Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αναζήτηση στην Κοινότητα

Εμφάνιση αποτελεσμάτων για ετικέτες 'αβραάμ κάουα'.

  • Αναζήτηση ανά ετικέτες

    Πληκτρολογήστε ετικέτες χωρισμένες με κόμματα.
  • Αναζήτηση ανά συγγραφέα

Τύπος περιεχομένου


Ενότητες

  • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΝΕΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΝΕΑ
  • ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
    • ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
    • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
  • ΧΑΛΑΡΩΜΑ
    • ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
    • ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
    • ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Διάφορα
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Ντόναλντ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Super Μίκυ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Κόμιξ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μίκυ Μάους
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μπλα μπλα
  • VINTAGE's Συζήτηση
  • VIDEO GAMES's Γεν. Συζήτηση για Video Games

Blogs

  • Valt's blog
  • Dr Paingiver's blog
  • GCF about comics
  • Vet in madness
  • Θέμα ελεύθερο
  • Film
  • Comics, Drugs and Brocc 'n' roll
  • I don't know karate, but i know ka-razy!
  • Γερμανίκεια
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • Κομικσόκοσμος
  • The Unstable Geek
  • Σκόρπιες Σκέψεις
  • Dhampyr Diaries
  • Περί ανέμων και υδάτων

Βρείτε αποτελέσματα σε ...

Βρείτε αποτελέσματα που ...


Ημερομηνία Δημιουργίας

  • Αρχή

    Τέλος


Τελευταία ενημέρωση

  • Αρχή

    Τέλος


Φιλτράρετε με αριθμό ...

Εγγραφή

  • Αρχή

    Τέλος


Ομάδα


Member Title


MSN


Website URL


Yahoo


Skype


Πόλη


Επάγγελμα


Ενδιαφέροντα

  1. Indian

    ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

    Τιμή : 19,99 € Πρόκειται για μία ακόμα δουλειά κάποιων εκ των δημιουργών (Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna) του πιο επιτυχημένου ίσως Ελληνικού graphic novel που έχει εκδοθεί,του Logicomix...! Είχαν γραφτεί και ειπωθεί πολλά για το κόμικ αυτό,κυρίως στο εξωτερικό κι επιτέλους βγήκε στις προθήκες των βιβλιοπωλείων...! Περιέχει τα κεφάλαια : ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ ΣΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΜΝΗΜΕΣ ΓΙΑ ΠΟΥΛΗΜΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΗΣ ΓΟΡΓΩΣ ΚΡΑΣΙ ΚΑΙ ΑΙΜΑ Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο : Μετά το τέλος της ιστορίας έχουμε ένα άρθρο που υπογράφει ο Αβραάμ Κάουα με τίτλο : "Πως γράφεται (μία) ιστορία",ενώ ύστερα ακολουθούν τα "Σχόλια",τα οποία είναι μικρές βιογραφίες των αρχαίων ηρώων που πήραν μέρος στο έργο αυτό...!Έπειτα ακολουθεί ένα άρθρο "Αντί Βιβλιογραφίας" και οι "Ευχαριστίες"...! Παραθέτω και μία σελίδα από το εσωτερικό (η οποία δεν μου βγήκε καλά)...! Η ποιότητα της έκδοσης είναι πολύ καλή και στιβαρή...!Το χαρτί είναι πολυτελές και μοιάζει πολύ με αυτό του Logicomix...!Στα αντίτυπα που κοίταξα στην Πολιτεία (και τα οποία ήταν αρκετά) βρήκα σε όλα ένα πρόβλημα με την κόλλα στο πίσω εξώφυλλο...!Τίποτα σημαντικό κι επικίνδυνο,αλλά είπα να το αναφέρω...! Ας βάλουμε και μερικές αναφορές που έχουν γίνει για την ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ : Πρώτη Δεύτερη Τρίτη Τέταρτη === Οι πρώτες σελίδες του κόμικ
  2. albert

    ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

    Αήνα, αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Με την περσική απειλή να βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την πόλη, οι Αθηναίοι βρίσκονται κάθε μέρα πρόσωπο με πρόσωπο με τον εχθρό περιμένοντας να δουν ποιος θα κάνει την πρώτη κίνηση. Όσο για τα βράδια, οι πολεμιστές διηγούνται ιστορίες που ακολουθούν τις γλώσσες της φωτιάς. Μια από αυτές, είναι και η αφηγηματική βάση της Δημοκρατίας. Αυτή την Κυριακή με την Καθημερινή, έρχεται ο πρώτος από τους δύο τόμους της Δημοκρατίας. Ένα από τα πιο καθηλωτικά ελληνικά graphic novel της τελευταίας δεκαετίας, που συνδυάζει ιστορία και μυθοπλασία για να περιγράψει την περιπέτεια της γέννησης του κορυφαίου πολιτεύματος. Αφηγητής και κεντρικό πρόσωπο, ο Λέανδρος. Ένας αγγειογράφος που ζει την απώλεια, τον έρωτα, τη δημιουργία και την ένταση και βρίσκεται στο επίκεντρο της πορείας που οδήγησε σε μία από τις μεγαλύτερες επινοήσεις της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας, τη Δημοκρατία. Σκηνές και γεγονότα που κόβουν την ανάσα μας δείχνουν πως η δημοκρατία σφυρηλατήθηκε τόσο από τύχη και ιστορικές συγκυρίες όσο και από τις πράξεις και το κουράγιο ανθρώπων πολυμήχανων και ταγμένων στο σκοπό τους. Συναρπαστική πλοκή, θαυμαστοί χαρακτήρες και έντονο χρώμα, συνθέτουν ένα έργο με σύγχρονη ματιά. Ο Αλέκος Παπαδάτος και η Annie Di Donna, συνδημιουργοί του διεθνούς εκδοτικού φαινομένου Logicomix, ενώνουν τις δυνάμεις τους με τον συγγραφέα Αβραάμ Κάουα για ένα graphic novel που κέρδισε το βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού βιβλίου – ΙΒΒΥ 2016 στην κατηγορία «Βραβείο σε συγγραφέα εφηβικού – νεανικού βιβλίου, για εφήβους και νέους», καθώς και τα βραβεία «Καλύτερου Σεναρίου» και «Καλύτερου Κόμικ by Wacom» στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2016. «Δημοκρατία». Ο πρώτος τόμος, την Κυριακή 18 Ιουνίου με την «Καθημερινή». Η παρουσα εκδοση αποτελει φωτομηχανικη ανατυπωση της εκδοσης που κυκλοφορησε το 2015 απο τις εκδοσεις ΙΚΑΡΟΣ-οπως αναγραφεται και στα στοιχεια της εκδοσης. Παρουσιαση της εκδοσης του 2015 στο παρακατω συνδεσμο https://www.greekcomics.gr/forums/index.php?/topic/34092-δημοκρατια/
  3. Βασιλεύς των κόμικς

    ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥΛΑ

      1622. Η Οθωμανική αυτοκρατορία έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη την Ανατολή, Κωνσταντινούπολη, παιχνίδια εξουσίας, θανάσιμα μυστικά, μυστικές συμφωνίες, επικίνδυνες συμμαχίες. Όμορφες αισθησιακές γυναίκες σκλάβες στα χαρέμια για να ικανοποιούν τις ορέξεις των αφεντάδων τους. Μία από αυτές η ΝΟΥΡ βλέπει το θανάσιμο παιχνίδι που υφαίνεται γύρω της μη μπορώντας να αντιδράσει. Ένας ξένος με σκοτεινή όψη που στο πέρασμά του σπέρνει θάνατο και χάος, θα της αλλάξει την ζωή. Και αυτή είναι μόνο η αρχή... Μια ιστορία τριών γυναικών που έγιναν οι ... ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥΛΑ. Στο δεύτερο άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει προσεχώς η ιστορία της ΣΝΤΕΝΚΑ Η ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΤΩΝ ΒΟΥΡΝΤΑΛΑΚ Με σενάριο του Κάουα και σχέδιο του Γιάννη Ρουμπούλια πιστεύω ότι θα είναι από τα καλά κόμικς που θα διαβάσουμε. Τίτλος πρώτου άλμπουμ: ΝΟΥΡ* *Που σημαίνει Φως στα Αιγυπτιακά. ΚΑΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ Ευχαριστούμε για τα υπόλοιπα εξώφυλλα τους Indian & albertus magnus.
  4. whatever

    Alecos Papadatos' previous work

    Μόλις έμαθα πως ο Αλέκος Παπαδάτος εξέδωσε νέο κόμικ, αυτήν την φορά αφιερωμένο στον Αριστοτέλη (τον γνωστό φιλόσοφο) και για να το τιμήσω (παρόλο που δεν τον έχω διαβάσει ακόμα), έκανα ένα μικρό fanart εμπνευσμένο από το προηγούμενο κόμικ του, την "Δημοκρατία". Αν και το απόλαυσα, δεν μου άρεσε τόσο όσο το "Logicomix" (το οποίο BTW, το προτείνω σε όλους). Δεν ξέρω γιατί. Υπήρχε κάτι στην δομή που μου το χάλασε, αλλά δεν μπορώ να το εξηγήσω.
  5. Τιμή καταλόγου: 18€ Όταν έπεσε αυτή η έκδοση στα χέρια μου για παρουσίαση την φοβήθηκα, όχι για αυτά που θα διάβαζα, αλλά για το κατά πόσο θα έστεκε σαν κόμικ, κάτι που προφανώς φόβισε πολλούς από τους «τολμηρούς αναγνώστες» της παρέας μας, αν κρίνω από τους σχεδόν 20 μήνες που πέρασαν από την έκδοση του, μέχρι τελικά να βρει την πορεία του προς το φόρουμ. Το κέρδισε το στοίχημα; Και ναι και όχι κατά την γνώμη μου. Ο Ντάριλ Κάνινγκχαμ είχε αναθέσει εξαρχής στον εαυτό του ένα αρκετά δύσκολο έργο: Δεν αρκέστηκε στο προσπαθήσει να εξηγήσει στο απλό κοινό το πως δουλεύει το όλο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά και να προσπαθεί να βρει όλα τα αίτια και τις παραμέτρους που μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε τώρα. Για να το κάνει αυτό, χώρισε την έκδοση σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη, βιογραφεί την Άυν Ραντ. Γνωστή κυρίως στους Αμερικάνους - και ξώφαλτσα και σε μας - λόγω της διασκευής του βιβλίου της Atlas Shrugged (Ο Άτλας Επαναστάτησε) πρόσφατα σε ταινίες αλλά και ως έμμεση επιρροή για το άλμπουμ 2112 των Rush, η Ραντ είναι υπεύθυνη για το φιλοσοφικό σύστημα του Αντικειμενισμού, ένα σύστημα που ο Κάνινγκχαμ πιστεύει πως επηρέασε βαθύτατα τον τρόπο σκέψης των υπεύθυνων της οικονομίας της Αμερικής (που φυσικά αντιγράφτηκε και από τα άλλα έθνη) ή απλά τους έδωσε δικαιολογία για να πράξουν χωρίς τύψεις. Υπόψη πως ο αντικειμενισμός (και συνακολούθως, η συνολική κοσμοθεωρία της Ραντ), έχει επανειλημμένα κατακριθεί ως εγωκεντρικός και ενάντια στο σύνολο και το κράτος πρόνοιας, προασπίζοντας το ατομικό δικαίωμα έναντι του κοινού καλού1. Ο Κάνινγκχαμ δεν λέει κάτι καινούργιο εδώ πέρα. Δεν υπάρχει ρετροσπέκτιβα στην Ραντ που να έχω διαβάσει εδώ και 20 χρόνια που να μην λέει ότι αναφέρεται και στο Σούπερκραχ, το πως δηλαδή, παρόλους τους ισχυρισμούς της για το αντίθετο, η προσωπική της ζωή και ψυχολογικές διαθέσεις επηρέασαν τα όσα πίστευε και πως στην πράξη μόνο ιδεώδεις δεν ήταν. Το μόνο που ίσως αποτελεί νέο για μένα είναι πως ανάμεσα στους πρώιμους υποστηρικτές της ήταν και ο γνωστός μας Άλαν Γκρηνσπαν, πρόεδρο της Ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ από το 1987 έως και το 2006 και πρόσωπο-κλειδί σε πολλά από όσα περιγράφονται. Το σχέδιο σε αυτή την ενότητα, κακότεχνο πέρα από όποια δικαιολογία ύφους και ούτε καν πρωτότυπο ακόμα και έτσι, κάνει τουλάχιστον την δουλειά του στο να συνοδέψει τα περιγραφόμενα γεγονότα, χωρίς όμως να μπορεί να τα εμπλουτίσει με οπτική αφήγηση. Η δεύτερη ενότητα με τον τίτλο Το Κραχ είναι αυτή όπου μπαίνει στο ζουμί ο δημιουργός, εξηγώντας πως άρχιζαν οι τράπεζες, επενδυτικές και μη, να βρίσκουν ολοένα και πιο ευφάνταστους τρόπους να βγάλουν χρήμα από ζημιογόνους κατά τα άλλα καταστάσεις. Tζογάροντας τα, μεταθέτοντας χρέη σε άλλους, με options, hedge funds, credit default swaps, ανταλλαγή χρέους από δολάρια και γιεν σε ευρώ (η Ελληνική περίπτωση με την Goldman Sachs), κ.τ.λ. και με ταυτόχρονες - επιτυχείς - προσπάθειες της μείωσης της κρατικής παρεμβατικότητας και των νομοθετικών ρυθμίσεων. Εδώ είναι που φαίνεται και η αδυναμία του Κάνινγκχαμ ως κομίστα. Ξεκινάei πάλι με κάποια επάρκεια, αλλά όσο πιο σύνθετα γίνονται τα πράγματα που περιγράφονται, τόσο το σχέδιο δυσκολεύει να υποδείξει αυτό που λέει το κείμενο, καταφεύγοντας σε κλισεδιάρικα κολπάκια (χαμογελαστά κτήρια, ειρωνικά τσιτάτα που άνετα θα έβρισκε κανείς στο facebook, πανοραμικά της πόλης, γιατί έτσι κ.τ.λ.). Ο αναγνώστης λοιπόν βασίζεται καθαρά στο πολύ καλά δομημένο κείμενο του συγγραφέα, που όμως επειδή ακριβώς είναι απλοποιημένο για να γίνει κόμικ, κάπου μπορεί να χαθεί. Και αναρωτιέμαι λοιπόν εγώ τώρα: Ποιος ο λόγος να διαλέξει κανείς να παρουσιάσει ένα τέτοιο φλέγον θέμα σε κόμικ αν δεν σκοπεύει να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες του μέσου; Δεν λέω να κάνει σύνθετο σχέδιο, μιας και αυτό είναι το στυλ του, αλλά να δώσει περισσότερο βάση στο τι παρουσιάζουν τα καρέ, τουλάχιστον. Η τρίτη και τελευταία ενότητα ονομάζεται Η Εποχή του Εγωισμού, και εδώ ο δημιουργός προσπαθεί να δέσει και υπερθεματίσει τα όσα ανάλυσε στα άλλα κεφάλαια. Αναλύεται το κυνήγι του κέρδους ως αυτοσκοπός, το να μην νοιώθει κανείς υπόλογος, να λείπει η εμπάθεια και το κράτος πρόνοιας (περιγράφονται περιστατικά στην Αγγλία, την χώρα του δημιουργού). Προσπαθεί επίσης, χωρίς να τα καταφέρει και πολύ καλά είναι η αλήθεια, να χωρίσει τους ανθρώπους σε κατηγορίες και ανάλογα με το πολιτικά τους πιστεύω και το πόσο συντηρητικοί ή προοδευτικοί είναι και πως αυτό επηρεάζει την όλη στάση τους σε καυτά ζητήματα, αναφέροντας κάποιες στατιστικές και έρευνες που έχουν γίνει. Κάνει και μια ισχνή προσπάθεια να αναλύσει τα υπέρ και τα κατά της κάθε φιλοσοφίας προς χάρη αντικειμενικότητας, αλλά δεν του βγαίνει, και το ξέρει. Η έκδοση συμπληρώνεται με έναν πρόλογο, σχόλια διάφορων μέσων για το GN, καθώς και με βιβλιογραφία και γλωσσάρι όρων. Καταλήγοντας, θα έλεγα πως είναι ένα κόμικ που πρέπει να διαβάσετε όλοι κάποια στιγμή στην ζωή σας. Απέχει από το ιδανικό αλλά έχει πράγματα να πει και θέματα να αναλογιστεί ο καθένας, ότι και να πιστεύει. Ναι, είναι στρατευμένο και ναι η κόμικ φόρμα δεν ήταν και τόσο χρήσιμη τελικά, ενώ η όλη "γνωμάτευση" βασίστηκε στην νοοτροπία ενός λαού, που ναι μεν τα ξεκίνησε όλα αυτά αλλά δεν αρκεί κατά την γνώμη μου για να περιγράψει επαρκώς την κατάσταση παγκοσμίως, αλλά τουλάχιστον προσπάθησε. Αυτός που τα κατάφερε άψογα στον ρόλο του πάντως ήταν ο Αβραάμ Κάουα, με μια στρωτή και κατανοητή μετάφραση. 1. Σαφώς και το απλουστεύω. Δεν θα αντικαταστήσω την wikipedia ή όπου αλλού θέλετε να το ψάξετε για να κρίνετε μόνοι σας.
  6. Στον μύθο του Δράκουλα, από το πρωτότυπο έργο του Μπραμ Στόουκερ μέχρι τις σύγχρονες λογοτεχνικές και κινηματογραφικές εκδοχές, ο αιμοδιψής κόμης βρίσκεται σε πρώτο πλάνο και οι θηριωδίες του προκαλούν τρόμο. Οι Αβραάμ Κάουα και Γιάννης Ρουμπούλιας καθιστούν πρωταγωνίστριες τις Νύφες του και δημιουργούν μια συναρπαστική ιστορία. Είναι δύσκολο για έναν καλλιτέχνη να αναμετρηθεί με ένα πασίγνωστο έργο και να προσθέσει σ' αυτό τη δική του προσωπική πινελιά, προωθώντας τον μύθο του. Κινδυνεύει να τον καταπιεί το μεγαλείο του πρωτοτύπου. Η πρόκληση όμως είναι μεγάλη. Γι’ αυτό συχνά – πυκνά πολλοί δημιουργοί το τολμούν. Τις περισσότερες φορές αποτυγχάνουν. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις. Ο Αβραάμ Κάουα, συγγραφέας μεταξύ άλλων και πολλών ιστοριών κόμικς («Δημοκρατία», «Ubermensch» κ.ά.) και μυθιστορημάτων τρόμου («Το ασήμι που ουρλιάζει», «Νεκρό δέρμα» κ.ά.), και ο σχεδιαστής και δημιουργός κόμικς Γιάννης Ρουμπούλιας («Τα χρονικά του Δρακοφοίνικα» κ.ά.) με το πρώτο μέρος μιας προαναγγελθείσας τριλογίας καταγράφονται στη δεύτερη κατηγορία. Κι αυτό, γιατί η ιστορία με τίτλο «Νουρ» από τη σειρά «Οι Νύφες του Δράκουλα» (εκδόσεις Jemma Press) αποτελεί κάτι ολότελα νέο στη μυθολογία με πρωταγωνιστή τον Άρχοντα της Τρανσυλβανίας. Στο επίκεντρο δεν βρίσκεται ο πανούργος Δαίμονας αλλά οι γυναίκες του, οι «Νύφες» και Σκλάβες του. Η ιστορία ξεκινά από τον πύργο του Δράκουλα μια νύχτα με πανσέληνο του 1893, για να μεταφερθεί αμέσως μετά στην Κωνσταντινούπολη του 1622. Η δυστυχισμένη Νουρ, οδαλίσκη στο χαρέμι του Γεντίκ Τσελεμπή, ονειρεύεται να μπήξει ένα μαχαίρι στον λαιμό του βασανιστή και ιδιοκτήτη της. Μέχρι που αυτός συνάπτει συμφωνία με τον Δράκουλα με φόντο παιχνίδια εξουσίας και εκδίκησης στα Βαλκάνια που βρίσκονται σε αναβρασμό. Η αναμενόμενη προδοσία θα φέρει την απελπισμένη αλλά τολμηρή Νουρ στο πλευρό του Δράκουλα. Η θαρραλέα κοπέλα από παλλακίδα ενός φιλόδοξου ευγενή Τούρκου θα καταλήξει, με τη θέλησή της, νύφη του πιο τρομακτικού πλάσματος στον κόσμο. Και θα γίνει κτήμα του σε μια σχέση που τη χαλυβδώνει η αγάπη αλλά και το αίμα. Ακόμα και μια τέτοια αγάπη, όμως, έχει ημερομηνία λήξης, μια και η ιστορία αναμένεται να έχει δύο συνέχειες με τις επόμενες Νύφες του Δράκουλα. Το σενάριο του Κάουα σε αυτήν την πρώτη ιστορία της τριλογίας είναι καθηλωτικό και με τις διαδοχικές ανατροπές κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα. Παράλληλα, τα σχέδια του Ρουμπούλια, σκοτεινά και ασπρόμαυρα, δημιουργούν μια υποβλητική ατμόσφαιρα στην οποία κυριαρχεί η σκληρότητα και ρέει άφθονο αίμα. Με την ολοκλήρωση της ιστορίας, η σκυτάλη κατά τα φαινόμενα περνά στη «Σντένκα - Θυγατέρα των Βούρνταλακ» που θα πρωταγωνιστήσει στο δεύτερο μέρος, σε μια μεγάλη αφήγηση που τόσο έχουν ανάγκη τα ελληνικά κόμικς για να βγουν από την, δικαιολογημένη κατά τα άλλα εξαιτίας της ζοφερής οικονομικής πραγματικότητας, εμμονή στις μικρές και αποσπασματικές ιστορίες. Και το σχετικό link...
  7. Οι Νύφες του Δράκουλα: Νουρ- Το φως και το σκοτάδι στις (δευτερ) αγωνίστριες Είναι αλήθεια πως είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πλέον κάτι για τον Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ. Ένα έργο σταθμός για την σύγχρονη λογοτεχνία γενικά, στέκει ακόμα και σήμερα, 121 χρόνια μετά την έκδοση του στην αρχή μιας μακράς λογοτεχνικής παράδοσης για τους Βασιλιάδες των Παρεκκλίσεων από τους φυσικούς νόμους. Μπορεί οι μύθοι για τους βρυκόλακες να υπήρχαν και πριν, ωστόσο ήταν ο Στόκερ που τους έδωσε την μορφή με την οποία έφτασαν στις μέρες μας μέχρι σήμερα, και στην οποία βασίστηκαν αργότερα τόσοι και τόσοι δημιουργοί, σε όλες τις τέχνες. Θα έλεγε κανείς οτι τόσα χρόνια μετά, οι βρυκόλακες θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει. Και, σε μεγάλο βαθμό, το έκαναν. Αλλά πάντα η επανεφεύρεση των πηγών ασκεί μια τεράστια γοητεία στους δημιουργούς και το κοινό. Ειδικά όταν έτσι πέφτει φως σε άτομα, μέρη και ιστορίες που ποτέ πριν δεν είχαμε φανταστεί αλλά πάντα τριγυρνούσαν στο πίσω μέρος του μυαλού μας, σαν άμορφες απορίες. Μια τέτοια πτυχή του μύθου έρχεται σήμερα, στα δεδομένα της ελληνικής κόμικ σκηνής, να λύσουν ο Αβράαμ Κάουα και ο Γιάννης Ρουμπούλιας με το νέο τους πόνημα «Οι Νύφες του Δράκουλα» (εκδόσεις Jemma Press), μια (ελπίζουμε) τριλογία αφιερωμένη στις Νύφες του Βλάντ του Παλουκωτή, οι οποίες στο αρχικό έργο δεν εμφανίζονται παρά σε ελάχιστα μέρη. Και όμως, αυτά τα όντα κάποτε ήταν άνθρωποι με θέλω, επιδιώξεις και ελπίδες. Με φόβους, μίση και απογοητεύσεις. Στο πρώτο βιβλίο λοιπόν βυθιζόμαστε στην ιστορία της πρώτης Νύφης, της Νουρ (φως στα Αιγυπτιακά), μιας σκλάβας σε ένα χαρέμι στην Κωσταντινούπολη. Η Νουρ αντάλλαξε μια ζωή στο φως με μια άλλη, πέρα από τα όρια του θανάτου και της τρέλας, και, κοιτώντας το πως έφτασε εκεί, δεν μπορούμε να πούμε πως την αδικούμε. O Κάουα φτιάχνει με μια εικόνα μόνο μια ολόκληρη ιστορία με βάθος και χαρακτήρες προσεγμένους, προσεγγίσιμους. Το κυριότερο όμως είναι οτι, αναγνωρίζοντας την ιστορικότητα των χαρακτήρων, δεν τους κάνει πιόνια σε μια κοινότυπη ιστορία εκδίκησης ή εντυπωσιασμού. Οι Νύφες δεν είναι μια ευκαιρία να ξαναδούμε τον Δράκουλα. Η Νουρ είναι πρωταγωνίστρια σε όλα. Από το ψυχολογικό προφίλ, μέχρι την στιγμή της εναντίωσης/ ενηλικίωσης. Οι επιλογές της είναι δικές της και το σενάριο μας οδηγεί σε αυτές χωρίς άλματα, βιασύνες ή εφηβικό ενθουσιασμό. Καταλαβαίνουμε πως μια γυναίκα που επί χρόνια βιώνε την χειρότερη καταπίεση μπορεί να επιλέγει ελεύθερα τον θάνατο (και τελικά την προσωοποποίηση του). Καταλαβαίνουμε γιατί τελικά ξεσηκώνεται και σηκώνει τα όπλα απέναντι σε μια ολόκληρη κοινωνία που την έστειλε στα μεταξένια αλλά πολύ πραγματικά κάτεργα. Η άρνηση όλων των ανθρώπων που γνώρισε και ο εναγκαλισμός της νύχτας μας δίνεται με λογική, ευαισθησία και κατανόηση. Μακριά από εύκολες και παιδιαρίστικες λογικές της αδύναμης γυναίκας που παρασύρεται από τον γοητευτικό ξένο, η Νουρ με το γιαταγάνι στο χέρι μαθαίνει να ορίζει την μοίρα της- και να δέχεται τις συνέπειες των επιλογών της. Όσον αφορά το σχέδιο, παραμένει ένα από τα πιο δυνατά στοιχεία της έκδοσης. Ο Γιάννης Ρουμπούλιας αφήνει λίγο στην άκρη το γνωστό, έντονα σωματικό στυλ του και μας δίνει μια καλοακονισμένη σκοτεινή ατμόσφαιρα, έντονα επηρεασμένη από πιο παραδοσιακές απεικονίσεις του Δράκουλα. Οι έντονες γραμμές και σκιάσεις δίνουν έμφαση στα πρόσωπα, τα οποία πολύ συχνά γεμίζουν εντελώς τα ακανόνιστα καρέ, ως κοντινά στους χαρακτήρες. Το μαύρο, σε όλες του τις αποχρώσεις, κυριαρχεί, ενώ οι αντιθέσεις μεταξύ των τονών Η βία και το αίμα ενώ υπάρχουν σε αφθονία, θα ήταν λάθος να καθορίσουν τον τόνο του έργου και, σε μεγάλο βαθμό, αυτό αποφεύγεται, δίνοντας έμφαση σε πάλεις και στοιχεία εσωτερικά. Ταυτοχρονα, το ερωτικό στοιχείο, εφόσον μάλιστα μιλάμε για γάμους, είναι ιδιαίτερα έντονο τόσο εκφραστικά όσο και σχεδιαστικά στους χαρακτήρες, πολύ περισσότερο στους γυναικείους, πράγμα που ενώ σαν επιλογή δικαιολογείται, θα μπορούσε να ακολουθήσει τον δρόμο του υπόλοιπου έργου. Σε κάθε περίπτωση, οι Νύφες ήταν μια πολύ ιδιαίτερη και ευχάριστη έκπληξη που θα θέλαμε να συνεχιστεί. Πηγή
  8. GeoTrou

