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη, αδελφής του Ηλία, ένας Τούρκος αξιωματικός, ο Κεμαλεντίν, είναι αυτός που την προστατεύει και εντέλει τη σώζει και τη φυγαδεύει μαζί με τον πατέρα της στο καράβι για τη Μυτιλήνη. Ανάλογα, στην ιστορία του Αχμέτ Γιορουλμάζ, ο Τουρκοκρητικός Χασανάκης αρχικά σώζεται από την οργή των Ελλήνων της Κρήτης και μετά φυγαδεύεται και αυτός στο πλοίο της σωτηρίας του από μια Ελληνίδα, τη Μαριγώ. Το να μπορείς να διατυπώνεις αλλά και να πράττεις τη δύσκολη ώρα υπερασπιζόμενος την ανθρώπινη ζωή, είναι ένα πρώτο βήμα για να κατακτήσεις πρώτα απ' όλα τη δική σου αξιοπρέπεια. Καθώς φτάνουμε στο μέσο πια της επετειακής χρονιάς για τα σκληρά γεγονότα του 1922, πώς διαβάζεις σήμερα αυτή την ιστορία; Έχοντας την εμπειρία και από το προηγούμενο graphic novel «'21 – Η μάχη της πλατείας», που αφορούσε την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, αυτό που έμεινε τελικά ήταν η πραγματική ανάγκη των ανθρώπων, όλων μας, να προσεγγίσουμε την Ιστορία μακριά από τα στερεότυπα και το εθνικό αφήγημα. Έτσι, και λόγω της πανδημίας, φιλτραρίστηκαν οι όποιες «εντυπωσιακές» επετειακές εκδηλώσεις και έμεινε η ουσία της έρευνας και της μελέτης σοβαρών συγγραφέων και ακαδημαϊκών έτσι όπως κατατέθηκε στα βιβλία τους που κυκλοφόρησαν αυτή την περίοδο. Το ίδιο πιστεύω και ελπίζω ότι θα συμβεί και τώρα, με την επικαιροποίηση της συζήτησης για το 1922, σε μια και πάλι ταραγμένη περίοδο της ανθρωπότητας. Αναρωτιέμαι αν και το επόμενο graphic novel που ετοιμάζεις θα έχει σχέση με κομβικά ιστορικά γεγονότα του τόπου. Συνήθως δουλεύω παράλληλα σενάρια, που αρκετά απ' αυτά έχουν να κάνουν με ιστορικές περιόδους. Όμως πράγματι ένα από αυτά, που το δουλεύω από το 2013, αφορά το ίδιο ιστορικό πλαίσιο με το «Αϊβαλί» και τους ίδιους τόπους, δηλαδή την Κρήτη, τη Λέσβο και το Αϊβαλίκ. Το ζητούμενο όμως δεν είναι μόνο το ιστορικό πλαίσιο αλλά αυτό το καίριο ερώτημα που τίθεται κάθε φορά, δηλαδή πώς στεκόμαστε εμείς οι απλοί άνθρωποι απέναντι στα ιστορικά γεγονότα. Φωτογραφίες: Εύα Λουκάτου, Κωνσταντίνος Οικονόμου Και το σχετικό link...
  6. «Ένας τρόπος να σκέφτεσαι, να αισθάνεσαι, να επικοινωνείς». Έτσι χαρακτηρίζει τη δημιουργία ενός κόμικς ο Αντώνης Νικολόπουλος, ο οποίος υπογράφει τα έργα του ως Soloúp. Μεσήλικας σήμερα, διατηρεί στο ακέραιο την καλλιτεχνική ζωντάνια που είχε πριν από τρεις δεκαετίες, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο του έργο. Μόνο που τώρα συμπληρώνεται με βαθύτερη γνώση του αντικειμένου. Διδάκτωρ ήδη, εκπονεί το μεταδιδακτορικό του με θέμα την εικονογραφία των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και το πώς οι αρχικές καλλιτεχνικές αποδόσεις τους «πέρασαν» στις μεταγενέστερες. Όντας πολυσχιδής, καταθέτει τον απαιτητικό τρόπο δουλειάς και την επιμονή του στη λεπτομέρεια σε μια ποικιλία εκφάνσεων της τέχνης – μιας και ο ίδιος θεωρεί τη δουλειά του μορφή τέχνης. «Μην ξεχνάς άλλωστε πως τα κόμικς συνδυάζουν τον λόγο με την εικόνα. Έχουν εκ των πραγμάτων στο αφηγηματικό τους οπλοστάσιο την παράδοση της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου, της ζωγραφικής, του θεάτρου». Όσο για τις εκθέσεις που έγιναν για το έργο του, δηλώνει: «Το κοινό τις αγκάλιασε, υπήρχε τρομερή επικοινωνία και διάδραση με το κοινό. Και το πιο σημαντικό, απέκτησα πολλούς νέους, ουσιαστικούς φίλους. Είμαι ευτυχής κι ευγνώμων». Εικονογράφηση: Τιτίνα Χαλματζή – Κόμικς, γελοιογραφίες, graphic novels. Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτό το είδος; – Το ένα έφερε το άλλο. Τα αφελή παιδικά σκιτσάκια του Δημοτικού έγιναν παιχνίδι ενηλικίωσης στα φοιτητικά χρόνια της Παντείου και στη συνέχεια μανία. Εκεί, στην Πάντειο, υπέγραψα για πρώτη φορά τα σκίτσα μου με το ψευδώνυμο Soloúp. Προφανώς μια τυχαία επιλογή που με καθόρισε. – Στο έργο σου είναι εμφανής μια πλούσια υποδομή: ιστορικά τεκμήρια, λογοτεχνικές αναφορές, φιλοσοφικές συσχετίσεις. Πώς προέκυψε αυτό το πάντρεμα; – Υπάρχει πάντα η ανάγκη να αναζητήσεις πληροφορίες. Να τσεκάρεις πράγματα για όσα γράφεις. Αυτό συμβαίνει και στα πιο χιουμοριστικά κόμικς ή ακόμη και στις γελοιογραφίες μου στην εφημερίδα. Όταν όμως αποφασίζεις να ασχοληθείς, για παράδειγμα, με τη Mικρασιατική Καταστροφή, όπως συνέβη με το «Αϊβαλί», ή τώρα με το graphic novel που ετοιμάζω για το 1821, δεν είναι δυνατόν να μην ανατρέξεις πολύ πιο οργανωμένα στις πηγές. Σε αυτό σίγουρα με βοηθάει η εμπειρία της συστηματικής μελέτης που χρειάστηκε να κάνω στο διδακτορικό. Σε πρωτότυπα κείμενα, απομνημονεύματα, μαρτυρίες, αρχεία, φωτογραφικό ή άλλο οπτικό υλικό. Για να δέσουν όμως όλα αυτά μεταξύ τους, χρειάζεται και μιαν ευρύτερη οπτική. Μια φιλοσοφική θεώρηση, όπως λες. – Ποια θέση μπορούν να έχουν τα κόμικς στην εκπαίδευση; – Είχα τη χαρά να συνεργαστώ με δασκάλους και καθηγητές σε διάφορα εργαστήρια και παρουσιάσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια μέχρι πανεπιστήμια και μεταπτυχιακά. Η ανταλλαγή πληροφοριών, οι αφορμές για διάλογο, αλλά και η ανταπόκριση απ’ όσους συμμετείχαν, υπήρξαν συχνότατα από εντυπωσιακές έως και συγκινητικές. Υπάρχουν πραγματικά τεράστιες δυνατότητες του μέσου των κόμικς στην εκπαίδευση. Όμως, ο σημαντικότερος παράγοντας σε αυτή τη διαδικασία παραμένει πάντα ο δάσκαλος. Ο εκπαιδευτικός είναι εκείνος που θα πάρει αυτό το υλικό στα χέρια του, θα μαγέψει τους μαθητές και θα τους πάει παραπέρα. – Το «Αϊβαλί» σου χάρισε ένα ελληνικό βραβείο το 2015, ένα διεθνές το 2016 και μεγάλη αναγνωρισιμότητα. Πώς το εξηγείς; – Το «Αϊβαλί» γράφτηκε στο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, τη στιγμή δηλαδή που οι εκδοτικοί οίκοι αντιμετώπιζαν μεγάλα προβλήματα αναστέλλοντας διαρκώς εκδόσεις. Ήταν πέρα από κάθε λογική και εμπορικό υπολογισμό πώς ένα κόμικς 450 σελίδων εν μέσω κρίσης θα αφορούσε τόσο πολύ κόσμο και θα είχε αξιοσημείωτη πορεία στο εξωτερικό. Μια πορεία που συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα αμείωτη. Ίσως το να διατυπώσεις έντεχνα κάτι που σε απασχολεί προσωπικά, εκεί να βρίσκεται η εξήγηση. – Πέρυσι το φθινόπωρο παρουσίασες το «Αϊβαλί» στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποια ήταν η υποδοχή; – Ήταν μια υπέροχη εμπειρία χάρη στη γενναιόδωρη πρόσκληση των εκδόσεων Somerset Hall Press και του μεταφραστή του στα αγγλικά, Tom Papademetriou. Αρχικά παρουσιάσαμε επίσημα την αμερικανική έκδοση του «Aivali» στο συνέδριο MGSA που έγινε τον Νοέμβριο του 2019 στο Σακραμέντο της Καλιφόρνιας. Ακολούθησε κάτι πρωτόγνωρο για ελληνικό βιβλίο, πόσο μάλλον για κόμικς. Ένα book tour με παρουσιάσεις στο Σαν Φρανσίσκο, στο Πανεπιστήμιο Stockton του Νιου Τζέρσεϊ, στη Βοστώνη, στο Columbia της Νέας Υόρκης. Παντού ζεστοί άνθρωποι. Και ενδιαφέρον όχι μόνον από Ελληνοαμερικανούς, όπως θα νόμιζε κανείς λόγω της θεματολογίας του βιβλίου. – Αν το «Αϊβαλί» αντλεί από την Ιστορία, ο «Συλλέκτης» αντλεί από τη σύγχρονη κοινωνία. Και μας παρουσιάζει μια Κοκκινοσκουφίτσα απρόσμενα και ανατρεπτικά. – Το «Αϊβαλί» έχει να κάνει με τη μεγάλη Ιστορία όπως τη βίωσαν οι απλοί άνθρωποι. Ο «Συλλέκτης» πάλι ασχολείται με μια σύγχρονη καθημερινή τραγωδία, που βιώνουν χιλιάδες γονείς και παιδιά σε όλον τον κόσμο: τη γονική αποξένωση ύστερα από ένα διαζύγιο. Μια κατάσταση που η Δικαιοσύνη, ειδικά στην Ελλάδα, αντί για λύση αποτελεί μέρος του προβλήματος. Η αλληγορία της Κοκκινοσκουφίτσας νομίζω πως βοηθά να δούμε τον τρόπο που λειτουργούν αυτές οι σχέσεις τόσο από την πλευρά των γονιών όσο και στα παιδιά. Ο μικρόκοσμος του καθενός μπορεί να αποτελέσει τεράστια παγίδα – Καλλιτέχνης και κοινωνικός περίγυρος. Ποια είναι η γνώμη σου; – Ο καθένας μας ζει σ’ έναν μικρόκοσμο γνωστών, φίλων, συγγενών, συναδέλφων ακόμα και εικονικών φίλων στο Facebook. Στο μυαλό μας ο μικρόκοσμος αυτός είναι καθοριστικός στον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιδρούμε. Κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό και υγιές, αρκεί να συνειδητοποιείς τα όριά του. Τις περισσότερες φορές όμως για όλους μας, πόσο μάλλον για έναν δημιουργό, αυτός ο μικρόκοσμος μπορεί να αποτελέσει τεράστια παγίδα. Να παρασύρεται δηλαδή ένας καλλιτέχνης στο να κολακέψει συγκεκριμένους ανθρώπους και λογικές εις βάρος της ίδιας του της δουλειάς. Ο Πεσόα στον Ηρόστρατο διατυπώνει κάποιες διαυγείς σκέψεις πάνω σε αυτό. – Η γνώμη σου για τα ελληνικά κόμικς; Τους έχεις αφιερώσει το διδακτορικό σου. – Ναι. Το διδακτορικό μου ήταν μια πολυεπίπεδη και εκτενής έρευνα για τα ελληνικά κόμικς από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Δεν είναι απλή γραμμική ιστορική καταγραφή. Τα κόμικς, αντίθετα, προσεγγίζονται μέσα από τη σημειολογία, τη σύνδεσή τους με τη γελοιογραφία, τις επιρροές τους από τη διεθνή σκηνή. Υπάρχουν και στατιστικά στοιχεία. Από αυτό το υλικό, μόνο ένα μέρος μετασχηματίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο των εκδόσεων Τόπος. Στην πραγματικότητα εκεί μέσα υπάρχει η μαγιά για ακόμα δύο δοκίμια για τα κόμικς. Αλλά πού να βρεις χρόνο; Προς το παρόν κυνηγάω με την καραμπίνα ώρες μέσα στη μέρα για να φτιάξω τα δικά μου κόμικς. – Ποιοι διαβάζουν σήμερα κόμικς και graphic novels; – Αν κρίνω από τη δική μου εμπειρία, στο Αϊβαλί έχω ανακαλύψει φανατικούς αναγνώστες ακόμα και 91 χρόνων. Επίσης στον Συλλέκτη, πολλοί γονείς μέσης ηλικίας αλλά και εκπαιδευτικοί βρήκαν στο graphic novel έναν ευχάριστο τρόπο να μιλήσουν για… δύσκολα πράγματα με τα παιδιά τους. Τα κόμικς έτσι κι αλλιώς έχουν το δικό τους φανατικό, αλλά περιορισμένο κοινό. Σε κάποια graphic novels όμως, όπως το Logicomix, το Αϊβαλί και άλλα που ακολούθησαν, το κοινό που τα προσέγγισε ήταν εμφανώς μεγαλύτερο. Θα έλεγα λοιπόν πως ο τρόπος που διατυπώνει ένα έργο το θέμα του είναι πιο καθοριστικός από την ίδια τη φόρμα του. Διαβάζουμε πάντα κάτι που μας αφορά. – Τι είναι για σένα αυτό που κάνεις; Μεράκι ή τρόπος επιβίωσης; – Σίγουρα και τα δύο. Και όσο περνάει ο καιρός όλο και πιο πολύ ένας συνειδητός τρόπος να μαθαίνεις, να αισθάνεσαι, να επικοινωνείς, να σκέφτεσαι. Αυτοεγκλεισμός και λύτρωση – Τι χρειάζεται για να γίνει ένα graphic novel; Δουλεύεις μόνος; – Ναι, τις περισσότερες φορές δουλεύω και τα σενάρια και τα σκίτσα μόνος. Όχι ότι σνομπάρω τις συνεργασίες. Το αντίθετο. Θα ήθελα πολύ να μοιράζομαι αυτή τη διαδικασία. Όμως, συνήθως συμβαίνει το εξής. Τυχαίνει να σκοντάψω σ’ ένα θέμα που με απασχολεί σταδιακά όλο και πιο πολύ, μέχρι που γίνεται σχεδόν εμμονή. Δουλεύω έτσι αρχικά πολύ πάνω στη δομή και στο σενάριο. Και στη συνέχεια προσπαθώ στο σκίτσο, με διάφορα τεχνάσματα και σημειολογικά κλειδιά, να πολλαπλασιάσω τις εντάσεις και τα συναισθήματα του κειμένου. Μια τέτοια διαδικασία προϋποθέτει όχι μόνον πολλή δουλειά, αλλά κι έναν αυτοεγκλεισμό. Παρηγοριά σε όλο αυτό είναι η ελπίδα πως στο τέλος θα ακολουθήσει η λύτρωση της επικοινωνίας με τους αναγνώστες. Η συνάντηση Το γεύμα είχε προγραμματιστεί πριν η πανδημία αλλάξει τα δεδομένα στις ζωές μας. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η συνομιλία έγινε μέσω Skype κι όχι στον προγραμματισμένο χώρο. Δεν ήταν, όμως, απόμακρη. Είχε αμεσότητα, οικειότητα. Όπως η συνάντηση που είχαμε στο Μουσείο Μπενάκη, λίγο πριν ταξιδέψει στις ΗΠΑ για να παρουσιάσει τη δουλειά του. Πρωί μιας εργάσιμης ημέρας τότε, πρωί Σαββάτου τώρα, παρέα με έναν ζεστό καφέ – και τώρα. Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, έμοιαζε να αποκαλύπτει το μυστικό του: «Το ζητούμενο είναι να είσαι δημιουργικός, να αγαπάς τη δουλειά σου και να την αντιμετωπίζεις με απαιτητικότητα». Οι σταθμοί του 1966 Γεννιέται στην Αθήνα. 1989 Αρχίζει η συνεργασία με τη «Βαβέλ». Κυκλοφορεί ο «Ανθρωπόλυκος» (η πρώτη αυτοέκδοση άλμπουμ κόμικς στην Ελλάδα). 2004 Γεννιέται η κόρη του Ελένη. 2011 Διδάκτωρ Πολιτισμικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. 2014 Κυκλοφορεί το graphic novel «Αϊβαλί» (Κέδρος). Ακολουθεί μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Ετοιμάζεται η τουρκική έκδοση (Istos). 2016 Βράβευση της γαλλικής έκδοσης του «Aivali» (Steinkis) στην Clermont-Ferrand. Παρουσιάσεις σε Οξφόρδη, Παρίσι, Βρυξέλλες και αλλού. 2018 Κυκλοφορεί το graphic novel «Ο Συλλέκτης» (Ίκαρος). Ακολουθεί μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. 2019 Το «Aivali» κυκλοφορεί στις ΗΠΑ (Somerset Hall Press). Επίσημη παρουσίαση στο Σακραμέντο (MGSA) και περιοδεία σε πέντε πολιτείες. Και το σχετικό link...
