Αναζήτηση στην Κοινότητα

Για το πολυβραβευμένο και πολυταξιδεμένο «Αϊβαλί» του γνωστού σκιτσογράφου Soloup κάνει ειδική μνεία ο βρετανικός Guardian. «Τα τραύματα των Τούρκων και των Ελλήνων, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους πριν από έναν αιώνα, είναι ζωγραφισμένα με κινούμενη απλότητα και μιλούν ξεκάθαρα για τη σημερινή προσφυγική κρίση», επισημαίνει σε δημοσίευμά του ο Guardian. «Η απόσταση μεταξύ των λιμανιών της Μυτιλήνης, στο ελληνικό νησί Λέσβος, και του Αϊβαλίκ, μια τουρκική πόλη γνωστή ως Αϊβαλί στα ελληνικά, είναι 47,5 χλμ. απόσταση στη θάλασσα. Μεταξύ 1922 και 2019, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διασχίσει τα απρόβλεπτα νερά, πολλοί από τους οποίους φεύγουν από πολέμους σε όλο τον κόσμο», προσθέτει. «Αϊβαλί: Μια ιστορία Ελλήνων και Τούρκων το 1922, ένα γραφικό μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα το 2014 και μεταφράστηκε πρόσφατα στην αγγλική γλώσσα από τον Τομ Παπαδημητρίου, είναι η ιστορία των 1,6 εκατομμυρίων προσφύγων που έκαναν το ταξίδι μόνο εκείνο το έτος, όταν οι ελληνικές και τουρκικές κυβερνήσεις συμφώνησαν σε μια μαζική ανταλλαγή πληθυσμών στο τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου. Οι Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Μικράς Ασίας και από άλλες τουρκικές περιοχές αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, ενώ οι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες αναγκάστηκαν να μεταβούν στην Τουρκία. Και οι δύο πλευρές υπέφεραν, και αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα σε αυτό τον λογαριασμό ψυχών, ο οποίος αναγνωρίζει όλες τις πλευρές της τραγωδίας», τονίζει. «Το Aivali ξεκινά και τελειώνει με την ιστορία του Αντώνη, που πήρε το όνομά του από τον δημιουργό του γραφικού μυθιστορήματος, ο οποίος πήρε το πλοίο από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί το 2014 για να καταλάβει καλύτερα τι άφησε πίσω της η οικογένειά του όταν έφυγαν από την Τουρκία το 1922. Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας έχει τοποθετηθεί στο παρελθόν, βασισμένο σε πραγματικούς χαρακτήρες τριών προσφύγων: του Φώτη Κόντογλου και του Ηλία Βενέζη, οι οποίοι μεταφέρθηκαν από την Τουρκία στην Ελλάδα, και του Αχμέτ Γιορόμαζ, ενός μουσουλμάνου που στάλθηκε στην Τουρκία. Τα λόγια τους είναι σπλαχνικά, εκπέμπουν τον πόνο και το στίγμα της αναγκαστικής μετακίνησης», γράφει μεταξύ άλλων ο Guardian. Στη συνέχεια, υπογράμμισε: «Οι μαύρες και λευκές γραμμές στυλό του Soloup είναι απλές και εύθραυστες, αλλά η ιστορία πίσω από αυτές είναι το κάτι άλλο. Ένας διάσημος πολιτικός γελοιογράφος στον ελληνικό Τύπο, προσαρμόζει το στυλ καρτούν του για να εναρμονιστεί με τη σοβαρότητα της ιστορίας. Ακόμα και όταν αποκλίνει από το συνηθισμένο ύφος του να υιοθετήσει βαθύτερες και λεπτομερέστερες γραμμές που είναι πιο κοντά σε μια ξυλογλυπτική παρά σε κόμικ - για να τιμήσει τον Φώτη, έναν αξιοσημείωτο ξυλουργό στην εποχή του - δεν διαταράσσει τη ροή της αφήγησης. Τα σημερινά γεγονότα εκτείνονται πάνω στο βιβλίο και ο Soloup κάνει τη σύνδεση με την πιο πρόσφατη προσφυγική κρίση στην Ελλάδα. Όταν μιλάει για την πραγματική ιστορία ενός Τούρκου στρατιώτη που σώζει ένα κορίτσι από την Ελλάδα από το να την σκοτώσει ο συμπολεμιστής του το 1922, είναι εύκολο να δει κανείς το ίδιο πνεύμα στους ανθρώπους σήμερα, όπως και με τη Μαρίτσα Μαυραπίδη, Ελληνίδα γιαγιά στη Μυτιλήνη και πρώην πρόσφυγας του 1922 οι οποία φιλοξένησε προσφυγόπουλα από τη Συρία όταν έφθασαν με βάρκα το 2016. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι υπέμειναν να διαπραγματεύονται σαν μάρκες σε ένα παιχνίδι καρτών. σχεδόν ένας αιώνας αργότερα, το Αϊβαλί δείχνει πώς αυτό το τραύμα μεταφέρθηκε από γενιές στην Ελλάδα και την Τουρκία, καθώς και τον πόνο των εκτοπισμένων που εγκαταλείπουν τη βία σε όλο τον κόσμο σήμερα - συμπεριλαμβανομένων των 50.000 προσφύγων που είναι σήμερα διασκορπισμένοι στην ελληνική ενδοχώρα και τα νησιά. Η τέχνη και τα λόγια του Soloup προσφέρουν μια ματιά στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος, δείχνοντας πώς διώχθηκαν άνθρωποι και στις δύο πλευρές αυτών των υδάτων, αλλά βρήκαν επίσης την εξουσία να συγχωρούν και να βοηθούν ο ένας τον άλλον. Δεν υπάρχει κοίλη ενσυναίσθηση που βρέθηκε εδώ. O Soloup αποδεικνύει πόσο προβληματικό είναι όταν αντιμετωπίζονται τα ανθρώπινα όντα σαν στατιστικές. Το Αϊβαλί δεν αποφεύγει να δείχνει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων ζωών - και από τις δύο πλευρές - και τον συνεχιζόμενο αγώνα για μερικούς, που ψάχνουν ακόμα ένα μέρος για να αποκαλούν σπίτι». Και το σχετικό link...

Καταξιωμένοι σκιτσογράφοι, 14 στον αριθμό, με... όπλο το πενάκι τους, τεκμήρια και ιστορικά δεδομένα, έγραψαν τις δικές τους, σκληρές ιστορίες για την Αθήνα της περιόδου 1941-1944. Πείνα, κακουχίες, δολοφονίες, τρομοκρατία και μια απίστευτη σκληρότητα. Έτσι έζησε τη γερμανική κατοχή η Αθήνα (1941-1944), ενώ είναι ενδεικτικό πως στον λιμό του χειμώνα 1941-1942 πέθαιναν καθημερινά περίπου 700 άτομα. Εικόνες της πρωτοφανούς αγριότητας που στοίχειωσαν την συλλογή μνήμη, αλλά και καθημερινές στιγμές, με τη ζωή να συνεχίζεται σε πολλά σπίτια, καταγράφει μια ειδική έκδοση, που αποτελεί την πρώτη με ιστορίες της Κατοχής σε κόμικ. Δεκατέσσερις καταξιωμένοι comic artists, χρησιμοποιώντας τεκμήρια και ιστορικά δεδομένα, δημιούργησαν τις δικές τους σκληρές ιστορίες, κάποιες από τις οποίες είναι βασισμένες σε ντοκουμέντα, κάποιες άλλες σε προσωπικές μαρτυρίες και κάποιες μυθοπλαστικές, όλες όμως αφορούν την Αθήνα κατά την ταραγμένη περίοδο της ναζιστικής Κατοχής. "Πουθενά", Λέανδρος «Στόχος μας δεν ήταν να παρουσιάσουμε ένα ηρωικό πρότυπο. Η Αθήνα την περίοδο εκείνη δεν ήταν μόνο αντάρτες και δοσίλογοι, αντιστασιακοί και μαυραγορίτες, η ζωή δεν ήταν άσπρο-μαύρο. Η κοινωνία έχασε ένα μεγάλο μέρος από τον συνεκτικό της ιστό, αλλά η καθημερινότητα συνεχιζόταν στις γειτονιές και μέσα στα σπίτια. Θέλαμε να κάνουμε ένα πάντρεμα της ιστορίας και της δημόσιας ιστορίας, με εικόνες και λόγια που συγκινούν μέχρι σήμερα», λέει στο «Έθνος της Κυριακής», ο ιστορικός τέχνης και διδάσκων το μάθημα Ιστορία των Κόμικ στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, Γιάννης Κουκουλάς, ο οποίος επιμελήθηκε την έκδοση μαζί με τον ιστορικό, Μενέλαο Χαραλαμπίδη. Το βιβλίο έχει τίτλο «Ένα γλυκό ξημέρωμα», δανειζόμενο το αγραμμοφώνητο ρεμπέτικο τραγούδι του ΕΛΑΣίτη λοχαγού, Νίκου Δημόπουλου ή Τούντα, που αφορά το μπλόκο της Κοκκινιάς. Ο Τούντας δολοφονήθηκε λίγες μέρες μετά την τραγωδία της Νίκαιας και κανείς δεν γνωρίζει την μουσική που «έντυνε» τους στίχους