    ÜBERMENSCH!

    Ελληνικό κόμικ των Αβραάμ Κάουα και Βαγγέλη Ματζίρη, βασισμένο στο διήγημα του βραβευμένου Άγγλου συγγραφέα Kim Newman. Έχει άμεσες επιρροές από το superhero genre, αλλά κατατάσσεται στην επιστημονική φαντασία και πιο συγκεκριμένα στην εναλλακτική ιστορία. Κυκλοφόρησε από την Jemma Press στο AthensCon 2015. Γερμανία, 1990. Ο Μπλούμενταλ, ένας Εβραίος πρώην κυνηγός εγκληματιών πολέμου, επισκέπτεται την φουτουριστική Μητρόπολη. Σκοπός του να συνομιλήσει με τον Κουρτ Κέσλερ, έναν εξωγήινο που στάλθηκε μωρό στη Γη με μια ρουκέτα, όταν ο πλανήτης του καταστράφηκε. Η αναφορά στο origin του Superman είναι σαφής, μόνο που εν προκειμένω, ο μικρός προσγειώνεται στη Βαυαρία του Μεσοπολέμου. Κι έτσι, μεγαλώνοντας, γίνεται σύμβολο της Αρείας φυλής του Χίτλερ και το σημαντικότερο μέσο προπαγάνδας του. Ας ξεκινήσω με τα της έκδοσης. Ωραίο φύλλο, μεγάλο μέγεθος και εξτραδάκια που νοστιμίζουν το τελικό αποτέλεσμα. Όσον αφορά το σενάριο, είναι μάλλον το δυνατό σημείο του Übermensch!. Ο Kim Newman έχει προσθέσει στην ιστορία διάφορες αναφορές από την προπολεμική κουλτούρα της Γερμανίας, ενώ και ο Κάουα βάζει τη δική του ταιριαστή πινελιά. Η στιχομυθία μεταξύ Μπλούμενταλ και Κέσλερ είναι επίσης καλογραμμένη και τα γεγονότα που αφηγούνται συναρπαστικά. Ωστόσο η όλη ιστορία μου φάνηκε λίγη, ήθελα κι άλλο. Πάμε τώρα στο σχέδιο. Στο AthensCon είχαν σε κοινή θέα τις original σελίδες και ήμουν κάπως έτσι . Όταν όμως κοίταξα το εσωτερικό, ήμουν γιουβέτσι . Κι αυτό, γιατί το ψηφιακό μελάνωμα ή/και χρωματισμός χαλάει πολύ τα εκπληκτικά μολύβια του Ματζίρη. Συνολικά, είναι ένα καλό κόμικ, παρά τα σημαντικά του προβλήματα. Προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις και δε νομίζω ποτέ να φύγει από τη βιβλιοθήκη μου. Βαθμολογία: 7,3/10
  9. Πέραν της δεδομένης οικονομικής αθλιότητας στη σύγχρονη Ελλάδα, η μόνιμη επωδός όλων όσοι σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα αφορά τη γραφειοκρατία και την αβάσταχτη υπερφορολόγηση. Ένα νέο βιβλίο εξηγεί, μέσω των εμπειριών των ρομαντικών ιδρυτών της, το αν και το πώς μπορεί να πετύχει μια start-up επιχείρηση. Στις ΗΠΑ, όχι εδώ. Υπάρχουν κάποιες λέξεις που επαναλαμβάνονται ως κλισέ τα τελευταία χρόνια, σε τέτοιο βαθμό που είναι απωθητικές σε όσους δεν καταλαβαίνουν από οικονομία. Ή, καλύτερα, απωθητικοί γίνονται αυτοί που τις εκφέρουν ως πανάκεια και τις επικαλούνται ανά δεύτερη πρόταση για να καυτηριάσουν τα κακώς κείμενα της ελληνικής οικονομίας. Επιχειρηματικότητα, καινοτομία, ελεύθερη αγορά, start-up κ.ά. είναι κάποιες από αυτές τις λέξεις. Οι ίδιες λέξεις -και φυσικά το περιεχόμενό τους- βρίσκονται στο επίκεντρο του «Μαθαίνω να Επιπλέω» (εκδόσεις Κριτική, μετάφραση Αβραάμ Κάουα) των Seth Goldman και Barry Nalebuff. Με τον υπότιτλο: «Πώς θα πετύχεις με μια start-up», που ξεκαθαρίζει ότι πρόκειται για ένα έμμεσο εγχειρίδιο επιβίωσης και επιτυχίας στον τρικυμισμένο καπιταλιστικό ωκεανό. Αυτό που διαφοροποιεί, ωστόσο, το βιβλίο τους από ανάλογες μελέτες διδακτικού τύπου στις υπηρεσίες ενός μεταφυσικού και ανύπαρκτου «υγιούς» ανταγωνισμού και στρατευμένης πολιτικής απεύθυνσης σε όσους αρέσκονται στην αυταπάτη της προσωπικής ανέλιξης κόντρα στην κοινωνική πρόοδο, είναι το ότι οι Goldman και Nalebuff έγιναν επιχειρηματίες χωρίς να έχουν καμιά πρότερη σχέση με το εμπόριο. Και επέλεξαν, κατά τα λεγόμενά τους, να παραμείνουν πιστοί και ανυποχώρητοι στα ηθικά κριτήρια που εξαρχής έθεσαν στους εαυτούς τους. Αυτό τονίζεται και στον υπότιτλο του βιβλίου στην αγγλική έκδοση: «Ο έντιμος τρόπος να κάνεις μπίζνες διαφορετικά και να πετυχαίνεις». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο «Μαθαίνω να Επιπλέω» έχουν τα αυτοβιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων του που εν μέρει ερμηνεύουν και τις διαρκείς τους αναζητήσεις και ανησυχίες. «Με τη βεβαιότητα πως οι Μαρξ και Ενγκελς χαμογελούν ειρωνικά κάπου σε ένα υλιστικά προσδιορισμένο “επέκεινα” και μας υπογραμμίζουν ότι “σας τα λέγαμε”, οι επιχειρηματίες Seth Goldman και Barry Nalebuff, με ακαδημαϊκή θητεία ο ένας και πρώην φοιτητής του ο άλλος, σε συνεργασία με τη σκιτσογράφο Sungyoon Choi που γνωρίζουμε ίσως από το American Widow, παραδίδουν στο κοινό έναν οδηγό διάσωσης της νεότευκτης επιχειρηματικότητας στους δύσκολους καιρούς μας σε μορφή graphic novel», επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Εύη Σαμπανίκου, προλογίζοντας την ελληνική έκδοση. Και αναρωτιέται: «Πρόκειται εντέλει για ένα βιβλίο οικονομίας; Μπορούμε να το δούμε και έτσι. Είναι όμως ένα ιδανικό βιβλίο οικονομίας γιατί είναι γραμμένο με έναν τρόπο άμεσο, χιουμοριστικό, ζεστό και ανθρώπινο». Αυτός ο άμεσος και ο ανθρώπινος τρόπος είναι που κάνει ξεχωριστή και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την ιστορία των δύο επίδοξων και φιλόδοξων επιχειρηματιών. Και πάνω απ’ όλα ο αυτοσαρκασμός τους και η αυτογνωσία τους. Δεν είναι και εύκολο να ξεκινάς από το μηδέν με στόχο να φτάσεις πολύ ψηλά, πουλώντας ένα από τα πιο συνηθισμένα προϊόντα, το τσάι, σε μια κορεσμένη αγορά που κατακλύζεται από αντίστοιχα ροφήματα κάθε είδους. Γι’ αυτό και η προσέγγιση των Goldman και Nalebuff ήταν τελείως διαφορετική απ’ ό,τι συνηθίζεται σε ανάλογες περιπτώσεις. Δεν ξεκίνησαν επενδύοντας εκατομμύρια. Δεν διέθεταν, άλλωστε, παρά ελάχιστα χρήματα. Δεν τους προστάτευε καμιά πολυεθνική και κανένα επιχειρηματικό λόμπι. Δεν είχαν στο πλευρό τους οικονομολόγους, συμβούλους, δικηγόρους κ.λ.π. Ένιωθαν μόνο την ανάγκη να προσφέρουν στους καταναλωτές αυτό που και οι ίδιοι θα ήθελαν να πίνουν. Και με αγνά υλικά, που δεν θα έθεταν σε κίνδυνο ούτε την υγεία των πελατών ούτε το περιβάλλον. Ίδρυσαν την «Honest Tea» («τίμιο τσάι» στα ελληνικά αλλά και λογοπαίγνιο με τη λέξη Honesty που σημαίνει ειλικρίνεια) εισάγοντας φύλλα βιολογικού τσαγιού με βάση τους κανόνες του δίκαιου εμπορίου και παρασκευάζοντας ροφήματα με ελάχιστη ζάχαρη εμφιαλωμένα σε γυάλινες οικολογικές συσκευασίες. Η πορεία της Honest Tea προς την αναγνώριση δεν ήταν εύκολη. Και πέρασε μέσα από απογοητεύσεις, συλλογή γνώσεων και αλλαγή στάσεων. Στην αρχή αντιμετώπισαν τη χλεύη και την απόρριψη. Φαινόταν αδιανόητο να ανταγωνιστούν τόσα παρόμοια προϊόντα. Όμως αυτοί επέμειναν γνωρίζοντας ότι το δικό τους τσάι είναι διαφορετικό από τα άλλα: γευστικό, υγιεινό, βιολογικό και οικονομικό. Στην αρχή, μάλιστα, το παρασκεύαζαν οι ίδιοι, στην κουζίνα του σπιτιού τους, μετά από ατέλειωτες δοκιμές. Πώς τα κατάφεραν; «Επιβιώσαμε και λόγω του πάθους μας. Είναι εύκολο να είσαι παθιασμένος όταν χτίζεις την εταιρεία σου γύρω από ένα όραμα – ιδίως όταν αυτό βελτιώνει ζωές. Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα ρόφημα που δεν θα 'χε όμοιό του στην αγορά κι επιμείναμε στα πιστεύω μας, ακόμα κι όταν μας πίεζαν να ακολουθήσουμε την πεπατημένη» λένε οι δύο φίλοι. Η πεπατημένη θα ήταν, μετά τις πρώτες απογοητεύσεις, να εγκαταλείψουν τα μακρόπνοα σχέδιά τους και να επιστρέψουν στις μέχρι τότε δουλειές τους. Παρά τις ατέλειωτες αντιξοότητες, που παρουσιάζονται με αρκετό χιούμορ στο βιβλίο, άντεξαν λόγω της πίστης τους και της επιμονής τους. Εκμεταλλεύτηκαν βέβαια και το κλίμα της εποχής, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, που ευνοούσε την επιστροφή των καταναλωτών στα υγιεινά και βιολογικά προϊόντα. Και βασισμένοι στην παλιά κινέζικη παροιμία σύμφωνα με την οποία “όσοι λένε ότι κάτι δεν μπορεί να γίνει ας μη διακόπτουν εκείνους που το κάνουν». Το αρχικό δίκτυο διανομής τους ήταν τα αμάξια τους, παρασκευαστήριο, εμφιαλωτήριο και συσκευαστήριο το σπίτι τους, πωλητές οι ίδιοι και μέτοχοι της εταιρείας οι συγγενείς και φίλοι τους. Δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Honest Tea το 2007 σημείωσε πωλήσεις 23 εκατομμυρίων δολαρίων και το 2012, 88,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Το 1997 είχε δύο εργαζόμενους (τους ιδιοκτήτες), το 2007 έφτασε να έχει 52 υπαλλήλους και σήμερα 112. Το Honest Tea ξεκίνησε να πωλείται σε ένα κατάστημα και σήμερα οι καταναλωτές μπορούν να το βρουν σε περισσότερα από εκατό χιλιάδες σημεία πώλησης. Και, κατά τους Goldman και Nalebuff, αποτέλεσμα αυτού ήταν να στραφούν σε ανάλογες κατευθύνσεις (λιγότερη ζάχαρη και θερμίδες, ποιοτικότερες πρώτες ύλες, ελαφρύτερες συσκευασίες, φθηνότερες τιμές κ.ά.) όλες οι ανταγωνίστριες εταιρείες. Η τεράστια επιτυχία έφερε την εξαγορά του 100% της εταιρείας το 2011 από την Coca-Cola. Οι δυο συνεταίροι ισχυρίζονται ότι αυτή η οικονομική συμφωνία είχε μόνο θετικά αποτελέσματα για την επιχείρησή τους καθώς οι όροι και ο τρόπος λειτουργίας της αλλά και το παρεχόμενο προϊόν δεν υπέστησαν αλλαγές. Όποια κι αν είναι η αλήθεια και όποια κι αν είναι η πραγματική ιστορία της Honest Tea (δεν έχουμε όμως κανέναν λόγο να αμφισβητήσουμε την ειλικρίνεια των ιδρυτών και εμπνευστών της), το «Μαθαίνω να Επιπλέω» είναι μια καθηλωτική ιστορία δυο ανθρώπων που οραματίστηκαν και υλοποίησαν το όραμά τους. Τα εξαιρετικά σχέδια της Choi, τα διαγράμματα που φιλοτεχνεί, τα γραφήματα, οι ετικέτες, οι αφίσες, οι χάρτες κ.λπ. αλλά και οι ευφυείς μέθοδοι με τις οποίες εστιάζει συχνά σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες για να τονίσει τα σημαντικά στοιχεία κάθε εποχής και να τραβήξει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, εξυπηρετούν απόλυτα την αυτοβιογραφική και χιουμοριστική αφήγηση και τις αναλυτικές οδηγίες για την επιβίωση με ηθικούς όρους στη ζούγκλα του χρήματος. Και το σχετικό link...
  10. Συγγραφέας, μεταφραστής και θεωρητικός του πολιτισμού, ο Αβραάμ Κάουα γράφει και μελετά comics, κινηματογράφο, και λογοτεχνία του μυστηρίου και του φανταστικού, με δημοσιεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τους τελευταίους μήνες, ο Αβραάμ έκανε τον ορισμό του comeback στο χώρο των comics, υπογράφοντας το σενάριο στο πολυσυζητημένο graphic novel ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (σε σχέδιο Αλέκου Παπαδάτου και χρώμα Annie Di Donna), αλλά και στη μεταφορά του ομώνυμου διηγήματος του Kim Newman, ÜBERMENSCH! (σε σχέδιο Βαγγέλη Ματζίρη και χρώμα Φώτη Καλιάλη), ενώ επιμελήθηκε και την άκρως απαιτητική μετάφραση για την ελληνική έκδοση του ΣΟΥΠΕΡΚΡΑΧ του Darryl Cunningham. Με τόσο μεγάλη και σημαντική εκδοτική δραστηριότητα, και μάλιστα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, μια συνέντευξη πριν εκπνεύσει το τρέχον έτος, ήταν τουλάχιστον επιβεβλημένη. Μετά από πολύχρονη απουσία από την εγχώρια παραγωγή, είδες τρία comics που φέρουν το όνομά σου (δύο στο σενάριο και ένα στη μετάφραση), να κυκλοφορούν μέσα σε διάστημα μικρότερο των τριών μηνών. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και το ÜBERMENSCH!, θα προτιμούσες να υπάρχει μεγαλύτερη χρονική απόκλιση μεταξύ των δύο εκδόσεων, ή είναι κάτι που το επιθυμούσες; Εξαρτάται πώς το θέτει κανείς. Η απουσία μου από τον χώρο των comics μετά τις ΑΛΛΟΚΟΤΕΣ ΚΑΡΔΙΕΣ, είχε να κάνει με το ότι, από τη μία, επικεντρώθηκα στα μυθιστορήματα μου, και από την άλλη, έγραφα σενάρια – και όχι μόνο εκείνα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και του ÜBERMENSCH! – χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι ήξερα με σαφήνεια αν και πότε θα σχεδιάζονταν και θα κυκλοφορούσαν. Σε επίπεδο δουλειάς δικής μου, λοιπόν, δεν έλειψα ποτέ από τα comics, απλά δεν ξέρεις ποτέ τι και πότε θα σου βγει. Είμαι κάτι παραπάνω από τυχερός στο ότι, χάρη στο ταλέντο και στη δουλειά του Αλέκου και του Βαγγέλη, έχουμε δύο βιβλία που κυκλοφορούν και δείχνουν να ενδιαφέρουν το αναγνωστικό κοινό, και ήμουν επίσης τυχερός στο ότι κάποια στιγμή “έκατσε” και η ευκαιρία να μεταφράσω το ΣΟΥΠΕΡΚΡΑΧ. Το ότι κυκλοφόρησαν σχεδόν μαζί, ήταν για μένα μια συγκυρία εξωτερικών παραγόντων. Δεν υπήρχε πλάνο, οπότε δεν το πολυσκέφτομαι. Τα σενάρια που παραδίδεις στους σχεδιαστές, θα τα χαρακτήριζες λεπτομερή, ελλειπτικά, ή αυτό εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε έργου; Έχεις παρατηρήσει να υπάρχει συγκεκριμένο είδος λεπτομερειών, τις οποίες θεωρείς σημαντικό να προσδιορίσεις στον σχεδιαστή; Οι τρεις σεναριογράφοι που εκτιμώ και αντιγράφω απεριόριστα (ασύστολα; ) είναι οι Alan Moore, Neil Gaiman και Grant Morrison, με τον καθένα τους να με έχει επηρεάσει με διαφορετικό τρόπο. Ξεκινάω πάντα με πολύ εκτενείς συνόψεις, προφίλ χαρακτήρων και κατόψεις του κόσμου της ιστορίας και προσπαθώ να έχω λεπτομερή δράση και περιγραφή στα σενάρια μου. Πιστεύω, όμως, και στο ότι πρέπει να μην “πνίξω” τον σχεδιαστή με αχρείαστες λεπτομέρειες και να του αφήσω χώρο για να κάνει κάτι που θα με καταπλήξει, οπότε “κρατάω” κάποιες οδηγίες που κανονικά θα έβαζα στο σενάριο και απλά λέω ότι αν χρειαστεί κάτι παραπάνω, ας μου το πει. Δουλεύοντας με τον Αλέκο, έμαθα τη χρησιμότητα του να αντιστοιχεί μια σελίδα σεναρίου σε μια σελίδα comic (ο σχεδιαστής έχει όλη τη σελίδα μπροστά του, ολοκληρωμένη, αντί να ψάχνει τι έχει να κάνει μετά), οπότε προσπαθώ να χωρέσω όσο γίνεται τα πάντα σε λέξεις που θα συνοψίζουν και θα εμπνέουν συνάμα. Ως σεναριογράφος comics, ποιο θεωρείς ως το δυνατό σου χαρτί, και αντίστοιχα, υπάρχει κάτι που θα ήθελες να βελτιώσεις στην τεχνική σου; Θα ήταν καλύτερα να αφήναμε τους αναγνώστες να κρίνουν αν έχω καν δυνατά χαρτιά, ή απλά μπλοφάρω με εφτάρια και δυάρια. Κάθε φορά, πάντως, που τελειώνω ένα σενάριο, βλέπω πράγματα που μου αρέσουν και πράγματα που θα μπορούσαν να είναι καλύτερα, οπότε προσδοκώ συνεχώς να βελτιωθώ στο επόμενο. Για τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΠώς προέκυψε η συνεργασία με τον Αλέκο Παπαδάτο, και σε ποιό βαθμό ήταν σχηματοποιημένη η “ιδέα” που του αποδίδεται στα credits, πριν αναλάβεις εσύ τη συγγραφή του graphic novel; Με τον Αλέκο γνωριστήκαμε όταν τέλειωνε το LOGICOMIX. Ο Απόστολος Δοξιάδης, ο συγγραφέας του LOGICOMIX, μου είχε ζητήσει να διαβάσω ό,τι είχαν κάνει και να συμμετάσχω σε κάποιες παρουσιάσεις του βιβλίου, βάσει της ακαδημαϊκής μου ενασχόλησης με τα comics, κάτι που ευχαριστήθηκα ιδιαίτερα, γιατί ήταν πράγματι μια ξεχωριστή δουλειά. Η γνωριμία μας εξελίχτηκε σε φιλία, και όταν ο Αλέκος συζήτησε με τον Απόστολο την ιδέα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, σκέφτηκαν εμένα ως πιθανό σεναριογράφο. Όσο για την ιδέα αυτή καθεαυτή, ήταν ήδη αρκετά διαμορφωμένη πριν τον ερχομό μου. Ο Αλέκος είχε ήδη τον βασικό ιστό και την κάτοψη της πλοκής και είχε κάνει ενδελεχή ιστορική έρευνα σε στοίβες βιβλίων – τις οποίες, αν θυμάμαι καλά, χρειάστηκα ένα έξτρα σακβουαγιάζ για να τις κουβαλήσω, όταν έφυγα από το εργαστήρι του! Μετά την εγχώρια και διεθνή εμπορική επιτυχία και καλλιτεχνική αναγνώριση του LOGICOMIX, ένιωθες κάποιο επιπρόσθετο βάρος, συνεργαζόμενος με έναν εκ των δύο συντελεστών του; Ας πούμε ότι, τηρουμένων των αναλογιών και δίχως καμία πρόθεση σύγκρισης, καταλαβαίνω πλήρως πως νιώθει κάποιος σαν τον J.J. Abrams όταν πέφτει πάνω του το βάρος ενός νέου STAR WARS. Όταν ακολουθείς κάτι σούπερ πετυχημένο, δεν θες να είσαι αυτός που θα τα κάνει θάλασσα, ο αδύναμος κρίκος, ή αυτός που πήγε να κάνει την αρπαχτή. Σε όποιον δεν αρέσει η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, θα ήμουν πολύ εύκολος στόχος. Πόσο καιρό διήρκησε η διαδικασία παραγωγής του graphic novel, από την έναρξη της συνεργασίας, μέχρι τη στιγμή που έφυγε από τα χέρια σας ολοκληρωμένο; Από τις αρχές του 2010, όταν ξεκίνησα να γράφω, ως την άνοιξη του 2015 περίπου, όταν παραδώσαμε τελικές διορθώσεις σε ένα-δυο σημεία που είχαν μείνει. Θα χαρακτήριζες τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ως ένα ιστορικό, οπτικοποιημένο μυθιστόρημα, μέσα από τα βιώματα ενός κεντρικού χαρακτήρα, ή μια προσωπική ιστορία, μέσω της οποίας αποτυπώνονται γεγονότα που άλλαξαν του ρου της Ιστορίας; Δεν διακρίνω μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο περιγραφών – θα έλεγα ότι και οι δύο προσεγγίζουν αυτό που κάναμε. Πάντα τη βλέπαμε ως ιστορικό μυθιστόρημα και ως ιστορία ιδεών, και πάντα ο χαρακτήρας του Λέανδρου ήταν το σημείο εστίασης μας. Από τα εγκωμιαστικά σχόλια που γράφτηκαν, στον διεθνή ή και τον εγχώριο Τύπο, υπήρξε κάποιο που ξεχωρίζεις, που να σε έκανε να νιώσεις χαρούμενος, ή και υπερήφανος, για την αποδοχή του έργου σας; Όλα με κάνουν περήφανο και χαρούμενο – πώς θα μπορούσαν να κάνουν κάτι άλλο; Ξεχωρίζω το καθένα για διαφορετικούς λόγους, αλλά δεδομένου του ότι είμαι φαν και μιλάω σε φαν αυτή την στιγμή, δεν μπορώ να μην αναφέρω την κριτική του Rob Bricken στο io9. Ούτε στα όνειρα μου δεν θα φανταζόμουν κάτι τέτοιο. Σε συνέντευξή σου στον Γιάννη Κουκουλά για την Εφημερίδα των Συντακτών, αναφέρεις ότι δεν ξεκινήσατε με πρόθεση να κάνετε μια αλληγορία σε σχέση με το σήμερα, αλλά να διηγηθείτε όσα συνέβησαν τότε. Διαβάζοντας, πλέον, το έργο ολοκληρωμένο, εντόπισες αντιστοιχίες που να προέκυψαν μη συνειδητά; Καμία αντιστοιχία δεν προέκυψε συνειδητά, γιατί όντως δεν ήταν η αλληγορία ο στόχος μας. Όμως, είμαστε άνθρωποι του 21ου Αιώνα και κοιτούσαμε με αυτή τη ματιά τα τεκταινόμενα στον 6ο Αιώνα π.