  7. Δέκα χρόνια πριν, όταν η ελληνική οικονομική κρίση ήταν στην αρχή της, ο Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup είναι εμφανώς το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο) αποφάσισε να προβεί σε αυτό που πολύ σύγχρονοί του θεώρησαν – και ίσως όχι ολωσδιόλου άδικα – ως απονενοημένο διάβημα. Τη δημιουργία δηλαδή ενός κόμικ με θέμα τη Μικρασιατική καταστροφή, «τη στιγμή δηλαδή, που έκλειναν εκδοτικοί οίκοι και εφημερίδες και η παραγωγή των βιβλίων συρρικνωνόταν απελπιστικά», όπως εύγλωττα μας λέει ο ίδιος. Ο ίδιος πεισματικά ακολούθησε το «ουτοπικό» του όραμα. Λίγους μήνες πριν σε μια περιοδεία του την Αμερική για την προώθηση του «Αϊβαλί», και μάλιστα τη μεταφρασμένη στα αγγλικά έκδοσή του από τον εκδοτικό οίκο «Somerset Hall Press», ο κ. Νικολόπουλος παραδέχτηκε πως η αποδοχή που βρήκε το βιβλίο δεν ξεπέρασε μόνο τους φόβους του, αλλά και τις προσδοκίες του. Το «Αϊβαλί» είναι από αυτά τα αναγνώσματα, που είναι κατάλληλα για κάθε ηλικία, ενώ η εκπαιδευτική του αξία, ειδικά για εμάς τους Έλληνες της δυτικής πλευράς του Ατλαντικού, ανυπέρβλητη. Τι προκάλεσε το ενδιαφέρον σας για την τέχνη του κόμικς και πώς αποφασίσατε να αφοσιωθείτε σε αυτό; Soloup: Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς ξεκίνησε αυτή η σχέση με τα σκίτσα. Μάλλον από το Δημοτικό. Θυμάμαι για παράδειγμα, σαν παιχνίδι, στα διάφορα κείμενα που έπρεπε να γράφω, ιστορία, έκθεση κ.λ.π., να αφαιρώ λέξεις και να βάζω στη θέση τους σκιτσάκια. Για παράδειγμα, αντί να γράψω «ήλιος», έκανα το σκίτσο ενός ήλιου. Πιο συστηματικά όμως με τα κόμικς και τη γελοιογραφία ασχολήθηκα την περίοδο που ήμουν φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τότε ήταν που χρησιμοποίησα για πρώτη φορά και το ψευδώνυμο Soloup. Ένα κομμάτι της δουλειάς σας έχει να κάνει τον πολιτικό σχολιασμό. Το κόμικς σάς δίνει μεγαλύτερη ελευθερία σε αυτό τον τομέα; Soloup: Το κύριο επάγγελμά μου είναι η πολιτική γελοιογραφία. Τα… πολλά τελευταία χρόνια εργάζομαι στην εφημερίδα «Το Ποντίκι» αλλά και πιο παλιά στο «Βήμα», τις «6 μέρες», το «Goal», την «Γαλέρα» και αλλού. Η καθημερινή μου ασχολία έτσι εδώ και σχεδόν δυόμιση δεκαετίες σε εφημερίδες και περιοδικά, είναι το ν' ασχολούμαι με την πολιτική επικαιρότητα και τον γελοιογραφικό σχολιασμό της. Τα κόμικς σίγουρα απαιτούν πολύ περισσότερο χρόνο. Ειδικά τα graphic novels όπως το «Αϊβαλί» ή «Ο Συλλέκτης». Δεν παρακολουθούν την επικαιρότητα ούτε αυτός είναι ο στόχος τους. Μπορούν όμως ν' αναπτύξουν έναν κοινωνικό προβληματισμό σε μεγαλύτερο βάθος, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με τόσο ευαίσθητα θέματα, όπως αυτά που καταπιάνεται το «Αϊβαλί»: τη Μικρασιατική καταστροφή, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τις προσφυγικές ροές, τις θέσεις των ίδιων των ανθρώπων πάνω σε φαινόμενα όπως ο εθνικισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός κ.λ.π. Πώς βλέπετε τα πολιτικά πράγματα της χώρας σήμερα; Soloup: Περάσαμε μέσα από μια πολυδιάστατη κρίση που μας εξάντλησε σε όλα τα επίπεδα: στην οικονομία, στην κοινωνία, στα εργασιακά, στον πολιτισμό, ακόμα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ελπίζουμε βέβαια πως σιγά σιγά θα βγούμε από αυτήν την φθοροποιό κατάσταση. Την ίδια ώρα όμως οι διεθνείς εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, το προσφυγικό, οι γεωτρήσεις και οι ΑΟΖ, οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι στην ευρύτερη περιοχή και η επιθετική στάση της Τουρκίας, δεν μας αφήνουν αρκετά περιθώρια εφησυχασμού. Εκεί ακριβώς, σε αυτήν την ανησυχία νομίζω πως οφείλει και το «Αϊβαλί» την επιτυχία του. Ένα ενδιαφέρον που συνεχίζεται αμείωτο εδώ και πέντε χρόνια από τη στιγμή που κυκλοφόρησε το 2014 στα Ελληνικά από τις εκδόσεις «Κέδρος» αλλά και στη συνέχεια στις μεταφράσεις του. Τελευταίο παράδειγμα η αμερικανική έκδοση που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Somerset Hall Press στην εξαιρετική μετάφραση του Tom Papademetriou (Τομ Παπαδημητρίου). Στο μεγάλο book tour που κάναμε το Νοέμβριο από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι τη Βοστώνη και τη Νέα Υόρκη, μας έφερε σε επαφή με ένα σωρό νέους φίλους του βιβλίου και μας χάρισε πολλές συγκινητικές στιγμές. Είναι ένα βιβλίο που διαδίδεται από στόμα σε στόμα και από αναγνώστη σε αναγνώστη. Το βιβλίο σας «Αϊβαλί» όπως είπατε μεταφράστηκε πρόσφατα και στα Αγγλικά και έχει κατορθώσει διάφορες βραβεύσεις στο εξωτερικό. Πώς νιώθετε για αυτό; Soloup: Όταν ξεκινούσα γύρω στα 2011 να συλλέγω το υλικό και να γράφω το σενάριο – στις αρχές δηλαδή της ελληνικής κρίσης – δεν φανταζόμουν αυτό που θα ακολουθούσε. Ότι έκανα τότε προερχόταν περισσότερο από προσωπική ανάγκη. Λόγω της μικρασιατικής μου καταγωγής και από τους δυο παππούδες και τις δυο γιαγιάδες μου, αλλά και την ανάγκη αυτοπροσδιορισμού σε μια ώριμη ηλικία. Τότε ακουγόταν σχεδόν ουτοπικό να καταπιαστείς με ένα τέτοιο βιβλίο. Τη στιγμή δηλαδή που έκλειναν εκδοτικοί οίκοι και εφημερίδες, η παραγωγή των βιβλίων συρρικνωνόταν απελπιστικά, να αρχίσει κάποιος να φτιάξει ένα… κόμικς 450 σελίδων! Ποιος εκδοτικός θα το έβγαζε ένα τόσο ειδικό βιβλίο και ποιος θα το διάβαζε; Ευτυχώς το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε φόβο μου αλλά και κάθε προσδοκία. Οι αντιδράσεις από τους αναγνώστες είναι ιδιαίτερα συγκινητικές. Eκθέσεις, παρουσιάσεις και ομιλίες, εντός και εκτός Ελλάδας. Τα πανεπιστήμια και οι ερευνητές από την άλλη δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το «Αϊβαλί», μιας και το συγκεκριμένο graphic novel ακουμπά θέματα ιστορίας, λογοτεχνίας αλλά και της τέχνης, της μνήμης, το συναίσθημα… Πολλές εργασίες, διδακτορικές διατριβές, άρθρα σε περιοδικά γίνονται πλέον με αντικείμενο το «Αϊβαλί». Πώς να μην νοιώθω χαρούμενος. Την ίδια στιγμή όμως νιώθω και μεγάλη ευθύνη. Δεν είναι εύκολο να μιλάς για τόσο τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος. Ποια πιστεύετε, ότι είναι η διαφορά – αν υπάρχει – ανάμεσα σε ένα βιβλίο κόμικς και ένα συμβατικό βιβλίο; Soloup: Τα graphic novels θα μπορούσαμε να τα περιγράψουμε ως κάποια… πιο ώριμα ή «λογοτεχνικά» κόμικς – αυτό με τίποτα βέβαια δεν αποτελεί ορισμό τους για κάποιους που ασχολούνται πιο συστηματικά με αυτά. Θα λέγαμε πως υπερασπίζονται τον λόγο των βιβλίων σε ένα περιβάλλον κι έναν πολιτισμό εικόνων κυρίως σε οθόνες. Φυσικά ένα graphic novel μπορεί να διαβαστεί και ως e-book αλλά, κατά τη γνώμη μου, τίποτα δεν υποκαθιστά την αναγνωστική απόλαυση του εντύπου. Είναι το ίδιο πράγμα να βλέπεις μια ταινία στον υπολογιστή, στην TV ή στο κινητό και το ίδιο στη μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου; Ισχύει λοιπόν και εδώ κάτι αντίστοιχο. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μήνυμα του βιβλίου «Αϊβαλί»; Soloup: Νομίζω πως η όποια δύναμή του «Αϊβαλί» βρίσκεται στο ότι διατυπώνει ερωτήματα. Και τα ερωτήματα αυτά έχουν να κάνουν με τον ίδιο τον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του, σε επίπεδο ατομικό και σε επίπεδο κοινωνίας. Ως αναγνώστες καλούμαστε να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις και να σκιαγραφήσουμε τα δικά μας νοήματα στις σχέσεις των ανθρώπων και των κοινωνιών. Το τι είναι σημαντικό και το τι είναι αυτό για το οποίο πρέπει να προσπαθήσουμε. Ποια είναι η πορεία του κόμικς στην Ελλάδα μέχρι σήμερα και ποιο το μέλλον του; Soloup: Τα ελληνικά κόμικς όσο περνούν τα χρόνια πάνε όλο και καλύτερα. Οι παλαιότεροι δημιουργοί ωριμάζουν, νέοι σκιτσογράφοι δημοσιεύουν εκπληκτικές δουλειές. Τα κόμικς τα οποία στην Ελλάδα της δεκαετίας του '80 στηρίχτηκαν σε περιοδικά όπως η «Βαβέλ» και το «Παρά Πέντε», τώρα έχουν ενηλικιωθεί και προσεγγίζουν την διεθνή σκηνή της τέχνης των κόμικς. Μιλήστε μου για το τελευταίο σας βιβλίο. Soloup: Το graphic novel «Ο Συλλέκτης» (εκδόσεις Ίκαρος) καταπιάνεται με διαφορετικές καταστάσεις «απώλειας» και «τραύματος» από εκείνες που συναντάμε στο «Αϊβαλί». Περιγράφει ένα παγκόσμιο σημερινό πρόβλημα που δεν είναι άλλο από τη Γονική Αποξένωση (Parental Alienation). Την ψυχολογική απόσταση δηλαδή που διαμορφώνεται ανάμεσα σε γονείς και παιδιά μετά από ένα διαζύγιο. Στην ιστορία του «Συλλέκτη», ο Διονύσης είναι ένας πατέρας που μετά από έναν επώδυνο χωρισμό περιμένει κάθε μέρα μάταια την κόρη του την Φωτεινούλα, να την πάει στο σχολείο. Το παιδί πηγαίνει σχολείο με ένα ταξί που καλεί η μητέρα της για να τον παρακάμψει. Το μόνο που απομένει στον αμήχανο Διονύση είναι να καταγράφει κάθε μέρα τον αριθμό του ταξί – μετατρέποντάς τον έτσι σε έναν ιδιότυπο… «συλλέκτη». Η ελπίδα όμως δεν πεθαίνει και την άλλη μέρα βρίσκεται πάλι εκεί για την κόρη του. Το βιβλίο πάει πολύ καλά και βρίσκεται ήδη στη δεύτερή του έκδοση. Τον χειμώνα του 2019 έγινε μια πολύ μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας. Ανάμεσα στις παράλληλες εκδηλώσεις (εργαστήρια, συναυλία κ.λ.π.) είχαμε οργανώσει και μια διεθνή ημερίδα για τη Γονική Αποξένωση. Το βιβλίο το έχουμε ήδη μεταφράσει στα Αγγλικά για τις ανάγκες της έκθεσης και τώρα βρισκόμαστε στην διαδικασία εξεύρεσης εκδότη, για την Αγγλική ή άλλες γλώσσες. Νομίζω πως θα είχε ενδιαφέρον για τους αναγνώστες σας να δώσω και τα links με πληροφορίες για τον «Συλλέκτη» στο Μπενάκη και πιο συγκεκριμένα τη διεθνή ημερίδα για τη Γονική Αποξένωση η οποία κατέγραψε το ίδρυμα Μποδοσάκη. Δυστυχώς αυτό το θέμα θα αφορά παγκοσμίως πολύ κόσμο: Benaki Museum: «The Collector – six short stories about a bad wolf» (https://www.benaki.org/index.php?option=com_events&view=event&id=5806&lang=en) Bodossaki Lectures on Demand: «Η προοπτική της κοινής ανατροφής των παιδιών / Καταπολέμηση της Γονικής Αποξένωσης» (https://www.blod.gr/lectures/i-prooptiki-tis-koinis-anatrofis-paidion-katapolemisi-tis-gonikis-apoksenosis-harin-tou-beltistou-symferontos-tou-paidiou-hairetismoi/) Τα μελλοντικά σας σχέδια; Ετοιμάζετε κάτι νέο; Soloup: Ναι, τα τελευταία δύο χρόνια δουλεύουμε με μια ομάδα ερευνητών πάνω σε ένα αρκετά φιλόδοξο ιστορικό graphic novel. Ελπίζω πως τους επόμενους μήνες θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε κάτι πιο επίσημα. Ευχαριστώ θερμά εσάς και τον «Εθνικό Κήρυκα» για τις όμορφες ερωτήσεις και το ενδιαφέρον σας. Και το σχετικό link...
  8. Για το πολυβραβευμένο και πολυταξιδεμένο «Αϊβαλί» του γνωστού σκιτσογράφου Soloup κάνει ειδική μνεία ο βρετανικός Guardian. «Τα τραύματα των Τούρκων και των Ελλήνων, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους πριν από έναν αιώνα, είναι ζωγραφισμένα με κινούμενη απλότητα και μιλούν ξεκάθαρα για τη σημερινή προσφυγική κρίση», επισημαίνει σε δημοσίευμά του ο Guardian. «Η απόσταση μεταξύ των λιμανιών της Μυτιλήνης, στο ελληνικό νησί Λέσβος, και του Αϊβαλίκ, μια τουρκική πόλη γνωστή ως Αϊβαλί στα ελληνικά, είναι 47,5 χλμ. απόσταση στη θάλασσα. Μεταξύ 1922 και 2019, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διασχίσει τα απρόβλεπτα νερά, πολλοί από τους οποίους φεύγουν από πολέμους σε όλο τον κόσμο», προσθέτει. «Αϊβαλί: Μια ιστορία Ελλήνων και Τούρκων το 1922, ένα γραφικό μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα το 2014 και μεταφράστηκε πρόσφατα στην αγγλική γλώσσα από τον Τομ Παπαδημητρίου, είναι η ιστορία των 1,6 εκατομμυρίων προσφύγων που έκαναν το ταξίδι μόνο εκείνο το έτος, όταν οι ελληνικές και τουρκικές κυβερνήσεις συμφώνησαν σε μια μαζική ανταλλαγή πληθυσμών στο τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου. Οι Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Μικράς Ασίας και από άλλες τουρκικές περιοχές αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, ενώ οι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες αναγκάστηκαν να μεταβούν στην Τουρκία. Και οι δύο πλευρές υπέφεραν, και αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα σε αυτό τον λογαριασμό ψυχών, ο οποίος αναγνωρίζει όλες τις πλευρές της τραγωδίας», τονίζει. «Το Aivali ξεκινά και τελειώνει με την ιστορία του Αντώνη, που πήρε το όνομά του από τον δημιουργό του γραφικού μυθιστορήματος, ο οποίος πήρε το πλοίο από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί το 2014 για να καταλάβει καλύτερα τι άφησε πίσω της η οικογένειά του όταν έφυγαν από την Τουρκία το 1922. Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας έχει τοποθετηθεί στο παρελθόν, βασισμένο σε πραγματικούς χαρακτήρες τριών προσφύγων: του Φώτη Κόντογλου και του Ηλία Βενέζη, οι οποίοι μεταφέρθηκαν από την Τουρκία στην Ελλάδα, και του Αχμέτ Γιορόμαζ, ενός μουσουλμάνου που στάλθηκε στην Τουρκία. Τα λόγια τους είναι σπλαχνικά, εκπέμπουν τον πόνο και το στίγμα της αναγκαστικής μετακίνησης», γράφει μεταξύ άλλων ο Guardian. Στη συνέχεια, υπογράμμισε: «Οι μαύρες και λευκές γραμμές στυλό του Soloup είναι απλές και εύθραυστες, αλλά η ιστορία πίσω από αυτές είναι το κάτι άλλο. Ένας διάσημος πολιτικός γελοιογράφος στον ελληνικό Τύπο, προσαρμόζει το στυλ καρτούν του για να εναρμονιστεί με τη σοβαρότητα της ιστορίας. Ακόμα και όταν αποκλίνει από το συνηθισμένο ύφος του να υιοθετήσει βαθύτερες και λεπτομερέστερες γραμμές που είναι πιο κοντά σε μια ξυλογλυπτική παρά σε κόμικ - για να τιμήσει τον Φώτη, έναν αξιοσημείωτο ξυλουργό στην εποχή του - δεν διαταράσσει τη ροή της αφήγησης. Τα σημερινά γεγονότα εκτείνονται πάνω στο βιβλίο και ο Soloup κάνει τη σύνδεση με την πιο πρόσφατη προσφυγική κρίση στην Ελλάδα. Όταν μιλάει για την πραγματική ιστορία ενός Τούρκου στρατιώτη που σώζει ένα κορίτσι από την Ελλάδα από το να την σκοτώσει ο συμπολεμιστής του το 1922, είναι εύκολο να δει κανείς το ίδιο πνεύμα στους ανθρώπους σήμερα, όπως και με τη Μαρίτσα Μαυραπίδη, Ελληνίδα γιαγιά στη Μυτιλήνη και πρώην πρόσφυγας του 1922 οι οποία φιλοξένησε προσφυγόπουλα από τη Συρία όταν έφθασαν με βάρκα το 2016. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι υπέμειναν να διαπραγματεύονται σαν μάρκες σε ένα παιχνίδι καρτών. σχεδόν ένας αιώνας αργότερα, το Αϊβαλί δείχνει πώς αυτό το τραύμα μεταφέρθηκε από γενιές στην Ελλάδα και την Τουρκία, καθώς και τον πόνο των εκτοπισμένων που εγκαταλείπουν τη βία σε όλο τον κόσμο σήμερα - συμπεριλαμβανομένων των 50.000 προσφύγων που είναι σήμερα διασκορπισμένοι στην ελληνική ενδοχώρα και τα νησιά. Η τέχνη και τα λόγια του Soloup προσφέρουν μια ματιά στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος, δείχνοντας πώς διώχθηκαν άνθρωποι και στις δύο πλευρές αυτών των υδάτων, αλλά βρήκαν επίσης την εξουσία να συγχωρούν και να βοηθούν ο ένας τον άλλον. Δεν υπάρχει κοίλη ενσυναίσθηση που βρέθηκε εδώ. O Soloup αποδεικνύει πόσο προβληματικό είναι όταν αντιμετωπίζονται τα ανθρώπινα όντα σαν στατιστικές. Το Αϊβαλί δεν αποφεύγει να δείχνει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων ζωών - και από τις δύο πλευρές - και τον συνεχιζόμενο αγώνα για μερικούς, που ψάχνουν ακόμα ένα μέρος για να αποκαλούν σπίτι». Και το σχετικό link...
  9. Με το πρώτο βιβλίο του "Το Αϊβαλί" σκιτσάρισε τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η ταραγμένη ιστορική στιγμή δίνοντας το πρώτο ιστορικό graphic novel. Στο δεύτερο βιβλίο του, "Ο Συλλέκτης" (εκδ. Ίκαρος), το πενάκι του στοχεύει κατευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη και στην καρδιά ενός ζητήματος που, αν και πληγώνει αμέτρητες οικογένειες, ακόμα δεν έχει επαρκώς συζητηθεί. Συνθέτοντας έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο, που όμως δεν είναι τόσο κακός, ο γνωστός κομικογράφος και σκιτσογράφος στο «Ποντίκι», Soloup, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος, με λόγο αφοπλιστικά λιτό και σκίτσο καθαρό, σχολιάζει το πολλαπλό τραύμα του διαζυγίου, το τραύμα του αποχωρισμού του ενός γονιού, του πατέρα, από το παιδί. Οι έξι αφηγήσεις εγκιβωτίζουν ουσιαστικά την ίδια ιστορία ιδωμένη από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Έρωτες που κατέρρευσαν, εντάσεις, φωνές και σιωπές, αλλά και αίθουσες δικαστηρίων, νόμοι, δίκες και διαφορετικά στρατόπεδα διαδέχονται τα καρέ του. Ωστόσο σ' αυτό το βιβλίο δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Υπάρχει το πρίσμα από το οποίο βλέπουν ο ένας τον άλλον. Ανάμεσα στο λευκό και σε διάφορους τόνους του γκρι που εικονογραφούν την αφήγηση, παρεμβάλλεται χρώμα στη διαφορετική εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας. Ωστόσο ο Soloup σ' αυτό το βιβλίο δε συνομιλεί μόνο με το κλασικό παραμύθι των αδελφών Γκριμ. «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ, »Η Δίκη« του Κάφκα αλλά και ο μύθος της σπηλιάς του Πλάτωνα αφήνουν τον απόηχό τους σ' αυτή τη διαδρομή, που αναζητά να ερμηνεύσει τα γιατί που οδηγούν στις »μαύρες σκιές" της απώλειας. Από ποια ανάγκη γεννήθηκε ο "Συλλέκτης"; Η ιστορία του «Συλλέκτη» είναι μια ακόμα σιωπηλή ιστορία, από αυτές που συμβαίνουν δυστυχώς κατά χιλιάδες γύρω μας. Ιδιωτικές τραγωδίες, όπως για παράδειγμα η αποξένωση ενός πατέρα από το παιδί του ύστερα από ένα διαζύγιο. Αφόρητο βάρος γι’ αυτούς που το ζουν. Κι όμως, τέτοιες ιστορίες περνάνε «στα ψιλά». Κανένας δεν ασχολείται σοβαρά σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο με την επίλυσή του. Αυτή ήταν η αφετηρία. Οικογένεια, διαζύγιο, απώλεια, πληγωμένο παιδί, δικαιοσύνη είναι οι έννοιες που διατρέχουν το βιβλίο. Κυρίως όμως επικεντρώνεις στη θέση του πατέρα. Και ανατρέπεις τις στερεοτυπικές αντιλήψεις. Δύσκολο θέμα. Η μορφή του graphic novel σε διευκόλυνε να το διαχειριστείς; Το βιβλίο δεν ρίχνει ευθύνες σε κάποιον από τους εμπλεκομένους, στον μπαμπά, τη μαμά ή το παιδί. Και οι τρεις πλευρές είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θύματα ψυχολογικής βίας. Μιας άσχημης συνθήκης, της οποίας τα δικαστήρια και ο τρόπος που λειτουργούν δεν αποτελούν λύση αλλά μέρος του προβλήματος. Είναι πράγματι ένα δύσκολο θέμα. Ίσως η «λογοτεχνική» αφήγηση ενός graphic novel να μπορεί να αποδώσει το απαραίτητο συναισθηματικό βάθος που φέρνουν στις ζωές μας τέτοιες ή άλλες ανθρώπινες απώλειες. Στη δημόσια σφαίρα δεν έχει συζητηθεί επαρκώς αυτό το ζήτημα. Θεωρείς ότι ο "Συλλέκτης" δίνει αυτή την αφορμή; Αν και το βιβλίο κυκλοφορεί λιγότερο από ένα μήνα, οι ιδιαίτερα θερμές αντιδράσεις των αναγνωστών δείχνουν προς μια τέτοια κατεύθυνση. Επιχειρείς να σπάσεις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τη θέση του πατέρα στην οικογένεια και τη σχέση του με το παιδί. Η ανατροπή της αφήγησης στο γνωστό παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας διευκολύνει τη συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα; Η παραλλαγή της Κοκκινοσκουφίτσας των αδελφών Γκριμ, αλλά και η αλληγορία της Σπηλιάς του Πλάτωνα που υπάρχουν στον «Συλλέκτη» ελπίζω πως βοηθούν σε αυτό. Συχνά μέσα από τα παραμύθια και τις αλληγορίες λες πολύ περισσότερα και πιο κατανοητά πράγματα για δύσκολες καταστάσεις. Το ψηφιακό περιβάλλον που κυριαρχεί στην εποχή μας, διευκολύνει την ειλικρίνεια και την ανεκτικότητα γύρω από τις διαπροσωπικές, τις οικογενειακές σχέσεις; Θεωρητικά το Διαδίκτυο προσφέρει περισσότερες δυνατότητες έκφρασης κι επικοινωνίας, μεγαλύτερη ανεκτικότητα. Στην πράξη όμως, αν κρίνω από τον υποκριτικό συντηρητισμό πολλών αναρτήσεων και τον πληθωρισμό των συναισθημάτων - τόσες καρδούλες και τόσα φεϊσμπουκικά λάικ -, μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. Περιπλανιόμαστε μόνοι σε κλειστούς κόσμους αυταρέσκειας και, αντί να επικοινωνούμε πραγματικά, εγκλωβιζόμαστε στα πλασματικά είδωλα του εαυτού μας. Στον "Συλλέκτη" ο κακός λύκος δεν είναι τόσο κακός όσο μάθαμε να τον θεωρούμε. Αλήθεια, πόσο κακός είναι ο λύκος του βιβλίου σου και ποιος ο πραγματικά κακός λύκος των παιδιών της εποχής μας; Στο graphic novel ο κακός λύκος είναι είδωλο. Μια σκιά, μια λανθάνουσα προβολή της πραγματικότητας. Ο θυμός του παιδιού το κάνει να βλέπει τον πατέρα ως απειλή. Στην πραγματικότητα, όμως, στη ζωή όλων των παιδιών που μεγαλώνουν σήμερα, οι πραγματικοί κακοί λύκοι μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε, μεταμφιεσμένοι - όπως στην πρώτη εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας των Γκριμ - σε μια χαριτωμένη γιαγιάκα. Χαριτωμένοι λύκοι που βρίσκεις, από τα «αθώα» παιχνίδια στα τάμπλετ μέχρι τις «πατριωτικές» ιδέες που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα πλέον και μέσα στα σχολεία. Τι σε οδήγησε να δομήσεις κατ' αυτόν τον τρόπο το βιβλίο; Τα έξι κεφάλαια είναι αυτόνομες διηγήσεις, όλες μαζί όμως συνθέτουν την ίδια ιστορία μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το να βλέπουμε το ίδιο θέμα από διαφορετικές όψεις πλουτίζει την αντίληψή μας γι’ αυτό. Πώς θα χαρακτήριζες τον "Συλλέκτη"; Graphic novel, που σημαίνει πως είναι μια αφηγηματικά πιο εξελιγμένη φόρμα των κόμικς. Ταυτόχρονα είναι μια γραφή πολύ κοντά στον λογοτεχνικό λόγο. Έχει στοιχεία αυτοβιογραφικά; Χωρίζει πάντα μεγάλη απόσταση την πραγματική ζωή από μια έντεχνη αφήγηση. Παρ’ όλα αυτά το βιβλίο αναφέρεται σε προβλήματα που λίγο - πολύ αναγνωρίζουμε όλοι στον κοινωνικό μας περίγυρο, σε φίλους και συγγενείς. Έτσι, όσο φανταστικά κι αν είναι κάποια στοιχεία των έξι αφηγήσεων, δεν παύει να συμβαίνουν διαρκώς τα ίδια και χειρότερα στην καθημερινή ζωή. Σε ότι αφορά το σχέδιο, κι αυτό στην προκειμένη περίπτωση δεν ακολουθεί παραδοσιακές φόρμες ή, εν πάση περιπτώσει, αντλεί από διαφορετικές πηγές έκφρασης. Ποιες φόρμες ακολούθησες και ποιες ανέτρεψες σ' αυτό το graphic novel; Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου πάνω στην ιστορία και τη σημειολογία των κόμικς είχα την ευκαιρία να μελετήσω σε βάθος τη λεκτική και οπτική αφήγηση σε σημαντικούς δημιουργούς της παγκόσμιας εναλλακτικής σκηνής. Πολλά από αυτά τα εφάρμοσα αρχικά στο «Αϊβαλί» και νομίζω πως σιγά - σιγά αρχίζω να βρίσκω τα δικά μου βήματα στη σημειολογία της αφήγησης. Με την εναλλαγή και την ένταση των καρέ, την ποσότητα του λόγου στην εικόνα, στον ρυθμό αφήγησης, στις χρωματικές εναλλαγές. Λειτούργησαν καλά στο «Αϊβαλί» και τώρα με τον «Συλλέκτη» ελπίζω να πηγαίνω λίγο παραπέρα. Γιατί επέλεξες την ασπρόμαυρη αφήγηση, την οποία σπας μόνο στην περίπτωση που αφηγείσαι - κι αυτή με πολύ λίγα χρώματα, κυρίως κόκκινο - τη νέα εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας; Είναι από αυτά τα σημειολογικά πειράματα που σας είπα. Στις σελίδες του βιβλίου κυριαρχούν το μαύρο και οι τόνοι του γκρι. Παρ’ όλα αυτά, στο πέμπτο κεφάλαιο της Κοκκινοσκουφίτσας - που αποτελεί και το κλειδί της ιστορίας - συμβαίνει μια συναισθηματικά φορτισμένη μεταφορά και από τη δεύτερη παραλλαγή της Κοκκινοσκουφίτσας των αδελφών Γκριμ, στην εξίσου σκληρή παραλλαγή του «Συλλέκτη». Η ταυτόχρονη χρωματική μετάβαση από το ανάλαφρο πράσινο στο άγριο κόκκινο παρασύρει και εντείνει τη φόρτιση της αφήγησης. Το προηγούμενο graphic novel σου, το "Αϊβαλί", δεν έχει ξεχαστεί, τουναντίον τώρα κάνει τη διεθνή του καριέρα; Το «Αϊβαλί» αποδεικνύεται αρκετά ανθεκτικό στον χρόνο, τόσο στην Ελλάδα, όπου συνεχίζουν να έρχονται θερμά σχόλια αναγνωστών, όσο και έξω. Μετά τις μεταφράσεις του στα γαλλικά και τα τουρκικά, τώρα φαίνεται πως αρχίζει ένας νέος κύκλος μεταφράσεων σε αρκετές γλώσσες. Περιμένω κι εγώ με αγωνία να τις δω. "Ο Συλλέκτης" θα γίνει κι αυτός έκθεση; Ναι, πράγματι. Όπως και πριν από τέσσερα χρόνια με το «Αϊβαλί», ετοιμάζουμε τώρα μια μεγάλη έκθεση για τον «Συλλέκτη» στο Μουσείο Μπενάκη για τις αρχές του νέου χρόνου. Με συναυλία στα εγκαίνια, παράλληλες δράσεις και δυο σημαντικές ημερίδες. Μια για τα graphic novels στην Ελλάδα και μια δεύτερη για τη γονική αποξένωση, με καλεσμένους επιστήμονες από την Ευρώπη και την Αμερική. Περισσότερες λεπτομέρειες θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε σύντομα. Και το σχετικό link...
