Search the Community

24/08/14 Ο ψυχίατρος που «ξεσκέπασε» τα κόμικς Το 1954 οι Αμερικανοί πληροφορήθηκαν ότι η ανάγνωση ενός, μη εγκεκριμένου από τις αρχές, κόμικς είναι αρκετή για να μετατρέψει ένα παιδί σε αιμοσταγή εγκληματία, σε κλέφτη, σε δολοφόνο. Και το πίστεψαν. Υπεύθυνος ήταν ένας ψυχίατρος. Που σήμερα λοιδορείται όσο λίγοι, αλλά τότε έγινε ο λαϊκός ήρωας που ξεσκέπασε τα κόμικς…. Κείμενα: Γιάννης Κουκουλάς Πριν από ακριβώς εξήντα χρόνια κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ ένα βιβλίο που έμελλε να αλλάξει την ιστορία των κόμικς. Το «The Seduction of the Innocent» (Η Αποπλάνηση των Αθώων) του Γερμανοαμερικανού ψυχιάτρου Fredrick Wertham ήταν μια στρατευμένη, υποτίθεται διεξοδική, έρευνα για τις βλαβερές συνέπειες των κόμικς στα παιδιά. Λίγο-πολύ ο Wertham, με παραποιημένα στοιχεία και αυθαίρετα συμπεράσματα, κατηγορούσε τα κόμικς ως υπεύθυνα σχεδόν για κάθε περίπτωση παιδικής και νεανικής παραβατικότητας. Με την αμερικανική κοινή γνώμη να παρακολουθεί θορυβημένη τα αντιεπιστημονικά παραληρήματα του Wertham, ενεργοποιήθηκαν διάφοροι αμερικανικοί κρατικοί οργανισμοί με σκοπό να προστατεύσουν τα παιδιά από τον επικίνδυνο δρόμο στον οποίο τα οδηγούσαν τα κόμικς. Ως αντίδραση αυτοπροστασίας και κατ’ επέκταση αυτολογοκρισίας, οι Αμερικανοί εκδότες θέσπισαν την Comics Code Authority, που προέβη σε μια σειρά αυστηρών συστάσεων προς όσους εμπλέκονταν με τη δημιουργία, την έκδοση και την πώληση των κόμικς. Για πολλά χρόνια, τα κόμικς έγιναν άνευρα, ο φόβος και ο τρόμος έδωσαν τη θέση τους σε παιδικά αναγνώσματα, το σεξ αντικαταστάθηκε από γλυκερά ρομάντζα, οι γυναικείοι χαρακτήρες φόρεσαν μακριές φούστες και φαρδιά πουλόβερ, οι αστυνομικοί κέρδιζαν κάθε μάχη. Ολα αυτά, όμως, είναι αρκετά γνωστά. Λιγότερο γνωστές είναι οι προσπάθειες των τελευταίων, ειδικότερα, ετών να επανέλθει στην επιφάνεια το έργο του Wertham. Οχι, όμως, για να εξυμνηθεί, αλλά για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: για να λοιδορηθεί ώστε να μην επαναληφθεί και να μη βρει ποτέ ξανά ευήκοα ώτα μια τόσο ισοπεδωτική και ψευδοεπιστημονική απόπειρα εύρεσης εξιλαστήριων θυμάτων. Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί εσχάτως με θέμα τους αυτό το κυνήγι μαγισσών με θύματα τους δημιουργούς και τους εκδότες κόμικς, με σημαντικότερο ίσως το «The Ten-Cent Plague» του David Hajdu με υπότιτλο «Ο Μεγάλος τρόμος από τα κόμικς και πώς άλλαξε την Αμερική». Ο Haidju καταγράφει όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στον λογοκριτικό εξαναγκασμό αλλά ταυτόχρονα μεταφέρει και τις αρκετές αντισυστημικές κινήσεις καλλιτεχνών που ξεγλίστρησαν από το ζοφερό αυτό κλίμα. Από την άλλη, πολλές είναι οι παρωδίες κόμικς αλλά και οι εκθέσεις, συζητήσεις, συνέδρια που καταπιάνονται με τη σκοτεινή αυτή εποχή για να ερευνήσουν και να καυτηριάσουν τη μαζική υστερία ενάντια στα κόμικς. Μια εποχή που μπορεί να φαίνεται πια τόσο μακρινή αλλά οι καταστάσεις που τη χαρακτήρισαν δεν επιτρέπουν τον εφησυχασμό.