Χ., οπότε με το που προέκυπταν κοινά σημεία, δεν μπορούσαμε παρά να τα τονίσουμε και να τα αναδείξουμε, και αυτό πιστεύω ότι κάναμε. Υπήρξαν δημιουργικές διαφωνίες, που να σας οδήγησαν σε προσωρινό αδιέξοδο; Και αν ναι, ποιά ήταν εκείνη που θυμάσαι περισσότερο λόγω της σοβαρότητάς της; Δεν υπάρχει συνεργασία χωρίς διαφωνίες, γιατί μιλάμε για ξεχωριστές ιδιοσυγκρασίες που πασχίζουν να ενωθούν σε μία δημιουργία, αλλά αν με κάποιον μπορείς να συνεννοηθείς σε φιλικό, ανθρώπινο επίπεδο, μπορείς να βρεις πάντα διεξόδους και να δουλέψεις μαζί του αρμονικά. Η συνεργασία μου με τον Αλέκο και την Αννί ήταν μια τέτοια συνεργασία, γιατί όχι μόνο τα βρίσκαμε μεταξύ μας, αλλά μπορούσαμε να καταλαβαίνουμε και το τι κέρδιζε η ιστορία από τον συνδυασμό αυτών που φέρναμε ο καθένας στο τραπέζι. Αν το τελικό βιβλίο έχει τα καλύτερα στοιχεία όλων μας, δεμένα σε ένα ενιαίο αποτέλεσμα, τότε πετύχαμε το σκοπό μας. Να περιμένουμε στο μέλλον κάτι άλλο από τη συγκεκριμένη δημιουργική ομάδα; Αν ναι, είναι αυτή τη στιγμή ακόμη ασαφές το τί, ή έχει αρχίσει να σχηματοποιείται κάποια ιδέα; Έχουμε συζητήσει κάποια πράγματα, ναι, και θα θέλαμε πολύ να δουλέψουμε πάλι μαζί. Όπως είπα και παραπάνω, βέβαια, το τι θα κάνουμε και πότε, δεν εξαρτάται μόνο από μας, αλλά θέληση και ιδέες υπάρχουν. Για το ÜBERMENSCH!Στο μυαλό σου, το ÜBERMENSCH! είναι μια ιστορία που μιλάει για… …το τι σημαίνει ο ηρωισμός για όλους μας. Με τη φωτεινή και τη σκοτεινή του πλευρά. Η επιλογή του συγκεκριμένου διηγήματος ήταν δική σου, ή του εκδότη της Jemma Press, Λευτέρη Σταυριανού; Είχα διαβάσει το διήγημα στα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν έκανα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Λονδίνο, και είχα κάνει μια πρώτη εκδοχή του σεναρίου την εποχή ακόμα που έγραφα τις ΑΛΛΟΚΟΤΕΣ ΚΑΡΔΙΕΣ. Ο Λευτέρης, με τον ενθουσιασμό και την στήριξη του, έκανε μια απλή φαντασίωση, πραγματικότητα. Σε ποιό βαθμό πρόκειται για πιστή μεταφορά του διηγήματος; Είναι πολύ πιστό. Σε αρκετά σημεία, έχω κρατήσει απαράλλαχτες φράσεις του Kim Newman, και η δομή της ιστορίας είναι ακριβώς η ίδια. Με ένα διήγημα σαν αυτό, οι επιλογές σου ως σεναριογράφος είναι περιορισμένες. Μπορείς να του αλλάξεις τα φώτα και να κάνεις κάτι τελείως διαφορετικό (ένα miniseries 6 τευχών, ας πούμε, που θα διηγούταν όλη τη ζωή του Κουρτ Κέσλερ), κινδυνεύοντας, όμως, να χαθεί η έμφαση στη βασική ιδέα που ανέφερα παραπάνω. Ή μπορείς να το παραλλάξεις ελάχιστα, προσαρμόζοντας το στην αφήγηση των comics, ως ένα one-shot/graphic novel, και απλά εμπλουτίζοντάς το με λεπτομέρειες, επιλογή η οποία ήταν πιο ρεαλιστική και πιο ελκυστική ταυτόχρονα. Ποιές είναι οι σημαντικότερες αποκλίσεις σε σχέση με το αρχικό κείμενο, και με ποιό στόχο έγιναν; Δεν μιλάμε τόσο για αποκλίσεις, όσο για προσαρμογή. “Παίξαμε” λίγο με τη στολή, ας πούμε, η οποία στο πρωτότυπο ήταν πιο “υπερηρωική” και σε πολύ συγκεκριμένα πρότυπα, οπότε εμείς τη φέραμε λίγο πιο κοντά σε κάτι που θα φόραγε, ίσως, κάποιος σαν τον Κέσλερ στην πραγματικότητα. Εντείναμε και επεκτείναμε λίγο τις αναφορές του διηγήματος σε ταινίες, comics, και βιβλία (και ειλικρινά, πολύ θα χαιρόμουν αν κάποιος έκανε annotations και τα ανέβαζε κάπου, εγώ απλά δεν έχω χρόνο να το κάνω). Και τέλος, προσθέσαμε την Λένι Ρίφενσταλ ως ένα απαραίτητο, από πολλές απόψεις, ξανθό/κοκκινομάλλικο αντίπαλο δέος στην Λουίζ. Στα credits της έκδοσης, αναφέρεται ότι το άλμπουμ βασίστηκε στο ομώνυμο διήγημα του Kim Newman κατόπιν της ευγενικής του άδειας. Ο συγγραφέας ζήτησε να δει δείγματα της δουλειάς, είτε πριν παραχωρήσει την άδειά του, ή κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του άλμπουμ; Δεν έχω παρά μόνο λόγια θαυμασμού για τον Kim Newman. Είναι ένας από τους πιο δημιουργικούς και πολύπλευρους συγγραφείς του φανταστικού που έχω διαβάσει – δείτε τα διηγήματα του, και ακόμα πιο πολύ το αριστουργηματικό magnum opus του, το Anno Dracula, και θα με καταλάβετε – και συνάμα ένας πολύ ενθαρρυντικός και γενναιόδωρος άνθρωπος. Όχι μόνο μας έδωσε την άδεια του όταν τον προσεγγίσαμε, και μάλιστα δίχως κανένα αντάλλαγμα ή περιορισμό, αλλά δεν ζήτησε ποτέ να δει ή να εγκρίνει οτιδήποτε. Και όταν του στείλαμε, παρόλα αυτά, μερικές σελίδες για να μας πει τη γνώμη του, είχε μόνο καλά λόγια ως feedback. Δεν θα το έκαναν πολλοί αυτό στη θέση του. Το γεγονός ότι δεν αναφέρεται ο Kim Newman στο εξώφυλλο, έχει να κάνει με κάποιο νομικό κόλλημα, ήταν δική του επιθυμία, ή έγινε για κάποιο άλλο λόγο; Υπήρξε αρχικά η ιδέα να έχουμε τον τίτλο Kim Newman’s Übermensch!, ή να αναφέρεται το όνομα του πριν από τα δικά μας. Η τελική απόφαση ήταν του Λευτέρη, όχι για να κρύψουμε κάτι – άλλωστε αναφέρουμε τον Newman τόσο στο οπισθόφυλλο όσο και μέσα στο βιβλίο – όσο για να δώσουμε στο βιβλίο την ευκαιρία να προσεγγιστεί ως κάτι αυθύπαρκτο και όχι απλά ένα tie-in/adaptation. Με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη ιδέα έχει εμπνεύσει, στο παρελθόν, δημιουργούς comics όπως οι Mark Millar, Dave Johnson, Kierron Gillen, Grant Morrison και Jim Lee, υπήρξαν στοιχεία από τις προαναφερθείσες δουλειές, τα οποία να ενσωματώσατε, ή τα οποία να αποτέλεσαν έμπνευση για τη δική σας μεταφορά; Θα ξεκινήσω με μια διευκρίνιση: η συγκεκριμένη ιστορία δεν έχει μεταφερθεί ποτέ και πουθενά αλλού, εκτός από την ομώνυμη ταινία μικρού μήκους του Simon Temple (την οποία απέφυγα επιμελώς να δω, πριν ολοκληρώσουμε το βιβλίο, επί τη ευκαιρία). Η ιδέα, από την άλλη, ήταν ένα υποθετικό σενάριο τύπου What If/Elseworlds, χρόνια πριν τέτοιες ιστορίες γίνουν κατεστημένο στα αμερικάνικα comics, και οι δημιουργοί αυτοί εμπνεύστηκαν, κατά τη γνώμη μου, μόνο από το βασικό της πυρήνα για να κάνουν ιστορίες δικές τους, πολύ διαφορετικές με το ÜBERMENSCH!, αλλά και μεταξύ τους, με μόνο – σημαντικό βέβαια – κοινό τους σημείο την ιδέα αυτή. Η διαφορά τους με τη δική μας ιστορία είναι, κυρίως, ότι η δική μας είναι μεταφορά του διηγήματος, ενώ οι δικές τους, όχι. Δεν ενσωμάτωσα, ούτε εμπνεύστηκα από κάτι στις ιστορίες αυτές, γιατί έτσι θα έχανα την καθαρότητα της ιδέας που ήθελα να διατηρήσω. Το μόνο που συνδέει όλους μας, όπως γράφω στο τέλος του βιβλίου, είναι ότι ο καθένας μας προσθέτει, με τον τρόπο του, κάτι στην αρχική ιδέα του Kim Newman. Για το ΣΟΥΠΕΡΚΡΑΧΔιαβάζοντας το ΣΟΥΠΕΡΚΡΑΧ του Darryl Cunningham, σταμάτησα αμέτρητες φορές την ανάγνωση, εντυπωσιασμένος από το πόσο εύληπτη και εύρυθμη ήταν η μετάφρασή σου, αλλά και αντιλαμβανόμενος το πόσο απαιτητική θα πρέπει αυτή να υπήρξε για κάποιον που – εξ όσων γνωρίζω – δεν έχει κάνει οικονομικές σπουδές. Πώς αντιπαρήλθες αυτών των δυσκολιών; Η μόνη λύση ήταν να προσεγγίσω τους οικονομικούς όρους όπως κάθε άλλο μεταφραστικό πρόβλημα – αναζητώντας, δηλαδή, προγενέστερες δόκιμες μεταφράσεις και καταλαβαίνοντας καλά τα συμφραζόμενα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να ανατρέξω και σε βιβλία οικονομολόγων και οικονομικά λεξικά. Από όλες τις πληροφορίες που παραθέτει ο δημιουργός, ποιά είναι εκείνη που δεν γνώριζες και σε εντυπωσίασε περισσότερο; Υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες που δεν γνώριζα, ακόμα και για θέματα που είχα υπ’ όψη, ως ένα σημείο, όπως τα CDO, ή οι επιχειρηματικές τακτικές της Goldman Sachs. Αυτά που με σόκαραν πιο πολύ, όμως, ήταν η ιστορία του Νόμου Γκραμ-Λιτς-Μπλάϊλι, που επέτρεψε στις τράπεζες να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στον επενδυτικό τομέα σε έναν ολέθριο βαθμό που συνεισέφερε στην οικονομική κρίση, και η λογική της “περιστρεφόμενης πόρτας” σύμφωνα με την οποία ένας υπουργός οικονομικών της Αμερικανικής κυβέρνησης μπορεί να διευκολύνει την πολιτική της μη επιβολής ρυθμιστικών περιορισμών στις τράπεζες, για να αναλάβει, μετά τη λήξη της θητείας του, διευθυντική θέση στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ παράλληλα, υψηλόβαθμα στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα και πανεπιστημιακοί, διορίζονται σε θέσεις-κλειδιά στην κυβέρνηση, προωθούν κι αυτοί μια φιλική προς τις τράπεζες πολιτική, και επιστρέφουν βραχυπρόθεσμα, μετά τη λήξη της θητείας τους, στα παλιά τους πόστα, για να διοριστούν ξανά στην κυβέρνηση, λίγα χρόνια αργότερα. Είναι μπερδεμένο, το ξέρω, αλλά διαβάστε το μια-δυο φορές και θα καταλάβετε για πόσο εξωφρενική κατάσταση μιλάμε. Και σημειώστε πως όλα αυτά θεωρούνται νόμιμα. Αντίστοιχα, ποιό σημείο δυσκολεύτηκες περισσότερο να αποδώσεις; Όλα τα οικονομικά κομμάτια ήταν δύσκολα, αλλά η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν με κάποιες ορολογίες που πολλοί οικονομολόγοι και λεξικά δεν μεταφράζουν, ή αποδίδουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Πιστεύεις ότι μπορούμε με ασφάλεια να μιλήσουμε για τα πραγματικά αίτια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης; Κάποιοι ιστορικοί, ή οικονομολόγοι, υποστηρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς για έναν τέτοιου είδους απολογισμό, και ότι τα όποια στοιχεία παρατίθενται, εν προκειμένω αυτά του Cunningham, αποτελούν απλώς ερμηνείες, μια υποκειμενική θεώρηση της πραγματικότητας, χωρίς ιστορική εγκυρότητα… Δεν θα διαφωνήσω με αυτό. Ίσως όντως να είναι πολύ νωρίς, και σίγουρα πολλές προσωπικές απόψεις του Cunningham αναμειγνύονται με τα στοιχεία που παραθέτει – το βιβλίο του, άλλωστε, είναι ένα δημοσιογραφικό δοκίμιο, όχι πραγματεία περί οικονομίας. Αυτό, όμως, δεν πρέπει να γίνει άλλοθι για να μην μιλάμε για την κρίση, ή να μη γράφονται τέτοια βιβλία ως μέρος μιας υγιούς, νηφάλιας συζήτησης πάνω σε τέτοια θέματα. Οι ιστορικοί, όπως έμαθα γράφοντας τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, διαφωνούν ακόμα για πράγματα που έγιναν τον 6ο Αιώνα π.Χ., οπότε ζήτω που καήκαμε αν αφήσουμε να περάσουν από 10 έως 2.500 χρόνια, πριν να ανοίξουμε διάλογο, για χάρη μιας ιστορικής εγκυρότητας που ποτέ δεν θα έρθει. …Και η αναμενόμενη τελευταία ερώτηση. Ποιά είναι τα επόμενα συγγραφικά σου βήματα; Comics, πρόζα, ή και τα δύο; Υπάρχουν πάντα πράγματα στα σκαριά. Δουλεύω σιγά-σιγά ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με πινελιές μεταφυσικού, καθώς και κάποιες ιδέες για comics, που συζητώ με φίλους και συνεργάτες. Το επόμενο πράγμα που θα δείτε πάντως, μάλλον από Γενάρη, είναι μια σειρά comics 7 τευχών, που κάνω στην Αμερική, για την εκδοτική εταιρεία ARH. Λέγεται QUEEN OF VAMPIRES και είναι μια pulp ιστορία φαντασίας και τρόμου, που διαδραματίζεται στην αρχαία Σουμερία. Σχεδιαστής είναι ο Μάνος Λαγουβάρδος, που εγγυώμαι ότι θα σας καταπλήξει, και στο creative team μας έχουμε τον Νίκο Κούτση και τον Μιχάλη Τόρη στο χρώμα, τον Γιάννη Ζούμπα στο lettering και τον Χρήστο Μαρτίνη στα covers, και κάνουν όλοι εξαίρετη δουλειά. Γελάμε συνέχεια με το ότι είμαστε όλοι Έλληνες και κάνουμε ένα Αμερικάνικο comic – δεν νομίζω πως έχει ξαναγίνει αυτό. Αβραάμ, ευχαριστώ για το χρόνο σου και εύχομαι καλή επιτυχία σε ό,τι κάνεις. Σας ευχαριστώ πολύ κι εγώ, τόσο εσένα Ηλία, όσο και την ομάδα του Comicdom. Χάρηκα που τα είπαμε! Πηγή
  11. Κι αν ο Σούπερμαν ήταν ναζί; Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Κι αν ο Σούπερμαν δεν είχε πέσει ως μωρό στις ΗΠΑ αλλά στη Γερμανία; Αν η Ιστορία είχε εξελιχθεί λίγο διαφορετικά; Αν ένας υπεράνθρωπος βρίσκεται σε κάποιες φυλακές υψίστης ασφαλείας εν αναμονή των νέων αποφάσεών του; Στα φιλοσοφικά ερωτήματα δίνει τις δικές του απαντήσεις το «Übermensch» (εκδ. Jemma Press) των Αβραάμ Κάουα και Βαγγέλη Ματζίρη, μπλέκοντας αξεδιάλυτα την Ιστορία με τη φαντασία και τα πραγματικά πρόσωπα με τους fiction χαρακτήρες. Η ιστορία των κόμικς και ιδιαίτερα αυτή των τελευταίων δεκαετιών είναι γεμάτη από απόπειρες εξερεύνησης εναλλακτικών σεναρίων ως προς τη ζωή, το παρελθόν, την καταγωγή και το μέλλον των υπερηρώων. Η εταιρεία Marvel από το 1977 τόλμησε, συνήθως σε χιουμοριστικό κλίμα, να παρουσιάσει τους δικούς της υπερήρωες (Captain America, Spider-Man, Fantastic Four, X-Men, Hulk κ.ά.) σε ρηξικέλευθες εκδοχές της «πραγματικότητας», να τους μεταφέρει χρονικά στο παρελθόν και στο μέλλον, να διασταυρώσει τις περιπέτειές τους με αυτές των «συναδέλφων» τους, να τους αλλάξει στολές και ιδιότητες. Ο Σούπερμαν ως υπεραθλητής του ακοντίου, σε σκηνή που παραπέμπει στις φωτογραφίες της Λένι Ρίφενσταλ από τη ναζιστική εποχή Η ανταγωνίστρια DC ακολούθησε το 1989, εγκαινιάζοντας το «Elseworlds», μια πιο intellectual και ενήλικη σειρά που αφορούσε τα πολλαπλά και διαφορετικά σύμπαντα των δικών της υπερηρώων (Batman, Wonder Woman, Flash, JLA κ.ά.) στα οποία περίοπτη θέση έχει ο πρώτος υπεράνθρωπος της ιστορίας, ο Σούπερμαν. Στο πλαίσιο του «Elseworlds» ο Σούπερμαν παρουσιάστηκε να παίρνει μέρος στον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, να χάνει τις υπερδυνάμεις του, να προσγειώνεται στη μεσαιωνική Αγγλία και να αγωνίζεται για το Εξκάλιμπερ, να προσεδαφίζεται στον πλανήτη Κρύπτον σταλμένος από τη Γη, ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία από την «πραγματική», να αναγεννάται από τον δρα Φρανκενστάιν-Λούθορ μετά τον θάνατό του ως μωρού, να υιοθετείται από την οικογένεια Wayne (οι γονείς του Batman!), να μεγαλώνει στη ζούγκλα μαζί με τους πιθήκους ως εναλλακτικός Ταρζάν, να είναι Βρετανός, να μάχεται ενάντια στους εξωγήινους από τον «Πόλεμο των Κόσμων» του H. G. Wells, να συμμετέχει στο εξπρεσιονιστικό «Metropolis» του Fritz Lang, να γερνάει και να αποσύρεται για να επανέλθει δριμύτερος στο αποδομητικό «Kingdom Come» των Mark Waid – Alex Ross κ.ά. Από τις πιο εντυπωσιακές «διαφορετικές» περιπέτειες του Σούπερμαν, με σαφέστατο πολιτικό περιεχόμενο, ήταν το «Superman: Red Son» του σεναριογράφου Mark Millar, όπου το μωρό αντί να προσγειωθεί στο Κάνσας, φτάνει στη σοβιετική Ουκρανία και γίνεται ένας κομμουνιστής υπερήρωας της ψυχροπολεμικής εποχής με το σφυροδρέπανο στο στήθος. Ανάμεσα στις συναρπαστικές και πολλές αναφορές των Κάουα - Ματζίρη ξεχωρίζει η εικόνα που παραπέμπει στο εμβληματικό εξώφυλλο του πρώτου τεύχους του Σούπερμαν του 1939 Εχοντας όλα αυτά κατά νου, ο συγγραφέας, θεωρητικός του πολιτισμού, μεταφραστής, σεναριογράφος κόμικς και, πάνω απ’ όλα, λάτρης και ειδήμων της μεταμοντέρνας αφήγησης, Αβραάμ Κάουα, επινόησε ακόμα μια εκδοχή του υπερανθρώπου και μαζί με τον Βαγγέλη Ματζίρη στα σχέδια και τον Φώτη Καλιαλή στους χρωματισμούς δημιούργησαν το «Übermensch». Μια ιστορία που, περισσότερο απ’ όλα τα κόμικς με αντίστοιχο θέμα που έχουν προϋπάρξει, βασίζεται σε ένα διήγημα: το εμβληματικό για τη φανταστική λογοτεχνία «Übermensch» του Kim Newman που γράφτηκε το 1991 και έκτοτε ενέπνευσε αμέτρητους καλλιτέχνες των κόμικς αλλά και κινηματογραφιστές, όπως ο Simon Temple που το 2009 σκηνοθέτησε την ομώνυμη μικρού μήκους ταινία. Φυσικά, η επιλογή του γερμανικού όρου για τον Υπεράνθρωπο από τον Newman και συνεκδοχικά από τους Κάουα – Ματζίρη (με την άδεια και τη σύμφωνη γνώμη του Newman) δεν είναι τυχαία, καθώς από τη μια παραπέμπει στον νιτσεϊκό υπεράνθρωπο και από την άλλη αναφέρεται σε μια από τις πιο πολυσυζητημένες εναλλακτικές ζωές του Σούπερμαν. Αυτή του ναζιστή υπερήρωα. Η δημοσιογράφος Λόις Λέιν μετονομάζεται σε Λουίζ Λανγκ, αποκτά την κουπ της ηθοποιού Λουίζ Μπρουκς και εργάζεται ως λογογράφος ναζί αξιωματούχων Οι χιτλερικοί ναζί, ωστόσο, τυφλωμένοι από το ρατσιστικό τους μίσος, παρερμήνευσαν και διαστρέβλωσαν ολοκληρωτικά το νιτσεϊκό νόημα του όρου για να υπηρετήσει τις αρρωστημένες φαντασιώσεις τους περί της υποτιθέμενης ανωτερότητας της άριας φυλής. Ο Newman και ο Κάουα επιστρέφουν σε έναν «υπεράνθρωπο» που προσεγγίζει περισσότερο το, απαλλαγμένο από κάθε ηθική σύμβαση και ανθρώπινη συμβατικότητα, πρότυπο του Νίτσε που ως τέτοιο διαθέτει τη δύναμη της μετάνοιας, την ικανότητα αυτογνωσίας που οδηγεί στην αποδοχή του σφάλματός του και τη δυνατότητα, εντέλει, της αυτοθυσίας στον βωμό του δημόσιου καλού. Ο Übermensch του Newman και των Κάουα - Ματζίρη είναι, ή μάλλον ήταν, μια εφιαλτική και τρομακτική φιγούρα για όλο τον κόσμο καθώς ως μωρό προσγειώθηκε στη Γερμανία του Μεσοπολέμου και μεγαλώνοντας έγινε μέλος του ναζιστικού κόμματος και εξέχον στέλεχος του στρατού του Τρίτου Ράιχ. Υπηρέτησε πιστά και με πάθος τον εθνικοσοσιαλισμό και με τη σβάστικα στο στήθος έγινε μάρτυρας και έμμεσος θύτης σε όλα τα μεγάλα εγκλήματα και τις θηριωδίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τώρα πια, όντας ηττημένος και ταπεινωμένος, βρίσκεται έγκλειστος σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας, φρουρούμενος νυχθημερόν και περικυκλωμένος από τόνους μολύβδου που τον εμποδίζουν να ασκήσει την υπερφυσική όρασή του. Ενας κυνηγός εγκληματιών πολέμου τον επισκέπτεται για να του προτείνει την «τελική λύση» και, περισσότερο, για να βρει τις απαντήσεις που τον βασανίζουν μια ολόκληρη ζωή γύρω από τη φύση του υπερανθρώπου, τις αποφάσεις που είχε (αναγκαστεί να; ) πάρει, τις ενέργειες στις οποίες συμμετείχε, τη μετέπειτα απόσυρσή του και τη στάση του πριν και κατά τον πόλεμο. Πρόσωπα όπως ο Γκέρινγκ, ο Μένγκελε, ο Γκέμπελς κ.