  10. Μια παρέα ηλικιωμένων συζητά για τις συλλογές γραμματοσήμων, πεταλούδων, καπακιών και άλλων άχρηστων αντικειμένων. Ένας μετανάστης έχει συλληφθεί από την αστυνομία με έγκλημά του ότι προσπάθησε να σώσει ένα πουλί από βέβαιο θάνατο. Μια γιαγιά με την εγγονή της παρατηρούν τις τρύπες στα σώματα των περαστικών. Τρύπες από τις απώλειες, από τους ανθρώπους που χάθηκαν. Ένας θάνατος γίνεται η αιτία μιας μεγάλης συμφιλίωσης. Αλλά είναι πια αργά, καθώς ο ένας από τους φίλους είναι πια νεκρός. Η κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας πάει μια βόλτα στο δάσος και μαθαίνει την οδυνηρή αλήθεια της ιστορίας με τον κακό λύκο. Στο ίδιο δάσος που άνθρωποι συρρέουν μαζικά σε ένα σπήλαιο σαν του Πλάτωνα για να λυτρωθούν με μεταφυσικές αυταπάτες. Και κάποιος Διονύσης, αποτελεί το επίκεντρο όλων αυτών των ιστοριών. Μα το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να ξαναδεί το παιδί του. Κι αντί γι’ αυτό καταλήγει να γίνει ένας συλλέκτης πινακίδων από ταξί. Στο graphic novel «Ο Συλλέκτης» του Soloup, έξι διηγήματα με κοινό πυρήνα, συνθέτουν μια μεγάλη δραματική ιστορία για την οικογένεια, τη γονική αποξένωση, τη γραφειοκρατική παράνοια, την αδικία στη σύγχρονη Ελλάδα. Πριν από λίγο τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου σου και δεν σου κρύβω ότι χάλασα πολλά χαρτομάντιλα σκουπίζοντας τα δάκρυά μου. Ήταν στις προθέσεις σου να προκαλέσεις τέτοια συγκίνηση; Όταν προσπαθείς να αφηγηθείς μια τόσο φορτισμένη ιστορία, αυτή κατακλύζει πρώτα απ’ όλα εσένα που τη γράφεις. Δεν σκέφτεσαι αν η συγκεκριμένη αφήγηση θα συγκινήσει και άλλους. Το εύχεσαι και το ελπίζεις, βέβαια, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν σε απασχολεί και τόσο. Κυριαρχεί η έγνοια να διατυπώσεις με σαφήνεια τα ερωτήματα που «τρώνε» τον ήρωά σου και μετά να τον βάλεις μπροστά σε αυτά. Εκείνο που με απασχολούσε όσο δούλευα τον «Συλλέκτη» ήταν το τι στάση θα κρατούσε ο Διονύσης απέναντι στις παράλογες καταστάσεις που προέκυπταν στη ζωή του αλλά και τη γραφειοκρατική, σχεδόν καφκική, δικαιοσύνη που θεωρεί τους πατεράδες εξ αρχής «ενόχους μέχρι αποδείξεως του εναντίου». Ο αγώνας του ήρωα να σταθεί όρθιος χωρίς ταυτόχρονα να απομακρυνθεί από το παιδί του, τη Φωτεινούλα, είναι μάλλον εκείνα που προκαλούν τη συγκίνηση. Για να δούμε. Είσαι από τους πρώτους αναγνώστες του «Συλλέκτη» κι έτσι μου δίνεις ελπίδες ότι το graphic novel «λειτουργεί». Περιμένω με αγωνία τις αντιδράσεις των αναγνωστών. Πώς προέκυψε, ιδιαίτερα μετά το «Αϊβαλί» και την αιρετική ματιά σου πάνω στην πολυτάραχη ιστορία των σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας, ένα βιβλίο για την οικογένεια και τον αποχωρισμό; Έχω στα σκαριά αρκετά σενάρια που συνομιλούν με την Ιστορία. Το ένα μάλιστα είναι έτοιμο από την εποχή που δούλευα το «Αϊβαλί» και διαδραματίζεται την ίδια περίοδο. Ελπίζω μια μέρα να το δείτε ολοκληρωμένο. Προς το παρόν ήθελα συνειδητά ν’ αποφύγω τη γνωστή παγίδα που πέφτουν οι συγγραφείς καθώς, ύστερα από ένα πετυχημένο έργο, προσπαθούν να επαναλάβουν τον εαυτό τους. Ήταν πρόκληση λοιπόν το να ασχοληθώ με κάτι εντελώς διαφορετικό, πόσο μάλλον με ένα καυτό κοινωνικό ζήτημα όπως η ψυχολογική -και όχι μόνο- «κακοποίηση» των εμπλεκομένων σ’ ένα διαζύγιο. Τι σχέση έχει ο Αντώνης Νικολόπουλος με τον Διονύση της ιστορίας; Έχει το βιβλίο αυτοβιογραφικά στοιχεία ή είναι μια μυθοπλασία; Όπως ακριβώς το διατυπώνεις, εγώ λέγομαι Αντώνης, ο ήρωας, Διονύσης. Η ζωή είναι πάντα κάτι διαφορετικό από ένα βιβλίο. Η ιστορία ενός βιβλίου αποτελεί ένα κλειστό σύμπαν. Η ζωή, πάλι, είναι ανοιχτή. Αχαρτογράφητη, ανατρεπτική και απρόβλεπτη. Αυτά ακριβώς τα παράλογα -όπως τα περιγράφει ο Καμί- χαρακτηριστικά της «πραγματικότητας» είναι την ίδια στιγμή εκείνα που δίνουν τροφή στη μυθοπλασία και την έντεχνη δημιουργία: στα μυθιστορήματα, στα σενάρια, στις μουσικές και στους πίνακες ζωγραφικής. Θα έλεγα λοιπόν πως δεν έχει σημασία για κάποιον αναγνώστη αν η ιστορία ενός βιβλίου, όπως ο «Συλλέκτης», αφορά τον συγγραφέα όσο το ότι τα προβλήματα που θίγονται υπάρχουν παντού εκεί έξω. Ιστορίες που συχνά είναι πολύ πιο τραυματικές και επώδυνες από αυτήν του Διονύση και δηλητηριάζουν τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Υπάρχουν προβληματικά διαζύγια που αποξενώνουν τα παιδιά από τους γονείς τους, χωρίς καμιά ουσιαστική μέριμνα από τους θεσμούς (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λ.π.) και μια δικαιοσύνη που καταλήγει ν’ αποτελεί μέρος του προβλήματος και όχι τη λύση του. Ένα ζήτημα που όλοι οι φορείς το γνωρίζουν, αλλά κανείς δεν μιλάει ανοιχτά γι’ αυτό. Οι ήρωες λοιπόν μπορεί να είναι φανταστικοί, τις καταστάσεις όμως που βιώνουν χιλιάδες άνθρωποι σαν τον Διονύση και δυστυχώς σε όλο τον κόσμο, μόνο μυθοπλασία δεν μπορείς να τις χαρακτηρίσεις. Το ξέρω πως θα γίνω αδιάκριτος αν ρωτήσω ποια είναι η κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας στην οποία αφιερώνεις το βιβλίο. Αλλά θα το κάνω, μια και έχεις δημιουργήσει ολόκληρο κεφάλαιο γι' αυτήν. Το πέμπτο κεφάλαιο του graphic novel ξαναδιαβάζει το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας. Υπάρχουν άπειρες παραλλαγές του παραμυθιού, από τις πρώτες λαϊκές αφηγήσεις και την καταγραφή του Perrault μέχρι τις μέρες μας. Η πλέον διαδεδομένη και εικονογραφημένη εκδοχή είναι εκείνη των αδελφών Grimm. Το ενδιαφέρον είναι πως στην καταγραφή των Grimm –«συλλέκτες» παραμυθιών οι ίδιοι– παραθέτουν και μια δεύτερη παραλλαγή, σύμφωνα με την οποία είναι η ίδια η Κοκκινοσκουφίτσα εκείνη που σκοτώνει τον κακό λύκο. Αυτή η δεύτερη «Κοκκινοσκουφίτσα» γίνεται στο graphic novel η βάση για μια νέα ανάγνωση του παραμυθιού με αποδέκτη έναν σύγχρονο θεατή, την κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας, δηλαδή. Είναι εκείνη που θα μπορούσε, με τη σχετική απόσταση από τις εντάσεις, να κατανοήσει πως τα σύγχρονα παραμύθια δεν έχουν μόνο καλούς και κακούς. Γιατί στον υπότιτλο χρησιμοποιείς τον χαρακτηρισμό «κακός λύκος» για τον πρωταγωνιστή σου; Τα πράγματα στη ζωή δεν είναι ή άσπρα ή μαύρα. Το ίδιο και οι άνθρωποι γύρω μας δεν είναι μόνο καλοί ή μόνο κακοί. Κάθε χαρακτήρας κρύβει πολλές προσωπικότητες και συναισθήματα. Από την άλλη, η περιγραφή των πραγμάτων εξαρτάται από το σημείο στο οποίο στεκόμαστε και τα βλέπουμε. «Κακός» είναι ένας λύκος γιατί κάποιος θέλει να τον δει ως τέτοιο. Κάποιος άλλος μπορεί να τον βλέπει αλλιώς. Γι’ αυτό και στα έξι κεφάλαια του graphic novel προσπάθησα να παρακολουθήσω την ίδια ιστορία του Διονύση, μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες: του γείτονα, ενός καναρινιού, του παππού και της γιαγιάς, του λαγού και στο τέλος βέβαια να παρουσιάσω την ίδια την υποκειμενική ματιά του Διονύση για όσα βιώνει. Στο βιβλίο σου μπλέκεται αξεδιάλυτα η πραγματικότητα με τη φαντασία. Η Κοκκινοσκουφίτσα, η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, ένας πρόσφυγας που πασχίζει να σώσει ένα πουλάκι, ένα τεράστιο κλουβί στην κορυφή της Ακρόπολης, η Μικρή Λουλού γίνονται στοιχεία μιας πολυεπίπεδης αφήγησης. Εσύ πώς θα περιέγραφες με 100 λέξεις το βιβλίο σου; Δεν χρειάζονται τόσες λέξεις. Μόνο δύο αρκούν για να περιγράψουν τα συναισθήματα του κεντρικού χαρακτήρα του βιβλίου, στη βροχή κάτω από μια ομπρέλα: «Σιωπηλή κραυγή». Και το σπήλαιο του Πλάτωνα; Είμαστε όλοι δεμένοι και βλέπουμε μόνο σκιές; Και ποιοι είναι αυτοί που μας τις δείχνουν παραπλανώντας μας; Στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα υπάρχει η εξαιρετική αλληγορία της σπηλιάς. Ένα κείμενο που γράφτηκε σχεδόν 2.500 χρόνια πριν και περιγράφει με ανατριχιαστική διαύγεια –θα λέγαμε προφητικά– τους «ισμούς» που στη συνέχεια παρέλασαν στις ανθρώπινες κοινωνίες. «Ισμοί» που διαχρονικά θρέφουν ανθρώπους και θρέφονται από τα μυαλά και τις σάρκες τους. Θρησκείες και ιδεολογίες που μέσα από θέσφατα, αφορισμούς, τσιτάτα και απόλυτες αλήθειες καλύπτουν τις ανησυχίες των μαζών προσφέροντάς τους εξιδανικευμένες λύσεις ή λυτρώσεις. Δεν έχει τόση σημασία, λοιπόν, σύμφωνα με τον ίδιο τον Πλάτωνα, ποιοι είναι κάθε φορά οι «παραπλανητές», όσο το ότι αυτό που γεννά και αναπαράγει τη συγκεκριμένη συνθήκη είναι η αδυναμία των ανθρώπινων κοινωνιών να αντικρίσουν κατάματα την αλήθεια της ύπαρξης. Στην προμετωπίδα χρησιμοποιείς μια φράση από τη «Δίκη» του Κάφκα: «Και τώρα σας συμβουλεύω να πάτε στο δωμάτιό σας, να κάτσετε ήσυχα και να περιμένετε τι θα αποφασίσουν για εσάς». Πώς προέκυψε η επιλογή αυτή; Όταν σε νεότερη ηλικία πρωτοδιάβαζα Κάφκα, μου φαινόταν υπερβολικός. Μεγαλώνοντας όμως, διαπιστώνω όλο και πιο συχνά πόσο «καφκικές» μπορεί να αποδεικνύονται αρκετές καταστάσεις στην πραγματική ζωή. Ένας πατέρας, για παράδειγμα, σαν τον Διονύση ο οποίος εντελώς αδικαιολόγητα δεν μπορεί να επικοινωνεί με το παιδί του, ενώ ταυτόχρονα είναι δέσμιος μιας παράλογης περιπέτειας δικαστικών αναβολών, δεν διαφέρει πολύ από τον Γιόζεφ Κ. στη «Δίκη» του Κάφκα, καθώς τον παρακολουθούμε να οδεύει προς την προδιαγεγραμμένη καταδίκη του. Μεταξύ άλλων, επιφυλάσσεις και μια σκληρή κριτική γεμάτη πικρία για την ελληνική δικαιοσύνη και την αστυνομία. Πόσο μπορεί να εμπιστευτεί ένας πολίτης σήμερα αυτούς τους θεσμούς; Εξαρτάται από ποια θέση κοιτάς, του θύτη ή του θύματος. Παρά το ότι αποτελούν ολοφάνερα και οι δύο θεσμικές εκφάνσεις τής εκάστοτε εξουσίας, τις αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά ως άτομα όταν καλείς, ας πούμε, το «100» και προστρέχεις στον αστυνομικό για να σε προστατέψει από μια αδικία, και διαφορετικά όταν σε βαράει ένας «μπάτσος» σε μια διαδήλωση. Από την άλλη, είναι παροιμιώδεις οι συμβάσεις, οι θεατρινισμοί και τα κατά συνθήκη ψεύδη που διαδραματίζονται στις αίθουσες των δικαστηρίων, με τα νομικά τερτίπια, τους τακτικισμούς των δικηγόρων, τους δασκαλεμένους ψευδομάρτυρες και τη γραφειοκρατία. Το σίγουρο πάντως, σε ότι αφορά το συγκεκριμένο πρόβλημα, είναι πως η ελληνική δικαιοσύνη βρίσκεται αρκετά πίσω από τις εξελίξεις στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το σύνδρομο «γονικής αποξένωσης», για παράδειγμα, ταξινομήθηκε πρόσφατα από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας του ΟΗΕ (WHO) ως νόσος. Εδώ κανείς δεν νοιάζεται. Εγκλωβισμένη σε προκάτ αποφάσεις, αγνοώντας την έννοια της συνεπιμέλειας που κερδίζει παντού έδαφος και ρίχνοντας με ευκολία τα βάρη στους πατεράδες, η δικαιοσύνη όχι μόνο δεν προσφέρει λύσεις αλλά παραμένει μάλλον μέρος του προβλήματος. Είσαι ένας έμπειρος πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός χιουμοριστικών κόμικς εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. Ξαφνικά προέκυψε το «Αϊβαλί» και τώρα ο «Συλλέκτης». Μήπως συνειδητοποίησες ότι μεγαλώνεις και θέλεις να προλάβεις να πεις κι άλλα πράγματα εκτός από το να κάνεις τους αναγνώστες να γελάνε; Η ζωή είναι απρόβλεπτη και χωράει τα πάντα, τόσο κωμωδίες όσο και δράματα. Κάθε νέα κατάσταση που συναντούμε, μας προβληματίζει διαφορετικά και απαιτεί άλλη αντιμετώπιση. Τα σκίτσα ύστερα από τόσα χρόνια μάλλον έχουν μετατραπεί στο μυαλό μου σε ενστικτώδη τρόπο σκέψης και αντίδρασης. Θα περιέγραφα λοιπόν ως ευτυχή συγκυρία το να σκιτσάρω χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τρόπους -το χιούμορ, την πολιτική σάτιρα, τα graphic novels-, για πράγματα που μας απασχολούν όλους. Μια συνθήκη που σου παρέχει τη δυνατότητα σκέψης κι έκφρασης ενώ ταυτόχρονα σε αποστασιοποιεί από τις καταστάσεις. Είναι τα κόμικς ένα κατάλληλο μέσο και εργαλείο για να αφηγηθεί κάποιος τόσο δύσκολες ιστορίες, από πολιτικά και ιστορικά θέματα μέχρι τραυματικές προσωπικές εμπειρίες; Με έκπληξη μέσα από αυτά που ανακαλύπτω σιγά σιγά στη δουλειά μου αλλά και με τα όσα βλέπω, απολαμβάνω και θαυμάζω στις δουλειές τόσων σκιτσογράφων παντού στον κόσμο, ναι! Τα κόμικς, ώριμα πια, είναι ένα θαυμάσιο έντεχνο μέσο που συνεχίζει να εξελίσσεται, συνδυάζοντας τον λόγο με την εικόνα, ανακαλύπτοντας διαρκώς νέα αφηγηματικά μονοπάτια. Στην Ελλάδα μάλιστα βιώνουμε σήμερα την αξιοσημείωτη άνθησή τους, οφείλοντας τις γερές τους ρίζες στα χρόνια της «Βαβέλ» και του «Παρά Πέντε». Μετά τον «Συλλέκτη» τι να περιμένουμε: Έχεις βάλει μπροστά το επόμενο σχέδιό σου; Ο «Συλλέκτης» μόλις ξεκίνησε και το «Αϊβαλί» έχει ακόμα πολύ δρόμο. Ετοιμάζονται όμορφα πράγματα και για τα δύο. Από την άλλη, χρειάζεται μια χρονική απόσταση για να καταλάβεις τι είναι εκείνο που θα πάρει σειρά. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν ήδη πολλά διαφορετικά σενάρια σε αρκετά προχωρημένο στάδιο που περιμένουν. *Μια μικρή προδημοσίευση του «Συλλέκτη», που σε λίγες ημέρες θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας, μπορείτε να δείτε στο «Καρέ Καρέ». Ο Soloúp, πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) κι έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 14 άλμπουμ με γελοιογραφίες και κόμικς του, η μελέτη «Τα Ελληνικά Κόμικς» (εκδ. Τόπος, 2012) και το graphic novel «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος, 2014), το οποίο έχει μεταφραστεί στα γαλλικά και τα τουρκικά, έχει βραβευτεί ως «Καλύτερο κόμικς» και «Καλύτερο Σενάριο» στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2015 και έχει αποσπάσει το «Coup de Coeur 2016» στο 17ο φεστιβάλ Rendez-vous du Carnet De Voyage (Clermont Ferrand, Γαλλία). Το 2015 πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη η έκθεση «Αϊβαλί - ένα ταξίδι στο χρόνο» (Φεβρουάριος- Μάιος), που περιόδευσε στη συνέχεια για πάνω από 400 μέρες σε μουσεία, γκαλερί και βιβλιοθήκες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Ο Soloúp έχει σχεδιάσει ζωντανά επί σκηνής (live drawing) συνοδεύοντας μουσικές παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής (2017), στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (2018) και αλλού, ενώ κατά καιρούς διοργανώνει workshops στο πλαίσιο μιας ευρύτερης έρευνας για το σκίτσο (γελοιογραφία - comics/graphicnovels) η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Info Το «Αϊβαλί», (εκδόσεις Κέδρος - 2014) του Soloup είναι μια σπονδυλωτή αφήγηση για το τραυματικό παρελθόν Ελλήνων και Τούρκων στα παράλια της Μικράς Ασίας και την Καταστροφή του 1922. Χρησιμοποιώντας κείμενα των Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη, Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη και Αχμέτ Γιορουλμάζ, ο Soloup ερευνά και ερμηνεύει τις αιτίες των γεγονότων, όσων προηγήθηκαν και όσων ακολούθησαν τη Συνθήκη της Λωζάννης, επιχειρώντας να αφυπνίσει τη μνήμη ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη των λαθών κάθε πλευράς που οδήγησαν στην τραγωδία. Ο «Συλλέκτης», με υπότιτλο «Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδόσεις Ίκαρος) αποτελεί μια επίσης σπονδυλωτή ιστορία με κεντρικό πρόσωπο τον Διονύση, έναν πατέρα που βυθίζεται στην άβυσσο της γραφειοκρατίας πασχίζοντας απελπισμένα να ξαναδεί το παιδί του. Με τη χρήση εναλλακτικών εκδοχών γνωστών παραμυθιών, όπως η «Κοκκινοσκουφίτσα» και η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», με αλληγορίες όπως το «Σπήλαιο» του Πλάτωνα και με τις διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες ο αναγνώστης μαθαίνει τα γεγονότα, ο Soloup δημιουργεί ένα συγκινητικό έργο που διαβάζεται σαν παραμύθι. Αλλά, δυστυχώς, για τους πρωταγωνιστές του βιώνεται ως δράμα. Και το σχετικό link...