του. «Ένα πρωί ξημέρωμα, δεκαεφτά Αυγούστου, οι Γερμανοί μας σκότωσαν, έτσι για χάρη γούστου», ειρωνεύονταν στο «Ένα γλυκό ξημέρωμα». "Σκιές στο μνημείο", Σπύρος Δερβενιώτης Με τον ίδιο τίτλο παρουσιάστηκε και η έκθεση με τις ιστορίες της κατοχικής Αθήνας, οι οποίες εδώ και έναν μήνα κυκλοφορούν σε έντυπη έκδοση από την Jemma Press και θα παρουσιαστούν σε περίπου έναν μήνα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της 18ης Έκθεσης Κόμικς και Επιτραπέζιων Παιχνιδιών, που θα γίνει στην Αποθήκη Γ΄ στο λιμάνι. Η έκδοση αυτή διατηρεί την μνήμη μέσω της τέχνης των κόμικς απέναντι στο διαχρονικά απάνθρωπο πρόσωπο του ναζισμού. Η αποτροπή παρόμοιων εγκλημάτων στο μέλλον στηρίζεται στη γνώση της ιστορίας και των γεγονότων. «Όλοι οι comic artists έχουν ως σημείο αναφοράς την ίδια χρονική περίοδο, την ίδια πόλη, την ίδια συνθήκη. Αλλά καθένας τους δημιουργεί μια διαφορετική ιστορία, εξίσου συναρπαστική», δηλώνει ο κ. Κουκουλάς, προσθέτοντας ότι οι σκοτσογράφοι παρακολούθησαν σεμινάρια, workshops και είδαν πλούσιο αρχειακό υλικό πριν σχεδιάσουν το κείμενό τους. "Ο τερματοφύλακας", Γιώργος Γούσης Μια από τις πιο χαρακτηριστικές ιστορίες είναι αυτή του Σπύρου Δερβενιώτη, που έχει τίτλο «Σκιές στο Μνημείο» και αφορά στην ηρωική πράξη δύο νέων φοιτητών, του Μανόλη Γλέζου και του Απόστολου (Λάκη) Σάντα, που ανέβηκαν στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και κατέβασαν την σβάστικα από τον Παρθενώνα, την νύχτα της 30ης προς 31η Μαΐου 1941, χωρίς να λείπει η αντιπαραβολή με τους σύγχρονους εκφραστές της φασιστικής ιδεολογίας στην Ελλάδα και το ναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής. Ο Πέτρος Ζερβός, ένας από τους πολύ γνωστούς σκιτσογράφους της χώρας, γράφει την ιστορία της ανατίναξης των γραφείων της ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ, τον Σεπτέμβριο του 1942, στην πλατεία Κάνιγγος. Την ανατίναξη οργάνωσαν και εκτέλεσαν στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ και το εγχείρημά τους είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν περίπου 30 μέλη της ΕΣΠΟ, ανάμεσά τους και ο αρχηγός της, φιλοναζιστής γιατρός, Σπύρος Στεροδήμος. Οι Γερμανοί κατάφεραν να συλλάβουν τα τέσσερα μέλη της οργάνωσης ΠΕΑΝ που ήταν παρόντα, και ο επικεφαλής τους, αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας, Κωνσταντίνος Περρίκος εκτελέστηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, ενώ η νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα μεταφέρθηκε, μετά από φρικτά βασανιστήρια που υπέστη, σε στρατόπεδο της Γερμανίας, όπου αποκεφαλίστηκε. Ο Ζερβός σκιτσάρει όλη την ιστορία έγχρωμη και αφήνει ασπρόμαυρη την τελευταία σκηνή, αυτή του αποκεφαλισμού της Μπίμπα. "Φιλί", Πέτρος Ζερβός Ο πολυβραβευμένος, Τάσος Μαραγκός, μελέτησε μια φωτογραφία εποχής από την οδό Σταδίου, που δείχνει ένα μικρό κορίτσι νεκρό με κομμένο το ένα του πόδι. Υπάρχει ένα προηγούμενο στιγμιότυπο από το σημείο που δείχνει το ίδιο κορίτσι αρτιμελές και ένα τραβηγμένο σενάριο -παρότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν- θέλει κάποιους να έκοψαν το πόδι του παιδιού για να το… καταναλώσουν. Αυτή η εκδοχή, που ωστόσο είναι ακραία, περνά μέσα από την ιστορία του Τάσου Μαραγκού, στην οποία μια ομάδα αντιστασιακών εισβάλλουν στην κατοικία ενός Έλληνα δοσίλογου που γευματίζει με τον Γερμανό συνεργάτη του και τους δολοφονούν, ενώ διαπιστώνουν ότι το γεύμα τους αποτελείται από… ανθρώπινα μέλη. "Σουλτς και Σαχτ", Soloup Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι και οι άλλες ιστορίες που τις γράφουν οι: Τόμεκ Γιοβάνης, Γιώργος Γούσης, Δημήτρης Καμένος, Λέανδρος, Θόδωρος Μπαργιώτας, Soloup, Αλέξια Οθωναίου, Αλέκος Παπαδάτος, Θανάσης Πέτρου, Γιώργος Φαραζής, Πέτρος Χριστούλιας. «Πρόκειται για ένα σπουδαίο υλικό, μια ανθολογία ιστοριών κόμικ υψηλής ποιότητας και μοναδική περίπτωση τέτοιας θεματικής σε όλο τον κόσμο», σημειώνει ο κ. Κουκουλάς, προσθέτοντας πως ήδη συζητιέται η μετάφραση του βιβλίου και η κυκλοφορία του σε ευρωπαϊκές χώρες - αργότερα και στην Γερμανία. Και το σχετικό link...

Soloúp και Δερβενιώτης μιλούν στα “Χ.ν.” για την τέχνη του κόμικ Για την τέχνη του κόμικ σήμερα, την γελοιογραφία, τη σάτιρα αλλά και την κριτική που κατά καιρούς ασκείται δικαίως – αδίκως στους δημιουργούς, μίλησαν στα “Χανιώτικα νέα” δύο από τους κορυφαίους σύγχρονους δημιουργούς. Ο Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος) και ο Σπύρος Δερβενιώτης, βρέθηκαν στα Χανιά με αφορμή το 3ο Chaniartoon που ολοκληρώθηκε χθες στα Χανιά. Soloup: «Η γελοιογραφία πάντα έπαιζε στην κόψη του ξυραφιού» Ο Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος), βρέθηκε στα Χανιά, την περασμένη Παρασκευή όπου στα πλαίσια του 3ου Chaniartoon παρουσίασε την νέα δουλειά του, το graphic novel “Ο Συλλέκτης: Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο”. •“Ο Συλλέκτης: Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο” είναι ένα graphic novel το οποίο αφηγείται το πως η σχέση πατέρα και παιδιού, διαταράσσετε μετά από ένα διαζύγιο μέσα από μία σύγχρονη ιστορία. Ποιο ήταν το έναυσμα να ασχοληθείτε με ένα δύσκολο θέμα όπως το διαζύγιο και οι σχέσεις παιδιών – γονέων; Οι εμπνεύσεις συνήθως έρχονται εκεί που δεν τις περιμένεις, είναι πολλά πράγματα που βλέπει ο καθένας μας στο δικό του περιβάλλον. Δυστυχώς όλοι μας έχουμε μία τέτοια εμπειρία στο περιβάλλον μας. Κάτι αντίστοιχο υπήρξε και στον δικό μου κύκλο, που μου έδωσε το ερώτημα τι γίνεται με αυτές τις περιπτώσεις. Απ’ ότι αποδείχτηκε πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Γιατί στο Μουσείο Μπενάκη, που είχαμε περίπου δύο μήνες τον Χειμώνα την έκθεση του “Συλλέκτη” κάναμε στις παράλληλες εκδηλώσεις και μία διεθνή ημερίδα για την γονική αποξένωση. Ηρθαν επιστήμονες από την Ελλάδα, από όλη την Ευρώπη και την Αμερική για αυτό το πολύπλευρο και πολυσύνθετο πρόβλημα. Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο γιατί ο νόμος είναι απαρχαιωμένος ως προς το πως κατανέμονται τα παιδιά στην οικογένεια μετά από ένα διαζύγιο. Συνήθως είναι εναντίον των πατεράδων το πλαίσιο. •Στην Ελλάδα επιλέγουμε τα graphic novel; Εγω κάνω κόμικς γύρω στα 30 χρόνια. Εχω κάνει όλα τα είδη. Αυτό που παρατηρώ από μέσα ως δημιουργός είναι ότι τα graphic novels αποκτούν ένα κοινό που δεν διάβαζα κόμικς αλλά έρχονται κοντά σε αυτή την μορφή οπτικής αφήγησης. •Εχει κάθε είδος το δικό του χώρο ακόμα και σήμερα; Γενικά το κόμικ είναι όπως οποιαδήποτε τέχνη. Δεν είναι ένα πράγμα ενιαίο. Υπάρχουν πολλοί τύποι κόμικς. Εγώ έχω ασχοληθεί με τα περισσότερα από αυτά τα είδη, αλλά τα graphic novels νομίζω ότι έχουν περισσότεροι αφήγηση στο ευρύτερο κοινό. Το καθένα είδος έχει την δική του χάρη και αναφέρεσαι σε διαφορετικά πράγματα, εκφράζεσαι διαφορετικά. •Οι γελοιογράφοι, ειδικότερα στα χρόνια της κρίσης, δέχθηκαν πολλή κριτική. Πιστεύετε ότι υπάρχει όριο στη σάτιρα; Η γελοιογραφία πάντα έπαιζε στο όριο, στην κόψη του ξυραφιού. Ένας τρόπος λειτουργίας της γελοιογραφίας είναι να κάνει τον “τρελό” του βασιλιά. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί τρελοί “έκοψαν” το κεφάλι τους. Οι γελοιογράφοι από την εποχή του 18ου -19ου αιώνα είχαν την δυσμένεια της εξουσίας στην Αγγλία, στην Γαλλία. Δεν είναι κάτι καινούργιο να δέχονται κριτική. Στις μέρες μας, στην Ελλάδα ίσως είναι πιο έντονο γιατί υπάρχει πιο έντονος φανατισμός, πόλωση στα χρόνια της κρίσης και αυτό έχει διαμορφώσει ένα κλίμα ότι αυτός ο γελοιογράφος είναι καλός γιατί είναι κοντά στην ιδεολογία μας και αυτός είναι κακός. •Εχει αντίκτυπο αυτό στην γελοιογραφία; Η γελοιογραφία πρέπει να είναι κάπως ακριβοδίκαιη αλλά το τι είναι ακριβοδίκαιο είναι μεγάλη κουβέντα. Ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε γελοιογράφος σκέφτεται σύμφωνα με τον τρόπο που φαντάζεται τον κόσμο και την ιδεολογία του. Οταν η γελοιογραφία γίνεται εμπαθής τότε γίνεται κακή. Αυτό ισχύει για όλες τις μορφές τέχνης. •Γίνεται αντιληπτή η εμπάθεια μέσα από την γελοιογραφία; Γιατί δεν την αντιλαμβάνονται την γελοιογραφία όλοι με τον ίδιο τρόπο… Είναι το όριο. Θα μπορούσε ο δημιουργός να κάνει κάτι ουδέτερο αλλά κάποιος επειδή είναι ιδεολογικά από την άλλη πλευρά, να το δει ως εμπάθεια. Δυστυχώς πολλές φορές και οι γελοιογράφοι, μπορεί να παρασυρθούμε από μία προσωπική κρίση και να υπερβούμε το όριο στην αυστηρότητά μας, απέναντι στον κρινόμενο. •Έχει αρχίσει να αλλάζει η νοοτροπία ότι το κόμικ είναι για παιδιά; Τα κόμικς τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα έχουν μεγαλύτερη διάδοση, ακόμα όμως το κοινό είναι κάπως περιορισμένο. Παρ’ όλα αυτά το βλέπουμε ότι ο κόσμος αρχίζει να τα πλησιάζει πιο εύκολα και να βγάλει την “ρετσινιά” του παιδικού αναγνώσματος. Σπύρος Δερβενιώτης: «Τα όρια τα θέτει ο δημιουργός» Ο Σπύρος Δερβενιώτης αν και έχει συμμετέχει και στα τρία Chaniartoon, βρέθηκε για δεύτερη φορά στα Χανιά στο πλαίσιο του φεστιβάλ για το οποίο ανέφερε ότι κάθε χρονιά υπάρχει μία εμφανής βελτίωση σε όλα τα επίπεδα της διοργάνωσης. •Έχει αρχίσει να φεύγει η νοοτροπία ότι το κόμικ είναι για παιδιά; Εχει πάρα πολύ η αντίληψη ότι τα κόμικ είναι για παιδιά και έχει αλλάξει μπορώ να πω δεκαετίες τώρα, όχι τα τελευταία χρόνια μόνο. Από τα μέσα τις δεκαετίας του 1980 έως σήμερα νομίζω ελάχιστοι άνθρωποι και πάρα πολλοί αδαής ας το πούμε έτσι, εξακουλοθούν να πιστεύουν ότι τα κόμικ είναι ένα παιδικό αντικείμενο. Από εμβληματικά έργα όπως το Persepolis που είχε γίνει και ταινία, το Maus που ασχολούνταν με το Ολοκαύτωμα και άλλα. Υπήρξε τις τελευταίες δεκαετίες και στην Ελλάδα ένα πάρα πολύ ενήλικο υλικό που έφτασε το κόμικ σχεδόν στο άλλο άκρο, να μην είναι υλικό για παιδιά. Για παράδειγμα εγώ εδώ (στην έκθεση) δεν έχω κάτι που μπορεί να πάρει ένα παιδάκι. Οι μαμάδες πιστεύουν ότι το κόμικ θα είναι για παιδάκια αλλά διαπιστώνουν ότι αυτή η τέχνη έχει φτάσει σε όλο το εύρος που έχει φτάσει π.χ. ο κινηματογράφος. Είναι για όλα τα θέματα, για όλες τις προσλήψεις, φτάνοντας τα πράγματα στα όριά τους. Οπότε θα πρέπει να γίνει και μία προσιμφιλίωση ότι θα δουν κάτι που δεν θα είναι μόνο για παιδάκια. •Οι αναγνώστες επιλέγουν εύκολα τα κόμικ ή είναι επιφυλακτικοί; Ο κόσμος δεν είναι επιφυλακτικός είναι απροετοίμαστος. Γιατί το άλλο πράγμα που έχει γίνει παγκοσμίως, όχι μόνο στην Ελλάδα, είναι ότι εκεί που τα κόμικς τα έβρισκες παντού, να κρέμονται στα περίπτερα, να είναι στα ψιλικατζίδικα κτλ, εδώ και κάποιες δεκαετίες έχουν συρρικνωθεί στα βιβλιοπωλεία με ό,τι αυτό συνεπάγεται, καθώς πόσος κόσμος πηγαίνει στα βιβλιοπωλεία. Ακριβως επειδή στην Ελλάδα τουλάχιστον έχουμε την ευτυχία να έχουμε διοργανώσεις που είναι μόνο για τα κόμικ που έρχεται ο κόσμος και μαθαίνει το εύρος αυτής της τέχνης και μετά μπορεί να ακολουθήσει και στα βιβλιοπωλεία. •Εχετε ασχοληθεί με την γελοιογραφία. Οι γελοιογραφίες και οι γελοιογράφοι τα τελευταία χρόνια έχουν δεχθεί μεγάλη κριτική δικαίως ή αδίκως πιστεύετε; Και δικαίως και αδίκως έχει γίνει αυτή η κριτική. Οι γελοιογράφοι όπως είναι πάρα πολύ φυσικό ακολουθούν την ρότα της δημοσιογραφίας. Όλη η δημοσιογραφία συνολικά έχει δεχθεί κριτική τα τελευταία χρόνια και αυτό είναι καταγεγραμμένο και όλες τις έρευνες που δείχνουν που είναι το επίπεδο της εμπιστοσύνης προς τα ΜΜΕ. Επίσης για κάποιους από τους παλαιότερους αυτό είναι εμφανές και στις αναγνωστικές συνήθειες. •Σε μία γελοιογραφία μπορεί να είναι όλη η ουσία ενός εντύπου. Πόσο εύκολο είναι αυτό για τον δημιουργό; Για τον δημιουργό είναι πάρα πολύ εύκολο, ενώ στον εξωτερικό παρατηρητή μπορεί να φαίνεται πολύ δύσκολο. Η γελοιογραφία έχει τραβήξει το είδος των δημιουργών που ούτως ή άλλως αυτό τους είναι “ψωμοτύρι”. Που θα το έκαναν αυτό έτσι κι αλλιώς, ας πούμε που δεν μπορούν παρά να το κάνουν. Από κει και πέρα εναπόκειται στο ταλέντο τους και στο πόσο συντηρούν μία επικοινωνία πραγματικά με τον κόσμο και όχι με έναν αρχισυντάκτη ή με ένα μεμονωμένο γραφείο όπου του λένε μπράβο οι συνάδελφοι του. Η θα σκέφτεσαι με όρους πώς θα διατηρήσω τη θέση μου, κάτι που δεν είναι εύκολη απόφαση σήμερα με την συρρίκνωση των θέσεων εργασίας, ή πώς θα κάνω την διαφορά. •Εχει όρια η σάτιρα; Όλα έχουν όρια. Τα όρια όμως τα θέτει ο δημιουργός. Αυτός αποφασίζει, και πρέπει να αποφασίζει και την γενναιοδωρία ως προς τα όρια του μέχρι που θα πρέπει να δώσεις στον αναγνώστη αυτό που χρειάζεται ο αναγνώστης και όχι αυτό που επιθυμεί και θα τον κάνει να αισθάνεται βολικά. Αυτό που πραγματικά θα του ανοίξει το μυαλό. •Πόσο έχει επηρεάσει η τεχνολογία το δικό σας μετερίζι; Τους σκιτσογράφους όπως και τους δημοσιογράφους, τους έχει επηρεάσει το γεγονός ότι πλέον είναι ορατός μπροστά μας ο αντίκτυπος του έργου μας. Δεν είναι όπως πριν που το βάζουμε σε μία εφημερίδα, θεσμοποιούνταν μόνο και μόνο από την υπαρξή του και άντε ένας στους εκατό να έγραφε ένα γράμμα στην εφημερίδα που να μας αναφέρει. Τώρα κατευθείαν στα σχόλια στα social media, στις αναπαραγωγές κτλ ο αντίλογος ψεύτικος, παραπλανητικός ή υπαρκτός είναι κατευθείαν μπροστά μας. Αρκετοί από εμάς, τους γελοιογράφους, τους σκιτσογράφους ακόμα και τους αναγνώστες δεν είναι έτοιμοι για αυτό. Πηγή