ά συμμετέχουν στη φανταστική αφήγηση που μπλέκει τα πραγματικά γεγονότα με την υπερηρωική μυθολογία Αυτή η συνάντηση ανάμεσα στον αλλοτινό υπεράνθρωπο και στον ηλικιωμένο ερευνητή που κάποτε τον θαύμαζε, γίνεται το σκηνικό πάνω στο οποίο αναβιώνει η νεανική ζωή του Übermensch και έρχονται στην επιφάνεια συναρπαστικές λεπτομέρειες που αναμιγνύουν την πραγματικότητα με τη φαντασία, την Ιστορία της ανθρωπότητας με την ιστορία της τέχνης, τη ζωή του πανίσχυρου και πλέον παραδομένου υπερήρωα με τη ζωή του μετανιωμένου ανθρώπου. Ο Κουρτ Κέσλερ (Κλαρκ Κεντ στην επίσημη «μυθολογία» του Σούπερμαν) αναπολεί τη φορά που εξόντωσε τον Νοσφεράτου, τον Μαμπούζε και τον Καλιγκάρι (ονόματα «κακών» από τις ταινίες του γερμανικού εξπρεσιονισμού του Μεσοπολέμου), μιλά για τον Χίτλερ, τον Μένγκελε, τον Γκέρινγκ και τη Λένι Ρίφενσταλ, αναλογίζεται τη Μητρόπολη και τη σχέση του με τη Λουίζ Λανγκ, λογογράφο του Γκέμπελς στο κόμικς και υβρίδιο της Λόις Λέιν και της Λουίζ Μπρουκς, χαμηλώνει το βλέμμα όταν θυμάται το Μπερχτεσγκάντεν και το Αουσβιτς, δεν μετανιώνει για την αυτόβουλη παράδοσή του στον Αϊζενχάουερ και την τελεσίδικη απόφασή του να μην ξαναπετάξει στους αιθέρες. Κι όλα αυτά διανθισμένα με συνεχείς αναφορές στην τέχνη («το ιερογλυφικό της Ιστορίας» κατά τον Αντόρνο), με την εσκεμμένη καλλιέργεια ενός κλίματος σύγχυσης ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό αλλά και ανάμεσα στο πραγματικά φανταστικό και το επινοημένο από τον Κάουα, δευτερογενώς φανταστικό και με επιλεγμένες εμβληματικές εικόνες από την ιστορία των κόμικς, τροποποιημένες καταλλήλως για να αποτίσουν φόρο τιμής στο παρελθόν της ένατης τέχνης. Από τις σημαντικότερες εναλλακτικές περιπέτειες του Σούπερμαν, με τις οποίες συνομιλεί το Ubermensch, υπήρξαν το True Britt και το Red Son με τον διάσημο υπερήρωα να πρωταγωνιστεί ως Βρετανός και ως Σοβιετικός αντιστοίχως Καταληκτικά, το «Übermensch» των Αβραάμ Κάουα και Βαγγέλη Ματζίρη είναι ακόμη ένας κρίκος στην ανεξάντλητη αλυσίδα από παραλλαγές πάνω στα υπερηρωικά μοτίβα. Εξαιρετικά πρωτότυπος, όμως, καθώς αν και φαίνεται να υπηρετεί τις συμβάσεις του είδους και τα υπερηρωικά «ιδεώδη», λέει την τελευταία του λέξη στην τελευταία του σελίδα με τον πρωταγωνιστή να μας προτρέπει: «Σου είπα να μην εμπιστεύεσαι τους ήρωες». Πηγή Παρουσίαση της έκδοσης
  12. «Η ιστορία έχει αποδείξει, ξανά και ξανά, ότι τα κοινωνικά κινήματα ευρείας αποδοχής, μπορούν να επιφέρουν αλλαγές πέρα από κάθε προσδοκία» λέει στην «ΕΦ.ΣΥΝ.» ο Ντάριλ Κάνινγκχαμ Είναι γνωστός για τα περίεργα, δύσκολα και καίρια θέματα με τα οποία καταπιάνεται (ψυχιατρικά, επιστημονικά κ.ά.). Ο καταξιωμένος και βραβευμένος Βρετανός κομίστας Ντάριλ Κάνινγκχαμ δίνει αποκλειστική συνέντευξη στην «Εφ.Συν.» με αφορμή το τελευταίο του graphic novel, «Σούπερκραχ - το μεγάλο κόλπο με τη διεθνή οικονομία», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κριτική». • Είναι η πρώτη φορά που εκδίδεται στην Ελλάδα ένα βιβλίο κόμικς, που στο τέλος του εμπεριέχεται βιβλιογραφία και ορολογία, κάτι που παραπέμπει σε ακαδημαϊκό ανάγνωσμα... Η προετοιμασία του «Σούπερκραχ» ήταν διάβασμα, διάβασμα, διάβασμα. Το γραφείο μου γέμισε βιβλία. Διάβασα τα πάντα για το θέμα που είχα να διαχειριστώ -δηλαδή τις ιδεολογικές συνιστώσες του νεοφιλελευθερισμού, τα αίτια, τους μηχανισμούς και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης- μέχρι που τα έμαθα απ΄ έξω κι ανακατωτά. Όταν ήμουν ικανός να τα εξηγήσω σε έναν τρίτο και να τα καταλάβει, τότε ήμουν έτοιμος να ξεκινήσω το βιβλίο. Σκιτσάρω σελίδα σελίδα, κανονικά, τη μία μετά την άλλη, με τη σειρά που θα μπουν στο graphic novel. Ειδικά για το «Σούπερκραχ», ήρθα σε επαφή με ανθρώπους που ξέρουν καλά πώς δουλεύει το σύστημα, γιατί πολύ απλά δουλεύουν για το σύστημα. Τραπεζίτες, οικονομολόγοι, χρηματιστές. Συνεργάστηκα, π.χ, με τον συγγραφέα του «Economix», Μάικλ Γκούντγουιν, για να καταλάβω ειδικούς οικονομικούς όρους. Μ΄ αυτά και μ΄ αυτά, το βιβλίο χρειάστηκε δύο χρόνια για να τελειώσει. • Στο κόμικς αναφέρεστε, μεταξύ άλλων, και στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι όσα έγιναν αυτό το καλοκαίρι -ένα μνημόνιο έπειτα από ένα δημοψήφισμα υπέρ του «Οχι»- αποτελούν ένδειξη ελλείμματος δημοκρατίας στην Ε.Ε.; Είναι ξεκάθαρο πως η Ε.Ε. χρειάζεται ριζική αναμόρφωση, μεταμόρφωση... όπως θέλετε πείτε το. Σε όλο τον Δυτικό Κόσμο, τα οικονομικά ιδρύματα έχουν την εξουσία, όχι οι λαοί. Οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν ότι έχουν το αλάθητο - γι΄ αυτό μετατοπίζουν το βάρος της ευθύνης, άρα και του τελικού λογαριασμού στους λαούς. Αυτοί πάντα βγαίνουν κερδισμένοι, γιατί πιστεύουν ότι δεν φταίνε για τίποτα! Όταν οι αποφάσεις των κυβερνήσεων είναι υπέρ των τραπεζών αντί των πολιτών, δεν θέλει και πολλή σκέψη να καταλάβεις όχι μόνο ότι κάτι δεν πάει καλά, μα κάτι πάει πολύ λάθος! Οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να υπηρετούν τον λαό που τις ψήφισε, όχι τις τράπεζες που ευνοούν το κεφάλαιο. Πώς μπορούμε να μιλάμε για δημοκρατία, όταν η οικονομική ελίτ εξουσιάζει πλήρως κυβερνήσεις, κοινοβούλιο - ευρωπαϊκά και κρατικά - και λαούς; • Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα έχουμε δεκάδες παραδείγματα «περιστρεφόμενης πόρτας»: τον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, την πρ. Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων κ.λπ. Αυτό είναι άλλη μία συνέπεια της κρίσης ή αίτιο αυτής; Παντού στη Δύση το ίδιο γίνεται. Άνθρωποι σε θέσεις-κλειδιά σε μια κυβέρνηση μεταφέρονται ως μεγαλοστελέχη σε οργανισμούς με τεράστια δύναμη και οικονομικές απολαβές που ελέγχουν κατ΄ουσίαν την κυβέρνηση για την οποία εργάζονταν πριν. Και στην οποία, το πιθανότερο είναι να ξαναεπιστρέψουν σαν τον δολοφόνο στον τόπο του εγκλήματος. Αυτή η κουλτούρα της «περιστρεφόμενης πόρτας» αποτελεί την ισχυρότερη απόδειξη του πώς μετακυλίεται η δύναμη μεταξύ κυβερνήσεων και οικονομικών λόμπι. Και πώς, τελικά, καταλήγουν σε κοινό τρόπο σκέψης και δράσης. Στο βιβλίο περιγράφω τη σχέση της κυβέρνησης των ΗΠΑ με τη Wall Street, κάτι που ισχύει ως «παράδειγμα» και στην Ευρώπη. • Η τελευταία σελίδα του βιβλίου αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Υπάρχουν; Πάντα υπάρχει ελπίδα. Άσε που σιχαίνομαι την ηττοπάθεια. Μην ξεχνάμε ότι η Ευρώπη έχει περάσει πιο σκοτεινούς καιρούς από τους τωρινούς. Η απελπισία βοηθάει μόνο όσους έχουν την εξουσία να τη διατηρήσουν. Για το προσεχές μέλλον μπορεί να είμαι απαισιόδοξος, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί ν΄ αλλάξουν τα πράγματα. Η ιστορία έχει αποδείξει, ξανά και ξανά, ότι τα κοινωνικά κινήματα ευρείας αποδοχής, μπορούν να επιφέρουν αλλαγές πέρα από κάθε προσδοκία. Καμία πολιτική πραγματικότητα δεν είναι μόνιμη. Θα υπάρξουν σίγουρα αλλαγές - από εμάς εξαρτάται αν θα είναι για το καλό μας ή όχι. • Με τη δουλειά σας, κατορθώνετε να περνάτε με έναν ιδιαίτερο, κόμικ(ς) τρόπο, σκληρές αλήθειες στο ευρύ κοινό. Ίσως τα κόμικς να είχαν αυτόν τον ρόλο, αλλά δυστυχώς δεν νομίζω να τα διαβάζουν πια όσοι παλαιότερα. Το κοινό τους συρρικνώνεται, όπως και του βιβλίου εν γένει. Ξέρω, όμως, ότι για μένα είναι ευλογία. Αν ο αναγνώστης κατορθώσει να ξεπεράσει αυτό το όριο που λέει πως «τα κόμικς είναι μόνο για παιδιά», ανοίγεται μπροστά του ένα ολόκληρο σύμπαν. Με τα σκίτσα, μπορείς να «καταστρέψεις» στα πρωταρχικά τους συστατικά, περίπλοκες ιδέες, που στη συνέχεια, επανασυντίθενται στο μυαλό του αναγνώστη. Τόσο η εικόνα όσο και ο λόγος είναι τρομερά ισχυρά «όπλα». Και τα δύο μαζί είναι ανίκητα! • Καταπιαστήκατε και με την ψυχολογία των πολιτών που βιώνουν αυτή την πραγματικότητα της κρίσης στη Δύση σήμερα. Ποιο συμπέρασμα από τα όσα καταλήξατε σας εξέπληξε περισσότερο; Πριν από λίγες μέρες οι Πολωνοί εξέλεξαν μια ακροδεξιά, εθνικιστική κυβέρνηση. Στην Ευρώπη το φαινόμενο του νεοφασισμού εξαπλώνεται ταχύτατα, ίσως γιατί υπόσχεται «εύκολες» λύσεις σε δύσκολα προβλήματα και μεταφέρει το βάρος της ευθύνης έξω από σένα, στον άλλο, τον ξένο, τον διαφορετικό. Κυρίως προσελκύει ανθρώπους περιθωριακούς ή δεξιούς, καθώς σε αυτούς τους κύκλους υπάρχει μια κουλτούρα τού «δεν με νοιάζει τι θα πάθει όποιος δεν ανήκει στον κύκλο ή την ομάδα μου». Αυτό εξηγείται ψυχολογικά και δεν είναι προσωπική μου, μόνο, άποψη. Υπάρχουν πολλές μελέτες που το υποστηρίζουν, τις οποίες αναφέρω στο «Σούπερκραχ». Ειδικά σε περιόδους κρίσης, η Ακροδεξιά παίρνει τα πάνω της. Στην Ευρώπη, υπάρχουν χώρες που έχουν πληγεί από τον ιό του φασισμού... Μένει να δούμε πόσες ακόμα θα μολυνθούν. Ας έχουμε τον νου μας... ΚΟΜΙΚΣ: «Σούπερκραχ - το μεγάλο κόλπο με τη διεθνή οικονομία» του Ντάρυλ Κάνινγκχαμ «Σούπερκραχ - το μεγάλο κόλπο με τη διεθνή οικονομία» του Ντάρυλ Κάνινγκχαμ Εικονογράφηση: Ντάρυλ Κάνινγκχαμ Μετάφραση: Αβραάμ Κάουα Εκδόσεις: ΚΡΙΤΙΚΗ (Νευροκοπίου 8, Γκάζι, Αθήνα, τηλ. 210 8211470, www.kritiki.gr) σελ. 240 ISBN 978-960-586-071-4 Ένα ιδιαίτερο κόμικς, που εξηγεί με τον καλύτερο τρόπο τις ιδεολογικές συνιστώσες του νεοφιλελευθερισμού, τα αίτια, τους μηχανισμούς και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Κόμικ για την οικονομική κρίση;;; Κι όμως, ΝΑΙ. Και μάλιστα, από τον καταξιωμένο κομίστα σε “περίεργα” θέματα, Ντάρυλ Κάνινγκχαμ. Ακολουθώντας τον, μπαίνουμε στα άδυτα της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης, ανιχνεύοντας τις ρίζες της οικονομικής κατάρρευσης. Έτσι, με απλό και κυρίως διασκεδαστικό τρόπο, μαθαίνουμε βήμα βήμα τα γεγονότα που οδήγησαν τον κόσμο στην οικονομική ύφεση. Ο Κάνινγκχαμ ξεκινάει με το πορτρέτο της Άυν Ραντ, που υπήρξε οπαδός του φιλελευθερισμού και μέντορας του Άλαν Γκρίνσπαν. Δείχνει πώς οι νεοσυντηρητικοί σφετερίστηκαν τη δημόσια συζήτηση περί οικονομίας, ανοίγοντας τον δρόμο στην κυριαρχία των αγορών, με τους φτωχούς, όπως πάντα, να πληρώνουν τα λάθη των πλουσίων. Συγχρόνως προσεγγίζει και την ψυχολογική βάση των πολιτικών μας επιλογών, διερωτώμενος γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να αλλάξουμε κατεύθυνση - ακόμα κι όταν βλέπουμε πως τα μέτρα που εφαρμόζονται δεν λειτουργούν αποτελεσματικά. ΝΤΑΡΥΛ ΚΑΝΙΝΓΚΧΑΜ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο εξαιρετικός κομίστας, Ντάρυλ Κάνινγκχαμ O Ντάρυλ Κάνινγκχαμ σπούδασε καλές τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Leeds. Ασχολείται με την εικονογραφική δημοσιογραφία. Έχει εργαστεί ως νοσηλευτής σε ψυχιατρική κλινική, εμπειρία, την οποία αξιοποίησε στο πρώτο του βιβλίο, «Psychiatric Tales» (Blank Slate 2010), που γνώρισε σημαντική επιτυχία. Το δεύτερο κόμικς του, «Science Tales» (Myriad 2012), ήταν υποψήφιο για τα British Comic Awards του 2012 στην κατηγορία «καλύτερο βιβλίο». Το 2014 κέρδισε το βραβείο του καλύτερου ανεξάρτητου συγγραφέα στα Broken Frontier Awards για το «Σούπερκραχ» (Κριτική 2015), το οποίο συμπεριλήφθηκε στη λίστα των New York Times με τα πιο ευπώλητα βιβλία του 2015, στην τελική λίστα υποψηφιοτήτων για το 2015 στα British Book Design and Production Awards. Και το σχετικά links... Άρθρο της ίδιας εφημερίδας για το κόμικ... Διαγωνισμός της ίδιας εφημερίδας με ισχύ ως τις 18/11...
  13. Εικόνες γέννησης και θανάτου της Δημοκρατίας «Δημοκρατία» των Αλέκου Παπαδάτου, Αβραάμ Κάουα, Annie Di Donna. ΑΛΕΚΟΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ, ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΟΥΑ, ANNIE DI DONNA Δημοκρατία εκδ. Ικαρος ΝΤΑΡΙΛ ΚΑΝΙΝΓΚΧΑΜ Σουπερκράχ μτφρ. Αβραάμ Κάουα εκδ. Κριτική Μπορούν τα κόμικς να μας μάθουν Ιστορία; Ή έστω να μας απλοποιήσουν σύνθετες πολιτικοκοινωνικές και οικονομικές έννοιες; Δύο πρόσφατες, πολύ όμορφες εκδόσεις έρχονται να απαντήσουν μάλλον θετικά στα παραπάνω ερωτήματα, επιβεβαιώνοντας πως το κόμικ –ή ακριβέστερα το graphic novel– είναι ένα καλλιτεχνικό μέσο με τα δικά του πλεονεκτήματα, το οποίο στα κατάλληλα χέρια μπορεί να αποδειχτεί παιδευτικό και διασκεδαστικό εξίσου. Ο συγγραφέας και θεωρητικός του πολιτισμού Αβραάμ Κάουα έχει γράψει το σενάριο για τη «Δημοκρατία» (εκδόσεις Ικαρος), ιστορικό μυθιστόρημα δοσμένο σε μορφή κόμικς, όπως μας λέει ο ίδιος, το οποίο έχει ως βασικό του θέμα τη γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας την εποχή του Κλεισθένη. Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο φανταστικός ήρωας Λέανδρος, ο οποίος το βράδυ πριν από τη μάχη του Μαραθώνα αφηγείται στους συντρόφους του τα συνταρακτικά περιστατικά που σημάδεψαν την πορεία της πόλης –για να μην πούμε της ανθρωπότητας– και τα δικά του εφηβικά χρόνια. Ιστορικά γεγονότα, όπως η υπόθεση των Τυρρανοκτόνων, η επέμβαση των Σπαρτιατών, η αντίδραση του αθηναϊκού δήμου και, τελικά, η αποδοχή της μεγάλης μεταρρύθμισης του Κλεισθένη, ζωντανεύουν μέσα από τα εξαιρετικά σκίτσα του Αλέκου Παπαδάτου («Logicomix»), ο οποίος είχε και την αρχική ιδέα για τη δημιουργία του βιβλίου. Παράλληλα, το σενάριο και οι διάλογοι βρίθουν αναφορών στο σήμερα: «Είναι σχεδόν αδύνατο να γράψει κανείς μια ιστορία, είτε για το παρελθόν είτε για το μέλλον, χωρίς να περιλάβει αναφορές στο τώρα. Ο αρχικός στόχος ήταν να παρουσιαστεί η συγκεκριμένη περίοδος, η οποία είναι και λιγότερο γνωστή, λόγω έλλειψης πρωτογενών πηγών. Στην πορεία ανακαλύψαμε τους παραλληλισμούς με τη σημερινή κατάσταση – υπάρχουν στοιχεία που πραγματικά ταιριάζουν γάντι με όσα είδαμε τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν ήταν “προγραμματισμένο”, άλλωστε η αρχή για το βιβλίο έγινε το 2008», διευκρινίζει ο κ. Κάουα. Η «Δημοκρατία» δεν αποτελεί, φυσικά, κάποιου είδους ιστορική μελέτη, αν και την ενσωματώνει δημιουργικά. Πάντως «βασίζεται σε αληθινή ιστορία», όπως λένε στο σινεμά, εκμεταλλευόμενη και το γεγονός πως η περίοδος στην οποία τοποθετείται χάνεται ελαφρώς στην αχλή του μύθου, αφού όλες οι ιστορικές πηγές (Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης) είναι αρκετά μεταγενέστερες. Πώς συμπληρώνουν όμως οι εικόνες την ιστορία; «Το μεγάλο πλεονέκτημα του graphic novel είναι πως δίνει σπουδαίες οπτικές δυνατότητες, είναι σαν να κάνεις σινεμά με άπειρο προϋπολογισμό, ενώ η σύζευξη λόγου και εικόνας προσδίδει επιπλέον ζωντάνια στην αφήγηση», επισημαίνει σχετικά ο κ. Κάουα, ο οποίος ασχολείται συστηματικά με το συγκεκριμένο μέσο. Κυριαρχία του χρήματος Ο ίδιος εμπλέκεται και στη δεύτερη έκδοση που μας τράβηξε την προσοχή, αφού έχει επιμεληθεί τη μετάφραση στο παγκοσμίως επιτυχημένο «Σουπερκράχ» του Ντάριλ Κάνινγκχαμ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική. Κι αν το προηγούμενο graphic novel ιστορούσε τη γέννηση της Δημοκρατίας, αυτό εδώ μάλλον προειδοποιεί για τον επαπειλούμενο θάνατό της, εξαιτίας της όλο και αυξανόμενης κυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού και επιχειρηματικού τομέα έναντι της πολιτικής, γεγονός πoυ, όπως υποστηρίζεται, αποτελεί και γενεσιουργό αιτία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το καλό με το κόμικς του Κάνινγκχαμ είναι πως καταφέρνει όντως να εξηγήσει σύνθετες οικονομικές και πολιτικές έννοιες με τρόπο εύληπτο και εκλαϊκευμένο, χωρίς παράλληλα να χάσει την ουσία του πράγματος και να ξεπέσει στην απλοϊκότητα. Το πρώτο από τα τρία κεφάλαια του βιβλίου αφηγείται την ιστορία της Αυν Ραντ, μιας λιγότερη γνωστής –τουλάχιστον στα καθ’ ημάς– αλλά εξαιρετικά σημαντικής όπως αποδείχτηκε, μορφής του 20ού αιώνα, αφού το θεωρητικό και συγγραφικό της έργο περί «εγωισμού» και ελεύθερης οικονομίας επηρέασε βαθιά πολλούς από τους σύγχρονους θιασώτες του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου εξηγεί με παραδείγματα πώς δομικές αποφάσεις που βασίστηκαν στη συγκεκριμένη θεωρητική βάση οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση, με την οποία απειλήθηκαν το 2008 οι ΗΠΑ και, τελικά, βύθισε στην κρίση και την Ευρώπη. Τέλος, το τρίτο, πιο αμφιλεγόμενο ίσως, κεφάλαιο επιχειρεί να ερμηνεύσει με ψυχολογικά κριτήρια –ο συγγραφέας έχει σχέση και με την ψυχιατρική– τις πολιτικές τοποθετήσεις των ανθρώπων, προβαίνοντας και σε κάποιες κάπως χοντροκομμένες, αλλά όχι εκτός κλίματος, κατηγοριοποιήσεις. «Για μένα ο Κάνινγκχαμ δημιουργεί ένα κοινωνικοπολιτικό ντοκιμαντέρ, υποστηρίζοντας προφανώς με σθένος και τις προσωπικές του απόψεις. Επιπλέον έχει πολύ σαφή ιδέα για το τι θέλει να πει και πετυχαίνει να το μεταφέρει με ωραία οπτικά παραδείγματα και μικρές ιστοριούλες που παρεμβάλλονται στην κυρίως αφήγηση», καταλήγει ο μεταφραστής του. Πηγή Παρουσίαση για τη Δημοκρατία. Το Σούπερκραχ δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα.