  11. Το ελληνικό graphic novel Τα κόμικς που δεν μοιάζουν με τα κόμικς που ξέρατε Μέχρι και τη δεκαετία του 1970 τα κόμικς ήταν περισσότερο γνωστά ως «μικιμάου» (φθηνές εκδόσεις που διάβαζαν παιδιά). Ταυτισμένα με την παραλογοτεχνία, συχνά θεωρούνταν ότι ασκούσαν αρνητική επιρροή στους νέους. Τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 το κλίμα άλλαξε. Είναι η εποχή που μεσουρανούσαν τα περιοδικά «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε». Τη συζήτηση για τα κόμικς στον Τύπο της εποχής την απασχολεί το ερώτημα: «Είναι τα κόμικς τέχνη;». Από τότε έως τις μέρες μας σημαντικά έργα της διεθνούς σκηνής κόμικς μεταφράστηκαν στα ελληνικά, ενώ οι έλληνες δημιουργοί εκπλήσσουν με την καλλιτεχνική και την αφηγηματική τους εξέλιξη. Πληθαίνουν τα φεστιβάλ που αφορούν την 9η τέχνη, τα πανεπιστήμια ασχολούνται με τα κόμικς, το κοινό τους αργά, αλλά σταθερά, μεγαλώνει και έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση των αναγνωστών. Είναι αξιοπρόσεκτο πως τα κόμικς πια εμφανίζονται συχνά και με μια άλλη ονομασία, ως «graphic novels». Ο όρος συνδέεται συνειρμικά (novel, μυθιστόρημα) με την καλλιτεχνική αρτιότητα αλλά και τις προτιμήσεις ενός πιο απαιτητικού αναγνωστικού κοινού. Το πρώτο έργο που χρησιμοποίησε με επιτυχία τον όρο ήταν το Contract with God and Other Tenement Stories του Will Eisner (Συμβόλαιο με τον Θεό και άλλες ιστορίες, 1978) – μια σπονδυλωτή ιστορία με χαρακτηριστικά εικονογραφημένου μυθιστορήματος, που διέφερε κατά πολύ από τα κόμικς (ιδιαίτερα τα υπερηρωικά) που κυριαρχούσαν μέχρι τότε στις ΗΠΑ. Η ευρύτερη αποδοχή των graphic novels ήρθε το 1986 με την κυκλοφορία τριών έργων: Batman. The Dark Knight Returns του Frank Miller, Watchmen των Alan Moore-Dave Gibbons και Maus του Art Spiegelman. Eκτοτε τα graphic novels εξελίχθηκαν σε μια ιδιαίτερα δημοφιλή φόρμα, καταξιωμένη από θεωρητικούς και κριτικούς. Κατάφεραν έτσι να διαμορφώσουν το πλαίσιο όπου τα κόμικς στο σύνολό τους ως μέσο μπορούσαν πια να αποτινάξουν τη μομφή της «μη υψηλής» δημιουργίας ή του «μη επωφελούς» αναγνώσματος. Ταυτόχρονα προσέφεραν στους εκδότες τους πολύτιμες εμπορικές διεξόδους. Kόμικς και graphic novels Ποια κόμικς όμως μπορούν να περιγραφούν ως graphic novels; Δεν υπάρχει αυστηρός ορισμός για τη συγκεκριμένη φόρμα κόμικς. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά που κατά καιρούς τής έχουν αποδοθεί (αριθμός σελίδων, περιεχόμενο κ.λπ.) αυξάνουν τη σύγχυση γύρω από το ποια κόμικς είναι ή δεν είναι graphic novels. Τα βασικότερα στοιχεία της συγκεκριμένης φόρμας, όπως δίνονται σε διαφορετικές απόπειρες ορισμού, είναι: η σχετικά μεγάλη έκταση, η θεματική ενότητα και η προσομοίωση της έκδοσής τους στη μορφή του βιβλίου. Ωστόσο, η ασάφεια ευνοεί την πληθωριστική χρήση του όρου, με αποτέλεσμα αρκετοί εκδότες και δημιουργοί να προσδιορίζουν πλέον τα έργα τους ως τέτοια, ακόμα και όταν το θέμα ή η έκτασή τους δεν δικαιολογεί τη χρήση του όρου ή όταν αυτά δεν διαφέρουν σε τίποτε από τα γνωστά «άλμπουμ κόμικς». Τα graphic novels αποτελούν μια ξεχωριστή φόρμα αυτού που λέμε «κόμικς» (comic strips, comic books, web comics, comic fanzines κ.λπ.). Οπως επισημαίνουν οι μελετητές Mike Chinn και Chris McLoughlin: «Τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels». Το ένα είναι υποσύνολο του άλλου. Ωστόσο, ο όρος «graphic novel» παραμένει αόριστος. Αυτό που επιθυμεί – ή, για να ακριβολογούμε, επιδιώκει – να δηλώσει είναι ότι τα graphic novels «είναι τα κόμικς που δεν μοιάζουν με τα κόμικς που ξέρατε». Στις μέρες μας αποτελεί πλέον ευδιάκριτη τάση η μεταφορά λογοτεχνικών, κλασικών συνήθως, κειμένων σε κόμικς, τα οποία προσδιορίζονται ως graphic novels. Πράγμα και θεμιτό και χρήσιμο. Παρ’ όλα αυτά, η τάση αυτή ενέχει και μια δημιουργική ανασφάλεια. Τη σκέψη ότι, δανειζόμενοι τη φήμη ενός κλασικού έργου, διασφαλίζουμε και την αντίστοιχη καλλιτεχνική ή εμπορική του επιτυχία ως graphic novel. Ετσι όμως αναβάλλουμε ως δημιουργοί να αναμετρηθούμε με τις πραγματικά τεράστιες αφηγηματικές δυνατότητες μιας φόρμας που μπορεί να δημιουργήσει από μόνη της σημαντικά έργα. Είναι η ίδια μέρος μιας «λογοτεχνίας», ενός έντεχνου αφηγηματικού λόγου, που όμως διαθέτει πολλαπλασιαστικά στη φαρέτρα του τη δύναμη της εικόνας και φυσικά τα εικαστικά ή τα κινηματογραφικά της αντιδάνεια στη διαχείριση της ροής της αφήγησης. To graphic novel στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ο όρος έφτασε στα μέσα της δεκαετίας του 2000 – αρχικά χάρη στη μετάφραση αριστουργημάτων της διεθνούς παραγωγής, όπως τα Palestine (ΚΨΜ, 2006), Περσέπολις (Ηλίβατον, 2006), V for Vendetta (Anubis, 2006), Blankets (ΚΨΜ, 2007), Maus (Zoobus, 2008), Watchmen (Anubis, 2008), Batman: Ο σκοτεινός ιππότης επιστρέφει (Anubis, 2008) κ.ά. Το πρώτο ελληνικό δείγμα του είδους που αυτοπροσδιορίζεται ως graphic novel εμφανίζεται το 2008. Είναι το 1453 (Anubis, 2008) των Ορέστη Μανούσου και Νίκου Παγώνη. Λίγους μήνες αργότερα ακολουθεί το Logicomix (Ικαρος, 2008) των Απόστολου Δοξιάδη, Χρίστου Παπαδημητρίου, Αλέκου Παπαδάτου και Annie Di Donna. Η μεγάλη επιτυχία του βραβευμένου έργου, η οποία υπήρξε πρωτίστως διεθνής μέσα από πολλές μεταφράσεις, διαφημίζει και εισάγει ουσιαστικά τον όρο graphic novel στην ελληνική πολιτισμική σκηνή. Εκδότες και δημιουργοί αρχίζουν να βλέπουν θετικά τη νέα φόρμα (χάρη στην εμπορική επιτυχία και στην καλλιτεχνική της αξία) και το ευρύτερο κοινό συνειδητοποιεί σταδιακά πως υπάρχουν και «άλλα» κόμικς για ενηλίκους. To 2009, το παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο Οι δραπέτες της σκακιέρας (Καλέντης, 2009) του Ευγένιου Τριβιζά, με εικονογράφηση της Ράνιας Βαρβάκη, αυτοπροσδιορίζεται στο εξώφυλλο ως graphic novel. Ακολούθησαν οι μεταφορές λογοτεχνικών έργων ελλήνων συγγραφέων από τους Θανάση Πέτρου και Δημήτρη Βανέλλη, όπως το Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (2011), Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες (2012) και Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη (2015) από τις εκδόσεις Τόπος με τον προσδιορισμό στην ταυτότητα ως graphic novels. Επίσης με τον προσδιορισμό graphic novel κυκλοφορεί το Αϊβαλί (Κέδρος, 2014) του υπογράφοντος, το οποίο συνέβαλε με τη σειρά του στο παραπάνω ρεύμα αποδοχής και διάδοσης του όρου στην Ελλάδα. Ακολούθησαν Η Δημοκρατία (Ικαρος 2015) των Αβραάμ Κάουα, Αλέκου Παπαδάτου, Annie Di Donna, η Πάπισσα Ιωάννα (ΚΨΜ, 2015) του Λευτέρη Παπαθανάση, ο Ερωτόκριτος (Polaris, 2016) των Δημοσθένη Παπαμάρκου, Γιάννη Ράγκου, Γιώργου Γούση, Η κερένια κούκλα (Comicdom Press, 2017) των Ηλία Κατιρτζιγιανόγλου, Γιώργου Τσιαμάντα, το Γρα-Γρου (Ικαρος, 2017) των Τάσου Ζαφειριάδη, Γιάννη Παλαβού, Θανάση Πέτρου, η Πάπισσα Ιωάννα (The Athens Review of Books, 2018) του Δημήτρη Χαντζόπουλου, το Στα μυστικά του Βάλτου (Polaris, 2018) των Γιάννη Ράγκου, Παναγιώτη Πανταζή. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα περισσότερα αποτελούν αποδόσεις λογοτεχνικών έργων και επίσης ότι, παρότι δεν προσδιορίζονται ως graphic novels, η σχετική κριτικογραφία στον Τύπο και στο Διαδίκτυο τα εκλαμβάνει ως τέτοια. 1453 Σενάριο: Ορέστης Μανούσος. Eικονογράφηση: Νίκος Παγώνης. Lettering Ντόρις Λαμπρινού. Εκδόσεις Anubis, 2008, σελ. 144, τιμή 24,90 ευρώ Κωνσταντινούπολη, Μάιος 1453. Ο νεαρός Νικηφόρος Καλλέργης, τοξότης από την Κρήτη, αφηγείται τις τελευταίες ημέρες της Βασιλεύουσας. Επικές μάχες σε έγχρωμο σκίτσο, νεανικοί έρωτες στα σοκάκια της Πόλης, η τραγική πτώση στο πρώτο ελληνικό graphic novel των εκδόσεων Anubis, που εκδίδουν πολλούς τίτλους κόμικς και λογοτεχνίας του φανταστικού. Στον πρόλογό του ο εκδότης αυτού του «εικονογραφημένου μυθιστορήματος» τονίζει τη σοβαρότητα του θέματος, την πρωτότυπη πλοκή και την προσπάθεια να απεικονιστεί με ιστορική ακρίβεια η εποχή στο προσεγμένο σχέδιο, τρία στοιχεία που απαιτεί ένας από τους ορισμούς του graphic novel – μαζί με την πολυσέλιδη έκταση της αφήγησης. Logicomix Κείμενο: Απόστολος Δοξιάδης, Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου. Εικονογράφηση Αλέκος Παπαδάτος, Annie Di Donna. Εκδόσεις Ικαρος, 2008, σελ. 352, τιμή 27,39 ευρώ Ενα μαθηματικό μυθιστόρημα σε κόμικς. Η Λογική και η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών μέσα από τη φωνή και τη ζωή του φιλοσόφου Μπέρτραντ Ράσελ, σε μια αφήγηση που υπογράφουν ένας μαθηματικός και συγγραφέας και ένας πανεπιστημιακός καθηγητής Πληροφορικής. Απαιτητική σύνθεση, ογκώδες βιβλίο, 10.000 πρώτο τιράζ στην Ελλάδα, κυκλοφορία από τον Βloomsbury στην Αμερική, ενθουσιώδεις κριτικές σε έγκριτα διεθνή έντυπα, παγκόσμιο μπεστ σέλερ, βραβεία, εκδοτικό γεγονός της χρονιάς. Η κυκλοφορία του από τις εκδόσεις Ικαρος των ποιητών και των νομπελιστών συνετέλεσε στην είσοδο του είδους στα καθωσπρέπει βιβλιοπωλεία και του graphic novel στην κεντρική λογοτεχνική σκηνή. Οι δραπέτες της σκακιέρας Κείμενο Ευγένιος Τριβιζάς. Εικονογράφηση Ράνια Βαρβάκη. Εκδόσεις Καλέντης, 2009, σελ. 109, τιμή 29,56 ευρώ Η λευκή βασίλισσα και ένας μαύρος αξιωματικός δραπετεύουν ένα βράδυ από μια παλιά σκακιέρα ακολουθώντας το ασημένιο μονοπάτι μιας φεγγαραχτίδας. Χωρίς αυτούς το παιχνίδι δεν μπορεί να συνεχιστεί. Τα υπόλοιπα πιόνια είναι αποφασισμένα να τους βρουν και να τους τιμωρήσουν. Οι δραπέτες αναζητούν τον γλάρο των ονείρων που θα τους οδηγήσει στην επτάχρωμη πύλη του ουράνιου τόξου. Παραμυθένιο σκηνικό, πλούσιο χρώμα, ονειρικό σκίτσο που αφήνει τη μορφή της κλασικής εικονογράφησης παιδικού βιβλίου για τη μορφή του κόμικ. Με τον χαρακτηρισμό graphic novel στο εξώφυλλο, το βιβλίο διαφημίστηκε ως το πρώτο δείγμα του είδους για νέους. Αϊβαλί Soloup Εκδόσεις Κέδρος, 2014,σελ. 446, τιμή 22 ευρώ Ενα ταξίδι από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί δίνει την αφορμή μιας αναδρομής στο χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής. Στην κύρια αφήγηση εγκιβωτίζονται αποσπάσματα εκδομένων αφηγήσεων τεσσάρων Αϊβαλιωτών (Φώτης Κόντογλου, Ηλίας Βενέζης, Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη, Αχμέτ Γιορουλμάζ). Ασπρόμαυρο σκίτσο, Βραβείο Καλύτερου Κόμικ και Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς στο Comicdom Con Athens 2015. Οι εκθέσεις στο Μουσείο Μπενάκη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και αλλού καθιερώνοντας το κόμικς σε σοβαρούς χώρους τέχνης και η αντιδικία περί πνευματικών δικαιωμάτων με τους κληρονόμους του Κόντογλου έφεραν το βιβλίο και τον όρο graphic novel ξανά ψηλά στη δημόσια συζήτηση. * Ο Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος) είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, γελοιογράφος («Ποντίκι») και συγγραφέας της μελέτης «Τα ελληνικά comics» (Τόπος, 2012). Εχει εκδώσει δεκατέσσερα άλμπουμ με γελοιογραφίες και κόμικς και το graphic novel «Αϊβαλί» (Κέδρος, 2014). Το φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει το νέο του graphic novel με τίτλο «Ο Συλλέκτης» (Ικαρος) Πηγή
  12. Έχεις ονειρευτεί ότι η Μέρκελ μπορεί μια μέρα να χορεύει πεντοζάλη στους ρυθμούς σου, όπως φανταζόταν κι ο Αλέξης πριν πέσει στην αρένα με τα λιοντάρια; Αντιμετωπίζεις την επιλογή κόμματος ως λαβύρινθο και μια ζωή καταλήγεις σε αδιέξοδο; Θα ήθελες να χρωματίσεις εσύ με τα δικά σου χρώματα την πολιτική κατάσταση; Οι «Δημιουργικές Ασάφειες» του Soloup σού προτείνουν λύσεις. Με μολύβια, χαρτί και ψαλίδι. Ένα από τα πιο επιτυχημένα ελληνικά κόμικς όλων των εποχών είναι το «Αϊβαλί» του Soloup (εκδόσεις Κέδρος), ένα προσωπικό οδοιπορικό στις μνήμες και τις συνέπειες των γεγονότων του 1922. Ο δημιουργός του εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια φιλοτεχνεί ακατάπαυστα κόμικς («Ο Ανθρωπόλυκος», «Μήτσος Κυκλάμινος», «Οι Πειρασμοί του Αντωνίου» κ.ά.), αλλά η καθημερινή του ενασχόληση δεν παύει ποτέ να είναι είναι η πολιτική γελοιογραφία. Με τις «Δημιουργικές Ασάφειες» (εκδόσεις Τόπος, αφιερωμένο στον Γιάννη Καλαϊτζή), ένα άλμπουμ-συλλογή γελοιογραφιών από τα μαύρα χρόνια της σύγχρονης μνημονιακής πραγματικότητας, μας υπενθυμίζει αυτή τη διάσταση της καλλιτεχνικής του διαδρομής, τη γελοιογραφική. Που πάντα συνδυάζεται με την ιδιότητα του δημιουργού κόμικς, αλλά και με μία ακόμη: αυτή του πολιτικού επιστήμονα, του διδάκτορα πολιτισμικής τεχνολογίας και του ερευνητή της ιστορίας των ελληνικών κόμικς. Οι γελοιογραφίες και τα στριπ από τις «Δημιουργικές Ασάφειες» προέρχονται από την εφημερίδα «Το Ποντίκι» και από το περιοδικό δρόμου «Σχεδία» και καλύπτουν την περίοδο από την ειδυλλιακή ανακοίνωση του ΓΑΠ στο Καστελόριζο περί του αρραβώνα της χώρας με το ΔΝΤ μέχρι σήμερα, που αν και έχουν μεσολαβήσει αρκετά χρόνια «γάμου» με διάφορους σκοτεινούς μηχανισμούς υποτιθέμενης στήριξης και έχουν περάσει κάμποσες κυβερνήσεις, η κατάσταση παραμένει δυσοίωνη. Δεν πρόκειται όμως για απλές αναδημοσιεύσεις των γελοιογραφιών. Αλλά για γελοιογραφίες που περιμένουν τον αναγνώστη να τις συμπληρώσει και να τις εμπλουτίσει με το προσωπικό του γούστο, τις δικές του ατάκες, τα δικά του χρώματα. «Πάρτε χρώματα. Μαρκαδόρους και ξυλομπογιές. Οπλιστείτε με χαμόγελο. Στο μαύρο των ημερών προσθέστε χρώμα. Και όχι μόνο! […] Στο τέλος της δημιουργικής του ανάγνωσης θα έχετε πλέον αποκτήσει τη δική σας ματιά, το δικό σας χιούμορ και τη δική σας υπογραφή. Θα έχετε χρωματίσει, θα έχετε γράψει λεζάντες, θα έχετε παίξει και σκιτσάρει, θα έχετε -κυριολεκτικά και μεταφορικά- κόψει και ράψει πάνω στη γούνα αρκετών πολιτικών, οι οποίοι πρώτα εκείνοι φρόντισαν να κάψουν τη δική σας», τονίζει ο δημιουργός στο εισαγωγικό του σημείωμα. Που επιβεβαιώνεται από τις «κατασκευές» και τα «παιχνίδια» που συνοδεύουν τις γελοιογραφίες: μια Μέρκελ με το πράσινο ταγέρ και ένας Σόιμπλε-τρομοκράτης ως κοπτικά που περιμένουν τον αναγνώστη να τα κόψει, να τα συναρμολογήσει και να τα κινήσει με τους δικούς του ρυθμούς, ο Αδωνις, ο Στουρνάρας, ο Μητσοτάκης, η Ζωή και ο Πάγκαλος ως ασώματες κεφαλές σε αναζήτηση επαγγέλματος, κορμού και ποδιών, ο Βαρουφάκης με τον Ντάισελμπλουμ σε αναζήτηση της χαμένης λεζάντας από τον ιστορικό, σύντομο διάλογό τους, ένας λαβύρινθος με (α)διέξοδο την Ανάπτυξη, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με τίτλο «Βγάλε τον Μήνα-Survivor of the Month» και παίκτες τους μισθωτούς, συνταξιούχους, ελεύθερους επαγγελματίες και ανέργους που πασχίζουν να κρατήσουν κάτι στην τσέπη - ανεπιτυχώς. Ο αναγνώστης γίνεται έτσι συμμέτοχος σε μια παρωδία προσπάθειας να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Δεν θα τα καταφέρει ποτέ με ένα άλμπουμ γελοιογραφιών. Μπορεί όμως να γελάσει και να πάρει τη ζωή του αλλιώς. «Οι γελοιογραφίες του Soloup αφηγούνται ταυτοχρόνως και παράλληλα πολλές ιστορίες. Την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ιστορία της εποχής των μνημονίων. Την ιστορία αυτών που τα επέβαλαν. Αυτών που τα διαχειρίστηκαν. Αυτών που τα πληρώνουν. Λένε όμως και μια άλλη ιστορία. Αυτή των “τεράτων” που γέννησε η κρίση. Αλλά και των προβλημάτων που ήλθαν να την επιτείνουν και να οδηγήσουν σε μια ολική κρίση ταυτότητας και ύπαρξης», σημειώνει ο Σταύρος Χριστακόπουλος στην κατακλείδα του βιβλίου αντί επιμέτρου. Και τονίζει την τεράστια αξία που έχει η διαρκής υπενθύμιση των γεγονότων που μας έφτασαν εδώ και τη λυτρωτική λειτουργία του χιούμορ, του σκληρού και σαρκαστικού αλλά και του αυτοσαρκαστικού, στον διαρκή και άνισο αγώνα κάθε μεμονωμένου πολίτη και κάθε κινήματος ενάντια στα κάθε λογής «τέρατα». Γι’ αυτό και καταλήγει γράφοντας: «Νικητής παραμένει και το χιούμορ. Ένα από τα τελευταία προπύργια αντίστασης στην οικονομική ανέχεια και στον κοινωνικό εκφασισμό». Το χιούμορ του Soloup, οι γελοιογραφίες του, τα κόμικς του, οι κατασκευές και τα παιχνίδια που προτείνει, η απολαυστικά εσκεμμένη αυταπάτη των διαδραστικών δημιουργιών στην οποία υποβάλλει τον αναγνώστη συνθέτουν τις «Δημιουργικές Ασάφειες» που θα έχουν επιτύχει τον σκοπό τους μόνο όταν μετουσιωθούν σε σαφείς και ανυποχώρητες αντιδράσεις. Η παρουσίαση Τη Δευτέρα 26 Ιουνίου στις 19.30 στον πολυχώρο Books Plus/Art & Coffee (Πανεπιστημίου 37) θα γίνει η πρώτη επίσημη παρουσίαση των «Δημιουργικών Ασαφειών». Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Διονύσης Ελευθεράτος, ο σκιτσογράφος της «Εφ. Συν.» Μιχάλης Κουντούρης, ο διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Το Ποντίκι» Σταύρος Χριστακόπουλος και ο Soloup. Στο πλαίσιο της παρουσίασης θα ανακοινωθούν και οι λεπτομέρειες για τη δημιουργία μιας σχεδιαζόμενης διαδραστικής έκθεσης με γελοιογραφίες αναγνωστών των «Δημιουργικών Ασαφειών», που θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο. Και το σχετικό link...