Πίσω από τις σκιές Ελενα Μαρούτσου Επιμέλεια: Μισέλ Φάις Ο Soloup, πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς, κατάφερε με το προηγούμενο graphic novel του με τίτλο «Αϊβαλί» να σπάσει τον στενό κύκλο αναγνωστών που παρακολουθούν το συγκεκριμένο είδος και να απευθυνθεί σε ευρύτερο κοινό, αποσπώντας βραβεία και αναγνώριση, ενώ η έκθεση «Αϊβαλί - ένα ταξίδι στον χρόνο» υπήρξε η πρώτη μεγάλη έκθεση για βιβλίο κόμικς που φιλοξενήθηκε σε ελληνικό μουσείο. Σε αυτή την επιτυχία συνέβαλε, πιστεύω, ο εμπλουτισμός του είδους με αφηγηματικούς τρόπους και θεματικές επιλογές που προσιδιάζουν στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ετσι, η πολυπρισματική αφήγηση και η διακειμενικότητα, που υπηρέτησαν με υποδειγματικό τρόπο τον πλουραλισμό των προσεγγίσεων της μικρασιατικής καταστροφής στο Αϊβαλί, απαντούν και στο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο «Ο Συλλέκτης» και υπότιτλο «Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο». Εδώ ο Soloup καταπιάνεται με έναν «πόλεμο» μικρότερου μεγέθους, με θύματα τα μέλη μιας οικογένειας μετά το διαζύγιο. Στο πρώτο διήγημα, μια παρέα συνταξιούχων, που συναντιέται τακτικά σε ένα καφενείο, συζητά για συλλέκτες. Κάποιος της παρέας μιλά για έναν άντρα που συλλέγει αριθμούς κυκλοφορίας ταξί. Πρόκειται για τον Διονύση, τον ήρωα που η ιστορία του διατρέχει και τα έξι διηγήματα, τον οποίο παρακολουθεί ο πρώην γείτονάς του να έρχεται κάθε πρωί στην εξώπορτα του άλλοτε σπιτιού του και να παρακολουθεί τη μάνα να βάζει το κοριτσάκι τους σε ένα ταξί για το σχολείο, ενώ αυτός πασχίζει να προλάβει να της πει μια «καλημέρα». Οταν το ταξί απομακρύνεται, αυτός καταγράφει σε ένα μπλοκάκι τον αριθμό. Από πλάγια οπτική γωνία επανέρχεται η ιστορία του Διονύση και στο δεύτερο διήγημα. Εδώ, κεντρικός ήρωας είναι ένας πρόσφυγας από τη Συρία που ανακρίνεται στο αστυνομικό τμήμα γιατί «έκλεψε» ένα κλουβί με ένα καναρίνι από κάποιο διαμέρισμα. Μαθαίνουμε πως ο πρόσφυγας δούλευε σε κατάστημα ωδικών πτηνών και είχε δεθεί ιδιαίτερα με αυτό το πουλάκι. Ομως στη συνέχεια το αγόρασε ο Διονύσης, όσο ακόμη ζούσε με την οικογένειά του. Ο «πόλεμος» του ζευγαριού έφερε και την παραμέληση του καναρινιού, που αρχίζει να μαραζώνει. Ο πρόσφυγας το διαισθάνεται και στην πραγματικότητα το «κλέβει» για να το σώσει. Συνεχίζοντας να αλλάζει αφηγητές και οπτικές γωνίες και στα επόμενα διηγήματα, ο δημιουργός μάς μεταφέρει ιστορίες ανατροπής της πρότερης ευτυχίας και απώλειας, που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ιστορία του Διονύση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πέμπτο διήγημα: πρόκειται για μία διαφορετική εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας (με διακειμενικά δάνεια από την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων), όπου το παραμύθι που αφηγείται η μητέρα στην κόρη αποτελεί διαστρεβλωμένη εκδοχή της αλήθειας, ένα «μύθευμα» της μάνας, μέσα από τα δικά της αισθήματα πόνου και θυμού. Στο τελευταίο, ο ίδιος ο Διονύσης ανατρέχει στις ευτυχισμένες μέρες της οικογένειας, αρχής γενομένης από τη γέννηση της κόρης, το μεγάλωμα και το δέσιμο με τον μπαμπά, για να αφηγηθεί στη συνέχεια τη ρήξη, τις δικαστικές περιπέτειες και τις ανεφάρμοστες δικαστικές αποφάσεις. Δεν δύναμαι να σχολιάσω το κομμάτι του βιβλίου που αφορά τα σκίτσα, εντούτοις μου φάνηκε εξαιρετική η ιδέα του δημιουργού να είναι όλα ασπρόμαυρα, εκτός από το παραμύθι όπου συναντάμε μόνο το πράσινο και το κόκκινο, δύο χρώματα που προσδίδουν ένταση σε αυτό το διήγημα που αποτελεί «κλειδί» για την κατανόηση του βιβλίου. Ιδιαιτέρως εύστοχη και ενδιαφέρουσα η αρχή κάθε κεφαλαίου, όπου απεικονίζονται δύο χέρια να σχηματίζουν σκιές στον λευκό τοίχο της σελίδας, αποδίδοντας τον τίτλο (Πεταλούδες, Κακός λύκος κ.λπ.). Διακρίνουμε εδώ μια έμμεση αναφορά στην πλατωνική θεωρία, σύμφωνα με την οποία εδώ, στη Γη, βλέπουμε μόνο τις «σκιές» των ιδεών, όχι την ίδια την ουσία και την αλήθεια τους. Αλλωστε, όλο το βιβλίο αποτελεί μια έκκληση να διαχωριστεί το «κατασκεύασμα» από την αλήθεια, μια συγκινητική χειρονομία ενός πατέρα που υποφέρει από τη στέρηση της κόρης του και προσπαθεί να ακουστεί και η δική του πλευρά· μια πλευρά που εκ των πραγμάτων σήμερα αδικείται από τη Δικαιοσύνη (ένα θέμα το οποίο θίγει και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος στο πρόσφατο βιβλίο του Ολομόναχος). Μοναδικό, ίσως, αδύνατο σημείο αποτελούν κάποιες ρητορικές, δραματικές νότες προς το τέλος («Αναρωτηθήκατε ποτέ, Αξιότιμοι δικαστές, πόσο απέχει μια Ανεφάρμοστη Απόφαση, μια Αναβολή, από την Αυτοδικία και την Αυτοκτονία;» «Εσύ, κυρά Δικαιοσύνη, δεν έχεις καμιά ευθύνη γι' αυτά τα εγκλήματα;»). Σε κάθε περίπτωση, ο Συλλέκτης είναι ένα συγκινητικό καλειδοσκοπικό βιβλίο, ένα οιονεί μυθιστόρημα κατακερματισμένο σε μικρές ιστορίες για μια κατακερματισμένη οικογένεια. Πηγή

Soloúp: Περνάει πολλές κρίσεις η οικογένεια σήμερα Λίγα χρόνια μετά «Τα ελληνικά κόμικς» και το βραβευμένο «Αϊβαλί», ο Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος) επανέρχεται με το νέο του graphic novel «Ο συλλέκτης. Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (Εκδόσεις Iκαρος), με θέμα τον τρόπο που διαχειρίζεται μια οικογένεια το διαζύγιο των γονιών. Αφορμή για την κουβέντα με τον δημιουργό κόμικς είναι η έκθεση που γίνεται στο Μουσείο Μπενάκη αυτές τις μέρες, στην οποία παρουσιάζεται πρωτότυπο υλικό από το graphic novel: storyboards, προσχέδια, σκίτσα σε μολύβι, ασπρόμαυρες και έγχρωμες σελίδες κόμικς, εικαστικά και κατασκευές που ζωντανεύουν τις έξι διηγήσεις του βιβλίου. Τα graphic novels έχουν βρει το κοινό τους στην Ελλάδα; Σίγουρα τα graphic novels, αυτή η επιμέρους φόρμα των κόμικς, αποκτούν χρόνο με τον χρόνο όλο και μεγαλύτερο κοινό. Εχουν ακόμη δρόμο να κάνουν ώστε να γίνουν εντελώς οικεία σε κάποιον που διαβάζει για παράδειγμα λογοτεχνία ή άλλα βιβλία. Τα μίντια τα αντιμετωπίζουν με αμηχανία; Στο παρελθόν τα κόμικς αντιμετωπίζονταν ως παραλογοτεχνία ή κάτι το υποδεέστερο σε σύγκριση με άλλες τέχνες. Τα graphic novels από την άλλη έχουν ταυτιστεί με εκείνα τα κόμικς που επιχειρούν –ανεξάρτητα από το αν το καταφέρνουν– ένα ποιοτικό άλμα. Αυτό συχνά αποτυπώνεται με θετικά σχόλια στις βιβλιοκριτικές και σε άρθρα στον Τύπο. Παρ’ όλα αυτά δεν παύουν να είναι κόμικς κι αυτό δημιουργεί την αμηχανία που περιγράφετε. Περνάει κρίση η ελληνική οικογένεια; Περνάει πολλές κρίσεις η οικογένεια. Αλλοτε από εξωτερικούς παράγοντες όπως οι άσχημες οικονομικές συνθήκες που πρεσάρουν τα νοικοκυριά, άλλοτε από τη μεταβολή των κοινωνικών ρόλων των φύλων, άλλοτε, σε πιο προσωπικό επίπεδο, από τις σχέσεις του ζευγαριού και τη συνεννόηση δύο γονέων για τα παιδιά τους. Συχνά όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια εκρηκτική, μη αναστρέψιμη κατάσταση. Ο «Συλλέκτης» αποτυπώνει μια τέτοια συνθήκη και αναρωτιέται πώς θα μπορούσε να βγει κάποιος από μια παρόμοια κατάσταση με αξιοπρέπεια. Το «γιατί» όμως συμβαίνουν αυτά είναι ένα τεράστιο ερώτημα και σίγουρα υπάρχουν πιο ειδικοί από εμένα, ψυχολόγοι ή κοινωνικοί λειτουργοί, που θα μπορούσαν να το απαντήσουν. Πώς αντιμετώπιζαν οι παλιότερες οικογένειες τις κρίσεις; Σίγουρα στο παρελθόν υπήρχαν λιγότερα διαζύγια. Υπήρχε περισσότερη ελαστικότητα και ανοχή στους γάμους. Αυτό δεν σημαίνει πως υπήρχαν και λιγότερα προβλήματα ή καταπίεση, απλώς τα ζευγάρια δεν έφταναν τόσο εύκολα στο διαζύγιο. Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε την ιστορία σας μέσα από έξι διαφορετικές οπτικές; Δεν υπάρχει μόνο σωστό και μόνο λάθος. Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες φωτίζουν πτυχές της ίδιας κατάστασης που θα ήταν αδύνατο να τις αντιληφθούμε αν τις κοιτάζαμε μόνο από μία πλευρά. Ποιος είναι ο κακός λύκος στον οποίο αναφέρεται ο υπότιτλος του βιβλίου; Ουσιαστικά πρόκειται για τον κεντρικό χαρακτήρα του graphic novel, τον Διονύση. Κακός λύκος στα μάτια της θυμωμένης κόρης του. Είναι κάτι που δυστυχώς συμβαίνει συχνά σε παιδιά έπειτα από ένα διαζύγιο και σχετίζεται με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια. Και αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει καταστροφική για τη σχέση τους όταν ο άλλος γονέας που ζει με το παιδί τροφοδοτεί τον θυμό και παρεμποδίζει την επικοινωνία. Ο Διονύσης λοιπόν ζει μια τέτοια κατάσταση που οι επιστήμονες περιγράφουν ως «γονική αποξένωση». Οφείλουν δύο γονείς που χωρίζουν να διατηρήσουν καλές σχέσεις μεταξύ τους; Επιβάλλεται, κυρίως προς όφελος των παιδιών. Κι αν δεν μπορούν οι γονείς, θα έπρεπε να υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί της πολιτείας με κοινωνικούς διαμεσολαβητές και ψυχολόγους που θα την επέβαλλαν. Σήμερα τα δικαστήρια με τον τρόπο που λειτουργούν μας προσανατολίζουν στην αντίθετη κατεύθυνση: στις κακές σχέσεις. Δηλαδή; Η παρωχημένη Δικαιοσύνη επιδεινώνει αντί να γιατρεύει το πρόβλημα. Νόμοι ανισοβαρείς, ατέλειωτες αναβολές δικών, απουσία της διαμεσολάβησης ψυχολόγων και ειδικών. Το ελληνικό νομικό σύστημα έχει μείνει δεκαετίες πίσω από αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην Ευρώπη και στον κόσμο. Ελπίζω πως την Κυριακή 3 Μαρτίου, στην ημερίδα που διοργανώνουμε στο πλαίσιο της έκθεσης «Ο συλλέκτης» στο Μπενάκη της Πειραιώς, θα ανοίξει επιτέλους κι εδώ μια σοβαρή συζήτηση. Τι έχετε προγραμματίσει για την ημερίδα; Εχουν κληθεί να δώσουν το παρών επιστήμονες από Ευρώπη και Αμερική πλαισιωμένοι από Ελληνες συναδέλφους τους. Πανεπιστημιακοί απ’ όλες τις ειδικότητες, γιατροί, νομικοί, ψυχολόγοι θα αγγίξουν για πρώτη φορά στη χώρα μας το ζήτημα της γονικής αποξένωσης και της προοπτικής της συνεπιμέλειας. INFO «Ο συλλέκτης. Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Iκαρος. Πληροφορίες για την έκθεση: benaki.gr Πηγή

O Soloup επιστρέφει δυναμικά στον χώρο των κόμικς, και ειδικότερα στα graphic novels, με το «Ο Συλλέκτης – Έξι Διηγήματα Για Έναν Κακό Λύκο». Ο βασικός άξονας της ιστορίας είναι οι χωρισμένοι γονείς και τα αποτελέσματα αυτής της πράξης. Το καθένα από τα 6 εικονογραφημένα διηγήματα ξεδιπλώνει ένα ακόμα ζήτημα που μαστίζει την εποχή μας, τον εγωισμό αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισης τους, αυτό που μας οδηγεί στον αποχωρισμό με αγαπημένα μας πρόσωπα. Το κόμικς δεν στέκεται όμως μόνο στον στενό ορισμό της έννοιας οικογένεια, αλλά και ευρύτερα, στον σύντροφο σου, στον φίλο σου, στον συνοδοιπόρο σου. Μέσα στις 270 σελίδες του μπορεί να συγκινηθείς, να θυμώσεις, να αγανακτήσεις, να συγχυστείς, να νιώσεις συμπόνια για τους πρωταγωνιστές. Προχωρώντας όλο και πιο βαθιά μέσα στην ιστορία, βλέποντας τις αλλαγές στους πρωταγωνιστές, αλλάζεις και εσύ μαζί τους, μετατρέποντας σε, σε έναν παθητικό αναγνώστη. Το πρώτο διήγημα με τίτλο «Πεταλούδες», μας δίνει μία «τρίτη» ματιά στην ιστορία, μέσω αφήγησης. Επιπλέον, δρα ως εισαγωγή στον όρο του «Συλλέκτη» δίνοντας το υπόβαθρο της ιστορίας που θα ακολουθήσει. Στο «Σουρσουρής» έχουμε μία ακόμα αφήγηση από ένα τρίτο πρόσωπο, αυτή τη φορά όμως ο πρωταγωνιστής της αφήγησης αλλάζει, με κύριο πρόσωπο τον Χαλίτ, ένα μικρό πουλί, που μέσα από την ιστορία του καταλαβαίνουμε την δυσκολία της κατάστασης της οικογένειας. Να προσθέσω πως μας δίνει και μία ρεαλιστική απεικόνιση της Ελληνικής Αστυνομίας της εποχής μας. Το διήγημα «Μαύρη Τρύπα» πρόκειται για το πιο αδύναμο από τα 6, αλλά παρ’ όλα αυτά καθίσταται ίσως και το σημαντικότερο. Γεμάτο κρυφά νοήματα, μας δίνει την γενικότερη θεματολογία του κόμικς, αυτή του ανθρώπινου κενού και τον τρόπο «επούλωσής» του. Μαζί με το «Αχώριστοι», μας δίνουν αφηγήσεις από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, και πιο συγκεκριμένα από τους παππούδες της Φωτεινούλας. Στην 2η, ο παππούς αφηγείται μία ακόμα ιστορία αποχωρισμού. Η πιο τραγική ιστορία κατά τη γνώμη μου σε ολόκληρο το κόμικς που είναι απίθανο να μην σε κάνει να κυλήσεις ένα δάκρυ. Τελειώνει το διήγημα με μία συμβουλή, πως ο χρόνος δεν είναι στο χέρι μας να τον ελέγξουμε, και πως πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία με το που μας δίνεται. Το πιο «εκεί έξω» διήγημα δεν είναι άλλο από την «Κοκκινοσκουφίτσα». Η παρομοίωση της Κοκκινοσκουφίτσας με την Φωτεινούλα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ευφυέστατο. Μετά από μερικές αλλαγές που γίνονται στο κλασσικό παραμύθι, η ιστορία ξεδιπλώνεται δίνοντας μας την βασική ιστορία από την αρχή έως το τέλος της. Μία πραγματική απεικόνιση της θέσης του παιδιού ανάμεσα στους γονείς του που πρέπει να προβληματίσει πολλούς. Για αυτό δεν είναι τυχαία η επιλογή χρωματισμού του συγκεκριμένου διηγήματος. Τελευταίο και το πιο «προσωπικό» διήγημα, τιτλοφορείται «Κακός Λύκος», μας συνδέει με ότι προηγήθηκε, δείχνοντας μας τις σκέψεις του πατέρα, με τέτοιο ρεαλισμό, που μπορείς να ταυτιστείς μαζί του. Η ιστορία κλείνει με έναν ύμνο, μία ακτίνα ελπίδας μέσα από τη μιζέρια, και το δράμα που πηγάζει το κόμικς. Τελικά, ο Soloup κατάφερε να με μεταφέρει και στις 270 σελίδες με μαγικό τρόπο, μετατρέποντας το, σε ένα από τα καλύτερα αναγνώσματα της ζωής μου. Είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα τρία καλύτερα κόμικς που είδαμε το 2018. Εύχομαι σε μία καλή συνέχεια, και να μας χαρίσει και άλλα τέτοια εξαιρετικά κόμικς, που σε μαθαίνουν πως ακόμα και στις πιο σκοτεινές ώρες υπάρχει μία ακτίνα ελπίδας! Πηγή

Από το άλμπουμ "Μήτσος Κυκλάμινος - Όλα μέσα", ο Ντόναλντ Ντακ, οι Καρυάτιδες δια χειρός Soloup.