  14. Η δύναμη των πολλών Η Αθήνα την εποχή του Κλεισθένη, όπως τη φαντάστηκε ο Αλέκος Παπαδάτος Αλέκος Παπαδάτος – Αβραάμ Κάουα – Annie di Donna, Δημοκρατία, Ίκαρος, Αθήνα 2015, 247 σελ. (το βιβλίο κυκλοφορεί από τις 2 Οκτωβρίου και στα ελληνικά) Όπως και στο Logicomix, το παγκόσμιο μπεστ σέλερ που είχε σχεδιάσει ο Αλέκος Παπαδάτος, και στη Δημοκρατία, το καινούργιο εικονογραφημένο μυθιστόρημα που ολοκλήρωσε ο Παπαδάτος σε σνεργασία με τον σεναριογράφο Αβραάμ Κάουα, έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία ιδεών. Ο Δοξιάδης είχε στηρίξει την αφήγησή του στον Μπέρτραντ Ράσσελ, ο Κάουα επιλέγει ως αφηγητή της δικής του ιστορίας έναν νεαρό, τον Λέανδρο, που ενηλικιώνεται παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα: από την τυραννοκτονία μέχρι την άνοδο του Κλεισθένη, τις πρώτες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις του, το πνεύμα της χειραφέτησης που υπηρετούσαν και την υπεράσπιση του πνεύματος αυτού στη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.). Αναδημοσίευση από το Books' Journal 58, Σεπτέμβριος 2015. Η αρχαία πόλις έκανε την εμφάνισή της γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ.: ήταν μια νέα μορφή πολιτικής οργάνωσης μιας επικράτειας, η οποία διαδόθηκε ταχύτατα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, από τον Εύξεινο Πόντο ώς τις ακτές της Ανδαλουσίας. Στις αρχές του 5ου αιώνα ο ελληνικός κόσμος είναι ένα ψηφιδωτό από κοινότητες ανεξάρτητες μεταξύ τους, οι οποίες όμως είχαν ως συνεκτικό ιστό τη γλώσσα και τη λατρεία. Μία από αυτές ήταν και η πόλη της Αθήνας, η οποία, εκείνη την εποχή, δίνει την εικόνα μιας κοινότητας που διέρχεται φάση βαθιάς μετάλλαξης. Όταν γεννιέται ο Περικλής, το 494/3 π.Χ., η πόλη είναι ελεύθερη: δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που αποτίναξε τον ζυγό των τυράννων, οι οποίοι κρατούσαν τα ηνία της εξουσίας επί μισό αιώνα. Η αλλαγή αυτή ήταν ιδιαίτερα σημαντική: με την πτώση της τυραννίδας το 510 π.Χ., οι μορφές προσωπικής κυριαρχίας απαξιώθηκαν για πολύ καιρό· επρόκειτο για έναν παράγοντα που ο Περικλής ήταν υποχρεωμένος να τον υπολογίζει σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Αυτή η ανατροπή εκφράστηκε στο επίπεδο των θεσμών το 508/7 π.Χ.: μια σειρά μεταρρυθμίσεων, στις οποίες πρωτοστάτησε ο Κλεισθένης, μετέβαλαν βαθιά την πολιτική οργάνωση της πόλης, θέτοντας τις βάσεις για το δημοκρατικό πολίτευμα που άκμασε κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα.[1] Ο Περικλής είχε καταγωγή, από την πλευρά της μητέρας του, από την οικογένεια των Αλκμεωνιδών. Από την ίδια οικογένεια καταγόταν και ο Κλεισθένης, το πρόσωπο που «πρωτοστάτησε σε μια βαθιά μεταρρύθμιση της πολιτικής οργάνωσης της Αθήνας, θέτοντας τις βάσεις για το μελλοντικό δημοκρατικό πολίτευμα».[2] Ο Κλεισθένης βρέθηκε στο προσκήνιο με το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου (που κράτησε τα ηνία της πόλης, με διαλείμματα, από το 561 έως το θάνατό του, το 527 π.Χ.) και των επιγόνων του, του Ίππαρχου (που δολοφονήθηκε από τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα) και του Ιππία, ο οποίος και έμεινε στην εξουσία έως το 510 π.Χ. Η πολιτική εξουσία του Πεισίστρατου, μολονότι τυραννία, δεν ήταν ιδιαίτερα αυταρχική. Αν και ο Σόλων, το νομοθετικό πλαίσιο του οποίου καθόριζε τις σχέσεις των κατοίκων, αντιτάχθηκε στην εξουσία του ώς το θάνατό του, ο τύραννος σηρίχθηκε σε εκείνο το πλαίσιο. Επίσης, δεν άλλαξε τις διοικητικές δομές της πόλης, του αρκούσε να τις ελέγξει. Ο Πεισίστρατος, που προστάτευσε και ενίσχυσε τα γράμματα και τις τέχνες, υπήρξε μεταρρυθμιστής, έστρεψε τον πληθυσμό από τους πολέμους στην καλλιέργεια της γης και στο εμπόριο ενώ συνέβαλε στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Πολλές από τις επιλογές του χρεώνονται σε μια πολιτική υστεροβουλία – είναι μάλιστα δεδομένο ότι η φιλολαϊκή πολιτική του έχει σχέση με την εμβάθυνση των πολιτικών διαφορών που είχε με οικογένειες αριστοκρατών, μεταξύ των οποίων η οικογένεια των Ακμεωνιδών. Η ανάρρηση στα πράγματα του Αλκμεωνίδη Κλεισθένη συνδυάστηκε με τη φθορά της τυραννίδας, το τελευταίο διάστημα της διακυβέρνησης του Ιππία – όταν αποδείχθηκε αναξιόπιστος να διαχειριστεί μια οικονομική κρίση, αναγκαζόμενος να επιβάλει επαχθείς φόρους. Σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι ο Ιππίας θεωρήθηκε μηδίζων, συμπαθών δηλαδή των Περσών, που επιβουλεύονταν την Ελλάδα, γεγονός που έστρεψε εναντίον του και τους Σπαρτιάτες. Ρόλο στην ενίσχυση της ισχύος του Κλεισθένη πρέπει να έπαιξε και η δύναμη της θρησκείας. Σύμφωνα με τον VincentAzoulay[3], ο οποίος επικαλείται τον Ηρόδοτο, ο εύπορος Κλεισθένης χρηματοδότησε «την ανοικοδόμηση του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, όταν καταστράφηκε από πυρκαγιά το 548 π.Χ. Σύμφωνα όμως με τις κακές γλώσσες, κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε την περιουσία της οικογένειάς του για να δωροδοκήσει την Πυθία και να εξασφαλίσει χρησμούς πάντα ευνοϊκούς για τη γενιά του». Εν πάση περιπτώσει, σε αυτό το πλαίσιο ανέρχεται, το 508/7 π.Χ., στην εξουσία ο Κλεισθένης, με πρόθεση να μεταρρυθμίσει το πολίτευμα της πόλης, προς δημοκρατική κατεύθυνση. Η σημαντικότερη από τις μεταρρυθμίσεις του ήταν στην κατεύθυνση αναδιάταξης της δομής της πόλης, έτσι ώστε να τονώσει το ενδιαφέρον για τα κοινά των κατώτερων κοινωνικών τάξεων. Προς την κατεύθυνση αυτή συνέλαβε ένα σημαντικό, όπως αποδείχθηκε, μεταρρυθμιστικό σχέδιο. Χώρισε την Αττική σε τρεις βασικούς δήμους (το άστυ,τα παράλια και τη μεσογαία). Στη συνέχεια, κάθε δήμος χωρίστηκε σε δέκα τμήματα (10 τριττύες). Στη συνέχεια, με ένα τμήμα από το άστυ, ένα από τη μεσογαία και ένα από τα παράλια, συγκρότησε μια νέα φυλή – έτσι έκανε και για τα δέκα τμήματα που είχε δημιουργήσει. Έτσι φτιάχτηκαν δέκα νέες φυλές.[4] Με τον τρόπο αυτό, οι πλούσιοι ευγενείς έπαψαν να αποτελούν μόνοι τους μια ισχυρή τάξη, αναμειγνυόμενοι με τους υπόλοιπους πολίτες. Η επιλογή του αυτή ήταν ένα ισχυρό κτύπημα στο πελατειακό κράτος της εποχής, αφού οι πολιτικοί δεν θα μπορούσαν πλέον να ευνοούν όσους είχαν χρήματα και κοινωνική ισχύ, καθ’ όσον έπρεπε να λογοδοτούν και στα υπόλοιπα τμήματα κάθε φυλής. Ο Κλεισθένης έδωσε όλη την εξουσία στην Εκκλησία του Δήμου. Από αυτήν εκλέγονταν και οι δέκα στρατηγοί που διοικούσαν όχι μόνο το στρατό αλλά και το ίδιο το κράτος. Επιπλέον, η Βουλή των 400, όργανο που είχε θεσπίσει ο Σόλων, αντικαταστήθηκε από νέα Βουλή με 500 βουλευτές, οι οποίοι εκλέγονταν κάθε χρόνο με κλήρο, 50 από κάθε φυλή. Έτσι όλοι οι πολίτες είχαν πιθανότητα να γίνουν κάποτε βουλευτές. Έργο της Βουλής ήταν να προετοιμάζει τα θέματα που θα συζητούσε η Εκκλησία του Δήμου.[5] Έτσι γεννήθηκε στην Αθήνα η δημοκρατία, το πολίτευμα που πλέον δίνει σε όλους τους πολίτες το δικαίωμα αλλά και τους υπαγορεύει το καθήκον να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση του κράτους. Με τον τρόπο αυτό έπαψαν η συγγένεια και η καταγωγή να παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Το μέτρο αυτό, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ήταν ουσιαστικό, αφού έτσι «δόθηκε η πολιτεία στον λαό». Το νέο πολίτευμα στηριζόταν στη δύναμη των πολλών.[6] Τα παραπάνω είναι, σε γενικές γραμμές, το ιστορικό φόντο του νέου εικονογραφημένου αφηγήματος (graphicnovel) του Αλέκου Παπαδάτου, σε σενάριο του Αβραάμ Κάουα και με χρωματισμό από την Αννί ντι Ντοννά, που κυκλοφορεί σχεδόν ταυτόχρονα στην παγκόσμια και στην ελληνική αγορά. 2. OΑλέκος Παπαδάτος προσγειώθηκε στα κόμικς από τα κινούμενα σχέδια –όπως άλλωστε και ο «καλός σχεδιαστής των παπιών» του Ντίσνεϋ, Καρλ Μπαρκς– και ευτύχησε η πρώτη κιόλας δουλειά του, το Logicomix, που κυκλοφόρησε το 2008 σε σενάριο του Απόστολου Δοξιάδη, με τη σεναριακή συμβολή του καθηγητή Χρίστου Χ. Παπαδημητρίου και τη συνεργασία στο χρωματισμό των καρέ της Αννί ντι Ντοννά, να γίνει παγκόσμιο μπεστ σέλερ. Το Logicomixεπιχείρησε να χωρέσει την περιπέτεια της λογικής σε μια αφήγηση, με «ξεναγό» τον Μπέρτραντ Ράσσελ. Βόλευε το γεγονός ότι η ζωή του Ράσσελ ήταν μια περιπέτεια ιδεών: όπως η αδυναμία της σκέψης του να τιθασεύσει τα φαινόμενα και τους κανόνες σε μια, ενιαία και πλήρη ερμηνευτική μέθοδο, έτσι και η ζωή του τον οδήγησε σε πιο ευέλικτες και ταυτόχρονα περισσότερο περίπλοκες προσεγγίσεις. Αυτή η διαδικασία έδωσε τη δυνατότητα στους σεναριογράφους να εμπλουτίσουν με τις απαραίτητες αφηγηματικές αυθαιρεσίες, πλάθοντας επεισόδια της ζωής του Ράσσελ, την προσπάθεια τεκμηρίωσης των μαθηματικών στη λογική. Αυτό το αρκετά δύσκολο στην αφηγηματική προσαρμογή του εγχείρημα πέτυχε. Και στην επιτυχία του συνέβαλε εξ ίσου με το σενάριο και η σχεδιαστική γραμμή του κόμικς, την οποία υπέγραφε ο Αλέκος Παπαδάτος. Για τη σχεδιαστική αυτή γραμμή σημείωνα, λίγο μετά την κυκλοφορία στα ελληνικά του βιβλίου: Αν και είναι το πρώτο του κόμικς, [ο Αλέκος Παπαδάτος] αποδεικνύεται ένας από τους πιο επιδέξιους εικονογράφους, ο ρεαλισμός των σχεδίων του οποίου, οι στυλιστικές επιλογές και η κομψή πνευματικότητα που αποπνέουν παραπέμπουν στην τεχνοτροπία της βελγικής σχολής των κόμικς – της σχολής που, μεταξύ των άλλων, διαμόρφωσε ο δημιουργός του Τεντέν, ο Ερζέ. Η καθαρή γραμμή, το σκληρό ντεκουπάζ αλλά και η λιτότητα και η ακρίβεια στην εκμαίευση σασπένς από τον κόσμο της επιστήμης, των Μαθηματικών και της Φιλοσοφίας, κάνουν το συγκεκριμένο βιβλίο μοναδικό.[7] Μεγάλο μέρος της επιτυχίας του Logicomix, επίσης, οφείλεται στη συστηματική αναπαράσταση της εποχής. Βεβαίως, σε αυτό ο Αλέκος Παπαδάτος δεν πρέπει να δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα, αφού εκτός από τις γραπτές περιγραφές υπάρχουν φωτογραφικές και κινηματογραφημένες μαρτυρίες που μπορούν να τεκμηριώσουν τη ζωή, από την αρχή του 20ού αιώνα. Η γραμμή αυτή, στη νέα σχεδιαστική δουλειά του Παπαδάτου, τη Δημοκρατία, έπρεπε να προσαρμοστεί. Οι λόγοι ήταν δύο. Αφ’ ενός, η εποχή έπρεπε να ανασυντεθεί από την αρχή, με βάση τις πηγές αλλά και αρκετή αυθαιρεσία, αφού εκτός από τα κτίρια, το διάκοσμο των πόλεων, τα ενδύματα των προσώπων, έπρεπε να αναπαρασταθούν και οι κοινωνικές ή οι καθημερινές συμπεριφορές τους. Αφ’ ετέρου, τα πρόσωπα, γνωστά και άγνωστα, έπρεπε να επινοηθούν από την αρχή – προφανώς, έπειτα από σπουδή σε πρόσωπα σχετικώς γνωστά, δάνεια από το θέαμα ή από την πολιτική, αρκετά διάσημα έτσι ώστε να μπορούν να απομονωθούν φωτογραφικά σε διάφορες στιγμές της ζωής τους και με διάφορες εκφράσεις, που θα χρησιμεύσουν ως μοντέλα στη συνέχεια, προκειμένου να δανείσουν τη μορφή και τις εκφράσεις τους στους ήρωες του κόμικς. Το αποτέλεσμα, η αίσθηση, και παραπέμπει στο Logicomix, αλλά και διαφέρει. Ο Αλέκος Παπαδάτος συνεχίζει να σχεδιάζει με την πειθαρχία, το ρεαλισμό, την κομψότητα και την καθαρή γραμμή της βελγικής σχολής. Ωστόσο, εδώ οφείλει και να επινοήσει πρόσωπα, σκηνές και στιγμιότυπα. Και οι επινοήσεις του είτε παραπέμπουν σε ζωγραφικά τεκμήρια της αρχαιότητας (η εποχή του Κλεισθένη, την οποία περιγράφει, άλλωστε, ήταν συνυφασμένη με την άνθηση της αγγειοπλαστικής) είτε πολύ λιγότερο σε αναχρονισμούς, δανεικούς από τις συμπεριφορές και τις συνήθειες της εποχής μας. Σπανίως παραπέμπει στον κινηματογράφο ή σε άλλα κόμικς, άλλωστε πολύ συχνά στα κόμικς τα ιστορικά φόντα έχουν μια χονδρική αληθοφάνεια, και οι παραπομπές στην εποχή στηρίζονται κυρίως στις λαϊκές αναπαραστάσεις τους, κυρίως του κινηματογράφου, παρά στην προσπάθεια κατανόησης των ειδικών χαρακτηριστικών της εποχής. Ειδικά στη Δημοκρατία, έχω την αίσθηση ότι η μοναδική αναφορά σε κόμικς, χωνευμένη ωστόσο και επαναποδοσμένη, ιδίως στις τελευταίες σκηνές του έργου, γίνεται στις σκηνές μάχης, όπου πιθανόν να αναγνωρίζει κανείς αναλογίες με το κόμικς 300 του Φρανκ Μίλλερ. Προφανώς, όμως, ούτε με τις ίδιες συνδηλώσεις ούτε με τις ίδιες στοχεύσεις. 3. Το Logicomix στηρίχθηκε στην ειδική δεξιότητα που έχει ο Απόστολος Δοξιάδης στην (ας την πούμε) μαθηματική μυθοπλασία. Η Δημοκρατία στηρίζεται στην κατανόηση του ιστορικού πλαισίου του 6ου π.Χ. αιώνα και η επαναπόδοσή του, από τον σεναριογράφο Αβραάμ Κάουα, σε εκλαϊκευμένη εκδοχή, με την αφαιρετική συνθετότητα ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Ο Κάουα, ωστόσο, παίρνει αποστάσεις από τις συνήθεις πρακτικές των συγγραφέων ιστορικών μυθιστορημάτων: επειδή στόχος του δεν είναι η εξιστόρηση επεισοδίων της ζωής των ιστορικών προσώπων, αλλά κυρίως η εποχή, οι δοξασίες και οι κοινωνικές δομές που οδήγησαν στην εξέλιξη του πολιτεύματος στην πόλη-κράτος των Αθηνών. Όπως και στο Logicomix, δηλαδή, και εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία ιδεών. Ο Δοξιάδης είχε στηρίξει την αφήγησή του στον Μπέρτραντ Ράσσελ, ο Κάουα επιλέγει ως αφηγητή της δικής του ιστορίας έναν νεαρό, τον Λέανδρο, που ενηλικιώνεται παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα: από την τυραννοκτονία μέχρι τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.). Γράφει στο επεξηγηματικό της μεθόδου του παράρτημα: Το θέμα με τη Δημοκρατία είναι πως δεν είναι απλά ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Ένας από τους λόγους που μας έκαναν να μη διαλέξουμε ένα γνωστό ιστορικό πρόσωπο για πρωταγωνιστή ήταν το ότι δεν θέλαμε να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα με έναν τρόπο απόλυτο, σε στυλ «έτσι είχανε τα πράγματα». Εαν λέγαμε την ιστορία των πρωτεργατών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, θα σας είχαμε απλά επιβάλει μια «επίσημη» εκδοχή της ιστορίας αυτής. Αντί γι’ αυτό, θελήσαμε να πούμε την ιστορία ανθρώπων σαν εμάς, ανθρώπων που διαχρονικά έρχονται αντιμέτωποι με τα κύματα που σηκώνουν τα κατακλυσμιαία ιστορικά γεγονότα – και παλεύουν να τα κατανοήσουν. Γι’ αυτό διαλέξαμε έναν κοινό θνητό, έναν νέο πάνω στον οποίο προβάλαμε διαχρονικά ανθρώπινα συναισθήματα για το δημοκρατικό ιδεώδες. Γιατί η ιστορία της δημοκρατίας [...] είναι ένας αγώνας συνεχής και καθημερινός.[8] Ο Λέανδρος είναι γιος ενός εύπορου Αθηναίου, του Πρόμαχου. Μεγαλώνει με τη φροντίδα μιας ηλικιωμένης τροφού, της Νεφέρτ, και με τη συντροφιά ενός νεαρού γιου σκλάβων, του Γαβρίωνα. Το καλοκαίρι του 527 π.Χ. είναι, γι’ αυτόν, ένα καλοκαίρι μύησης στη ζωή. Επισκέπτεται τους Δελφούς, μυείται στον έρωτα, ταξιδεύει με πλοίο, ενώ κάνει σαφή την κλίση του στη τέχνη της αγγειοπλαστικής. Η τυραννοκτονία, ωστόσο, του Ίππαρχου, στη διάρκεια της μεγάλης θυσίας των Παναθηναίων, προς τιμήν της θεάς προστάτιδος των Αθηνών, συνοδεύεται από ένα κύμα τυφλής βίας εκ μέρους των Σκυθών μισθοφόρων που λειτουργούσαν ως υπηρεσίες αστυνόμευσης και ασφάλειας – θύμα του οποίου είναι και ο πατέρας του. Ο Λέανδρος, ξαφνικά, βρίσκεται μόνος, απροστάτευτος, σε διωγμό – και πρέπει να μάθει να επιβιώνει. Τα επόμενα χρόνια θα τον συναντήσουμε επιδέξιο και ιδιαίτερο ζωγράφο αγγείων και πολιτικοποιημένο οπαδό του Αλκμεωνίδου Κλεισθένη, τον οποίο θα παρακολουθήσει (και όταν του δίνεται η ευκαιρία, θα ακολουθήσει) ως οπαδός του δημοκρατικού οράματός του. Στο μεταξύ, θα ερωτευθεί, θα γίνει γνωστός για την τέχνη του, η επιτυχία του θα γεννήσει έχθρες κι αντιζηλίες, θα μείνει μόνος, σε μια πορεία προς τη διαρκή συνειδητοποίηση. Ώριμος πολίτης, πλέον, με δημοκρατική συγκρότηση που εκκινεί από την υψηλή αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, θα βρεθεί στο πλευρό των πολιτών που υπερασπίστηκαν τον μεταρρυθμιστή Κλεισθένη απέναντι στον Ισαγόρα και τον σύμμαχό του, τον βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη και τις δυνάμεις του.