  13. Soloup. Ταξίδι στο χρόνο και στην Ιστορία μέχρι να πιάσουμε λιμάνι στο Αϊβαλί… «Λιμάνι. Το νερό γυαλί. Η Μυτιλήνη γλυκύτατη πάντα, για σονέτο, κάτι τέτοιο. Δεν είμαι Μυτιληνιός, μα ούτε και τουρίστας. Όμως επιστρέφω εδώ πάντα με μία καλή δικαιολογία. Χωριό δεν έχω. Μικρασιάτες οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Από απέναντι. Την πατρίδα, τον τόπο όπου επιστρέφει η ψυχή για να γαληνέψει, θέλησα στην εφηβεία μου να τη γυρέψω στην Κρήτη. Είχα παθιαστεί τότε με τον Καζαντζάκη. Βοήθησε βέβαια και μια μακρινή ρίζα απ’ τα χώματα της αρχαίας Κυδωνίας»… Αρχή του παραμυθιού. Καλημέρα σας. Αρχίζει ένα ταξίδι στο χρόνο μέχρι να πιάσουμε λιμάνι στο Αϊβαλί. Αφορμή το ομώνυμο βιβλίο του Soloup. Δικός του και ο πρόλογος. Να θυμίσω εδώ ότι δεν έχουμε στα χέρια μας ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά ένα τελείως διαφορετικό είδος, ένα graphic novel που έχει τους δικούς του κανόνες αφήγησης. Στις 444 σελίδες του θα «μιλήσετε» με τον Φώτη Αποστολλέλη, που δεν είναι άλλος από τον διάσημο Έλληνα ζωγράφο Φώτη Κόντογλου. Θα γνωρίσετε από κοντά και δύο αδέλφια, τον Ηλία Μέλλο και την Αγάπη. Είχαν ρίζες στην Κεφαλονιά και στη συνέχεια τίμησαν το επώνυμο Βενέζης που ήταν το αρχικό του πατέρα τους. Κάτι ιδιαίτερο που θα βρείτε στο βιβλίο είναι η χρήση μιας παλιάς γραμματοσειράς όταν «μιλά» ο Φώτης Κόντογλου ή ο Ηλίας Βενέζης. Να πω εδώ ότι τα υπόλοιπα κείμενα έχουν τη χειρόγραφη γραμματοσειρά της κυρίας Παυλίνας Καλλίδου. Την ιδέα για μια διαφορετική προσέγγιση του θέματος και μια διαφορετική συνέντευξη μου την έδωσε το γλωσσάρι που υπάρχει στη σελίδα 417 του βιβλίου. Αρχίζω λοιπόν: - Καΐκι, (βάρκα): Το «Αϊβαλί» άνοιξε πανιά και είναι το πρώτο ελληνικό κόμικ που έγινε έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Η έκθεση ξεκίνησε για λιγότερο από ένα μήνα και τελικά κράτησε πάνω από τρεις μήνες. Εκεί παρουσιάστηκαν τα πρωτότυπα, τα προσχέδια και οι εκτυπώσεις του graphic novel. Επίσης κομμάτια της πολύχρονης έρευνας που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα του βιβλίου. - Κελεπούρι, (ανέλπιστο εύρημα): Στην έκθεση παρουσιάστηκε και μια σελίδα από την εφημερίδα της Μυτιλήνης «Ελεύθερος Λόγος» με ημερομηνία Κυριακή 2 Οκτωβρίου 1922. Εκεί ξεχωρίζει ένα σκίτσο. Μια εικονογράφηση με αγγλικό συνοδευτικό κείμενο: Το σκίτσο παρουσιάζει έναν Αμερικανό πεζοναύτη σε μια προκυμαία να κρατάει προστατευτικά μια προσφυγοπούλα η οποία με τη σειρά της βαστάει στην αγκαλιά ένα βρέφος. Στα πόδια της ακόμα ένα εξαντλημένο παιδί. Από πίσω στο φόντο, το τραγικό θέαμα ενός πλοίου ασφυκτικά γεμάτου από ψυχές προσφύγων. Πάνω δεξιά κυριαρχεί η αμερικανική σημαία. Και όμως, με μια προσεκτικότερη ματιά έμφανίζεται ένα ανέλπιστο εύρημα: Το σκίτσο είναι του Φώτη Κόντογλου. Υπογράφει μάλιστα με λατινικούς χαρακτήρες «Ph. Contoglous». Πρόκειται για ένα ιστορικό και εικαστικό ντοκουμέντο. Το ίδιο το σκίτσο δεν θυμίζει σε τίποτα το βυζαντινό ή και λαϊκότροπο ύφος που ανέπτυξε αργότερα ο Φώτης Κόντογλου. Πρόκειται για ένα σκίτσο που βρίσκεται εκεί, καρφωμένο στο πρωτοσέλιδο τη στιγμή που τόσα αλλάζουν στη ζωή του Φώτη Κόντογλου αλλά και χιλιάδων άλλων Μικρασιατών προσφύγων. Την ημέρα που κυκλοφορεί η εφημερίδα, η καταστροφή της Σμύρνης βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο Φώτης Κόντογλου είναι μόλις λίγων εβδομάδων πρόσφυγας. Έχει φύγει από το οικογενειακό μετόχι της Αγίας Παρασκευής, απέναντι από το Αϊβαλί, έχει περάσει με βάρκα στις ακτές της Λέσβου, στη Θερμή, και βρίσκεται να… σκιτσάρει για τον «Ελεύθερο Λόγο». Την ίδια μέρα απέναντι, ο Ηλίας Βενέζης είναι λίγων εβδομάδων αιχμάλωτος στα Αμελέ Ταμπουρού (τα τάγματα εργασίας των Τούρκων), ενώ η αδελφή του Αγάπη Βενέζη έχει ξεχυθεί απεγνωσμένη στους δρόμους του Αϊβαλιού προσπαθώντας να τον βοηθήσει με κάποιον τρόπο. - Μπαξές, (περιβόλι, κήπος): Ένας πολύχρωμος «κήπος» με χρώματα, αρώματα και πολλή συγκίνηση στήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη σε εκδήλωση με τον τίτλο «Απόκριες στο Αϊβαλί». Με σκηνοθέτη και συντονιστή τη Λυδία Κονιόρδου, μουσική του Χάρη Λαμπράκη, φοιτητές δύο δραματικών σχολών και τη θεατρική ομάδα των αστέγων του περιοδικού «Σχεδία», σκηνικά και κοστούμια από το Εθνικό Θέατρο, το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου και την προσωπική συλλογή της κυρίας Κονιόρδου, τη συμμετοχή της ομάδας «Παίζουμε οικολογικά και διαπολιτισμικά» και τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Μπενάκη για παιδιά με σκίτσα και κόμικς από το βιβλίο πάνω στο κείμενο του Κόντογλου. Μετά το Μουσείο Μπενάκη, έκθεση με τον τίτλο «Soloup: Από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί - Ένα ταξίδι στο χρόνο» πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου, στην Αγία Παρασκευή Λέσβου ενώ στη συνέχεια η έκθεση σάλπαρε για μια άλλη από τις τρεις πατρίδες του βιβλίου. Τα Χανιά. - Χαμπάρια, (νέα): Το βιβλίο δεν έχει πορεία μόνο στην Ελλάδα. Ήδη εκτός από τα πανιά του ανοίγει και τα φτερά του για το εξωτερικό. Πρώτος σταθμός θα είναι η Γαλλία, όπου από τις 16 Σεπτεμβρίου 2015 η Ιστορία θα μιλήσει και στους πολίτες της πρωτεύουσας. Εκεί ο Φώτης Κόντογλου «θα βρεθεί» για άλλη μια φορά μετά το 1914 που πήγε τότε με σκοπό τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών. - Χουνέρι, (πάθημα): Εδώ πρέπει να αναφέρω και την περιπέτεια που είχε το «Αϊβαλί» με τα Ασφαλιστικά Μέτρα που κατέθεσαν οι κληρονόμοι του Κόντογλου. Το βιβλίο, σύμφωνα με δηλώσεις τους, «προσβάλλει κατάφωρα το πνευματικό έργο του Φώτη Κόντογλου, τόσο το εικαστικό όσο και το συγγραφικό», γι' αυτό είχε προηγηθεί και αίτηση Προσωρινής Διαταγής με την οποία ζητούσαν την άμεση κατάσχεση και απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου, η οποία όμως τελικά απορρίφθηκε από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. - Φετβάς, (η επίσημη απόφαση του μουφτή ή αντίστοιχου μουσουλμάνου δικαστικού λειτουργού): Εδώ υπάρχει η συνέχεια του προηγουμένου σχετικά με τη δικαστική διαφορά των δύο πλευρών. «Ο Εκδοτικός Οίκος Κέδρος, ο σκιτσογράφος Αντώνης Νικολόπουλος (Soloúp) και οι κληρονόμοι του Φώτη Κόντογλου, Παναγιώτης και Φώτης Μαρτίνος, ανακοινώνουν ότι σε σχέση με τη μεταξύ τους αντιδικία για το βιβλίο «Αϊβαλί» κατέληξαν, μετά από διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν σε κλίμα καλής θέλησης, σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την υπογραφή μιας έντιμης και ισότιμης συμφωνίας. Οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι με την υπογραφή του συμφωνητικού θέτουν οριστικό τέλος στην αντιδικία τους και εκφράζουν τη χαρά τους για την ευτυχή κατάληξη της υποθέσεως καθώς και την αλληλοεκτίμηση και τον αλληλοσεβασμό τους. Ο Εκδοτικός Οίκος Κέδρος ευχαριστεί τους Κληρονόμους του Φώτη Κόντογλου για τη συμβολή τους στην ελεύθερη κυκλοφορία του βιβλίου». - Τσακίρ κέφι, (μεγάλο κέφι, κατάσταση έντονη ευφορίας και ελαφράς μέθης. Η φράση ετυμολογείται από την τουρκική λέξη cakirkeyif που σημαίνει ελαφρώς μεθυσμένος): «Ύστερ’ από τόσα σοβαρά και λυπηρά πράγματα που μας τριγυρίζουνε», όπως γράφει και ο Φώτης Κόντογλου, ας πούμε και κάτι «να χαράξει τα’ αχείλι μας»: Το «Αϊβαλί» πλέον κυκλοφορεί εντελώς ελεύθερο. Αυτά λέει ο Soloup και προσθέτει: «Μετά την πολύ θετική ετούτη κατάληξη, θα ήθελα να ευχαριστήσω ειλικρινά πολλούς από εσάς για το συγκινητικό ενδιαφέρον που δείξατε για το graphic novel "Αϊβαλί" και τη συμπαράστασή σας με δημόσια κείμενα, με υπογραφές, με τις καλές σας κουβέντες και με προσωπικά μηνύματα, όλο αυτό το διάστημα». - Συνάφι, (συντεχνία): Δύο σύντομα λόγια για την πορεία του συναδέλφου με τον οποίο βρισκόμαστε μαζί στη Λέσχη των Ελλήνων Γελοιογράφων. Ο Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup) έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (Αθήνα) και είναι διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Μυτιλήνη). Με γελοιογραφίες, κόμικς, comic strips (αλλά και με εικονογραφήσεις, γελοιογραφικά φωτομοντάζ και άρθρα σχετικά με τα σκίτσα) έχει εργαστεί σε αρκετές εφημερίδες και περιοδικά, όπως: Το Ποντίκι, Το Βήμα της Κυριακής, Goal News, Βαβέλ, Γαλέρα, Ως3, Σχεδία και αλλού. Εκτός από τις εκδόσεις Κέδρος έχει ακόμη συνεργαστεί με τους εκδοτικούς οίκους Πατάκη, Futura, Μεταίχμιο, ΚΨΜ, Στρατής, Τόπος και άλλους, όπως και με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 13 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες ενώ το 2012 κυκλοφόρησε η διατριβή του «Τα ελληνικά comics». Πρόκειται για μια έρευνα για την ιστορία και την εξέλιξη των ελληνικών εικονογραφηγημάτων. To «Αϊβαλί» είναι το πρώτο του graphic novel. Στο Διαδίκτυο θα βρείτε τον Soloup στη διεύθυνση: www.soloup.gr και επίσης στο: anthropolikos.wordpress.com. Ο λόγος τώρα στον Soloup: Μετά τον τεράστιο –αλλά ελπίζω ενημερωτικό– πρόλογο είναι η κατάλληλη στιγμή για να δώσουμε τον λόγο στον Αντώνη Νικολόπουλο, ο οποίος απαντά στις ερωτήσεις - λέξεις που είναι παρμένες από το γλωσσάρι του βιβλίου του. Αρχίζουμε λοιπόν… Βιλαέτι, (διοικητική περιφέρεια): Αντώνη, θα θέλαμε να μας πεις για την καταγωγή σου. * Οι δικοί μου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Καισαριανή αλλά η καταγωγή των παππούδων και των γιαγιάδων μου ήταν από τη Μικρά Ασία. Σμύρνη, Τσεσμές και Μπαϊντίρι. Η τελευταία είναι μια κωμόπολη στην κοιλάδα του Καΐστρου, στους πρόποδες του Τμόλου. Αν ψάξουμε όμως ακόμα πιο πίσω, θα βρούμε και ρίζες από την Κρήτη και την Κωνσταντινούπολη. Νενέ, (γιαγιά, από την τουρκική λέξη nene): Κάποιες αναμνήσεις από την οικογένειά σου; * Έζησα πιο πολύ τις δύο γιαγιάδες μου. Η μια, η Αυγή (η Χρυσαυγή), δεν μου έλεγε ποτέ τίποτα γι’ αυτά. Ήξερε ν’ αγαπάει χωρίς να πολυμιλάει. Στις 2 Οκτωβρίου του 1922 ήταν μαζί με την άλλη γιαγιά μου, τη Μαρία, εγκλωβισμένες με χιλιάδες άλλων ανθρώπων στην προκυμαία της Σμύρνης ανάμεσα στη φωτιά, τους τσέτες και τη θάλασσα. Η γιαγιά Μαρία, τα μεσημέρια μετά τα οικογενειακά τραπεζώματα, όταν οι… μεγάλοι διακτινίζονταν αριστερά και δεξιά σε ντιβάνια για σιέστα, εκείνη μου άνοιγε την ψυχή της. Μου έλεγε για την προκυμαία της Σμύρνης, για τη βουτιά στο νερό, για το αμερικανικό πλοίο που τη μάζεψε. Μου έδειχνε αποκόμματα από εφημερίδες στα αγγλικά με την ιστορία της. Με γράμματα του αξιωματικού που την έσωσε και την καλούσε να πάει να ζήσει στην Αμερική. Μεγαλώνοντας, αυτά τα πράγματα τα απώθησα. Δύσκολες ιστορίες για να τις καταλάβει ένα παιδί. Όλα αυτά όμως, κάποια στιγμή ξύπνησαν και το «Αϊβαλί» έγινε αιτία κι αφορμή. Τσεσμές, (σιντριβάνι, πηγή): Ποιοι δάσκαλοι σου πρόσφεραν δροσιά από την πηγή των γνώσεών τους; * Το «Αϊβαλί» υπήρξε μια ακόμα αφορμή να χωθώ στα αγαπημένα μου βιβλία. Σε μελέτες, σε λογοτεχνία, σε μαρτυρίες αλλά και σε αρχεία, βιβλιοθήκες… Υπήρξαν πολλοί που μου έδειξαν το δρόμο και άλλοι που με συντρόφευσαν. Σίγουρα θα αναφέρω τους συγγραφείς που ανθολογούνται στο βιβλίο όπως ο Ηλίας Βενέζης, η αδελφή του Αγάπη Βενέζη - Μολυβιάτη, ο Φώτης Κόντογλου και ο Αχμέτ Γιορουλμάζ. Όμως υπάρχουν και δεκάδες άλλοι που κάποιους θα σας αναφέρω εδώ ενδεικτικά: Διδώ Σωτηρίου, Στρατής Δούκας, Νίκος Θέμελης, Φεριντέ Τσιτσέκογλου, Μάρω Δούκα, Στρατής Μυριβήλης, Φετχιέ Τσετίν, Παντελής Πρεβελάκης, Θανάσης Βαλτινός... Ακόμα από τις έρευνες που με βοήθησαν να προσανατολιστώ, οι Μπρους Κλαρκ, Τζάιλς Μίλτον, Ρενέ Χίρσον, Ηρακλής Μήλλας και αρκετοί ακόμα. Ο κατάλογος ονομάτων είναι μεγάλος. Θα αναφέρω και δύο ονόματα ακόμα που δεν φαίνεται να σχετίζονται με τη συγκεκριμένη θεματογραφία, όμως η σκέψη τους στάθηκε καθοριστική στο να λύσω τους περισσότερους… κόμπους που προέκυψαν σε ένα τέτοιο πολυεπίπεδο βιβλίο. Τον Επίκτητο και τον Αλμπέρ Καμύ. Πρελούδιο, (προοίμιο): Πώς άρχισε και πώς συνεχίζεται η επαγγελματική σου πορεία; * Ξεκίνησε και συνεχίζεται ως παιχνίδι. Τα σκίτσα λειτουργούν σ’ εμένα σαν ένα υπαρξιακό παιχνίδι για να καταλαγιάζω τις αγωνίες μου. Όμως ένα παιχνίδι παραμένει πάντα παιχνίδι, και αυτό είναι ένα όμορφο κόλπο για να συνεχίζεις να παίζεις με τα παιχνίδια σου ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Αν το σκεφτείς, πάλι, το παιχνίδι είναι μια έντιμη μάχη με το Παράλογο του ανθρώπινου βίου κι επειδή στα παιχνίδια δεν μας αρέσει να χάνουμε, στο τέλος, έστω και ως ψευδαίσθηση, μπορεί να βγούμε και νικητές. Ακόμα κι αν ήμαστε λιγάκι ζαβολιάρηδες. Γαζής, (νικητής, θριαμβευτής): Νιώθεις νικητής μετά την έκδοση του βιβλίου "Αϊβαλί"; Τι σου πρόσφεραν οι προηγούμενες εκδοτικές σου εμπειρίες; * Η λέξη «νικητής» είναι μια ακραία ματαιόδοξη και αλαζονική κατασκευή του ανθρώπινου εγκεφάλου. Θα την αντικαθιστούσα με την αγωνία να κατανοήσεις αυτό που μας συμβαίνει και να κατορθώσεις ν’ αρθρώσεις έναν λόγο επάνω σε αυτό, έναν λόγο ο οποίος να γίνεται κατανοητός στους γύρω σου. Να μπορέσεις να μεταδώσεις τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου. Στο «Αϊβαλί» νιώθω πως γίνεται κάτι τέτοιο σε μεγάλο βαθμό. Αυτή η αγωνία όμως υπάρχει σχεδόν αυτούσια, σε όλες μου τις προηγούμενες δουλειές. Στη ζωή συνήθως μας ακολουθούν οι ίδιες πάνω κάτω εμμονές. Αν κοιτάξετε λοιπόν προς τα πίσω, θα βρείτε παρόμοιες αγωνίες και στις παλαιότερες δουλειές μου, όμως τότε πιθανότατα να μην είχα καταφέρει να τις εκφράσω επαρκώς. Για παράδειγμα, έχω προσπαθήσει και έχω δουλέψει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο «Αϊβαλί», στον «Βασιλιά Μύγα» και στον «Big Porther» (που είναι ευθεία αναφορά στον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη). Φαίνεται όμως πως τότε κάτι δεν έκανα σωστά. Ξέρετε, όλες οι ενέργειές μας λειτουργούν και ως σκάλα. Δεν πρόκειται να φτάσεις στα πιο ψηλά σκαλιά αν δεν έχεις πατήσει στα πιο χαμηλά. Αλέστα, (γρήγορα, έτοιμοι): Σε ποιον και γιατί θα έδινες αυτό το παράγγελμα; * Το παράγγελμα αυτό το δίνει η ίδια η ζωή. Εμείς την επαναλαμβάνουμε ως προτροπή, συνήθως όταν είναι ήδη πολύ αργά, εκδηλώνοντας τη δική μας αγωνία μήπως δεν προλάβουμε τις καταστάσεις. Το ίδιο το «Αϊβαλί» ίσως να περιέχει μια τέτοια καλυμμένη προτροπή απέναντι σε όλους μας. Άι σιχτίρ, (άντε φύγε, τσακίσου): Υπάρχει κάποιος ή κάποιες καταστάσεις για τις οποίες θα χρησιμοποιούσες αυτή τη φράση; * Σαν φράση τη σκέφτομαι σχετικά