Συνέντευξη του Soloup στο περιοδικό Σχεδία με αφορμή το καινούριο κόμικ του, Ο Συλλέκτης

Τα σκίτσα του γνωστού πολιτικού γελοιογράφου Soloup από το τελευταίο graphic novel του «Ο συλλέκτης. Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδ. Ικαρος) παρουσιάζονται σε μια ενδιαφέρουσα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Πρόκειται για μια παραβολή που, με αφετηρία την «Κοκκινοσκουφίτσα», μιλάει για τις δύσκολες οικογενειακές σχέσεις και την αποξένωση του πατέρα από το παιδί μετά το διαζύγιο. Η έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς φιλοξενεί τη δουλειά ενός από τους πιο αναγνωρίσιμους ως προς το ύφος και τη «γραφή» Ελληνες σχεδιαστές κόμικς. Ο Soloup –κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος–, πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς, με το graphic novel του «Ο συλλέκτης. Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο», συνεργάζεται για δεύτερη φορά με το μουσείο, αφού εδώ έγινε πριν από τρία χρόνια η παρουσίαση του προηγούμενου επιτυχημένου βιβλίου του «Αϊβαλί, ένα ταξίδι στον χρόνο». Η έκθεση αποτελεί στην πραγματικότητα το εικαστικό μέρος μιας πιο σύνθετης δράσης, που περιλαμβάνει παράλληλες εκδηλώσεις, ξεκινώντας από τη συναυλία των εγκαινίων και συνεχίζοντας με δύο ημερίδες, η πρώτη για τα graphic novels και η δεύτερη για την παιδαγωγική και την οικογένεια. Αλλωστε, αυτό είναι το θέμα του βιβλίου. Πρόκειται για μια σύγχρονη ιστορία και ταυτοχρόνως ένα αλλιώτικο παραμύθι, που ξεκινά από τη διάσημη «Κοκκινοσκουφίτσα» του Σαρλ Περό και των αδερφών Γκριμ, προκειμένου να μιλήσει για την αποξένωση των παιδιών από τους γονείς τους μετά το διαζύγιο. Ομως η έκθεση, όπως και το βιβλίο άλλωστε, δεν έχει διδακτικό χαρακτήρα. Η μεγάλη αίθουσα του Μουσείου Μπενάκη είναι γεμάτη και στις δύο πλευρές της με σκίτσα που «δραπέτευσαν» από τις σελίδες του βιβλίου διεκδικώντας την καλλιτεχνική τους αυτονομία. Ετσι, οι επισκέπτες θα δουν καμβάδες ζωγραφισμένους με ακριλικά και εμπνευσμένους από το graphic novel, πεταλούδες origami να δημιουργούν μια παράξενη συλλογή αριθμών και δύο φιγούρες από χαρτοπολτό σε φυσικό μέγεθος: τον πρωταγωνιστή, τον μελαγχολικό μπαμπά Διονύση που φορά τη λυκόμορφη τραγιάσκα του κάτω από τη μοναξιά της ομπρέλας του, και τον μαύρο σκύλο που τον ακολουθεί. Σκίτσα, storybords, αλλά και καμβάδες, παρουσιάζονται στην έκθεση. Παράλληλα, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο προβάλλονται σε οθόνη δύο βίντεο του Γιάννη Νταρίδη. Το πρώτο, με τον τίτλο «Μαύρες τρύπες», είναι μια ταινία μικρού μήκους βασισμένη στα σκίτσα και στην ιστορία του ομώνυμου τρίτου κεφαλαίου του βιβλίου, με πρωταγωνίστριες τη γιαγιά και την εγγονή της (στις φωνές, οι ηθοποιοί Ειρήνη Αϊβαλιώτου και Καλή Δάβρη, σε διδασκαλία Αγνής Χιώτη). Το δεύτερο βίντεο είναι τρέιλερ του graphic novel, το οποίο ντύνει μουσικά η πρωτότυπη μουσική σύνθεση των Drums & Voice Jazztronica Duet (η Αγγελική Τουμπανάκη, φωνή, και ο Ηλίας Δουμάνης, τύμπανα), την οποία δημιούργησαν ειδικά για τον «Συλλέκτη». Η έκθεση περιλαμβάνει πρωτότυπο υλικό του graphic novel (storyboards, προσχέδια, σκίτσα σε μολύβι, ασπρόμαυρες και έγχρωμες σελίδες κόμικς) και χωρίζεται σε δύο θεματικές ενότητες: στην πρώτη παρακολουθούμε τον μονόλογο του κεντρικού ήρωα Διονύση, καθώς βρίσκεται μετά το διαζύγιο απρόσμενα αποξενωμένος από την κόρη του Φωτεινή, και στη δεύτερη έχουμε το γνωστό παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας σε νέα εκδοχή. Αυτός ο «διάλογος» μεταξύ του παραμυθιού και της καθημερινότητας των δύσκολων σύγχρονων σχέσεων μέσα από τον συνδυασμό των τεχνών –λογοτεχνία, ζωγραφική, visuals, μουσική– καταφέρνει να μιλήσει αποτελεσματικά για το σύνδρομο της γονικής αποξένωσης και τη δυνατότητα συνεπιμέλειας των παιδιών μετά το διαζύγιο. Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138. Εως 17/3. Πηγή

Ο “SOLOÚP” ΕΞΗΓΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ GRAPHIC NOVEL ΚΑΙ ΜΑΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ ΤΟΝ «ΣΥΛΛΕΚΤΗ» ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ «Όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels!» Kείμενο: Άννα Σταυροπούλου Είναι μάλλον ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του λόγου ύπαρξης του graphic novel πέρα από τα κόμικς. Γιατί ενώ κόμικ είχα να πιάσω από την εποχή του MAD, κόλλησα όμως με το Άϊβαλί του Soloúp από τις εκδόσεις Κέδρος και τώρα με τον Συλλέκτη του, από τις εκδόσεις Ίκαρος! Τι είναι τελικά το graphic novel και σε τι διαφέρει από τα κόμικς; «Όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels», μου λέει συνοψίζοντας ο Soloúp, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος. Είχε προηγηθεί μια βραδιά με δόκιμες και αδόκιμες γλωσσολογικές αναζητήσεις του όρου, μαζί με τον γλωσσολόγο Χριστόφορο Χαραλαμπάκη στη Σκυταλοδρομία Λόγου, στο πλαίσιο Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή: Είμαι στο Μουσείο Μπενάκη, λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης «Soloúp – Ο Συλλέκτης, έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο», με αφορμή το ομώνυμο βιβλίο και κουβεντιάζω εφ’ όλης της ύλης με τον Soloúp. Η έκθεση έχει storyboards, προσχέδια, σκίτσα σε μολύβι, ασπρόμαυρες κι έγχρωμες σελίδες κόμικς, εικαστικά και κατασκευές, πεταλούδες οριγκάμι, ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Επίσης μια ημερίδα για το graphic novel και μία για το διαζύγιο και τη γονική αποξένωση, βίντεο, αλλά και ζωντανή μουσική από τους Jazztronica με live drawing από τον Soloúp. Και σε μια μεριά μια φιγούρα να δεσπόζει: Είναι ο Διονύσης, ο ήρωας του Συλλέκτη, σε φυσικό μέγεθος από χαρτοπολτό με την ομπρέλα και με το μαύρο σκύλο του, σύμβολο μοναξιάς και μελαγχολίας, να τον κοιτάει. Ο Διονύσης και ο σκύλος του στην έκθεση Πώς ξεκίνησες με το σκίτσο και τα κόμικς; Πάντα κάτι μ’ έτρωγε με τα σκίτσα! Το 1989 πρωτο-υπέγραψα ως Soloúp, φοιτητής στην Πάντειο σε φοιτητικά έντυπα, με ψευδώνυμο, όπως σχεδόν όλοι οι σκιτσογράφοι (σ.σ. ο ίδιος δεν αποκαλύπτει καθόλου εύκολα την προέλευση του δικού του!). Τότε πρωτοχτύπησα και την πόρτα της Βαβέλ και ξεκίνησε μια σχέση που συνεχίζεται ως σήμερα, γιατί έχουμε την ίδια ματιά για τα κόμικς, ως πολιτικοποιημένη και κοινωνική οπτική στα πράγματα. Ξεκίνησα με ήρωα τον Μήτσο τον Κυκλάμινο και το βιβλίο Ανθρωπόλυκος. Κι έχει ενδιαφέρον που οι Νίκη και Εύη Τζούδα και η Παυλίνα Καλλίδου από τη Βαβέλ είναι τώρα επιμελήτριες στην έκθεση, έχουν επιμεληθεί το Άϊβαλί και τον Συλλέκτη κι ότι 30 χρόνια μετά βρίσκομαι και πάλι μ’ ένα βιβλίο με λύκο! Το Αϊβαλί του Soloup, εκδ. Κέδρος 2014 Και γιατί η μετάβαση στο graphicnovel – αν μπορούμε να μιλάμε για μετάβαση; Με το graphic novel ξεκίνησα ενστικτωδώς, είχα ανάγκη να πω κάποια πράγματα και να δώσω σχήμα σε σκέψεις. Είναι πολύ συγκεκριμένα αυτά που θέλω να πω, δουλεύοντας ως σύνολο την ιδέα, το σενάριο και το σκίτσο, και ίσως γι’ αυτό δεν συνεργάζομαι συνήθως με άλλους σεναριογράφους. Τα κόμικς δεν έχουν μεγάλο, αλλά δυναμικό και φανατικό κοινό. Νομίζω ότι όσο περνούν τα χρόνια, είναι καλύτερα. Ωριμάζουν οι δημιουργοί και το κοινό, γίνονται πολλά conventions, όπως το AthensCon και οι βάσεις έχουν ήδη τεθεί από το φεστιβάλ της Βαβέλ. Περιπτώσεις όμως graphic novels, όπως το Αϊβαλί, ο Συλλέκτης ή το Logicomics, κουβεντιάζονται από ευρύτερο κοινό. Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος) Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά σε μια προσπάθεια ορισμού τουgraphic novel, με λόγο και αντίλογο. Πώς θα μπορούσε κανείς τελικά να περιγράψει το graphic novel και ποια η διαφορά του από τα κόμικς, αφού κι αυτό είναι κόμικς; Τα graphic novels μπορούν να είναι μια πιο ώριμη φόρμα των κόμικς και ίσως αυτό είναι το ζητούμενο. Έχουν το φορμάτ του βιβλίου, είναι πολυσέλιδα, προσπαθούν να έχουν μια ποιότητα «λογοτεχνική» ή αφηγηματική. Δεν είναι πανάκεια να βαφτίζουμε τα πάντα ‘graphic novel’. Αλλά είναι μια φόρμα που βοηθάει τα κόμικς να πάνε παραπέρα, αγγίζοντας και πολλές άλλες τέχνες, όπως τη μουσική, τον κινηματογράφο ή τη λογοτεχνία. Όπως στη λογοτεχνία υπάρχει το μυθιστόρημα, η νουβέλα ή το διήγημα, έτσι και στα κόμικς υπάρχουν φόρμες, όπως το comicstrip, το manga ή το graphic novel. Δεν είναι όλα μεταφορές λογοτεχνικών έργων, ούτε μπορείς να τα ταυτίζεις με αυτά για να έχει νόημα το δικό σου έργο. Αυτό που κάνουμε έχει τις δικές του, μοναδικές δυνατότητες – λόγος και εικόνα σε μορφή βιβλίου – οπότε ας πιστέψουμε σ’ αυτό κι ας αξιοποιήσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά για να πούμε κάτι νέο! Υπάρχει μια λογική εξήγηση για τη διαφοροποίηση: Ότι τα κόμικς είναι ταυτισμένα με την παραλογοτεχνία και το «ευτελές» που παλιά μάλιστα θεωρούσαν ότι έκανε κακό στη ‘διαπαιδαγώγηση’ των νέων. Τα κόμικς είναι η 9ητέχνη και το graphic novel είναι ένας άλλος τρόπος να πεις ότι δεν πρόκειται για τα κόμικς που ξέρατε. Έχουν να κάνουν με τέχνη, καταπιάνονται με κοινωνικά ζητήματα και δίνουν άλλη ματιά στα πράγματα. Κοντολογίς, η σχέση των graphic novels και των κόμικς είναι απλή: όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels! Εσύ κάνεις και πολιτική γελοιογραφία σε εφημερίδες, όπως το Ποντίκι. Έχεις δυσαρέσκειες με αυτά που σκιτσάρεις; Πιστεύεις ότι ιδιαίτερα στην Ελλάδα υπάρχει… δυσανεξία; Φυσικά και έχω δεχτεί σκληρή κριτική. Αυτό είναι, ξέρεις, τιμή για τον σκιτσογράφο. Είμαι ευτυχής που το Μέγαρο Μαξίμου έβγαλε ανακοίνωση επί πρωθυπουργίας Σαμαρά για το σκίτσο μου που τον έδειχνε ως βενζινά στο πρωτοσέλιδο Ποντίκι. Οι συνάδελφοι μού έδιναν συγχαρητήρια! Είναι αναμενόμενο: Η πολιτική γελοιογραφία είναι πάντα ανατρεπτική και με το μέρος των ανθρώπων που υποφέρουν από την εκάστοτε εξουσία. Και φυσικά υπάρχουν σε όλες τις χώρες προβλήματα, δες π.χ. τι έγινε στη Γαλλία, τι γίνεται σε χώρες όπως το Ιράν! Το νέο σου έργο, «Ο Συλλέκτης» μιλά για τις συνέπειες του χωρισμού στα παιδιά, χωρίς να μασά τα λόγια του… Πώς ασχολήθηκες με αυτό το θέμα; Προβλήματα υπάρχουν παντού γύρω μας, αλλά τα σπρώχνουμε κάτω απ’ το χαλί. Έχω ακούσει τέτοιες ιστορίες, υπήρχαν ερεθίσματα στο περιβάλλον μου και βέβαια όπως σε κάθε βιβλίο έκανα έρευνα, απευθύνθηκα σε ειδικούς, μελέτησα και μίλησα με ανθρώπους. Έπεσα πάνω σε έννοιες, όπως γονική αποξένωση ή συνεπιμέλεια. Υπάρχουν σίγουρα ιστορίες πολύ χειρότερες απ’ του ήρωά μου, του Διονύση… Το ενδιαφέρον είναι ότι η λογοτεχνία ή το graphic novel πιάνουν ενστικτωδώς ζητήματα που η βιβλιογραφία ή η νομική επιστήμη δεν έχουν διατυπώσει με ακρίβεια. Και δεν πρόκειται για μεμονωμένα, αλλά για μαζικά φαινόμενα. Οι δε ξένοι προσκεκλημένοι που θα συμμετέχουν στη διεθνή ημερίδα παρακινήθηκαν ιδιαίτερα επειδή υπάρχει ένα graphic novel που ασχολείται με το θέμα! Και τι σχέση έχει η Κοκκινοσκουφίτσα και ο κακός ο λύκος με όλο αυτό; Ο Συλλέκτης είναι έξι κεφάλαια με διαφορετικές και αυτόνομες ιστορίες από διαφορετική οπτική γωνία η κάθε μία, που όλες μαζί συνθέτουν μια μεγαλύτερη ιστορία, με κεντρικό ήρωα τον Διονύση. Το 6ο κεφάλαιο είναι η παραλλαγή της παραλλαγής της ιστορίας της Κοκκινοσκουφίτσας. Γιατί υπάρχει μια δεύτερη εκδοχή για την Κοκκινοσκουφίτσα που είχαν γράψει οι ίδιοι οι αδελφοί Γκριμ, χωρίς τον κυνηγό, όπου η Κοκκινοσκουφίτσα σκοτώνει η ίδια τον κακό λύκο! Μέσα από την αλληγορία του παραμυθιού και της εμπλοκής ηρώων της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων – του Λαγού και του Καπελά -, αλλά και την αλληγορία από την Πολιτεία του Πλάτωνα για τη Σπηλιά, γίνεται σύνθεση σε μια νέα Κοκκινοσκουφίτσα. Αυτό το κεφάλαιο είναι έγχρωμο και ουσιαστικά «ξεκλειδώνει» το βιβλίο. Αλλά μέχρι εκεί θα σου πω! Στην αφήγηση δεν αποκαλύπτεις στον αναγνώστη όλα σου τα χαρτιά, θες ν’ ανακαλύψει κάτι και μόνος του! Στο «Αϊβαλί» συνθέτεις αποσπάσματα από ιστορίες του Βενέζη, του Κόντογλου και άλλων, μαζί με δική σου αφήγηση. Κι έχεις μια φράση, δική σου, που μου έμεινε: «Όλοι οι λαοί έχουν έναν μεγάλο, κακό εχθρό. Κι αν δεν τον έχουν, πρέπει να τον εφεύρουν. Να τον δείξουν, να τον διδάξουν στα σχολεία. Γιατί πού ξέρεις… Θα μεγαλώσουν τα παιδιά, μπορεί να δούνε άλλους να φταίνε για τα στραβά της ζωής τους»… Στο Αϊβαλί πήρα αποσπάσματα από τα διηγήματα κι έμπλεξα μεταξύ τους τις ιστορίες, ώστε να βρεθούν σε μια νέα σχέση διαλόγου. Τα αποσπάσματα διατηρούσαν αυτοτέλεια στο νέο τους πλαίσιο, συνδιαλεγόμενα μεταξύ τους κι έβγαζαν μια νέα αφήγηση. Τώρα το βιβλίο μεταφράζεται στα αγγλικά, θα κυκλοφορήσει στην Αμερική και υπάρχει συζήτηση για μεταφράσεις και σε άλλες γλώσσες. Πραγματεύεται το πώς βλέπεις τον ξένο, τον άλλον. Ξαναέγινε επίκαιρο με το προσφυγικό, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του το 2014, αλλά και με τη συζήτηση για τη Συνθήκη της Λωζάνης που επανέφερε ο Ερντογάν. Κι ενώ υπάρχει ένα σενάριο κοντά στη θεματική του Αϊβαλί, προτίμησα να κάνω τώρα τον Συλλέκτη, που είναι κάτι τελείως διαφορετικό, ώστε να αποφύγω τη συγγραφική παγίδα να επαναληφθώ! Ξέφυγα λίγο, ασχολήθηκα και μ’ άλλο θέμα, όχι της μεγάλης Ιστορίας, αλλά της σύγχρονης καθημερινότητας που κρύβει τραγικές ιστορίες. Κάποιος βέβαια μου έγραψε ένα σχόλιο που πράγματι δεν είχα σκεφτεί: Ότι και τα δυο βιβλία έχουν να κάνουν με απώλειες… Info έκθεσης: Ο Συλλέκτης, έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο, σε διοργάνωση από το Μουσείο Μπενάκη, την Περιφέρεια Αττικής και τις εκδόσεις Ίκαρος | 24 Ιανουαρίου 2019 – 17 Μαρτίου 2019 | Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο της οδού Πειραιώς Πηγή