[9] Θα τραυματισθεί, αλλά θα έχει συμβάλει στην καθιέρωση του πολιτεύματος που δίνει το λόγο και τη δύναμη στους πολίτες. Ο Αβραάμ Κάουα αποδεικνύεται επιδέξιος αφηγητής, καταφέρνοντας, σε συνεργασία με τον Αλέκο Παπαδάτο που ανασύρει το ένα εύρημα μετά το άλλο, να εξελίξει τον κεντρικό χαρακτήρα του, πάντα σε σχέση με την εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων. Τεράστιο αφηγηματικό επίτευγμα για τα ελληνικά δεδομένα. Αν και, είναι αλήθεια, η Δημοκρατία ήταν ένα εγχείρημα που εξ αρχής στόχευε τη διεθνή αγορά. 4. Αλλά και για τα δεδομένα των κόμικς της παγκόσμιας αγοράς, η Δημοκρατία είναι ένα σπάνιο εγχείρημα. Για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως για έναν: επειδή οι δημιουργοί της κοπίασαν για να αποφύγουν τη μυθοποιητική προσέγγιση της ιστορικής περιόδου που αφηγούνται, για να αποφύγουν τα ετοιματζίδικα στερεότυπα του συρμού, που συχνά υποβαθμίζουν τέτοιου τύπου πλοκές σε στρογγυλεμένες αφηγήσεις. Απ’ όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει ανάλογο κόμικς με τέτοια συμπύκνωση, τόσο αποσαφηνισμένα τα ιστορικά γεγονότα, τόση συστηματική δουλειά στην ανάπλαση και στη σύλληψη της εποχής που κινείται η αφήγηση. Η Δημοκρατία δεν είναι, κατά συνέπεια, απλώς μια υπερπαραγωγή των κόμικς. Είναι ένα γεμάτο αγωνία κατ’ αρχήν ιστορικό μυθιστόρημα, με άρτιους στις αντιφάσεις τους και στην εξέλιξή τους χαρακτήρες, οι οποίοι συμπλέουν με τις μεγάλες πολιτικές εξελίξεις και τα πρόσωπα που τα οδήγησαν. Αλλά όχι μόνο. Διότι η Δημοκρατία δεν είναι ένα κόμικς ανάπλασης ενός ηρωικού παρελθόντος (όπως τα περισσότερα ιστορικά ή ψευδοϊστορικά εικονογραφημένα αφηγήματα που έχουν έως σήμερα κυκλοφορήσει) ούτε μια ψευδοϊστορική προβολή στο σήμερα της πεποίθησης ότι οι από την Ανατολή φονταμενταλισμοί και ο φανατισμός που εκλύουν έχουν ιστορικό προηγούμενο ανάσχεσης στην αρχαία ελληνική ιστορία (όπως, με τεράστιες ευκολίες και πολλή εντυπωσιοθηρία ισχυρίστηκε στο 300 ο Φρανκ Μίλλερ). Είναι, πρωτίστως, ένα αφήγημα που εκβάλλει στο σήμερα, στις σημερινές συζητήσεις για τη δημοκρατία, για την αξία της αντιπροσωπευτικότητας, για την αντίδραση στο λαϊκισμό. Για μια συναρπαστική εποχή, που γέννησε την ελπίδα της κοινωνικής χειραφέτησης και δημιούργησε τους θεσμούς που, μέσα από την ιστορία, θα τη διεκδικούσαν και συνεχώς θα τείνουν να την κερδίζουν. Στη Δημοκρατία των Κάουα-Παπαδάτου, η εποχή εκείνη εκβάλλει ως διαχρονία στο σήμερα σε μια πολύ τολμηρή σεκάνς που εκφράζεται σε μονοχρωμία, στην αρχή του κεφαλαίου «Κρασί και αίμα» (σ. 172-175). Ο σεναριογράφος επινοεί ένα όνειρο, μια προβολή στο μέλλον του τραυματισμένου στη μάχη εναντίον του σφετεριστή Ισαγόρα και των αυταρχικών μηχανισμών του. Στο όνειρο αυτό, συναντιούνται, συζητούν και χορεύουν ο Διόνυσος, ο Απόλλων και η Αθηνά: το διονυσιακό και το απολλώνιο πνεύμα συνομιλούν με τη σοφία και τη χειραφέτηση που εκφράζει η Αθηνά, η προστάτις θεά των Αθηνών. Μεταξύ άλλων, γίνεται η εξής συνομιλία: ΑΠΟΛΛΩΝ: [...] Αυτή η ιδέα των Αθηναίων να δώσουμε εξουσία στο λαό είναι έργο του φωτός, όχι του σκότους. ΑΘΗΝΑ: Λάθος κάνετε. Αυτό που γίνεται είναι έργο ανθρώπων, και τα καλά και τα άσχημα. Είναι η ψυχρή σου λογική, Απόλλωνα, μαζί με τη φρενίτιδα του Διονύσου. [...] Αυτός που κάθεται με τον Λέανδρο στη φωτιά. ΑΠΟΛΛΩΝ: Ο ποιητής. ΑΘΗΝΑ: Θα γράψει ένα έργο, κι εκεί θα βάλει εμένα να δίνω στους Αθηναίους δικαιοσύνη, ανοχή και σοφία. Όμως, τώρα είναι η ώρα, αδέρφια μου. Τώρα εφαρμόζει η πόλη τούτες τις αξίες της, τώρα αλλάζει τον κόσμο. ΑΠΟΛΛΩΝ: Μα όχι χωρίς να χυθεί αίμα. ΔΙΟΝΥΣΟΣ: Και κρασί. ΑΘΗΝΑ: Όχι. Πάντα με κρασί και με αίμα. Έτσι είναι οι θνητοί. 5. Το εικονογραφημένο ιστορικό μυθιστόρημα του Αβραάμ Κάουα και του Αλέκου Παπαδάτου κλείνει με τη στράτευση των Αθηναίων εναντίον των εισβολέων Περσών του Δαρείου. Οι δημοκρατικοί πολίτες γίνονται σιδερόφραχτοι πολεμιστές για να αντιμετωπίσουν την πολεμική μηχανή των Περσών, μιας δύναμης που εκφράζει την τυφλή υποταγή, τον αυταρχισμό, την επιστροφή στις παλιές ιδέες της υποταγής και της ερήμην των πολιτών δεσποτείας. Τη δύναμη που αντλείται από τις ιδέες της ζωής και της δικαιοσύνης, από τη Δημοκρατία, την περιγράφει ο εσωτερικός μονόλογος του Λέανδρου, την ώρα της προετοιμασίας για τη μάχη: Βάζουμε τα κράνη μας, κι από συνηθισμένοι άνθρωποι γινόμαστε άνδρες από μπρούντζο. Κι αυτό συλλογικότητα είναι, ποιητή. Είναι τρομακτικό να ανήκεις κάπου. Τον φόβο μας τον κρύβουμε. [...] Τρέχουμε τώρα τρομαγμένοι, πριν μας προλάβουν οι τοξότες τους. Ορμάμε μες στο χάραμα με τον τρόμο μας κραυγή κι όπλο μαζί, και θυμάμαι τα λόγια ενός θεού σε ένα όνειρο. “Αυτή η ιδέα των Αθηναίων είναι έργο του φωτός”. Τρέχουμε, κι η μέρα ξημερώνει πάνω από τον Μαραθώνα. Τρέχουμε προς το φως, κι είναι τόσο κοντά, τόσο μακριά. Και αν τρέχουμε προς κάποια ιδέα δεν ξέρω ούτε τ’ όνομά της. [1] Vincent Azoulay, Περικλής, μετάφραση: Δημήτρης Δημακόπουλος, Πόλις, Αθήνα 2015, σ. 15. [2] Ό.π., σ. 37. [3] Ό.π., σ. 43. [4] Η μεταρρύθμιση αυτή του Κλεισθένη απεικονίζεται ευρηματικά στη σχετική σκηνή της εικονογραφημένης ιστορίας, με τον ήρωα της Δημοκρατίας, τον Λέανδρο, να σχεδιάζει στο χώμα το σχήμα της νέας διαίρεσης των Αθηνών. Όπως αποκαλύπτουν οι δημιουργοί τού κόμικς στη σελίδα με τις ευχαριστίες τους, το εύρημα αυτό συνεισέφερε ο σεναριογράφος του Logicomix, Απόστολος Δοξιάδης. [5] Τα περισσότερα στοιχεία έχουν αντληθεί από το σχετικό λήμμα του Παγκόσμιου Βιογραφικού Λεξικού, τέταρτος τόμος, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1987. [6] Ο Αβραάμ Κάουα συνοψίζει σε μια σεκάνς τη δημοκρατική καινοτομία του Κλεισθένη, σε έναν εσωτερικό μονόλογο του Λέναδρου, κεντρικού ήρωα της Δημοκρατίας: «Οι δέκα νέες φυλές του Κλεισθένη αναζωογόνησαν και δυνάμωσαν τους πολίτες, Όταν υπέβαλε το σχέδιό του στην Εκκλησία του Δήμου, έξι χιλιάδες χέρια υψώθηκαν για να το ψηφίσουν. Ήμουν εκεί. Ο Γαβρίωνας, ως γιος σκλάβων, δεν ήταν. Ήμασταν η πόλη, μα κάποια πράγματα δεν άλλαξαν ποτέ. Όπως και να ‘χε, ο Κλεισθένης εξασφάλισε τα νώτα του με δεξιοτεχνία. Τις μεταρρυθμίσεις τις ενέκρινε...» (σ. 191) [7] «Ο Κόρτο Μαλτέζε πάει Χάρβαρντ», εφημ. Τα Νέα, Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2008. [8] Δημοκρατία, σ. 208. [9] Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο αθηναίος αριστοκράτης Ισαγόρας, όταν ανετράπη ο τύραννος Ιππίας, διεκδίκησε την εξουσία απέναντι στον Κλεισθένη. Το 508 π.Χ. εκλέχθηκε «Άρχων Επώνυμος» αλλά ο Κλεισθένης αντιτάχθηκε σ´αυτόν με την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Αθηναίων. Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Κλεομένης τον βοήθησε να διώξει τον Κλεισθένη από την πόλη. Οι υποστηρικτές του Κλεισθένη, όμως, αντιστάθηκαν στον Ισαγόρα και τον Κλεομένη. Τους καταδίωξαν και τους παγίδεψαν στην Ακρόπολη για δύο ημέρες. Την τρίτη ημέρα συνθηκολόγησαν επιτρέποντας στον Ισαγόρα και τον Κλεομένη να διαφύγουν, αλλά καταδικάζοντας 300 οπαδούς των τελευταίων. Ο Κλεισθένης επέστρεψε στην πόλη και έγινε Άρχων. Πηγή Άλλο άρθρο για το κόμικ Μια συνέντευξη των δημιουργών Κι άλλη συνέντευξη των δημιουργών Υπόψιν ότι το κόμικ έχει ήδη κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία.
  15. Το νέο βιβλίο των συντελεστών του Logicomix, εκθειάζεται από τα αμερικανικά Μέσα δύο ημέρες μετά την κυκλοφορία του στις ΗΠΑ Δημοκρατία Στην αρχαία Ελλάδα, ένας μικρός αθηναϊκός στρατός προσπαθεί να κοιμηθεί το βράδυ πριν από μια μεγάλη μάχη με τον Ξέρξη και τις περσικές ορδές του. Οι Αθηναίοι στρατιώτες δε μπορούν να κοιμηθούν, έτσι ένας από αυτούς ξεκινά να λέει μια ιστορία. Μια ιστορία για το θάρρος, για τη μάχη, και για το τίμημα της ελευθερίας. Κάπως έτσι ξεκινά το νέο κόμικ Democracy (Δημοκρατία) του Illustrator Αλέκου Παπαδάτου και του συγγραφέα Αβραάμ Κάουα, οι οποίοι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης στο πολύ επιτυχημένο Logicomix. «Ποτέ δεν έχω διαβάσει κάτι τόσο έξυπνο, που να συμπυκνώνει τέλεια το παράδοξο της ανθρώπινης επιθυμίας» Το κόμικ που κυκλοφόρησε στις 15 Σεπτεμβρίου στην Αμερική, εκθειάστηκε από τα αμερικανικά Μέσα ως ένα από τα καλύτερα της χρονιάς και το αντίπαλον δέος των "300" του Frank Miller. «Ποτέ δεν έχω διαβάσει κάτι τόσο έξυπνο, που να συμπυκνώνει τέλεια το παράδοξο της ανθρώπινης επιθυμίας -την ανάγκη να είναι κάποιος ελεύθερος αλλά να νιώθει και ασφαλής- και πως ακόμη και οι ευγενείς ιδέες συχνά απαιτούν πονηριά, θάρρος, ακόμη και αιματοχυσία για να επιτευχθούν. Αλλά για όλα αυτά το Democracy παλεύει με την πολιτική και την ιστορία και παρά τα σοβαρά θέματα, όλη η ιστορία που διαδραματίζεται είναι προσιτή, διασκεδαστική και προσωπική, γεμάτη με Θεούς, δράση, ρομαντισμό και άλλα. Είναι διασκεδαστικό, είναι σπαρακτικό -προκλητικό και τραγικό- και είναι σίγουρα ένα από τα μεγαλύτερα graphic novels που περίμενα να διαβάσω όλο το χρόνο» γράφει στην κριτική του ο Rob Bricken για το io9. Ο Illustrator Αλέκος Παπαδάτος - φωτό: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO «Το λαμπρό Graphic Novel Democracy του Αλέκου Παπαδάτου και του Αβραάμ Κάουα, είναι ένας έξοχος τρόπος να μάθετε για τη Δημοκρατία» γράφει το nyjournalofbooks. «Το Democracy δεν είναι ένα βιβλίο κινουμένων σχεδίων, αλλά ένα ιστορικό μυθιστόρημα που επικεντρώνεται σε ένα φανταστικό χαρακτήρα, ο οποίος, στις παραμονές της μάχης του Μαραθώνα (490 π.Χ.) όταν οι Αθηναίοι υπερασπίστηκαν επιτυχώς τη γη τους ενάντια στους Πέρσες, αναφέρει στους συντρόφους του την προσωπική του ιστορία ως μάρτυρας στη γέννηση της δημοκρατίας. Σε κάθε βιβλιοθήκη με σπουδαία graphic novels, το Democracy μπορεί δικαίως να τοποθετηθεί στο ράφι με το Maus του Αρτ Σπίγκελμαν και το Persepolis της Μαριάν Σατραπί. Στην πραγματικότητα, το Democracy πρέπει να μπει σε κάθε βιβλιοθήκη με σπουδαία βιβλία κάθε είδους» τονίζει στην κριτική του ο Steven Paul Leiva. «Όπως το Logicomix, έτσι και το Democracy είναι ένας πανέξυπνος τρόπος καμουφλαρισμένης εκπαίδευσης» Στο publishersweekly διαβάζουμε «Ο Αλέκος Παπαδάτος και η Aνί ντι Ντoνά, με το συγγραφέα και ακαδημαϊκό Αβραάμ Κάουα, συντελεστές του επιτυχημένου Logicomix, μεταφέρουν τη διορατική και διασκεδαστική ιστορία για τις ρίζες της δημοκρατίας. Αυτό το ταξίδι είναι ένα έπος και συγκρίνεται με έπη όπως οι 300 του Frank Miller. Γεμάτες ζωντάνια και ενεργητικότητα οι εικόνες του Παπαδάτου φωτίζουν μάχες, συμμαχίες, πολιτικές μηχανορραφίες, και ζωντανές προσωπικότητες, ενώ ο έντονος χρωματισμός της Ντι Ντονά είναι λαμπρά πλούσιος χωρίς ίχνος επιδεικτικότητας. Όπως το Logicomix, έτσι και το Democracy είναι ένας πανέξυπνος τρόπος καμουφλαρισμένης εκπαίδευσης». Δημοκρατία «Είναι πολύ φρέσκο ακόμη» τονίζει στο LIFO.gr o Αλέκος Παπαδάτος. «Οι πρώτες κριτικές είναι ιδιαίτερα κολακευτικές και έχουν ενθουσιάσει τόσο εμένα, όσο και τη σύζυγό μου Ανί Ντι Ντονά. Ελπίζω να έχει την ίδια ανταπόκριση όπως το Logicomix, φαντάζομαι πως η φόρα του Logicomix θα δώσει ώθηση στη Δημοκρατία. Δεν θα υπάρχει ουσιαστικά αυτό το πρώτο σάστισμα των αναγνωστών όπως στο Logicomix». «Όσον αφορά την Ελλάδα, στην οποία το βιβλίο θα κυκλοφορήσει αρχές του Οκτώβρη, ο κ Παπαδάτος εξηγεί: «Θέλω στην Ελλάδα να διαβαστεί η Δημοκρατία και από ανθρώπους που δεν διαβάζουν κόμικς. Ξέρετε τα κόμικς έχουν συνδυαστεί με υπερήρωες, σεξ, αρκετή βία και φυσικά φαντασία. Εμείς καταφέραμε να αποφύγουμε αυτά τα κλισέ. Η Δημοκρατία, είναι μια ιστορία που μπορεί να δώσει πολλά πράγματα στον αναγνώστη. Δεν χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει τα γεγονότα. Δεν υπάρχουν θολά σημεία. Ακόμη και από την ηλικία των 12 χρόνων, η ιστορία μπορεί να γίνει εντελώς κατανοητή. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, το βιβλίο μεταφέρει πολύ περισσότερα μηνύματα» καταλήγει ο κ Παπαδάτος. Τι είχε πει τον Μάιο στην έντυπη LIFO ο Αλέκος Παπαδάτος για τη "Δημοκρατία" «Πριν ακόμα τελειώσουμε το Logicomix, έψαχνα για μια ιστορία που θα ενδιέφερε και θα ενέπνεε κι άλλους εκτός από μένα. Και στο μέλλον, αν υπάρξει άλλο κόμικ, με την ίδια λογική θα γίνει, παρόλο που επιχειρηματικά δεν είναι ό,τι σοφότερο. Πώς φτάσαμε στον Χρυσό Αιώνα; Να τι εξηγείται εδώ: η ιστορία της θεμελίωσης της δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα, που ουσιαστικά μάς είναι άγνωστη, χάρη στη συνάντηση δυό συνιστωσών. Από τη μία, έχουμε την πολιτική ωρίμανση μιας κοινωνίας που υπέφερε από τυραννικά καθεστώτα κι αναζητούσε την αλλαγή χωρίς να ξέρει πώς και με ποιον, και από την άλλη, την παρουσία ενός ανθρώπου από την κοινωνική ελίτ, του Κλεισθένη, που συλλαμβάνει την ανάγκη του καιρού του και τη μεταφράζει σε κάτι υλοποιήσιμο. Χάρη στις δικές του μεταρρυθμίσεις, τον 6ο αι. π.Χ, δόθηκε η δυνατότητα να εκπροσωπούνται στον δήμο και άνθρωποι που δεν έχουν αριστοκρατική καταγωγή. Γι' αυτό κέρδισαν έπειτα οι Αθηναίοι τη Μάχη του Μαραθώνα, παρόλο που ο στρατός τους ήταν πολύ μικρότερος. Επειδή πολεμούσαν για τις οικογένειες και τους θεσμούς τους, ενώ οι Πέρσες πολεμούσαν επειδή είχαν από πάνω τους τον βούρδουλα». To graphic novel Democracy των Αλέκου Παπαδάτου, Abraham Kawa και Aνί ντι Ντoνά θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα την πρώτη εβδομάδα του Οκτώβρη από τις εκδόσεις Ίκαρος. Πηγή
  16. «Η δημοκρατία χτίζεται συνεχώς, δίχως τελειωμό» Οι δημιουργοί της «Δημοκρατίας» επέμειναν στην πιστότητα των απεικονίσεών τους με τεκμηρίωση και επιστημονική έρευνα χωρίς να λείπει το χιούμορ Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Στις 15 Σεπτεμβρίου «γιορτάζεται» παγκοσμίως η Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας. Θα ακουστούν, ως συνήθως, διακηρύξεις κενές περιεχομένου και μεγάλα λόγια χωρίς πρακτική αξία. Οι Αβραάμ Κάουα, Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna προτίμησαν να «μιλήσουν» για τη δημοκρατία με την καλλιτεχνική γλώσσα ενός έργου κόμικς. Τοποθέτησαν την πλοκή στην ελληνική αρχαιότητα και δημιούργησαν μια συναρπαστική ιστορία. Ο συγγραφέας Αβραάμ Κάουα μιλά στην «Εφ.