συχνά. Είναι άλλωστε από τα λίγα… Τουρκικά που μας έμειναν στους Μικρασιάτες της τρίτης γενιάς. Τη λέμε κι έμμεσα εμείς οι γελοιογράφοι στα πολιτικά μας σκίτσα, εκφράζοντας το πηγαίο «Άι σιχτίρ» των ανθρώπων απέναντι στα ψέματα και στα εκάστοτε ξεγελάσματα των πολιτικών. Αλάμ ταρλάμ, (ανάκατα): Ισχύει αυτό στην ελληνική κοινωνία; * Απόλυτα! Μπουγάζι, (στενό πέρασμα): Η χώρα μας μπορεί να το περάσει; * Είναι δεδομένο. Δεν τελειώνει εδώ η Ιστορία της Ελλάδας ούτε καμίας χώρας. Το πάθημα όμως και το τίμημα που πληρώνουμε ή θα πληρώσουμε στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνει οδηγός για καλύτερες μέρες. Και το πάθημα λέει να ξέρεις τις δυνατότητές σου, το μέγεθός σου και τα προτερήματά σου. Δεν χρειάζονται μεγαλοϊδεατισμοί. Αν θέλει η Ελλάδα να γίνει ο εαυτός της, θα πρέπει να μετατραπεί σε μια… Ελβετία πολιτισμού. Αυτά τα σύννεφα και αυτές οι θάλασσες παράγουν ιδέες και σκέψη. Τέχνες κι επιστήμες. Δεν πρέπει να χαλαρώνει κανείς στη σκέψη ότι οι πρόγονοί μας ήταν ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας, ο Ευριπίδης και ο Φειδίας. Ούτε ότι θα σωθούμε αν βρούμε πετρέλαιο. Σήμερα όμως τη χώρα κατοικούν κατά πλειονότητα, πρόσφατα ξεβολεμένοι νεοσκυλάδες που δεν έχουν ανέβει ούτε μία μέρα στην Ακρόπολη. Όταν η επιθυμία μας για ένα καλύτερο αύριο δεν θα είναι ένα μεγαλύτερο αυτοκίνητο αλλά η σκέψη και ο πολιτισμός, κάτι θα έχει γίνει. Ντοάς, (δέηση, προσευχή). Τι θα προσευχόσουν να αλλάξει στη ζωή μας; * Οι άνθρωποι σε κάθε περίπτωση πριν πάρουν τις αποφάσεις τους να κοίταζαν νύχτα με ξάστερο ουρανό τον γαλαξία. Γιάγουμα, (αρπαγή, λεηλασία): Έχει γίνει κάτι τέτοιο στη ζωή μας; * Γίνεται και σε ατομικό επίπεδο και σε συλλογικό, όπως τώρα με την απροκάλυπτη κλοπή «πλούτου» με τα μνημόνια. Η Ελλάδα έχει "φάει" βέβαια και ακόμα πιο σκληρά… γιαγουμίσματα, όπως στον Εμφύλιο και την Κατοχή αλλά και πιο πίσω με τη Μικρασιατική καταστροφή. Φούγκα, (πολυφωνική σύνθεση): Υπάρχει αυτό το στοιχείο στον ελληνικό Τύπο; * Όχι. Και τέλος μια ερώτηση που υπάρχει σε όλες τις συνεντεύξεις στο catisart.gr Κατής ή κάτης, (γάτος): Έχεις κατοικίδιο; Ποια είναι η γνώμη σου για τα ζώα συντροφιάς; * Έχω μια ιδιαίτερη, σχεδόν υπαρξιακή σχέση με τα ζώα από παιδί. Με τα χρόνια όμως έχω συνειδητοποιήσει πως δεν τα πάω ιδιαίτερα καλά με τα σαρκοφάγα που κάνουν παρέα με ανθρώπους. Κι ας κάνουν αυτά τα σαρκοφάγα την καλύτερη παρέα με το είδος μας. Ξέρω ότι ακούγεται αυτό παράξενα σε πολλούς που ζουν αρμονικά με γάτες και σκύλους αλλά εμένα πάντα με γοήτευαν τα χορτοφάγα. Τα διάφορα πουλιά, τα άλογα, τα γαϊδούρια, οι σκίουροι, οι χελώνες… Και είχα πάντα στο σπίτι μου όσο διέθετε κήπο, κουνέλια, κότες, ορτύκια, κινέζικες κοτούλες, πάπιες, καναρίνια, καρδερίνες, χελώνες… Αυτό που σας λέω δεν περιέχει κάποια ερμηνεία ύστερα από σκέψη ή… καρφί για όσους αγαπούν και ζουν με σκύλους και γάτες. Απλά έτσι συνέβαινε πάντα στη σχέση μου με τα ζώα. Αντώνη Νικολόπουλε, αγαπημένε συνάδελφε Soloup, σε ευχαριστούμε για τη συνέντευξη, συγγνώμη για τον ενικό της οικειότητας, που πρώτη φορά τον χρησιμοποιώ, και εύχομαι στα ταξίδια σου να έχεις πάντα ήρεμες θάλασσες και να βρίσκεις στο τέλος αγαπημένα λιμάνια… * Κι εγώ ευχαριστώ για τη συζήτηση που πιστεύω να βοήθησε και τους αναγνώστες μας για «να χαράξει τα’ αχείλι τους». - Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο του Αντώνη Νικολόπουλου, από εκδηλώσεις που έγιναν για το βιβλίο. Επίσης από το «Αϊβαλί» είναι τα σκίτσα. Ανάμεσά τους και το σκίτσο του Φώτη Κόντογλου. πηγή: cat is art
  14. Όταν η λογοτεχνία γίνεται εικόνα Η λογοτεχνία τροφοδοτεί με σενάρια τα κόμικς. Βλέπουμε όχι μόνο ξένους, αλλά και εγχώριους δημιουργούς να καταπιάνονται με κάποιο αγαπημένο τους ανάγνωσμα, δημοφιλές και πολυδιαβασμένο, ή κάτι πιο προσωπικό, ένα λιγότερο γνωστό μυθιστόρημα ή διήγημα που σημαίνει πολλά γι’ αυτούς, και να το αποδίδουν ως γκράφικ νόβελ. Και τελευταία έχουμε δει αξιόλογες τέτοιες δουλειές. Πέρσι ο Γιώργος Τσιαμάντας διασκεύασε το διήγημα «Η Παναγιά η Χελιδονού» της Γαλλίδας συγγραφέως Μαργκερίτ Γιουρσενάρ. Το εγχείρημα ήταν πετυχημένο, ο δημιουργός με ένα προσωπικό στυλ, που αποτυπώνει το βουκολικό στοιχείο της ελληνικής φύσης, την παγανιστική μυθολογία και τις εκκλησιαστικές παραδόσεις, επέτρεψε να βγει μια όμορφη κόμικς ιστορία (εκδ. Comicdom Press). Την ίδια χρονιά, ο Soloup εξέπληξε τους πάντες με το «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος), αυτό το αριστούργημα για τη μικρασιατική πόλη του τότε και του σήμερα, το οποίο «πάτησε» σε κείμενα των Αϊβαλιωτών λογοτεχνών, των Ελλήνων Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη, Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη και του Τούρκου Αχμέτ Γιορουλμάζ. Και, βέβαια, είναι ο σεναριογράφος Δημήτρης Βανέλλης και ο σχεδιαστής Θανάσης Πέτρου που έχουν ξεκινήσει μια σειρά κόμικς βασιζόμενοι στην ελληνική λογοτεχνία, μια πρωτοβουλία που εγκαινιάστηκε από τις εκδόσεις Τόπος. Με την πρώτη τους απόπειρα να κυκλοφορεί το 2011, με τίτλο «Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά», και τη δεύτερη το 2012, «Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες», βασισμένες σε κείμενα των Καβάφη, Καρυωτάκη, Καρκαβίτσα, Ροδοκανάκη, Νικολαΐδη του Κύπριου και Παπαδιαμάντη, τώρα, στην τρίτη τους προσπάθεια και σίγουρα πιο έμπειροι, δοκιμάζονται στον Μ. Καραγάτση. Ο Πέτρου και ο Βανέλλης μεταφέρουν σε κόμικς το λιγότερο γνωστό διήγημα του Καραγάτση «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη» και κάνουν έξοχη δουλειά. Σε άρτια δουλεμένα και στημένα καρέ, και διατηρώντας τον ζωηρό, αληθοφανή λόγο και τον μυθοπλαστικό χαρακτήρα του Ελληνα λογοτέχνη, αφηγούνται τη αλληγορική περιπλάνηση ενός ανθρώπου εξαρτημένου από την ηρωίνη. Το σκηνικό είναι ο Πειραιάς τη δεκαετία του ’30. Ο ναρκομανής Χρήστος Νεζερίτης είναι ένας ανεπιθύμητος από την κοινωνία, ένας παρίας, που έχει τη δική του παράλληλη Εβδομάδα των Παθών. Οταν θα βρεθεί σε έναν καφενέ, για να τον περιγελάσουν, θα τον βάλουν να αφηγηθεί κάτι. Εκείνος θα πει μια παραβολή για έναν πλούσιο που πάντρευε την κόρη του, αλλά η υψηλή κοινωνία αρνείται την πρόσκληση. Και στο τραπέζι του γάμου, σε κάποιον άλλον Μυστικό Δείπνο, «μαζεύτηκαν λέτσοι και πειναλέοι και απένταροι αριστοκράτες». Αφού τελειώσει την αφήγησή του, ο Πρεζάκης διώκεται κλοτσηδόν από τον καφενέ. Τον περιμαζεύει η μητέρα του και του φέρεται στοργικά. Ομως εκείνος θα κυλήσει πάλι στην πρέζα, θα βρεθεί στη φυλακή και θα κατηγορηθεί από την αστυνομία ως κομμουνιστής, λόγω της ιστορίας που είχε πει στον καφενέ. Πεθαίνει στο κρατητήριο από υπερβολική δόση. Και ανασταίνεται. Εχει μια δεύτερη ευκαιρία να δει τη ζωή καθαρός πλέον, εξαγνισμένος. Κοινωνική σάτιρα Η «Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη» είναι μια σάτιρα απέναντι στην κοινωνία. Μια κριτική απέναντι στην υποκριτική φιλευσπλαχνία των θρησκόληπτων, στη στάση και τις διδαχές της Εκκλησίας, στον ρόλο της εξουσίας. Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που δεν άντεξε τις πληγές που του άφησε μια γυναίκα που ήταν «πολύ όμορφη και πολύ έξυπνη γι’ αυτόν», και βρήκε τη σκοτεινή λύτρωση στα ναρκωτικά. Και ο τρόπος που αυτό το διήγημα έχει περάσει στο χαρτί ως κόμικς είναι υποδειγματικός. Ο Βανέλλης φτιάχνει ένα ταχύ και συμπαγές σενάριο, με ουσία και αμεσότητα. Και ο Πέτρου, ένας χαρισματικός σχεδιαστής όπου τα καρέ του ξεχωρίζουν τόσο για τη λεπτομέρεια και τους χρωματισμούς όσο και για την εκφραστικότητα των πρόσωπων (ο οποίος πρόσφατα είδε το «Πτώμα» που είχε συνδημιουργήσει με τους Τάσο Ζαφειριάδη και Γιάννη Παλαβό να μεταφράζεται στα γαλλικά), υφαίνει εικόνες γεμάτες ζωντάνια. Είτε πρόκειται για ρεαλιστικές σκηνές όπου πετυχαίνει το πνεύμα της εποχής, είτε για τη διάσταση του ονειρικού κατά το καταραμένο γαλήνεμα του ήρωα από την πρέζα. Πηγή
  15. Το «Αϊβαλί» του Soloup και του Κόντογλου Φώτης Κόντογλου (αυτοπροσωπογραφία) 1895-1965 και δίπλα το εξώφυλλο του βιβλίου του Soloup Για τον Φώτη Κόντογλου είχα σκοπό να γράψω κοντά στην ημερομηνία των 50 χρόνων από τον θάνατό του (13 Ιουλίου 1965, στα 70 του). Προέκυψε όμως το θέμα της διένεξης μεταξύ του κομίστα Soloup (Αντώνη Νικολόπουλου) και των κληρονόμων (συγκεκριμένα των εγγονών του Κόντογλου, Φώτη και Παναγιώτη Μαρτίνου, γιων της κόρης του), σχετικά με το graphic novel του Soloup «Αϊβαλί», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κέδρος», στο οποίο περιλαμβάνονται και αποσπάσματα από το βιβλίο του Κόντογλου «Αϊβαλί, η πατρίδα μου», καθώς και σκίτσα εμπνευσμένα από εικόνες του (στο ίδιο βιβλίο υπάρχουν κείμενα και εικόνες από βιβλία του Ηλία Βενέζη, της αδελφής του Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη και του Τουρκοκρητικού Αχμέτ Γιορουλμάζ). Η άδεια Ο λόγος: δεν ζητήθηκε η άδεια των κληρονόμων του Κόντογλου, οι οποίοι διαφωνούν με τη μεταχείριση του έργου του από τον κομίστα. Το πράγμα έφτασε και στη Δικαιοσύνη, με τους κληρονόμους να ζητούν την κατάσχεση του βιβλίου. Τα ασφαλιστικά μέτρα που ζήτησαν, όμως, απορρίφθηκαν από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, στη δε δικάσιμο της 12ης Ιουνίου, της οποίας η οριστική απόφαση υπολογίζεται ότι θα χρονίσει, δεν υπήρξε συμβιβασμός. Εν τω μεταξύ, το βιβλίο του Soloup, του οποίου η πρώτη έκδοση (5.000 αντίτυπα), όπως αναφέρθηκε, έχει εξαντληθεί, ετοιμάζεται για δεύτερη έκδοση, με προθήκες που, κατά τον δημιουργό τους, είχαν συμφωνηθεί από το χειμώνα με τους κληρονόμους. Παρ’ όλα αυτά οι τελευταίοι δεν ενδίδουν, δηλώνοντας ότι το αίτημά τους δεν είναι οικονομικό. Οι λόγοι που με κάνουν ν’ ασχοληθώ σήμερα με το θέμα είναι κατ’ αρχάς συναισθηματικοί, καθώς είμαι θαυμαστής του γραπτού και του εικαστικού έργου του Κόντογλου. Τον Απρίλιο του 1982, μάλιστα, είχα το ρεπορτάζ ενός τηλεοπτικού πορτρέτου του από την εκπομπή «Παρασκήνιο», με σκηνοθέτη τον Τάκη Χατζόπουλο. Ο άλλος, ο και σοβαρότερος, είναι ότι η εν λόγω διένεξη ακουμπάει στον νόμο 2121 του 1993, τον σχετικό με τα πνευματικά δικαιώματα, που έχει μεν βάλει κάποια τάξη στο χάος που υπήρχε ώς τότε, αλλά χρειάζεται κάποιες βελτιώσεις (κάτι πήγε να κάνει ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος, αλλά βάλτωσε με την αποχώρησή του). Ο υπάρχων νόμος, εν πάση περιπτώσει, απαιτεί την άδεια των κληρονόμων, για την χρησιμοποίηση οποιουδήποτε έργου τέχνης, και ισχύει για 70 χρόνια από τον θάνατο του δημιουργού του (πριν ήταν 50). Η διένεξη Στη συγκεκριμένη περίπτωση δόθηκε κάποια άδεια στον «Κέδρο» από τις εκδόσεις «Αγκυρα», που έχουν βγάλει το «Αϊβαλί» του Κόντογλου, αλλά δεν αρκούσε – χρειαζόταν και η άδεια των κληρονόμων (κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την ΑΕΠΙ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα των καλλιτεχνικών δημιουργών –συνθετών και στιχουργών– όπου όμως έχουν λόγο και οι ίδιοι ή οι κληρονόμοι τους). Με συνέπεια την προαναφερόμενη αντίδραση των κληρονόμων του Κόντογλου, με την κατηγορία ότι το βιβλίο του Soloup «προσβάλλει κατάφωρα το πνευματικό του έργο, τόσο το εικαστικό όσο και το συγγραφικό». Στη δε δίκη υποστηρίχθηκε ότι «περιέχει σε μεγάλη έκταση συγγραφικό και εικαστικό έργο του Κόντογλου παραποιημένο και τροποποιημένο σε κόμικ». Από την πλευρά του ο Soloup υποστηρίζει ότι το βιβλίο του είναι «ένας ύμνος και φόρος τιμής, τόσο για τον Κόντογλου όσο και για τους υπόλοιπους 3 Αϊβαλιώτες συγγραφείς», ενώ προέκυψαν και υποστηριχτές του (με τη συλλογή και υπογραφών), επικαλούμενοι την ελευθερία του πνεύματος. Η προσωπική μου άποψη: Το βιβλίο του Soloup είναι εξαιρετικό σε εμφάνιση και περιεχόμενο. Είναι όμως δύσκολο για τον αναγνώστη να καταλάβει πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα «δάνεια» από τους τέσσερις συγγραφείς. Επιπλέον, στο κοπιράιτ αναγράφεται: Κείμενα και σχέδια Soloup, Eκδόσεις Κέδρος Α.Ε. Χρειαζόταν συνεπώς μια καλύτερη συνεννόηση μεταξύ εκδοτών, κομίστα και κληρονόμων και –μακάρι– μακριά από εντάσεις και δικαστικές αίθουσες. Στο πλαίσιο Ο μνημονευόμενος παραπλεύρως νόμος 2121/93 έχει τη μικρή του ιστορία: Εβαλε σε κάποια τάξη το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων (δημιουργών και κληρονόμων) στην Ελλάδα, που ώς τότε ήταν σκορποχώρι. Ακόμη, ότι καθιέρωνε πρώτη φορά τα λεγόμενα συγγενικά δικαιώματα – ήγουν, τη δυνατότητα των εκτελεστών ενός έργου (τραγουδιστών, μουσικών, ηθοποιών κ.λπ.) να εισπράττουν κι αυτοί ποσοστά από την εκμετάλλευση των έργων στα οποία συμμετέχουν. Με αποτέλεσμα, πλην της ΑΕΠΙ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα των δημιουργών (συνθετών - στιχουργών), να ιδρυθούν εταιρείες για τα δικαιώματα των εκτελεστών. Το δεύτερο αυτό, τα συγγενικά δικαιώματα, συνάντησε τότε την αντίδραση των δημιουργών (μουσικοσυνθετών, στιχουργών κυρίως), οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι οι εκτελεστές (τραγουδιστές, μουσικοί) αποκτούσαν το δικαίωμα ν’ απαγορεύουν τη συμμετοχή τους σε κάποιο έργο - δικαίωμα, πρόσθεταν, πίσω από το οποίο κρύβονταν οι δισκογραφικές εταιρείες, που ήθελαν να τους αποδυναμώσουν. Αποτέλεσμα, να προκληθούν εντάσεις, που έφτασαν μέχρι του σημείου να απαγορευτεί από την Ενωση Δημιουργών Ελληνικού Τραγουδιού (ΕΔΕΤ) που ίδρυσαν, στους επικεφαλής τότε της Ενωσης Τραγουδιστών Ελλάδας (Χάρι Αλεξίου, Γιώργο Νταλάρα και Δήμητρα Γαλάνη) να λένε τραγούδια τους. Γεγονός που αποτελεί μια μελαγχολική ιστορία, που απαιτεί εκτενέστερη αναφορά. Ο 2121/93 έγινε τελικά νόμος – όχι από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που τον συνέταξε, αλλά επί Μητσοτάκη, με την υπογραφή τής τότε υπουργού Πολιτισμού Ντόρας Μπακογιάννη. Και αυτό χωρίς να προκληθεί τίποτε από αυτά που ισχυρίζονταν οι της ΕΔΕΤ, στην οποία συμμετείχαν οι περισσότεροι δημιουργοί, που είχαν αποσπαστεί από την Ενωση Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδας (ΕΜΣΕ). Λίγο αργότερα άλλωστε η ΕΔΕΤ διαλύθηκε… ΚΑΙ… «… μα είναι κι ένα μονοπάτι πονηρό, που πάει ντουγρού στην κατηφόρα τη μεγάλη» – από παλιό τραγούδι. Πηγή Περισσότερα, για να έχετε μια πλήρη εικόνα, μπορείτε να διαβάσετε σε αυτό το ποστ καθώς και σε αυτά τα άρθρα Το «Αϊβαλί» κινδυνεύει Το «Αϊβαλί» στα δικαστήρια Η Δίκη για το «Αϊβαλί» και εδώ.