Συν.» για τη «Δημοκρατία», που κυκλοφορεί την ερχόμενη Τρίτη στις ΗΠΑ (εκδόσεις Bloomsburry) και τον Οκτώβριο στην Ελλάδα (εκδόσεις Ικαρος) Το κόμικ «Δημοκρατία» των Αβραάμ Κάουα, Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna • Ποιες ήταν οι αιτίες που σας ώθησαν στη συγγραφή ενός σεναρίου κόμικς με την έννοια της δημοκρατίας στο επίκεντρό του; Βασική αιτία για μένα ήταν το πάθος που μου μετέδωσε για το εγχείρημα ο Αλέκος Παπαδάτος. Αυτός συνέλαβε την ιστορία, με τη βασική της πλοκή και τους κύριους χαρακτήρες της, πολύ πριν με προσεγγίσει για το σενάριο. Είχε εμπνευστεί, όπως μου είπε, από την επιθυμία του να κάνει μια ιστορία ιδεών και πολιτικής, ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τον Κλεισθένη και τις μεταρρυθμίσεις του σε μορφή κόμικς. Η ενασχόλησή του με το θέμα προέκυψε μάλιστα από μια απρόσμενη πηγή –την έρευνα που έκανε για να βοηθήσει την κόρη του για μια σχολική της εργασία πάνω στον Κλεισθένη. Ο Αλέκος μού διηγήθηκε την ιστορία, μου έδειξε την έρευνα που ήδη είχε κάνει και ειλικρινά τη βρήκα συναρπαστική. Εξίσου σημαντικός παράγοντας για μένα στάθηκε η προσέγγισή του στα γεγονότα: ήταν ισορροπημένη, πολύπλευρη και δίχως ίχνος της πατριδοκαπηλίας που δυστυχώς ελλοχεύει σε τέτοια θέματα. Δήλωσα αμέσως «παρών». •Το έργο σας διαδραματίζεται κατά την αρχαιότητα. Πόσους και ποιους παραλληλισμούς οφείλει να κάνει ο αναγνώστης του βιβλίου σας με τη σύγχρονη πραγματικότητα; Απολύτως κανέναν, τουλάχιστον αν εμμείνουμε στο «οφείλει». Είναι φανερό, ναι, ότι τα ιστορικά μυθιστορήματα μιλούν για το παρελθόν όσο οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας μιλούν για το μέλλον. Εμείς όμως δίνουμε στους αναγνώστες μας μια ιστορία, κι αν είναι καλή, τότε αναφέρεται με κάποιο τρόπο στην ανθρώπινη κατάσταση. Αυτή η κατάσταση, πιστεύω, παραμένει αναλλοίωτη, τότε όπως και τώρα. • Η αρχαία Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις ως ασφαλές αποκούμπι των σύγχρονων συγγραφέων όταν επιθυμούν να μιλήσουν για το σήμερα αλλά διστάζουν να πουν τα πράγματα με το όνομά τους. Το δικό σας βιβλίο τι ακριβώς επιδιώκει; Οσο απίθανο κι αν φαίνεται σε όσους διαβάζουν το βιβλίο, δεν ξεκινήσαμε με πρόθεση να κάνουμε μια αλληγορία, αλλά να διηγηθούμε αυτά που συνέβησαν τότε. Το «σημερινό» που φέραμε στην ιστορία είναι η αντίληψή μας, η κοσμοθεωρία μας. Σίγουρα θεωρούμε σημαντικό να μιλήσουμε για τη δημοκρατία σε μια εποχή όπου τόσα πράγματα σχετικά μ' αυτήν ελήφθησαν ως δεδομένα, με τόσο καταστροφικά αποτελέσματα. Αντί όμως για ένα στείρο κήρυγμα, αυτό που βρήκαμε πιο ενδιαφέρον όταν φτιάχναμε την ιστορία ήταν το πόσο λίγα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε. Δεν αλλάξαμε τίποτα από τα γεγονότα, απλώς τα επισημάναμε και αφήνουμε τους αναγνώστες να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. • Η δημοκρατία στη χώρα μας και στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δεν θα έλεγε κανείς ότι διάγει λαμπρές μέρες. Η αντιπροσώπευση ισχυρίζονται πολλοί ότι έχει εξαντλήσει τα όριά της. Ποια η θέση σας; Ξέρετε, το να μιλάμε για λαμπρές μέρες της δημοκρατίας έχει τους κινδύνους του. Είναι μια ρεαλιστική εκτίμηση αυτή; Είναι μήπως νοσταλγία για μέρες που είτε δεν ζήσαμε οι ίδιοι ή λάμπουν με την αίγλη των αναμνήσεων; Για μένα τουλάχιστον, η δημοκρατία είναι ένα όνειρο, με ό,τι καλό και κακό συνεπάγεται αυτό. Το κακό με τα όνειρα είναι ότι δεν εφάπτονται με την πραγματικότητα. Το καλό είναι ότι μας δίνουν κάτι να πιστεύουμε, κάτι που μας ωθεί να συνεχίσουμε προς αυτό. Τα πράγματα πάντα είναι άσχημα για τη δημοκρατία, σε όλες τις εποχές. Οι απειλές εναντίον της είναι μέρος της υπόστασής της. Ζώντας σήμερα, ναι, φυσικά, τα πράγματα φαίνεται να έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Ομως πάντα υπάρχουν και χειρότερα, όπως διαπίστωσαν με τρόμο όσοι παραπονιούνταν στα τέλη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, και πάντα υπάρχουν και ανέλπιστα καλύτερα, όπως διαπίστωσαν όσοι πίστευαν, μέχρι το 1989, ότι το Τείχος του Βερολίνου δεν θα έπεφτε ποτέ. Σε οποιαδήποτε χώρα, εδώ, στην Ευρώπη ή στον κόσμο οι πολίτες μιας δημοκρατίας μπορούν να κάνουν μόνο ένα πράγμα: να δρουν ανθρώπινα και συνειδητοποιημένα, έχοντας πάντα κατά νου ότι η δημοκρατία δεν υπάρχει απλά, σίγουρη και αμετάβλητη, αλλά χτίζεται συνεχώς, δίχως τελειωμό. Για την καθιέρωση της δημοκρατίας απαιτήθηκαν επαναστατικές αλλαγές. Και φυσικά, χύθηκε αίμα • Πόσο πιο εύκολο ή πιο δύσκολο ήταν να μιλήσετε για τη δημοκρατία με όχημα τον αρχαίο κόσμο αξιοποιώντας τη γλώσσα των κόμικς; Είναι πάντα δύσκολο να μιλάς για τη δημοκρατία. Το ότι το κάναμε μέσα από μια ιστορία μάς απελευθέρωσε από τον φόβο της «στεγνής» ανάλυσης, άρα μας διευκόλυνε πολύ. Σε όλα τα μέσα, εννοείται, το δύσκολο είναι να εκφράσεις τις ιδέες σου, να πεις κάτι που αξίζει και να το πεις καλά. Τα κόμικς, το δικό μας μέσο, είναι ταινίες με απέραντο προϋπολογισμό, έχουν δυνατότητες για μοντάζ, παύσεις και επαναλήψεις καλύτερες κι από το πιο σύγχρονο blu ray player. Δεν φημίζονται για την ικανότητά τους να εκφράζουν ιδέες, αλλά αυτή η αντίληψη επικρατεί και για τα χαϊκού και είναι τελείως λανθασμένη. Αν κάναμε τη δουλειά μας σωστά ή όχι, αυτό εξαρτάται από εμάς, όχι από το μέσο. • Μέχρι σήμερα μας είχατε συνηθίσει σε θεωρητικές μελέτες για τον πολιτισμό και τη συγγραφή βιβλίων φαντασίας και τρόμου. Πώς συνδέεται το νέο έργο σας με το πρότερο; Ολες οι ιστορίες για μένα είναι ιστορίες φαντασίας. Εκτός από βιβλιοφάγος και φαν των κόμικς, είμαι και σινεφίλ, και πέρα από τα είδη που αναφέρατε, κάποιες από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι αστυνομικά, μιούζικαλ, γουέστερν, screwball κωμωδίες και ιστορικά έπη. Το ότι δεν έτυχε να δημοσιεύσω κάτι σε αυτό το στιλ ώς τώρα είναι απλώς σύμπτωση. Από την άλλη, μην ξεχνάτε ότι το στοιχείο του φανταστικού ήταν κυρίαρχο στην αρχαία Ελλάδα μέσω των μύθων και των θεών. Ας πούμε πως η «Δημοκρατία» δεν θα απογοητεύσει όσους με ξέρουν από τα άλλα μου βιβλία. • Πώς προέκυψε και πώς εξελίχθηκε η συνεργασία σας με τον έμπειρο σχεδιαστή Αλέκο Παπαδάτο; Με ποια μεθοδολογία προχώρησε αυτό το πολυετές και φιλόδοξο εγχείρημά σας; Ο Αλέκος με προσέγγισε με τη βασική ιστορία και σύλληψη της «Δημοκρατίας». Είχαμε γνωριστεί μέσω του Απόστολου Δοξιάδη, όταν τέλειωναν το Logicomix και μου ζήτησαν να το διαβάσω και να συμμετάσχω στην παρουσίασή του στο κοινό, και ο Απόστολος έριξε την ιδέα να συνεργαστούμε. Οσο για τη μέθοδο στην τρέλα μας, πρώτα επεξεργαστήκαμε εξαντλητικά την πλοκή και τους χαρακτήρες, κατόπιν έκανα το σενάριο μιας ενότητας, κάναμε βελτιώσεις και αλλαγές και μετά ο Αλέκος σχεδίαζε ενώ εγώ προχωρούσα στο επόμενο κομμάτι. Το σενάριο πήρε γύρω στον ενάμιση χρόνο, το σχέδιο γύρω στα δυο-τρία, αλλά όλα δουλεύονταν ξανά και ξανά ώς το τέλος. • Ολο και περισσότεροι αναγνώστες στην Ελλάδα και διεθνώς αναγνωρίζουν την αφηγηματική και εικαστική αξία των κόμικς. Για τους υπόλοιπους που παραμένουν δύσπιστοι ποια είναι τα επιχειρήματά σας; Δεν μπορείς να τους πείσεις όλους. Για την ακρίβεια, ποτέ δεν μπόρεσα να πείσω κανέναν για οτιδήποτε αν αυτό το άτομο δεν είχε διάθεση να πειστεί. Η αναγνώριση των κόμικς γίνεται από ανθρώπους ανοιχτούς σε κάτι διαφορετικό. Στους υπόλοιπους εύχομαι καληνύχτα και καλή τύχη. • Ως πολιτισμικός αναλυτής αλλά και ως συγγραφέας, σεναριογράφος και αναγνώστης πώς βλέπετε την εξέλιξη των κόμικς στη χώρα μας; Στην Ελλάδα, έχουμε μια «σκηνή» των κόμικς, αντί μια «βιομηχανία» (ή έστω μια βιοτεχνία) όπως σε άλλες χώρες. Εχουμε ταλαντούχους δημιουργούς, αλλά δεν έχουμε μεγάλη ποικιλία σε αφηγηματικά είδη, ούτε κάποιο σαφή διαχωρισμό μεταξύ «εναλλακτικών» και «mainstream» προσεγγίσεων. Αυτά, συν το μικρό μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, κατευθύνουν άλλους σε έναν ιδιόμορφο απομονωτισμό και άλλους στην αναζήτηση της πολυπόθητης διεθνούς καριέρας. Δεν βλέπω να αλλάζει κάτι σ' αυτό όσο βυθιζόμαστε στην κρίση, πιστεύω όμως ότι πρέπει να είμαστε φιλόδοξοι, να πασχίζουμε πάντα για καλύτερες ιστορίες. Οι καλές ιστορίες είναι η βάση για όλα τα άλλα. Ποιος είναι Ο Αβραάμ Κάουα γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι συγγραφέας της μελέτης «Εικονικά βλέμματα» (2002) και της συλλογής διηγημάτων «Τι τραγουδούσαν οι Σειρήνες» (2004), καθώς και των μυθιστορημάτων «Το ασήμι που ουρλιάζει» (2009), «Νεκρό δέρμα» (2011) και «Ο προσκεκλημένος» (2014). Πηγή Μια ακόμα συνέντευξη των δημιουργών μπορείτε να διαβάσετε εδώ. ΥΓ Η αγγλική έκδοση του κόμικ μπορεί ήδη να βρεθεί σε κάποια κεντρικά βιβλιοπωλεία.
  17. Ενα graphic novel με πρωταγωνιστή εναν νεαρό αγγειογράφο στην Αθήνα του 6ου αιώνα π. Χ. - Οι τρεις δημιουργοί του μιλούν στο «Βήμα» --->Η πομπή των Παναθηναίων φθάνει στην Ακρόπολη. Εικόνα από το graphic novel «Δημοκρατία» Αλέκος Παπαδάτος, Αβραάμ Κάουα, Annie Di Donna Δημοκρατία Εκδόσεις Ικαρος, 2015 (θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο) O Λέανδρος, ένας νεαρός αγγειογράφος στην Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ., γίνεται μάρτυρας της γέννησης του πολιτεύματος που η αρχαία Ελλάδα άφησε παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα. Δύο τύραννοι, ο Ιππίας και ο Ιππαρχος, δύο τυραννοκτόνοι, ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων, ένας ενορχηστρωτής της δημοκρατίας, ο Κλεισθένης. Ταραχές, αγώνες, αίμα, διπλωματία, μεθοδικοί χειρισμοί, το Μαντείο του Απόλλωνα ρυθμιστής δράσεων και συμπεριφορών σε ένα graphic novel για τη δημοκρατία από τους καλλιτέχνες του Logicomix(Ικαρος, 2008). «Η τεράστια και διεθνής επιτυχία του Logicomix», όπως επισημαίνει η εκδότρια του Ικαρου Κατερίνα Καρύδη, «συνέβαλε στην καθιέρωση του graphic novel - κάπως περιθωριοποιημένου ως τότε στην Ελλάδα - ως έγκυρου λογοτεχνικού είδους». ΗΔημοκρατία θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τον Ικαρο τον Οκτώβριο. Εναν μήνα νωρίτερα θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα από τις εκδόσεις Βloomsbury στην Αμερική. Ξεφυλλίσαμε μαζί με τους δημιουργούς του έργου, τον Αλέκο Παπαδάτο (Α.Π.), τον Αβραάμ Κάουα (Α.Κ.) και την Annie di Donna (A.d.D.), τα πρώτα δοκίμια που έφτασαν ταχυδρομικώς από τη Νέα Υόρκη και μιλήσαμε μαζί τους για την καλλιτεχνική έκφραση της δημοκρατίας ως διεκδίκησης και ως βιώματος. Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία της «Δημοκρατίας»; Α.Π.: «Τα "πολιτικά" και η Ιστορία πάντα με ενδιέφεραν. Το περί δημοκρατίας με κόμικ ήταν μια φλου ιδέα τότε που το Logicomix σιγά-σιγά ολοκληρωνόταν. Εψαχνα πληροφορίες για την αρχαία Ελλάδα, για μια εργασία της κόρης μου όταν πήγαινε στην πρώτη δημοτικού, και ξαφνικά με χτύπησε ο μετεωρίτης Κλεισθένης». Πότε ξεκινήσατε να εργάζεστε; Α.Π.: «Η έρευνα άρχισε το 2006. Με βάση διαβάσματα και συζητήσεις, η πλοκή και η δομή στήθηκαν κάπου στο 2009». Τι έκανε ο καθένας; Α.Κ.: «Δουλέψαμε μαζί με τον Αλέκο την πλοκή και τους χαρακτήρες. Στη συνέχεια, έγραφα το σενάριο για κάθε κεφάλαιο με πλήρεις διαλόγους και σκηνικές περιγραφές, συζητούσαμε για αλλαγές, και συνέχιζα με το επόμενο». A.d.D.: «Θα μπορούσα να σας πω, "εγώ έκανα τους χρωματισμούς". Μα είναι πάντα τόσο περίπλοκο να κατανέμεις τη δουλειά όταν συνεργάζεσαι με τον σύντροφό σου, όταν ζεις με τον συνεργάτη σου 25 χρόνια. Με τον Αλέκο υπάρχει μια συνεχής ανταλλαγή ιδεών, μια διαρκής αλληλεπίδραση. Ναι, έκανα τα χρώματα, όπως στο Logicomix, αλλά η αισθητική του βιβλίου, σχέδιο και χρώμα, ήταν μια από κοινού δημιουργία. Οπως ήταν και η συγγραφή για τον Αβραάμ και τον Αλέκο». Ποιες ήταν οι ιστορικές πηγές σας και οι πηγές σας για την εικαστική απεικόνιση της καθημερινότητας της εποχής; Α.Κ.: «Βασικές πηγές μας ήταν ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης και ο Αριστοτέλης, αλλά χρησιμοποιήσαμε και μια πλειάδα έργων σύγχρονων ιστορικών όπως ο Τομ Χόλαντ και ο Τζοζάια Ομπερ». Ποιο ήταν το βασικό ζητούμενο του βιβλίου; Α.Π.: «Επιθυμία μας ήταν να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο γεννήθηκε το δημοκρατικό σύστημα. Τα ερωτήματα που προέκυψαν στην πορεία προσπαθήσαμε να τα επαναδιατυπώσουμε με έναν τρόπο που αντανακλά έναν γενικότερο προβληματισμό. Για παράδειγμα, ποια είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ ελίτ και μάζας; Ποιος κουβαλά το βάρος της Ιστορίας; Ποιου ευθύνη είναι όσα συμβαίνουν; Τι σημαίνει ωριμάζω σαν πολίτης; και άλλα πολλά». A.d.D.: «Καλλιτεχνικά, μέριμνά μας ήταν η αφήγηση να αποδοθεί με τρόπο που να απεικονίζει την ιστορική και αισθητική ατμόσφαιρα της εποχής και τα συναισθήματα των χαρακτήρων». Πόσο κοντά στην ιστορική αλήθεια βρίσκεται η Δημοκρατία και ποιες ελευθερίες πήρατε στην εκτύλιξη της υπόθεσης; Α.Κ.: «Είμαστε όσο κοντά στην αλήθεια μπορεί να βρίσκεται ένα αφήγημα. Αν εξαιρέσετε τον πρωταγωνιστή μας, οι περισσότεροι χαρακτήρες και τα συμβάντα που περιγράφουμε είναι αληθινά». Επιλέξατε να αφηγηθείτε τη γέννηση της αθηναϊκής δημοκρατίας μέσω ενός ανώνυμου Αθηναίου της εποχής. Γιατί; Α.Π.: «Ο Κλεισθένης θεωρείται ο κύριος ιστορικός πρωταγωνιστής, αλλά δεν ήταν μόνος. Υπήρχε και ο λαός της Αθήνας. Με τη βοήθεια του επινοημένου χαρακτήρα του Λέανδρου, μπήκαμε στη θέση του μέσου Αθηναίου. Ο Απόστολος Δοξιάδης μάς θύμισε ότι οι καραγκιοζοπαίχτες για να πουν την ιστορία του Μεγαλέξαντρου χρησιμοποιούσαν τον Καραγκιόζη, ο οποίος σε εκείνα τα έργα τον ακολουθούσε παντού και σχολίαζε. Αυτό κάναμε κι εμείς». Α.Κ.: «Αν η δημοκρατία είναι υπόθεση όλων, τότε και τώρα, η ιστορία της δεν μπορεί να είναι εκείνη των μεγάλων ανδρών. Ο Λέανδρος είναι όλοι εμείς». Η σκηνή της αγοράς στα χρώματά της θυμίζει το γαλατικό χωριό του Αστερίξ, μάλιστα ο ανταγωνισμός του ιχθυοπώλη με τον κρεοπώλη παραπέμπει στην κόντρα Αλφαβητίξ και Αυτοματίξ. Ηταν συνειδητή αναφορά; Πόσο επηρεαστήκατε και συνδιαλέγεστε με άλλα κόμικ και graphic novels που σχετίζονται με την αρχαιότητα, π.χ. το «300» του Φρανκ Μίλερ; A.d.D.: «Οσον αφορά το χρώμα, στηρίχθηκα σε όσα γνωρίζω για την Ελλάδα: ήθελα να αναπαραστήσω το φως που ζωηρεύει τα χρώματα του τοπίου, τα ξεκάθαρα περιγράμματα της Αττικής και των νησιών, το μυστήριο που έχουν. Το χωριό του Αστερίξ δεν μου πέρασε στιγμή από τον νου χρωματικά, άλλωστε βρίσκεται τόσο βόρεια, στη Βρετάνη! Γενικά δεν δουλεύω με αναφορές στο χρώμα... Η μόνη αναφορά που θα μπορούσα να έχω θα ήταν στον Λουστάλ, ακριβώς γιατί μου αρέσουν τα νότια χρώματά του». Α.Κ.: «Σεναριακά, ό,τι σας φαίνεται συνειδητό, μάλλον είναι. Η αφήγησή μας, όπως οι ιδέες της, δεν μπορεί παρά να συνδιαλέγονται με άλλες ιδέες και ιστορίες. Ελπίζουμε να είναι μια ενδιαφέρουσα συζήτηση». Η «Δημοκρατία» δημιουργήθηκε στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης. Η πραγματικότητα γύρω σας επηρέασε τη δουλειά σας; Α.Κ.: «Παραδόξως θυμάμαι να προσέθεσα μόνο μία ατάκα συνειδητά ως αναφορά στην κρίση (ήταν για την "απόφαση για τα νέα μέτρα" που ανακοινώνει ο κήρυκας κάπου στην αρχή). Αναπόφευκτα φιλτράραμε τα γεγονότα τού τότε με σημερινή ματιά, αλλά δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει και πολλά από τότε». Α.Π.: «Λαϊκισμό, διαφθορά, ίντριγκες, οργή, απογοήτευση, βία, όλα τα ζούσαμε συγχρόνως μέσα στο βιβλίο και γύρω μας. Ομως πρόθεσή μας δεν ήταν η εικονογράφηση της κρίσης». Η «Δημοκρατία» διαβάζεται ως ένα ιστορικό μυθιστόρημα και ως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Παρακολουθούμε την εξέλιξη του Λέανδρου από αδαή έφηβο σε ιδεαλιστή νέο και σε πραγματιστή υπέρμαχο της δημοκρατίας. Βασιστήκατε για την αφήγηση αυτής της εξέλιξης σε προσωπικά βιώματα; Α.Π.: «Είναι μια ιστορία ενηλικίωσης ενός λαού που κορυφώνεται σε μια εξέγερση για τα δίκια του. Ο Λέανδρος ζει την ενηλικίωσή του μέσα από την πλοκή και μαζί του ενηλικιώνεται η Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ.». Α.Κ.: «Οι ζωές μας δεν μοιάζουν με του Λέανδρου, ο τρόπος όμως που αντιδρά, η ψυχή του, αυτά είναι δικά μας». Στο βιβλίο η δημοκρατία παρουσιάζεται πολύ διαφορετικά από το ιδανικό, αψεγάδιαστο πολίτευμα με το οποίο την έχουμε φαντασιακά ταυτίσει. Εδραιώνεται με αίμα, δεν είναι αγνή από μεροληψίες και αδικίες, δεν αποτελεί διαρκή ασπίδα απέναντι στην αβεβαιότητα, στον φόβο, στις ταραχές. Τι την κάνει τόσο πολύτιμη τελικά; Α.Π.: «Οπως έχουν πει πολλοί μελετητές, η δημοκρατία εξελίσσεται διαρκώς, αλλιώς δεν θα ήταν δημοκρατία. Το ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι κατέστρεψαν οι ίδιοι τη δημοκρατία τους μας δείχνει ότι η δημοκρατία εξελίσσεται μέσα από αποτυχίες, πόνο, τραγωδίες, βαρβαρότητες, και στο τέλος όλα μπαίνουν σε επανεκκίνηση με βάση τις εμπειρίες του παρελθόντος. Αν διαβάζουμε Ιστορία, ξέρουμε πού πατάμε». Α.Κ.: «Είναι μια πολύ καλή ερώτηση αυτή, και την κάνω στον εαυτό μου κάθε μέρα. Το ότι συνεχίζω να την κάνω με γεμίζει ελπίδα, οπότε ας μείνουμε σε αυτό: ελπίδα». Αισθανθήκατε, δημιουργώντας τη «Δημοκρατία» και φορώντας τα σανδάλια του Λέανδρου, ότι η δημοκρατία της εποχής του ήταν κάτι διαφορετικό από τη δική μας δημοκρατία του 21ου αιώνα; A.d.D.: «Αυτό που ξεχώρισα στη μορφή του Κλεισθένη είναι ότι θεμελιώνοντας τη δημοκρατία δεν έδωσε την εξουσία στο ιδιωτικό συμφέρον, σε ένα κόμμα, σε μια ομάδα, σε ένα πρόσωπο. Είμαι ρομαντική, και μου αρέσει να πιστεύω πως ο Κλεισθένης, αν και δεν απαντά ποτέ στον Λέανδρο αν θεμελίωσε τη δημοκρατία για τον λαό ή για το συμφέρον του, δεν ενδιαφερόταν για εξουσία. Χωρίς αυτήν την έλλειψη ενδιαφέροντος για εξουσία (προσωπική ή ομαδική), δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία, και σήμερα δεν υπάρχει. Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη δεν ευνοούσαν τις "καρέκλες", ούτε το σάπιο σύστημα που ευνοεί τις ελίτ των πολιτικών και των τραπεζιτών... Μα για να κυβερνήσει ο λαός, χρειάζεται να είναι ώριμος και υπεύθυνος, όπως ο Λέανδρος στο τέλος του βιβλίου μας, που μαθαίνει και ωριμάζει». Α.Κ.: «Η δημοκρατία αλλάζει όσο αλλάζει ο άνθρωπος. Το θέμα είναι αν αλλάζει ο άνθρωπος, σωστά;». Η θεά Αθηνά προτρέπει τον Λέανδρο να μιλήσει για τις ιδέες του και να δράσει για τη δημοκρατία μέσω αυτού που ξέρει να κάνει καλά: της τέχνης του. Ποιο είναι το δικό σας μήνυμα για τη δημοκρατία που περνάτε μέσα από το δικό σας έργο; A.d.D.: «Διαχρονικά η τέχνη υπήρξε εργαλείο για να πληροφορηθούμε, να καταγγείλουμε, να σκεφθούμε, να κινητοποιηθούμε. Δεν ξέρω αν το βιβλίο μας έχει τέτοιες φιλοδοξίες, μα ελπίζω πως οι αναγνώστες θα πάρουν κάτι από αυτό. Θα είναι η καλύτερη ανταμοιβή για εμάς». Α.Κ.: «Αν ξέρουμε να κάνουμε καλά αυτό που κάνουμε, τότε και οι δικές μας ιδέες περνούν μέσω του έργου μας. Δεν ξέρω αν θα ενδιέφερε τους αναγνώστες μας να τους δώσουμε μηνύματα σαν να ήμασταν φιλόσοφοι». Α.Π.: «Δεν είμαστε πολιτικοί, ούτε αναλυτές. Οπως όλοι, αναζητούμε ποιότητα ζωής, θέλουμε δικαιοσύνη και ελευθερία έκφρασης. Οσοι επιβάλλουν τις ιδέες τους με τη βία, με κομπίνες και ψέματα, εκμεταλλευόμενοι την άγνοια του πολίτη, ίσως κερδίζουν βραχυπρόθεσμα, αλλά στο τέλος η δημοκρατία νικά. Είναι στο αίμα μας». «Το καλό κόμικ δεν έχει σύνορα» Η «Δημοκρατία» θα πρωτοκυκλοφορήσει στα αγγλικά στις ΗΠΑ. Σε ποιες άλλες χώρες έχουν πουληθεί δικαιώματα έκδοσης; Α.Π.: «Ελλάδα, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ισπανία και Ολλανδία». Αναγνωρίζεται το έργο της νέας γενιάς ελλήνων κομικογράφων στο εξωτερικό; Είναι, χάρη και στην εικόνα, το ελληνικό graphic novel ένας πολιορκητικός κριός για την είσοδό μας στη διεθνή λογοτεχνική σκηνή; Α.Κ.: Δεν πιστεύω σε πολιορκητικούς κριούς ή σε μια ενιαία "ελληνική" σκηνή, γιατί απλώς δεν υπάρχουν, όχι τώρα τουλάχιστον. Οι καλές ιστορίες, οι ενδιαφέροντες δημιουργοί μπορούν και ξεφεύγουν από τα όρια της χώρας μας, όπως γίνεται σε όλες τις λογοτεχνίες όλων των χωρών». Υπάρχουν αναφορές στη «Δημοκρατία» και κλεισίματα ματιού σε κλισέ της χρυσής εποχής του κόμικ και των χολιγουντιανών υπερπαραγωγών για την αρχαιότητα: στη λαχτάρα για δράση και αίμα, για περιπέτεια και σεξ. Πόσο τα στερεότυπα του είδους σάς βάρυναν ως σύγχρονους δημιουργούς; Α.Π.: «Πολύ! Η δράση και το αίμα είναι στα must κάθε αξιοπρεπούς έλληνα κομικογράφου! Και το σεξ φυσικά». Α.Κ.: «Για εμάς τα στερεότυπα δεν είναι βάρος αλλά ευκαιρία. Αν υπάρχει μια παράδοση ή ένα κλισέ, το θέμα είναι τι κάνουμε με αυτό». πηγη