  16. Από την Εφημερίδα των Συντακτών της 15ης Ιουνίου 2015. Το κείμενο είναι της Νόρας Ράλλη. Σελίδα 124: Το σπίτι του Ηλία Βενέζη στο Αϊβαλί και η σύλληψή του Νέες εξελίξεις φαίνεται να έχουν δρομολογηθεί στην υπόθεση της αντιδικίας ανάμεσα στις εκδόσεις Κέδρος και το σκιτσογράφο του grafic novel «Αϊβαλί», Αντώνη Νικολόπουλο (Soloup), και τους απογόνους του Φώτη Κόντογλου, αδελφούς Μαρτίνου. Οι τελευταίοι ζητούν, ως γνωστόν, την απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου, επειδή, όπως υποστηρίζουν, δεν τους ζητήθηκε άδεια για χρήση έργων και λόγων του Φώτη Κόντογλου. Η υπόθεση εκδικάστηκε προχθές Παρασκευή και η απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται σε λίγους μήνες. Σελ 143: Ο Ηλίας Βενέζης, φυλακισμένος σε ένα υπόγειο του Αϊβαλιού, λίγο πριν τον στείλουν μαζί με άλλους στα Αμελέ Ταμπουρού Σελ 143: Ο Ηλίας Βενέζης, όπως εικονογραφείται από τον Soloup Ομως, στη νέα, δεύτερη έκδοση του βιβλίου, που μόλις κυκλοφόρησε (η πρώτη έχει εξαντληθεί), έχουν γίνει οι προσθήκες τις οποίες ζητούσαν τα αδέρφια Μαρτίνου και τις οποίες είχαν εδώ και μήνες συμφωνήσει να εντάξουν στη νέα έκδοση οι δύο πλευρές: αναφέρεται πλέον το όνομα του Φώτη Κόντογλου στον πρόλογο, καθώς και αναλυτικά τα έργα του ζωγράφου, στα οποία βασίστηκε ο κομίστας. Και ενώ όταν η πρόεδρος, πριν αρχίσει η δίκη, ρώτησε τους κληρονόμους του Κόντογλου αν επιθυμούν να αποσύρουν την αίτησή τους εν όψει και των νέων αυτών δεδομένων, οι ίδιοι δεν δέχτηκαν καν να δουν το βιβλίο, ένα χθεσινό μήνυμα του κ. Φώτη Μαρτίνου στο facebook φαίνεται πως ανοίγει ένα παράθυρο επικοινωνίας και ίσως εξωδικαστικής συμφωνίας με την υπογραφή «επίσημου συμφωνητικού που να δίνει τέλος σε όλη αυτή την υπόθεση». Ο Soloup επιβεβαιώνει τα παραπάνω και ξεκαθαρίζει: «Θέλω όσο κανένας να βρεθεί λύση για να μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερο το βιβλίο μου. Επιτέλους ο Κυρ Φώτης και το έργο του ας μη μας χωρίζει, αλλά να γίνει αυτό που από την πρώτη στιγμή θέλησα εντάσσοντας το έργο του στο σενάριό μου. Να ενώνει». Πάντως, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως αντίθετα με τους απογόνους του Κόντογλου, τόσο η οικογένεια Βενέζη όσο και η εγγονή του Στρατή Μυριβήλη ήταν στο πλευρό του Soloup (και στους δύο συγγραφείς γίνεται αναφορά στο Αϊβαλί). Η κόρη του Ηλία Βενέζη, Αννα Βενέζη Κοσμετάτου, του έστειλε μάλιστα επιστολή για να την χρησιμοποιήσει στη δίκη. Σ' αυτήν, αφού τον συγχαίρει «για το εξαίρετο “Αϊβαλί”, ένα έργο που συνδυάζει με τρόπο σοφό και ευρηματικό τον λόγο και την εικόνα, το παρελθόν και το παρόν», αναφέρει ότι μετά την έκδοσή του «ανανεώθηκε το ενδιαφέρον του κοινού για τα έργα αυτής της εποχής, αυξήθηκε ο δανεισμός των βιβλίων του πατέρα μου από τις δημοτικές βιβλιοθήκες και πολλοί, νέοι ιδίως, άνθρωποι ψάχνουν να γνωρίσουν το έργο του». Το πιο σημαντικό, όμως, είναι με πόση ευκολία η κόρη του Ηλία Βενέζη δηλώνει πως αυτή, «ως αποκλειστική κληρονόμος των πνευματικών δικαιωμάτων του πατέρα μου και διαχειρίστρια του ηθικού του δικαιώματος», δεν θα έφερε ποτέ αντίρρηση στη χρήση αποσπασμάτων από τα έργα του «για μια τόσο πρωτοπόρα και επιτυχή μεταφορά τους στον κόσμο τού σήμερα». Στέκεται «στην προσοχή και επιμέλεια», με την οποία παρατίθενται τα αποσπάσματα από τα κείμενα του πατέρα της, «ούτως ώστε να είναι απολύτως ξεκάθαρο στον αναγνώστη ότι στα συγκεκριμένα σημεία μεταφέρετε τα δικά του λόγια». Επισημαίνει ότι υπάρχει ακόμα και ειδική γραμματοσειρά με την οποία διακρίνονται από τα κείμενα του ίδιου του Soloup. «Προσθέσατε», γράφει, «αναφορές στο έργο αλλά και στη ζωή του πατέρα μου, ιδίως στο εκτεταμένο παράρτημα του βιβλίου, όπου εξηγείτε τη δημιουργική διαδικασία μέσα από την οποία οδηγηθήκατε στη σύνθεση του βιβλίου σας – με αφετηρία και οδηγό τα συγκεκριμένα έργα του Ηλία Βενέζη αλλά και άλλων κορυφαίων συγγραφέων της γενιάς του που σας ενέπνευσαν». Και καταλήγει η κ. Αννα Βενέζη Κοσμετάτου: «Μία απαγόρευση ή περιορισμός στην κυκλοφορία του βιβλίου σας θα μου προξενούσε μεγάλη στεναχώρια. Πιστεύω ότι μια τέτοια απαγόρευση θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στη διάδοση του έργου του πατέρα μου Ηλία Βενέζη στις νεότερες γενιές. Η διάδοση του έργου του ήταν πάντα μια από τις μεγάλες έγνοιες του πατέρα μου, ο οποίος ως άνθρωπος πίστευε πολύ στο μέλλον, στους νέους και στην πνευματική συνέχεια των γενεών». Όσοι δεν ξέρετε τι έχει συμβεί, μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Στο φόρουμ έχουν αναρτηθεί και τρία σχετικά άρθρα: Το «Αϊβαλί» κινδυνεύει Το «Αϊβαλί» στα δικαστήρια Η Δίκη για το «Αϊβαλί»
  17. Αγαπητοί φίλοι, την Παρασκευή (12/06/2015), οι εκδόσεις «Κέδρος», οι εξαιρετικοί μας δικηγόροι, οι μάρτυρες και μαζί μ’ εμάς κάποιοι φίλοι του βιβλίου που ήρθαν …απρόσκλητοι αλλά μας στήριξαν πραγματικά με την παρουσία τους, δώσαμε μια μάχη για το «Αϊβαλί». Αν και απέχουμε ίσως και μήνες από την τελική απόφαση του δικαστηρίου, η προσωπική αίσθηση που έχω απ’ όσα είδα και άκουσα –χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι για το τελικό αποτέλεσμα- , είναι… συγκρατημένη αισιοδοξία. Η αίτηση των αδελφών Μαρτίνου εκδικάστηκε προχθές και για άλλη μια φορά απορρίφθηκε το αίτημα για προσωρινή διαταγή που έθεσαν εκ νέου ενώπιον του δικαστηρίου. Η πρόεδρος πριν αρχίσει η δίκη, ρώτησε τους κληρονόμους Φώτη και Παναγιώτη Μαρτίνο αν επιθυμούν να αποσύρουν την αίτησή τους ενόψει και της νέας 2ης έκδοσης του βιβλίου που ήδη τυπώθηκε και κυκλοφορεί από την εβδομάδα που έρχεται. (Η πρώτη έκδοση έχει εξαντληθεί. Έτσι στη νέα έκδοση έχουν συμπεριληφθεί οι προσθήκες που είχαμε συμφωνήσει ήδη από τον χειμώνα με τον κύριο Φώτη Μαρτίνο και τον αδελφό του, ως δείγμα καλής θέλησης από την πλευρά μας.) Αυτό έφερε σε σχετική αμηχανία τους δικηγόρους των κληρονόμων, γιατί εκ των πραγμάτων έχουν καταρρεύσει πλέον όλα τα βασικά επιχειρήματά τους απέναντι στο graphic novel, σ’ εμάς και τις προθέσεις μας. Παρ’ όλα αυτά, η άλλη πλευρά δεν δέχτηκε ούτε καν να δει το βιβλίο και επέμεινε να εκδικαστεί η αίτησή τους. Αναμένουμε πια την απόφαση του Δικαστηρίου η οποία όμως μπορεί να βγει και μετά από μήνες! Μέχρι τότε το «Αϊβαλί» κυκλοφορεί ελεύθερο (μετά από δύο απορρίψεις προσωρινής διακοπής της κυκλοφορίας του) και στη νέα του έκδοση, που αναιρεί στην πράξη με τις συγκεκριμένες βιβλιογραφικές προσθήκες, οποιαδήποτε ουσιαστική αντιδικία από την πλευρά των κληρονόμων. Από τη στιγμή μάλιστα που και οι ίδιοι έχουν δηλώσει δημόσια τις τελευταίες μέρες ότι το αίτημά τους δεν είναι πλέον οικονομικό, φυσιολογικά απομένει μια κίνηση καλής θέλησης και από εκείνους για να λήξει οριστικά αυτή η άδικη περιπέτεια για το graphic novel «Αϊβαλί». Με αφορμή τις σκληρές μέρες που περάσαμε τον τελευταίο μήνα, θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια την κυρία Άννα Βενέζη Κοσμετάτου, κόρη και κληρονόμο του Ηλία Βενέζη (του άλλου μεγάλου των Ελληνικών γραμμάτων που ανθολογείται στο «Αϊβαλί»), η οποία πήρε πρόθυμα δημόσια θέση υπέρ του βιβλίου και το στήριξε με επιστολή που κατατέθηκε στο δικαστήριο. Επίσης την κυρία Λώρα Μολυβιάτη, εγγονή και κληρονόμο της Αγάπης Βενέζη Μολυβιάτη (που επίσης η τραγική της αφήγηση για τον διωγμό των Αϊβαλιωτών εμπεριέχεται στο graphic novel), η οποία, όπως είδα με χαρά, υπέγραψε κι εκείνη με αυτήν την ιδιότητα, το κείμενο συμπαράστασης για το «Αϊβαλί». Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την κυρία Ελένη Μυριβήλη, εγγονή του Στράτη Μυριβήλη που στήριξε εγγράφως με ένορκη κατάθεση το βιβλίο, αν και δεν την γνωρίζω προσωπικά. Η συμπαράσταση των παραπάνω κληρονόμων, συγγενών τόσων σημαντικών δημιουργών, η ουσιαστική προθυμία ανθρώπων να βοηθήσουν ο καθένας από το πόστο του επειδή θεωρεί δίκαιο τον αγώνα μας, όπως και οι υπογραφές και τα μηνύματα πάρα πολλών πολιτών (απλών αναγνωστών αλλά και πανεπιστημιακών καθηγητών, φιλολόγων, δικηγόρων, κληρονόμων, καλλιτεχνών, ιστορικών τέχνης, εικαστικών, συγγραφέων, δημοσιογράφων, γελοιογράφων, δημιουργών κόμικς κλπ) είναι για μας κάτι παραπάνω από συγκινητική. Soloup Πηγή
  18. Συνέντευξη του Soloup στην Εφημερίδα των Συντακτών και συγκεκριμένα στη Νόρα Ράλλη, που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 03/01/2015. Πάρα πολλοί Ελληνες έχουν μια δυνατή δεύτερη ταυτότητα: του Μικρασιάτη Με καταγωγή και από τους δύο γονείς από τη Μικρασία, αποφάσισε μετά από τρία χρόνια έρευνας και δουλειάς να εκδώσει το πρώτο δικό του graphic novel, με τίτλο «Αϊβαλί» Με καταγωγή και από τους δύο γονείς από τη Μικρασία, αποφάσισε μετά από τρία χρόνια έρευνας και δουλειάς να εκδώσει το πρώτο δικό του graphic novel, με τίτλο «Αϊβαλί» (εκδόσεις Κέδρος). Πρόκειται για «ένα βιβλίο μαγικό, καθώς συνεχώς ξεκλειδώνει ανθρώπους», μας λέει. Εχοντας σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες αλλά και ως διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, ο Soloup ξέρει πολύ καλά πώς να προσεγγίσει ένα ευαίσθητο θέμα όπως η μικρασιατική καταστροφή και οι συνέπειές της και για τις δύο χώρες, Τουρκία και Ελλάδα. Γιατί ακριβώς αυτό κάνει μέσα από το «Αϊβαλί». Η πάλαι ποτέ παρουσία και άνθηση του ελληνικού στοιχείου στην «αιολική γη» αποτέλεσε μια δεξαμενή μνήμης και αισθημάτων στην οποία ανέτρεξε και ο γνωστός σκιτσογράφος του «Ποντικιού», «πατώντας» σε μεγάλες σταθερές της παράδοσής μας: στα βιβλία που έχουν γράψει οι Αϊβαλιώτες Φώτης Κόντογλου («Αϊβαλί η πατρίδα μου», εκδ. Αγκυρα) και Ηλίας Βενέζης («Νούμερο 31328» και «Μικρασία, χαίρε», εκδ. Εστία). Από αυτά αντλεί τις τρεις αφηγήσεις του. Για την τέταρτη ιστορία του, ο Soloup χρησιμοποιεί υλικό από βιβλίο του Αχμέτ Γιορουλμάζ («Τα παιδιά του πολέμου», εκδ. Ωμέγα). Οπως λέει και ο Μπρους Κλαρκ, συγγραφέας του «Δυο φορές ξένος», στο εισαγωγικό σημείωμα, ο Soloup έχει κατορθώσει «να υφάνει μια σύγχρονη ιστορία για έναν Ελληνα που παίρνει το πλοίο από τη Μυτιλήνη για το Αϊβαλί, με αρκετές διηγήσεις από το παρελθόν». Κι εμείς θα προσθέταμε ότι μετά το «Logicomix» των Δοξιάδη - Παπαδημητρίου - Παπαδάτου, αποκτήσαμε ακόμη ένα ολοκληρωμένο και καλλιτεχνικά άρτιο graphic novel. H Μικρασιατική Καταστροφή και ό,τι ακολούθησε έπειτα παραμένουν μια ανοιχτή πληγή. Και αυτήν την πληγή πρέπει κάπως να τη διαχειριστούμε. Να την επουλώσουμε και να προσέχουμε να μην ξανα…τραυμα­τιστούμε. Ο διάχυτος εθνικισμός στην Ευρώπη και τον κόσμο, τα παιχνίδια εξουσίας, η αναζωπύρωση του θρησκευτικού μίσους, τα καράβια με τους πρόσφυγες δεν είναι χωμένα σε ένα μπαουλάκι που γράφει απέξω: «1922». Είναι σήμερα, εδώ, και γίνονται τώρα • Από πού προκύπτει το ψευδώνυμο Soloup; Από την ανάγκη να ξαναβαφτιστείς μέσα στα πράγματα που εσύ έχεις επιλέξει για να ζεις. Ισως και από μια αόριστη κοσμοφοβία... Πρακτικά προέκυψε από αναγραμματισμό του ονόματός μου. Μετά και αυτό κόπηκε κι άλλο και, κάπως έτσι, φτάσαμε στο Soloup. • Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με ένα δύσκολο και όχι ιδιαίτερα δημοφιλές είδος, όπως το κόμικς και η γελοιογραφία; Δύσκολο είναι να αναγκάζεσαι να δουλεύεις σε μια δουλειά που δεν σ’ αρέσει, που δεν έχεις τα προσόντα ή που δεν αναγνωρίζονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οι κόποι σου. Δύσκολη είναι -ας πούμε- η καταπίεση που βιώνουν οι κοπέλες στα σουπερμάρκετ... Τα σκίτσα δεν είναι μια δύσκολη δουλειά, γιατί ακριβώς δεν είναι άχαρη. Μπορεί να είναι χρονοβόρα, κουραστική, όχι ιδιαίτερα δημοφιλής -όπως ας πούμε τα επαγγέλματα της οθόνης-, με επαγγελματικές αντιξοότητες. Ο,τι ζεις, όμως, με πάθος, σε διευκολύνει. Ασε που γεμίζεις και τις μπαταρίες σου. • Στο νέο σας βιβλίο πραγματεύεστε ένα ευαίσθητο και, θα τολμούσα να πω, ανοιχτό θέμα για τη χώρα μας. Τη Mικρασιατική Kαταστροφή, την ανθρώπινη απώλεια που τη σημάδεψε και μία εγκληματική απόφαση: την ανταλλαγή πληθυσμών. Γιατί αυτό το θέμα; Γιατί τώρα; Υπάρχει μια απίστευτα δυνατή δεύτερη ταυτότητα, αυτή του Μικρασιάτη πρόσφυγα, σε πάρα πολλούς Ελληνες. Το διαπίστωσα τώρα, με αυτά που μου επιστρέφουν οι αναγνώστες του βιβλίου μέσω μηνυμάτων. Ακούγεται κάπως παράδοξο, αλλά πράγματι η Mικρασιατική Kαταστροφή και ό,τι ακολούθησε έπειτα παραμένουν μια ανοιχτή πληγή. Και αυτήν την πληγή πρέπει κάπως να τη διαχειριστούμε. Να την επουλώσουμε και να προσέχουμε να μην ξανα…τραυματιστούμε. Ο διάχυτος εθνικισμός στην Ευρώπη και τον κόσμο, τα παιχνίδια εξουσίας, η αναζωπύρωση του θρησκευτικού μίσους, τα καράβια με τους πρόσφυγες δεν είναι χωμένα σε ένα μπαουλάκι που γράφει απέξω «1922». Είναι σήμερα, εδώ, και γίνονται τώρα. • Εχετε προσωπικά σχέση με το Αϊβαλί; Και οι δύο οικογένειες, της μητέρας και του πατέρα μου, κατάγονταν από τη Μικρά Ασία. Θυμάμαι τη μία γιαγιά μου να μη μιλάει ιδιαίτερα για τότε, αλλά το βλέμμα της έλεγε πολλά. Η άλλη μιλούσε. Διηγούνταν το πώς έπεσε στη θάλασσα τότε, με πτώματα τριγύρω, θέλοντας να πνιγεί. Αλλά το νέο σώμα αντιστέκεται στον θάνατο και σώθηκε... • Είναι αλήθεια ότι μεγάλοι κομίστες, όπως ο Τζο Σάκο, έχουν κάνει ουσιαστική και επιτόπια δημοσιογραφική έρευνα για να βγάλουν ένα βιβλίο. Κι εσείς ψάξατε αρχεία, στοιχεία, μαρτυρίες. Στο τέλος του βιβλίου παραθέτετε μάλιστα ιστορικά κείμενα και μια εξαιρετική συλλογή σπάνιων και αδημοσίευτων φωτογραφιών. Δεν γινόταν αλλιώς. Το σπίτι του Βενέζη στέκει ακόμα στη θέση του στο σημερινό Ayvalik. Δεν μπορείς να σχεδιάσεις ένα φανταστικό σπίτι. Πρέπει τουλάχιστον να παραπέμπει σε αυτό. Ετσι, πράγματι, απαιτήθηκε μια ιδιαίτερα μεγάλη έρευνα σε βιβλία, μαρτυρίες, ιστορικά αρχεία, βιβλιοθήκες, να βρεθούν παλιές φωτογραφίες, ρούχα, στολές, κτίρια… Ακόμα, έπρεπε να έχεις υπόψη τη λογοτεχνική αποτύπωση της Καταστροφής, κυρίως μέσα από τα έργα της γενιάς του 1930. Και πέρα από αυτά, χρειάστηκαν ατελείωτα σερφαρίσματα στο διαδίκτυο για την αναζήτηση υλικού, αλλά και επιτόπια ταξίδια για φωτογραφίσεις, στη Μυτιλήνη και στο Αϊβαλί. Οι φωτογραφίες στο τέλος προέκυψαν από έρευνα σε ιστορικά αρχεία και οικογενειακές συλλογές. • Και οι πρωταγωνιστές σας είναι ένας κι ένας. Φώτης Κόντογλου, Ηλίας Βενέζης, Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη, Αχμέτ Γιορουλμάζ. Ολοι Αϊβαλιώτες, τέσσερα θραύσματα από την ίδια έκρηξη, που μπήκαν ξανά πλάι πλάι για να μας δείξουν και κάτι πέρα από τον όλεθρο του πολέμου: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. • «Δείχνει πόσο εύκολο είναι να δεθούν οι άνθρωποι από τις αντίθετες πλευρές του ελληνοτουρκικού καθρέφτη, τουλάχιστον επιφανειακά. Αλλά και ότι οι δαίμονες του παρελθόντος δεν μπορούν να εξορκιστούν με μια κουβέντα και ένα φλιτζάνι καφέ», γράφει ο Μπρους Κλαρκ στο βιβλίο σας. Ετσι είναι; Προσπαθώ να μην είμαι απαισιόδοξος. Γι’ αυτό και το βιβλίο καταλήγει με ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί απ’ όλους μας. Από τις απαντήσεις μας θα φανεί αν είναι έτσι ή αν υπάρχει και ένα «αλλιώς». • Θα μου έκανε ευχάριστη εντύπωση αν μεταφραζόταν και στα τουρκικά. Κι όμως, το βιβλίο πρόκειται σύντομα να μεταφραστεί και στα τουρκικά. Και αυτό είναι ένα πρώτο βήμα για να έρθουμε πιο κοντά. • Τι σας συγκίνησε ή σας εξέπληξε περισσότερο κατά τη διάρκεια δημιουργίας αυτού αλλά και του προηγούμενου βιβλίου σας, «Τα ελληνικά comics»; Η αναζήτηση, που σχεδόν πάντα σε βγάζει μπροστά σε νέες πόρτες. Εσύ χρειάζεται μόνο να τις ανοίξεις. Το «Αϊβαλί» δεν θα υπήρχε χωρίς το προηγούμενο βιβλίο μου. «Τα ελληνικά comics» ήταν αποτέλεσμα ενός διδακτορικού μου και μιας έρευνας δέκα χρόνων. Και πριν μπω εκεί, είχα βρεθεί προηγουμένως μπροστά σε άλλες πόρτες... και συνεχίζουμε. Στα ψηφιακά παιχνίδια κυριαρχεί η βία • Πώς νιώθετε που δεν υπάρχουν πλέον περιοδικά ειδικά για κόμικς, όπως η Βαβέλ ή το Παραπέντε; Αυτή η έλλειψη ειδικών περιοδικών είναι πράγματι αξιοπρόσεκτη. Το διαπίστωσα προς το τέλος της έρευνάς μου για τα «Ελληνικά κόμικς», όταν πια είχαμε μπει για τα καλά στην κρίση. Από τη μεταπολίτευση μέχρι πρόσφατα υπήρχαν πάντα σε κυκλοφορία ειδικά περιοδικά κόμικς. Στην καταμέτρησή μου τότε, βρήκα τουλάχιστον 18! Ομως, μετά το 2011, δεν υπάρχει τίποτα. Απολύτως... Μια ανησυχητική σιγή που αντανακλά σε μεγάλο βαθμό και την πολιτισμική κρίση που συνοδεύει την οικονομική. • Σήμερα τα κόμικς έχουν αντικατασταθεί από τα βιντεοπαιχνίδια. Τι παίρνει το μικρό παιδί από το κόμικς (άρα και τι χάνει πλέον) και τι ο μεγάλος; Η βιομηχανία που υπάρχει πίσω από τα ψηφιακά παιχνίδια δεν νομίζω ότι αρκείται μόνο στο εμπορικό ζητούμενο. Εχει και μια ιδεολογική διάσταση. Η κυριαρχία της βίας στα περισσότερα από αυτά είναι απόλυτη. Πριν δούμε τους δολοφόνους και τους αδίστακτους τρομοκράτες στα δελτία ειδήσεων, τους έχουμε βιώσει ως θεατές ή ως παίκτες στον ευρύτερο μιντιακό πολιτισμό μας. Δεν λέω, όμως, να πάμε στο άλλο άκρο. Εξάλλου, πουριτανικές απαγορεύσεις είχαν αγγίξει και τα ίδια τα κόμικς τη δεκαετία του 1950. Αλλά η οπτικοποίηση της βίας είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει - και μάλιστα σοβαρά. Εδώ υπάρχει το λινκ Άλλες συνενετύξεις του Soloup για το ίδιο θέμα εδώ και εδώ. Παρουσίαση της έκδοσης εδώ. Αφιέρωμα στο Soloup.