  18. Οκ. Κατ'αρχάς 2 λογάκια Ο Αβραάμ Κάουα πέραν από σεναριογράφος στο Αλλόκοτες Καρδιές, πέραν από συγγραφέας των "Τι τραγουδούσαν οι Σειρήνες" (πεζογραφήματα) και "Εικόνικα βλέμματα" (δοκίμιο/μελέτη) τυγχάνει να είναι και λέκτορας Πολιτισμικών Σπουδών στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη Μυτηλίνη. Εκεί λοιπόν διδάσκει ένα μαθηματάκι ονόματι "Εναλλακτική Τέχνη & Αφήγηση Ι: Ένατη Τέχνη & Λογοτεχνία". Το μαθηματάκι αυτό το παρακολούθησε το περασμένο εξάμηνο η jastmi, η οποία και μου επισήμανε ( ) ότι ο Κάουα είχε αναρτήσει στο δίκτυο και σημειώσεις για το μάθημα. Αυτές ως επί το πλείστον εμπεριέχουν υλικό που πραγματεύτηκε στο "Εικονικά Βλέμματα: Μεταμοντέρνα Αφήγηση στα Κόμικς, τον Κινηματογράφο και τη Λογοτεχνία" (εκδόσεις futura, 2002). Φυσικά το χτύπησα αλύπητα, το διάβασα (είναι και μπόλικο) και διαπίστωσα ότι έλεγε 5 πράγματα που είχα δει να συμβαίνουν (ειδικά στο αμερικάνικο κόμικ) αλλά δεν μπορούσα να αρθρώσω λόγο γύρω από αυτά. Anyhow, βρεθήκαμε κατά τη διάρκεια του comicdom, του ζητήσαμε την άδεια να ανεβάσουμε εδώ τις σημειώσεις. Et voila! Σας προειδοποιώ από τώρα. Είναι 53 σελίδες (στο ms word)... Αξίζει όμως τον κόπο. trust me on that. Κατά κύριο λόγο πραγματεύεται το κομμάτι "Μεταμοντέρνα Αφήγηση στα Κόμικς, τον Κινηματογράφο και τη Λογοτεχνία"... Πράγματα που έχουμε δει με τους τόνους από τον Alan Moore (πχ στο LXG), τον Gaiman (στο Sandman), αλλά σε τελική ανάλυση και σε τίτλους όπως Planetary, Authority κλπ. Για λόγους καταγραφής (κάποτε θα χαθεί....) καταγράφω εδώ μέσα από τη σελίδα του στο Πανεπιστήμιο, το πρόγραμμα για το συγκεκριμένο μάθημα. Ευελπιστώ να έχουμε και αντίστοιχα καλούδια από το μάθημα που διδάσκει αυτό το εξάμηνο: "Εναλλακτική Τέχνη και Αφήγηση ΙΙ: Ένατη Τέχνη και Κινούμενη Εικόνα" ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ Ι: ΕΝΑΤΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (14 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ) 1. – Ρίζες των κόμικς σε προγενέστερα εικονογραφημένα αφηγηματικά ιδιώματα. – Λόγος + εικόνα: μια πρόκληση στα αισθητικά δεδομένα. – 1896: Γέννηση των κόμικς ως τέχνη του καθημερινού και εβδομαδιαίου τύπου (comic strips). – Η εξέλιξη του layout (διάταξη σελίδας) και του grid (πλέγμα από βινιέτες). 2. – Η ‘χρυσή εποχή’ των κόμικς (Comic books): 1930-1954. – Κάποτε στην Αμερική Ι. Η παράλληλη εξέλιξη των funnies (κωμικά κόμικς) και των adventure (περιπετειώδη κόμικς). – Υποδιαιρέσεις των δύο κατηγοριών. Strips εναντίον books: το νέο πεδίο διαμάχης και η έναρξη του διαχωρισμού σε ‘ενήλικα’ και ‘παιδικά’ κόμικς. – Η ευρωπαϊκή απάντηση I. Τα bandes dessinées στη Γαλλία και στο Βέλγιο. 3. – Κάποτε στην Αμερική ΙΙ. Υπερήρωες: ανάλυση ενός Αμερικανικού ψυχολογικού αρχετύπου. 4. – Οι δυνατότητες του μέσου. – Γλωσσάριο: Η ανάγνωση των κόμικς. Το κείμενο ως εικόνα και η εικόνα ως κείμενο. Σενάριο. Η έννοια του χρόνου στο χώρο. Η βινιέτα. 5. – Οι δυνατότητες του μέσου II. – Η σελίδα ως πλάνο. Χρώμα εναντίον ασπρόμαυρου. Σύνθεση. Προοπτική. Ανατομία και έκφραση. 6. – Οι απαρχές του μεταμοντερνισμού. – Ψυχεδέλεια εναντίον underground. 7. – Οι απαρχές του μεταμοντερνισμού II. Η ευρωπαϊκή απάντηση ΙΙ – Η Ιαπωνία σε μεταμόρφωση. 8. – Μεταμοντέρνα εποχή Ι. Κόμικς και πολιτική. – Η αποσύνθεση της ταυτότητας και η παρακμή της αφήγησης. – Ερωτισμός. Horror. – Υπόκοσμοι του φανταστικού. – Συναντήσεις δημιουργών και χαρακτήρων. 9. – Μεταμοντέρνα εποχή ΙΙ. Οι υπερήρωες στη media sphere του Μεταμοντέρνου: παραβιάσεις των κανόνων, αυτοανάλυση των αρχετύπων, ενσωμάτωση νέων μέσων. – Η βρετανική εισβολή στις Η.Π.Α. 10. – Μεταμοντέρνα εποχή ΙΙΙ. Alternative: τα κόμικς ως ‘εναλλακτική’ τέχνη. – Εικαστικά τολμήματα σε Αμερική και Ευρώπη. – Η ωριμότητα των manga. – Υψηλή και λαϊκή κουλτούρα: το γεφύρωμα του χάσματος. – Κόμικς και κουλτούρα του Design. 11. – Τα κόμικς ως ιστοριογραφική μεταλογοτεχνία. Συνωμοτικές αφηγήσεις. – Apocalypticomics: τα κόμικς στην μεταπυρηνική εποχή και τον νέο αιώνα της τρομοκρατίας. 12. – Τα ελληνικά κόμικς: εξέλιξη και ανάλυση. enalak_texni1.zip
  19. Αλιευμένο από το ηλεκτρονικό αρχείο της Καθημερινής --- Tα ελληνικά κόμικς του φανταστικού Δύο εκδόσεις καταγράφουν την κατάσταση στο χώρο από το 1978 μέχρι και σήμερα και αναλύουν το έργο των δημιουργών Του Λευτερη Ταρλαντεζου* Πάνος Κρητικός - Εύη Σαμπανίκου Επιμέλεια - πρόλογος: Αβραάμ Κάουα Ιχνηλατώντας το Φανταστικό: Τα Ελληνικά Κόμικς του Φανταστικού 1978-2004 Εκδ. Futura, σελ. 95 Αποχρώσεις Δύο Κόσμων: Κόμικς και [Επιστημονική] Φαντασία Εκδ. Futura, σελ. 236 Σ’ αυτούς τους παράξενους καιρούς που ζούμε ένας άνεμος αλλαγής αρχίζει να φυσά γυροφέρνοντας την υπόθεση κόμικς στην Ελλάδα. Εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν κόμικς, νέα άτομα αποκτούν καλλιτεχνική φωνή μέσα από την Eνατη Τέχνη, εκδίδονται φανζίν ή περιοδικά εικόνας, η τηλεόραση προβάλλει κομίστες και στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) διδάσκεται το κόμικ από τα μέλη μιας ομάδας κόμικς που ακούει στο παράξενο όνομα Iconotopia. Η Iconotopia, που φιλοδοξία της είναι ο κόσμος των κόμικς στην Ελλάδα να μην είναι ποτέ πια ο ίδιος, απαρτίζεται από τους: Εύη Σαμπανίκου, Επίκουρο Καθηγήτρια ΤΠΤΕ, Αβραάμ Κάουα, Εντεταλμένο Λέκτορα ΤΠΤΕ. Παναγιώτη Κρητικό, Υποψήφιο Διδάκτoρα ΤΠΤΕ και Μυρτώ Τσελέντη, τελειόφοιτo ΤΠΤΕ. Η πρώτη επιτυχία της ομάδας ήταν η επιστημονική διημερίδα που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου: «Κόμικς: Μια Δημιουργική Διαδρομή Μεταξύ Φαντασίας και Πραγματικότητας», το Μάιο του 2003. Από τις 20 έως και τις 22 Μαΐου 2005 έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο και στους χώρους του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης ένα πολύ σημαντικό γεγονός για την Eνατη Τέχνη: Το Πρώτο Διεθνές Συνέδριο για τη Μελέτη της Θεωρίας και Ιστορίας των Κόμικς: «Αποχρώσεις Δύο Κόσμων: Κόμικς και [Επιστημονική] Φαντασία», με θέμα το σύνολο των εκφράσεων του φανταστικού (fantasy, επιστημονική φαντασία, τρόμος κ.λπ). Μια έκθεση πρωτότυπων Ελλήνων και ξένων δημιουργών λειτούργησε στους χώρους και ακούστηκαν ενδιαφέρουσες διαλέξεις. Οι επίσημοι προσκεκλημένοι, καταξιωμένοι δημιουργοί, Brian Bolland (Camelot 3000, Batman: The Killing Joke), Jeff Smith (Bone, Captain Marvel) και Bryan Talbot (The Adventures of Luther Arkwright) μίλησαν για τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν τα κόμικς τους και φυσικά συνομίλησαν με το κοινό. Ο κατάλογος της έκθεσης «Αποχρώσεις Δύο Κόσμων: Κόμικς και [Επιστημονική] Φαντασία» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Futura. Μια καλαίσθητη και καλοτυπωμένη έκδοση που περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία (στα ελληνικά και αγγλικά) και δείγματα κόμικς έργων των δημιουργών που συμμετείχαν: Brian Bolland, Jeff Smith, Bryan Talbot, Τάσος Αναστασιάδης, Δημήτρης Βιτάλης, Χριστίνα Γεωργιάδου, Βασίλης Γκοκτζίλας, Σπύρος Δερβενιώτης, Τάσος Ζαφειριάδης, Πασχάλης Ζέρβας/Δημήτρης Καμπουρίδης/Φάνης Παπαχριστόπουλος, Πέτρος Ζερβός, Θοδωρής Ιώβης, Γιάννης Καλαϊτζής, Γεωργία Καρύδη/Σταύρος Ντίλιος, Σταύρος Κιουτσιούκης, Βίκτωρ Κοέν, Θάνος Κόλλιας/Βασίλης Χειλάς, Γιώργος Κωνσταντίνου, Κώστας Μανιατόπουλος, Τάσος Μαραγκός (Tasmar), Βαγγέλης Ματζίρης/Δημήτρης Σαβαΐδης/Ρ. Μουστακάτου, Νίκος Μηλιώρης, Αβραάμ Κάουα/Alex Naylor, Κώστας Βιτάλης/Eλενα Ναβροζίδου, Γαβριήλ Παγώνης, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Δημήτρης Παπαστάμος, Μάριος Πασχάλης (με δύο κατασκευές από ανοξείδωτο ατσάλι), Θανάσης Πέτρου/Γιάννης Στάγκος, Soloup, Johnny Sapillas, Χρήστος Σταμπουλής, Zένια Στρατικοπούλου, Γιάννης Τέξης/Πέτρος Χριστούλιας, Κωστής Τζωρτζακάκης, Εύη Τσακνιά, Γιώργος Τσούκης και Ωρυνός Χαμπίδης. Καταγραφή της μνήμης Μέσα σ’ αυτό το σύνολο έργων καταγράφεται για μια ακόμη φορά η κατάσταση της ελληνικής σκηνής κόμικς σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή (2004/2005). Εκδόσεις καταλόγων παλαιότερων εκθέσεων κόμικς ως γνωστόν υπάρχουν αρκετοί (Βαβέλ, Νέο Επίπεδο κ.λπ.). Παρά τις απουσίες αρκετών «ταλέντων» ο κατάλογος είναι πολύ χρήσιμος σε βασικές διαπιστώσεις. Δυστυχώς η σύγκριση της ποιότητας των Ελλήνων (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) με τους τρεις ξένους γίγαντες Bolland, Smith και Talbot (έστω και αν η εκτύπωση των έργων τους στον κατάλογο ήταν κακή, κυρίως επειδή επρόκειτο για εικόνες που τραβήχτηκαν από το internet) καταδεικνύει την τεράστια απόσταση που έχει να διανύσει το ελληνικό κόμικ για να προσεγγίσει κάποια στιγμή το επίπεδο το επαγγελματισμού. Δυστυχώς ο –πολλές φορές κακός– ερασιτεχνισμός των Ελλήνων κομιστών είναι κραυγαλέα φανερός. Oπως επίσης η παντελής έλλειψη κάποιου καλού σεναρίου. Οι αιτίες είναι πολλές, δεν είναι όμως τώρα η κατάλληλη στιγμή για μια εξέταση, ανάλυση και εξήγηση. Ο Χρήστος Σταμπουλής με το κόμικ του «Oσο Κρατά Μια Τσιρίδα» αποδεικνύει για ακόμη μία φορά ότι αποτελεί ένα από τα καλύτερα νέα ταλέντα του κόμικ, ο Δημήτρης Βιτάλης διατηρεί πάντα την ποιότητα στα κόμικς του, ο Βασίλης Γκογκτζίλας βαθιά επηρεασμένος από την αμερικανική σχολή, στην ιστορία τρόμου του είναι εμπνευσμένος από τα στυλ των Walter Simonson και Bill Sienkiewicz, ο Γιάννης Καλαϊτζής δίκαια θεωρείται ο «πάπας» του ελληνικού κόμικ, ο Θανάσης Πέτρου στον «Ερχομό του Εξαδάκτυλου» αποδεικνύει πως κατέχει την τέχνη. Φυσικά το πιο ευχάριστο γεγονός του καταλόγου αποτελεί η παρουσία της Εύης Τσακνιά, που έχει συλλάβει το Zeitgeist της μορφής του κόμικ. Φως στο παρελθόν Συμπληρωματικά με τον κατάλογο κυκλοφόρησε και η πολύ σημαντική μελέτη «Ιχνηλατώντας το Φανταστικό: Τα Ελληνικά Κόμικς του Φανταστικού 1978 - 2004», που αποτελεί μία σημαντική ιστορική πηγή για έναν μεγάλο αριθμό κόμικς Ελλήνων καλλιτεχνών που ασχολήθηκαν με το φανταστικό. Πρόκειται για μια καταγραφή των κόμικς φαντασίας που δημοσιεύθηκαν στα ελληνικά ενήλικα περιοδικά (Κολούμπρα, Μαμούθ Comix, Tarkidi Magazine, Βαβέλ, Πράσινη Γάτα, Παρά Πέντε, Μικρό Παρά Πέντε, Επόμενη Μέρα, Κούκου, 9) ή κυκλοφόρησαν σε άλμπουμ το χρονικό διάστημα 1978 - 2004. Eχοντας ως αφετηρία τα κόμικς επιστημονικής φαντασίας του Πάνου Κουτρουμπούση από το 1975 οι συγγραφείς αναλύουν το έργο αρκετών δημιουργών: Γ. Καλαϊτζή, Αρκά ή Αντώνη Ευδαίμων, Θόδωρου Υφαντίδη, Νικόλαου Μυρίτη, Ηλία Πολίτη, Δημήτρη Βιτάλη, Κώστα Τζεβελέκου, Ηλία Ταμπακέα, Ανδρέα Ζαφειράτου και αρκετών άλλων. Το βιβλίο κλείνει με έναν χρήσιμο κατάλογο ιστοριών κόμικς δημιουργών που κινούνται στον χώρο του φανταστικού. Παραβλέποντας την επιφανειακή προσέγγιση των συγγραφέων σε κάποια κόμικς, πιστεύουμε πως η έκδοση είναι πολύ σημαντική διότι φωτίζει (έστω και με αρκετές παραλείψεις) ένα μέχρι πρότινος σκοτεινό παρελθόν των ελληνικών κόμικς του φανταστικού. Βέβαια οι γνώστες της Eνατης Τέχνης γνωρίζουν πως ελληνικά κόμικς του φανταστικού υπήρχαν και πριν από το 1978 [Μπαρμπαρέλλο «X-17» Από τον Πλανήτη «FF-001» του ΛΟΓΟ (Γιάννης Λογοθέτης) στο περιοδικό Αστερίξ το 1968 κ.ά.]. Υπάρχουν κάποιες πολύ σημαντικές παραλείψεις σημαντικότατων κόμικς, θα αρκεστώ σε μερικές αναφορές: το κόμικ άλμπουμ «Ο Εχθρός του κ. Humanth» (Oμβρος, 1995) των Γιώργου Λαναρά και Μιχάλη Κόκκινου, τα κόμικς σκληρής και ατόφιας επιστημονικής φαντασίας «Ο Αρχηγός και Εφιάλτης» του Δημήτρη Αποστολόπουλου που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Αγόρι», το κόμικ «Οι Κυρίαρχοι του Σύμπαντος» (El Greco) των Κώστα Τζεβελέκου και Λ. Ολυμπίου, καθώς και πολλά άλλα κόμικς που δημοσιεύθηκαν στην Τρύπα, το Νέο Επίπεδο και το Cine 7. Και δυστυχώς έμεινε απ’ έξω και το φανταστικό μονοσέλιδο «Βοήθεια» (δημοσιεύθηκε στην Κολούμπρα) του Γιάννη Γεωργαρίου, που το θεωρώ ένα αριστούργημα υπαρξιακής ανησυχίας. Ξέχωρα πάντως από τις όποιες επισημάνσεις, το βιβλίο είναι ένα από τα καλύτερα πάνω στην έρευνα των ελληνικών κόμικς και βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Τα μόνα τρανταχτά αρνητικά στην έκδοση είναι το κακό εξώφυλλο και το λιγοστό φωτογραφικό υλικό (που για ένα τέτοιο θέμα έπρεπε να είναι πιο πλήρες). O χώρος του φανταστικού Eνα βασικό ερώτημα είναι πότε ένα κόμικ μπορεί να χαρακτηριστεί φανταστικό. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου οι συγγραφείς αναφέρουν: «H μελέτη αυτή αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια συστηματοποιημένης καταγραφής των ιστοριών κόμικς Ελλήνων δημιουργών που κινούνται στο χώρο του φανταστικού. Περιλαμβάνει δημιουργούς που οι ιστορίες τους αγγίζουν το φανταστικό σε όλες του τις αποχρώσεις, από τα ονειρικά οράματα έως τη σκληροπυρηνική επιστημονική φαντασία. Oταν μιλάμε για ελληνικά κόμικς επιστημονικής φαντασίας, αναφερόμαστε σε έναν πολύ περιορισμένο αριθμό ιστοριών και άλμπουμ, από τα οποία ελάχιστα θα μπορούσαν να αποδεχθούν 100% τον όρο «sf», και αυτό γιατί οι επιρροές από το χώρο του fantasy, της ευρύτερης λογοτεχνίας του φανταστικού, και των παραδοσιακών ευρωπαϊκών κόμικς είναι ιδιαίτερα έντονες. »Αρκετά μεγάλος όμως είναι ο αριθμός των κόμικς ιστοριών που κινούνται στον ευρύτερο χώρο του φανταστικού, στα είδη του υπερφυσικού τρόμου, του σουρεαλιστικού ενυπνίου και της ανοίκειας αφήγησης λόγου χάρη, ή υβριδικές ιστορίες που συνδυάζουν fantasy και επιστημονική φαντασία σε διάφορες και εκλεκτικές αναλογίες και συγγένειες, με μόνο γνώμονα τις επιρροές και καταβολές του κάθε δημιουργού. Η ανάμειξη των ειδών αποτελεί βέβαια σύνηθες φαινόμενο στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας, των κόμικς, αλλά και των μεταμοντέρνων τεχνών γενικότερα, αλλά στην Ελλάδα σίγουρα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για οργανωμένο κίνημα δημιουργών κόμικς του φανταστικού, μιας και όλοι οι δημιουργοί, λίγο έως πολύ, καταπιάνονται με διάφορα θέματα και τεχνοτροπίες. Οι ιδιαιτερότητες της χώρας μας στον εκδοτικό τομέα, εξάλλου, θα καθιστούσαν καταστροφικό τον ενδεχόμενο αυτο - εγκλωβισμό των δημιουργών σε αυστηρώς συγκεκριμένες θεματικές ενότητες». Μια αξιέπαινη προσπάθεια που αξίζει συνέχειας… * O Λ. Ταρλαντέζος είναι ερευνητής κόμικς. Hμερομηνία : 21-08-2005 Copyright: http://www.kathimerini.gr ---
×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.