  19. «Αϊβαλί»: Αναζητώντας τις χαμένες πατρίδες Οι χαμένες πατρίδες στη Μικρά Ασία έχουν αφήσει βαθιά χαρακιά σε μνήμες και προφορικές παραδόσεις. Μεταγγίστηκαν στις σελίδες της λογοτεχνίας, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στο τραγούδι. Αποτέλεσαν ακόμα και αντικείμενο μελέτης, ως ψυχοσωματικό τραύμα (βλέπε το βιβλίο της ψυχολόγου Λίμπυ Τατά Αρτέλ «Με τον διωγμό στην ψυχή. Το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής σε τρεις γενιές», εκδόσεις Κέδρος). Ήταν η σειρά των κόμικς να παραλάβουν τη σκυτάλη για να γράψουν, με το δικό τους εικονογραφικό αλφάβητο, την ιστορία του ξεριζωμού. Μια τραγωδία με σχεδόν ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες, αμέτρητους νεκρούς, αλλά και κάπου πεντακόσιες χιλιάδες μουσουλμάνους που εκδιώχθηκαν από την Ελλάδα στα πλαίσια της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών. Όλα αυτά και πολλά ακόμα αφηγείται ο Soloup στο «Αϊβαλί», ένα graphic novel που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Κέδρο σε μια ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση. Το «Αϊβαλί», ασπρόμαυρο σαν τις μνήμες εκείνης της φοβερής εποχής, αποτελεί -κυριολεκτικά- κατόρθωμα του γνωστού γελοιογράφου («Το Ποντίκι») και σχεδιαστή κόμικς. Όχι μόνο γιατί εκτείνεται σε 440, έξοχα εικονογραφημένες σελίδες, από τις οποίες δεν λείπουν φωτογραφικές μαρτυρίες και άλλα ντοκουμέντα που σηματοδοτούν την εποχή. Ούτε γιατί συνοψίζει εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα που γεννήθηκαν στον Soloup, κατά τη διάρκεια ενός μονοήμερου ταξιδιού του στο Αϊβαλί των προγόνων του. Το κατόρθωμα αφορά κυρίως στο πολυπρισματικό σενάριο, αφού την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του δημιουργού συνοδεύουν -και συμπλέκονται με αυτήν- τέσσερα λογοτεχνικά κείμενα και μια μαρτυρία, από συγγραφείς που έχουν στενή σχέση με το Αϊβαλί. Είναι το «Αϊβαλί η πατρίδα μου» του Φώτη Κόντογλου (που εμφανίζεται στο πλάι του δημιουργού, σε αρκετές σελίδες του βιβλίου), «Το Νούμερο 31328» και «Μικρασία, χαίρε» του Ηλία Βενέζη (στο οποίο ο συγγραφέας ενσωμάτωσε αυτούσια την καταγραφή της αδελφής του Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη), καθώς και «Τα παιδιά του πολέμου» του (επίσης Αϊβαλιώτη) Τουρκοκρητικού συγγραφέα, Αχμέτ Γιορουλμάζ. «Στο "Αϊβαλί" δεν υπάρχει μια απλή εικονογράφηση των κειμένων των τεσσάρων Αϊβαλιωτών συγγραφέων. Δηλαδή μια μεταφορά κάποιων λογοτεχνικών κειμένων σε κόμικς, κατά την μορφή που είχαμε συνηθίσει στα "Κλασσικά Εικονογραφημένα" ή σε άλλα κόμικς», λέει ο Soloup. «Εδώ συμβαίνει κάτι άλλο. Τα κείμενα χρησιμοποιούνται σε μια νέα αφηγηματική σύνθεση, όπου το ένα συμπληρώνει και συνομιλεί με το άλλο. Σε μια, ας πούμε, αντιστικτική γραφή, όπως στη μουσική φόρμα της φούγκας, που διαμορφώνει μια καινούρια αφήγηση. Λειτουργεί έτσι ως μια νέα ανάγνωση πάνω στις παλιές αφηγήσεις, όπως συνέβαινε στα παλίμψηστα, τους παλιούς επαναχρησιμοποιημένους παπύρους. Μόνο που εδώ, τα παλιά κείμενα συμμετέχουν ενεργά στην σύγχρονη αφήγηση του βιβλίου». Εδώ το λινκ Συνεντεύξεις του δημιουργού εδώ και εδώ. Παρουσίαση της έκδοσης εδώ.
  20. Συνέντευξη του Soloup στην Ελεωνόρα Ορφανίδου με αφορμή την επικείμενη κυκλοφορία του graphic novel του "Αιβαλί". Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2014 του περιοδικού "Σχεδία". Αφιέρωμα στον Soloup
  21. Από το Καρέ Καρέ της Εφημερίδας των Συντακτών: 14/09/14 Συνέντευξη του Soloup με αφορμή το νέο βιβλίο του Το «Αϊβαλί» στα κύματα της Ιστορίας Βιβλία για το Αϊβαλί και τα ανθρώπινα δράματα που ακολούθησαν την τραγωδία του 1922 έχουν γραφtεί πολλά. Κόμικς όμως όχι. Ο Soloup δημιουργεί το πρώτο. «Συνομιλεί» με τον Ηλία Βενέζη, τον Φώτη Κόντογλου, τον Αχμέτ Γιορουλμάζ. Ταξιδεύει στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, εξερευνά ιστορικά αρχεία, τόπους και μνήμες ανθρώπων. Ακόμα και των δικών του. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΛΟΥΙΖΑ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ ΚΕΙΜΕΝΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ Συνομιλώντας με τον Φώτη Κόντογλου Ο Φώτης Κόντογλου, ένας εκ των «πρωταγωνιστών» στο «Αϊβαλί», σχεδιασμένος από τον Soloup με τη βυζαντινότροπη τεχνοτροπία που εφάρμοσε ο Κόντογλου σε πολλά από τα έργα του Ο Soloup εδώ και 25 χρόνια είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους «επαγγελματίες» του χιούμορ με τα κόμικς και τις γελοιογραφίες του. Η νέα δουλειά του, ωστόσο, ένα μνημειώδες έργο 440 σελίδων, αφορά μια τεράστια τραγωδία: το Αϊβαλί τις μέρες του 1922 και τους ανθρώπους που βρέθηκαν στο επίκεντρο της Ιστορίας, θύματα των εκατέρωθεν εξουσιών, των απανταχού μεγαλοϊδεατισμών και των στημένων διπλωματικών παιχνιδιών. Με αφορμή την κυκλοφορία του αριστουργηματικού βιβλίου του και την ημέρα μνήμης της Μικρασιατικής Καταστροφής (14 Σεπτεμβρίου), μας εξηγεί τι σημαίνει γι’ αυτόν το «Αϊβαλί». Το «Αϊβαλί» ακροβατεί σε ένα σχοινί που συνδέει το 1922 με το 2014 και πηγαινοέρχεται στον αιώνα που μεσολάβησε. Αλλά δεν υποκύπτει ούτε στην ωραιοποίηση του παρελθόντος ούτε στη βολική αυτοθυματοποίηση των Ελλήνων. Είναι εντέλει ένα ιστορικό βιβλίο; Πετυχημένη η παρομοίωσή σου. Πράγματι, όλο το βιβλίο μοιάζει με ένα τεντωμένο σχοινί που ξεκινά από τη σημερινή Μυτιλήνη και φτάνει απέναντι, στο Ayvalik. Ομως στο πέρασμα που χωρίζει τις δυο στεριές, νιώθεις από κάτω σου το χθες να χάσκει απειλητικό. Μια θάλασσα γεμάτη από προκαταλήψεις, από πολέμους, από τον πόνο και την απελπισία του παρελθόντος. Το «Αϊβαλί» είναι βουτηγμένο στα γεγονότα του 1922, δεν είναι όμως μια… εικονογραφημένη ιστορία. Είναι η περιπέτεια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στα κύματα της Ιστορίας. Πολλοί θα είχαν γκρεμοτσακιστεί από αυτό το σχοινί. Εσύ, όμως, «περπατάς» με άνεση και ισορροπείς ιδανικά. Η διεξοδική έρευνα των ιστορικών στοιχείων που έκανες νιώθεις ότι σε βοήθησε ή σου έθεσε εμπόδια και περαιτέρω υποχρεώσεις; Το «Αϊβαλί» δεν είναι μια «πιστή αναπαράσταση» της Ιστορίας, γιατί τέτοια, απλούστατα δεν μπορεί να υπάρξει. Φυσικά και χρειάστηκε μεγάλη έρευνα: βιβλία, μαρτυρίες, αρχεία, παλιές φωτογραφίες και καρτ ποστάλ, επιτόπια ταξίδια… Αλλωστε, πώς αλλιώς να μιλήσεις για το Αϊβαλί, που στέκει ακόμα και σήμερα σχεδόν όπως το άφησαν ο Βενέζης, η αδελφή του Αγάπη και ο Κόντογλου; Ομως όσα στοιχεία και να συλλέξεις, υπάρχει πάντα ένα τεράστιο κενό που το καλύπτεις εσύ. Και όταν πλησιάζουμε το παρελθόν, συνήθως το κάνουμε με τρόπο που να επιβεβαιώνει τις ιδέες μας. Νομίζω όμως πως, όταν έχουμε συνείδηση της υποκειμενικής μας ματιάς και δεν επαναπαυόμαστε σε στερεότυπες απαντήσεις, μπορούμε να φτάσουμε πιο κοντά σε αυτό που συνέβη πραγματικά. Πόσο βιωματικό και αυτοβιογραφικό θεωρείς ότι ήταν το ταξίδι σου στο παρελθόν; Πόσο σε επηρέασαν οι εμπειρίες σου, η καταγωγή σου κ.λπ; Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου ήταν από τη Μικρά Ασία. Από τη Σμύρνη, τον Τσεσμέ και το Μπαϊντίρι. Παρ’ όλα αυτά, αρχικά δεν είχα καμιά διάθεση να εμπλακώ στο σενάριο. Προέκυψε. Καθώς οι συγγραφείς αφηγούνται μέσα από τα σκίτσα τις δραματικές εμπειρίες τους σε πρώτο πρόσωπο, ένιωσα να με παρασέρνουν κι εμένα σε μια τέτοια αφήγηση, μετατρέποντας το «Aϊβαλί» και σε ένα προσωπικό ξεκαθάρισμα. Αυτή η εμμονή σου στην ιστορική τεκμηρίωση, στις πηγές, στις μαρτυρίες ήρθε σε σύγκρουση με τα λογοτεχνικά έργα που χρησιμοποίησες ή αλληλοσυμπληρώθηκαν; Η Ιστορία μοιάζει με τραμπάλα. Στη μια πλευρά βρίσκεται το σπαθί, στην άλλη ο ανθρώπινος πόνος. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στα γεγονότα του 1922 και ό,τι επακολούθησε. Στη μια πλευρά έτσι βρίσκουμε την «αναγκαιότητα» της Συνθήκης της Λωζάννης και της ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που έγινε σύμφωνα με τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα της διεθνούς διπλωματίας. Από την άλλη, συναντούμε την ουσιαστική αδιαφορία για τη ζωή, τις περιουσίες, τις αντιλήψεις και τις επιθυμίες των ανθρώπων που θεωρείται πως η συνθήκη προστάτευε. Η κυρίαρχη, «ρεαλιστική» εκδοχή της Ιστορίας, κάθεται στη μια πλευρά. Την άλλη τη βρίσκεις συνήθως στην τέχνη. Τα βιβλία της Αιολικής σχολής αλλά και της Σωτηρίου, του Πρεβελάκη, του Πολίτη, του Σεφέρη και τόσων άλλων, διαχειρίζονται αυτήν ακριβώς την αγωνία της άλλης θέσης. Της εύθραυστης ανθρώπινης αξιοπρέπειας απέναντι στα σπαθιά της Ιστορίας. Χρησιμοποιώντας έργα λογοτεχνών και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου, δεν φοβήθηκες μήπως οδηγηθείς σε αντιφάσεις και αδιέξοδα στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ιστορία; Μιλάς για την αναφορά μου και στο έργο του Αχμέτ Γιορουλμάζ; Μα «για να χορέψεις τανγκό», που λένε, «χρειάζονται δύο». Και όταν χορεύεις, δεν θέλεις να βάλεις τρικλοποδιά στον παρτενέρ σου. Αλλωστε μέσα στο «Αϊβαλί», προσπαθώ να μη «λογοκρίνω» τις απόψεις των συγγραφέων. Ο,τι έχω να πω εγώ, το λέω στα κεφάλαια που αναφέρονται στο σήμερα. Σχεδιάζεις τον εαυτό σου δίπλα στον Φώτη Κόντογλου και συνομιλείτε. Είναι δυνατή σήμερα αυτή η συνομιλία με το παρελθόν με όρους ισοτιμίας; Και πού μπορεί να αποσκοπεί; Δεν έχεις πιάσει τον εαυτό σου να επικοινωνεί ουσιαστικά με έναν άνθρωπο μέσω ενός βιβλίου, ακόμα κι αν αυτός έχει πεθάνει; Εμένα μου συμβαίνει συνέχεια. Με τον Πεσσόα, τον Επίκτητο, τον Καμύ… Ετσι μου συνέβη και με τον Κόντογλου σε ένα μονοήμερο ταξιδάκι στο Αϊβαλί, κρατώντας στα χέρια μου το «Αϊβαλί η πατρίδα μου». Ηταν από τις συγκλονιστικότερες αναγνωστικές εμπειρίες μου, αφού εκείνο για το οποίο διάβαζα, βρισκόταν ακριβώς μπροστά μου! Ο Κόντογλου ήταν παρών και με ξεναγούσε. Αλλωστε σ’ ετούτη ακριβώς τη «συνομιλία» οφείλεται το βιβλίο. Χρησιμοποιείς διαφορετικά σχεδιαστικά και αφηγηματικά στυλ στην ανάπτυξη των επιμέρους τμημάτων του έργου σου. Πόσο δύσκολο ήταν να προσαρμόσεις την τεχνοτροπία σου στα συμφραζόμενα κάθε εποχής; Ηταν αρκετά επίπονο. Υπήρξαν για παράδειγμα ενότητες που χρειάστηκε να ξανασκιτσάρω ακόμα και τέσσερις φορές. Ομως θεώρησα αναγκαία την εναλλαγή του σχεδίου. Με το ασπρόμαυρο σχέδιο, ας πούμε, αποδίδονται καλύτερα τα τραγικά γεγονότα του παρελθόντος. Με τα γκρι, το σήμερα. Αλλού πάλι χρειάστηκε να μελετήσω τα σχέδια του Κόντογλου και να εικονογραφήσω τις δικές του αφηγήσεις. Σε έχουμε συνηθίσει ως έναν δημιουργό χιουμοριστικών κόμικς και γελοιογράφο. Στο «Αϊβαλί» μάς συστήνεις έναν εντελώς διαφορετικό Soloup. Φταίει το θέμα για την αλλαγή ή φταίει ο Soloup που διάλεξε αυτό το θέμα; Τα κόμικς είναι ένα μέσο για να πεις κάτι, όχι αυτοσκοπός. Από την άλλη, το κάθε θέμα απαιτεί το ύφος της δικής του αφήγησης. Κάπως έτσι βρέθηκα αναπάντεχα να δουλεύω με ένα σκίτσο τελείως διαφορετικό απ’ αυτό που με είχατε συνηθίσει. Πόσο πολιτικό θεωρείς ότι είναι το βιβλίο σου; Πώς σχετίζεται με τον ορυμαγδό της σύγχρονης οικονομικής κρίσης; Δεν μας βρίσκουν τυχαία τέτοια θέματα σε περιόδους κρίσης. Από την άλλη, το βιβλίο επικεντρώνεται στην εύθραυστη αξιοπρέπεια του ανθρώπου απέναντι σε σπαθιά κι εθνικισμούς. Ενα τέτοιο βιβλίο μπορεί να μην είναι πολιτικό; ………………………………………….. Βιογραφικό Εχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι διδάκτωρ του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Με γελοιογραφίες, comics, comic strips (αλλά και με εικονογραφήσεις, γελοιογραφικά φωτομοντάζ και άρθρα σχετικά με τα σκίτσα) έχει εργαστεί σε αρκετές εφημερίδες και περιοδικά όπως «Βήμα της Κυριακής», «Goal News», «Βαβέλ», «Γαλέρα», «Ως3», «Σχεδία» και αλλού. Εκτός από τις εκδόσεις «Κέδρος» έχει συνεργαστεί με τους οίκους «Πατάκη», «Futura», «Μεταίχμιο», «ΚΨΜ», «Στρατής», «Τόπος» και άλλους, όπως και με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 13 προσωπικά άλμπουμ του με γελοιογραφίες και comics, ενώ το 2012 κυκλοφόρησε η διατριβή του «Τα ελληνικά comics», η πληρέστερη μέχρι σήμερα έρευνα για την ιστορία και την εξέλιξη των ελληνικών εικονογραφηγημάτων. Σήμερα γελοιογραφεί στο «Ποντίκι». Το «Αϊβαλί» είναι το πρώτο του μεγάλο graphic novel. Τον συναντάτε και στο blog anthropolikos.wordpress.com αλλά και στο soloup.net …………………………………………. Aλλα έργα του Soloup «Μήτσος Κυκλάμινος»: Το «θρυλικό Ελληνόπουλο», ο αντιήρωας που γεννήθηκε και μεγάλωσε στις σελίδες της «Βαβέλ» τη δεκαετία του 1990, σε μια επίτομη έκδοση (εκδ. ΚΨΜ, 2007). «Ο Ανθρωπόλυκος»: Η επετειακή έκδοση (εκδ. ΚΨΜ, 2009) ενός από τα πρώτα ελληνικά κόμικς μεγάλου μήκους που πρωτοκυκλοφόρησε το 1989. «Πειρασμοί»: Ο ερημίτης Αντώνιος (alter ego του δημιουργού του; ) αντιμετωπίζει τους πειρασμούς του σε μια σειρά από απολαυστικά στριπάκια (εκδ. ΚΨΜ, 2008). «Τα ελληνικά comics»: Η εκτενέστατη μελέτη του Soloup για την ιστορία των ελληνικών κόμικς και την εξέλιξή τους από το 1974 μέχρι σήμερα (εκδ. Τόπος, 2012). Αυτοπροσωπογραφία του Soloup
×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.