Μετά το βραβευμένο βιβλίο «Αϊβαλί» ο πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς Soloúp, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος, πριν από λίγες ημέρες παρουσίασε τον «Συλλέκτη», έξι ιστορίες που τις συνδέει το νήμα μιας οικογενειακής διάλυσης και ένας… κακός λύκος. Ο δημιουργός μίλησε στην FS για τη θεματολογία του «Συλλέκτη», για τα κόμικς στην Ελλάδα και για το πόσο κακός τελικά είναι ο κακός λύκος. Κατ’ αρχάς, τι συλλέγει ο «Συλλέκτης» του τίτλου και ποιος είναι ο κακός λύκος του υπότιτλου του βιβλίου σας; Η συλλογή πραγμάτων είναι κάτι που συμβαίνει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στον καθέναν μας. Πολλές φορές χωρίς καν να νιώθουμε συλλέκτες ή να το επιδιώκουμε. Τα ’φερε έτσι λοιπόν στον Διονύση, τον κεντρικό χαρακτήρα του βιβλίου, να μαζεύει στο μπλοκάκι του αριθμούς ταξί. Των ταξί που πηγαίνουν, αντί γι’ αυτόν –και παρά τις αποφάσεις του δικαστηρίου–, το παιδί του στο σχολείο. Ο λύκος, πάλι, είναι βγαλμένος από το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας. Αντί όμως να μαζεύει –όπως πραγματικά θα ήθελε– πρωινές «καλημέρες» από την ηρωίδα του παραμυθιού, φορτώθηκε στα μάτια της τον ρόλο του «κακού». Έξι ιστορίες ή μία ιστορία «σπασμένη» σε έξι κομμάτια; Πράγματι, το βιβλίο χωρίζεται σε έξι αφηγήσεις. Κάθε ιστορία διατηρεί την αυτονομία της, όμως όλες μαζί συμπληρώνουν, σαν σε παζλ, την κεντρική ιστορία του Διονύση, φωτισμένη κάθε φορά από διαφορετική οπτική γωνία. Μετανάστες που καταλαβαίνουν τα πουλιά, γείτονες που παρακολουθούν τα πάντα, φιλίες που καταρρέουν για μια παρεξήγηση, οικογένειες που σήμερα υπάρχουν και αύριο όχι… Ποιο είναι για εσάς το «νήμα» που ενώνει όλα αυτά τα στοιχεία; Η σιωπηλή φιγούρα του Διονύση είναι εκείνη που διατρέχει όλες τις ιστορίες. Μια βασανισμένη ύπαρξη που αναζητά την επαφή με το παιδί του μπροστά στα μάτια των γειτόνων και των περαστικών. Ένας χαρακτήρας, όμως, που στον μονόλογο του τελευταίου κεφαλαίου βλέπουμε αυτές ακριβώς τις βουβές σκέψεις του να μετατρέπονται σε κραυγή απόγνωσης. Ο «Συλλέκτης» είναι αποτέλεσμα έρευνας και μελέτης τρίτων ή προσωπικών σας εμπειριών; Δυστυχώς, τα προβλήματα της αποξένωσης που δημιουργούνται από διαζύγια ανάμεσα σε γονείς και παιδιά βρίσκονται παντού γύρω μας. Όλοι έχουν δει, ζήσει ή ακούσει παρόμοιες τραυματικές ιστορίες, για τις οποίες ουσιαστικά κανείς δεν μιλάει ανοιχτά: για παράλογα εκδικητικές συμπεριφορές, για παιδιά που χρησιμοποιούνται ως όπλο ενάντια στον άλλον γονέα, για καφκικές δίκες, για προκάτ αποφάσεις. Δεν χρειάζεται να ψάξεις πολύ γι’ αυτό. Η ελληνική Δικαιοσύνη με τις παραλήψεις και τους γραφειοκρατικούς της ρυθμούς δίνει μια χαρά σενάρια για όσους ενδιαφέρονται. Το προηγούμενό σας graphic novel, το «Αϊβαλί», έτυχε θερμής υποδοχής από το κοινό. Ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις για τον «Συλλέκτη»; Το «Αϊβαλί» πράγματι είχε μια πολύ καλή αποδοχή, τόσο από το κοινό όσο και από πανεπιστημιακούς και εκπαιδευτικούς. Έχει μεταφραστεί και συνεχίζει να μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες. Ο «Συλλέκτης», από την άλλη, μόλις τώρα κάνει τα πρώτα του βήματα. Αυτά όμως που ήδη έρχονται πίσω, οι κριτικές και τα σχόλια, θυμίζουν αρκετά τις πρώτες αντιδράσεις για το «Αϊβαλί». Ας ελπίσουμε πως θα έχει κάποια αντίστοιχη υποδοχή. Όπως στο «Αϊβαλί» έτσι και στον «Συλλέκτη» επιλέξατε το ασπρόμαυρο σκίτσο. Γιατί; Στο «Αϊβαλί» κατέληξα στο ασπρόμαυρο σκίτσο γιατί θεωρούσα πως σημειολογικά ταίριαζε με το θέμα και την εποχή. Με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες με τις οποίες έχουμε συνηθίσει να φανταζόμαστε την καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Ο «Συλλέκτης», πάλι, είναι μια ιστορία με πολλά γκρίζα συναισθήματα και ψυχικές σκιές. Περιγράφει τις μαύρες τρύπες των ανθρώπων. Τι καλύτερο λοιπόν κι εδώ από το ασπρόμαυρο σκίτσο. Στον «Συλλέκτη», όμως, υπάρχει μια εξαίρεση χρωμάτων –συγκεκριμένα δύο χρωμάτων, του πράσινου και του κόκκινου– στο 5ο κεφάλαιο, της Κοκκινοσκουφίτσας. Δύο χρώματα, όμως, που έχουν δουλευτεί με την ίδια μανιέρα που είχα χρησιμοποιήσει στους τόνους του γκρι και στο «Αϊβαλί». Γελοιογραφία ή graphic novel; Ποιο είναι το πιο δύσκολο και γιατί; Και στα δύο μιλάμε για σκίτσα, όμως σε αυτά είναι εντελώς διαφορετικές οι προσεγγίσεις της πραγματικότητας. Για κάποια πράγματα μπορείς να μιλήσεις με αστεία, σε άλλα πάλι να διατυπώσεις σοβαρά ερωτήματα. Η γελοιογραφία είναι η τέχνη της συμπύκνωσης. Το να τα πεις όλα με σάτιρα σε μια εικόνα. Είναι κατά κάποιον τρόπο το απόσταγμα ενός ολόκληρου πολιτικού ρεπορτάζ. Έχει αυτή την ομορφιά και αυτή τη δυσκολία. Από την άλλη, τα κόμικς και η επιμέρους φόρμα των graphic novels έχουν να κάνουν με την αφήγηση μιας ολόκληρης ιστορίας. Το σκίτσο είναι πιο περιγραφικό, υπάρχει σκηνοθεσία, το σενάριο είναι συμπαγές με κλιμακώσεις, κάτι μεταξύ μυθιστορήματος και κινηματογραφικής ταινίας. Άλλη κι εδώ η ομορφιά και άλλη η δυσκολία. Και τα δύο όμως με τα χρόνια έχουν μετατραπεί σε προσωπικά μου αντανακλαστικά για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση στη γελοιογραφία και δη την πολιτική. Υπάρχει χώρος σήμερα για εγχειρήματα graphic novel όπως ο «Συλλέκτης»; Νομίζω πως ναι. Μετά τα περιοδικά «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε», τα κόμικς στην Ελλάδα αποτελούν πλέον ξεχωριστή μορφή τέχνης, παρά τα δάνεια από τη ζωγραφική, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία κ.λπ. Τα κόμικς μάλιστα με θέματα κοντύτερα στη λογοτεχνία ή στην ιστορία απολαμβάνουν στις μέρες μας ιδιαίτερη αποδοχή από ένα ευρύτερο, ενήλικο κοινό. Όμως νομίζω πως τα κόμικς και ειδικότερα τα graphic novels μπορούν να δώσουν ακόμη περισσότερα. Αυτόνομα έργα, ιστορίες πρωτότυπες, που δεν θα έχουν ανάγκη κάποιον αρχαίο ή νεότερο συγγραφέα για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Και τώρα ποια θα είναι η συνέχεια; Ο «Συλλέκτης», όπως και πριν από τέσσερα χρόνια το «Αϊβαλί», ετοιμάζεται για μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Με συναυλία των Jazztronica στα εγκαίνια στις 23 Ιανουαρίου, με δύο ημερίδες (μία στις 9 Φεβρουαρίου για τα graphic novels και μία διεθνή στις 3 Μαρτίου για τις σχέσεις παιδιών και γονιών μετά το διαζύγιο), με εργαστήρια δημιουργικής γραφής, κόμικς, ξεναγήσεις και πολλά άλλα. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 17 Μαρτίου. Σύντομα θα υπάρχει αναλυτικό πρόγραμμα. Σας περιμένουμε. INFO Ο «Συλλέκτης – Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. freesunday.gr

Ο Συλλέκτης- Μια πολυπρισματική ιστορία για το υφαντό της οικογένειας Ένας φίλος, αναφερόμενος στο Αϊβαλί, είπε πως είναι δύσκολο να κρίνεις τον Soloup ως καλλιτέχνη, γιατί σε αυτόν καταφεύγουμε για να μάθουμε, ενθυμούμενος την μελέτη του ίδιου για τα ελληνικά comic. Διαβάζοντας τον Συλλέκτη (εκδόσεις Ίκαρος), κατάλαβα για άλλη μια φορά ότι η δήλωση αυτή περιείχε ένα μεγάλο ποσοστό αλήθειας, κυρίως γιατί ο Συλλέκτης είναι μια πολυπρισματική απεικόνιση 5 ιστοριών και ενός παραμυθιού, τα οποία όλα μαζί αφηγούνται μια ιστορία για την απώλεια της (κατά βάση πατρικής) αγάπης και το παλίμψηστο της οικογένειας σε μια χώρα η οποία βασίστηκε σε (και βασανίστηκε από) αυτή. Ο Soloup ως καλλιτέχνης δεν καταφεύγει σε νεωτερικές αφηγήσεις, ούτε κρίνει αυστηρά. Αντίθετα, δεν κρίνει καθόλου. Αντίθετα, όντας γνώστης της ελληνικής συνθήκης, μας δίνει μια πολύπλευρη ιστορία σε 6 κομμάτια για το γύρω, το πίσω, το μπροστά, τη βάση και το εποικοδόμημα της οικογένειας, χωρίς να μας δίνει και την λύση του παζλ που τίθεται στις σελίδες του κόμικ. Γνώριμα πρόσωπα της ελληνικής καθημερινότητας, αστικής και επαρχιακής, των ίδιων των παραμυθιών αλλά και των πολλαπλών μετά- αφηγήσεων αποτελούν τους πρωταγωνιστές των ιστοριών που συναντούμε στις σελίδες του Συλλέκτη. Όλοι παίζουν τον ρόλο τους και έναν ακόμα, πολύπλευροι πρωταγωνιστές και αφηγητές ταυτόχρονα. Μέσα από τις πράξεις αλλά και τις συζητήσεις τους ο Soloup βρίσκει την ευκαιρία να αναμείξει είδη εξιστόρησης και στυλ σχεδίου για να πει την ιστορία, τελικά, ενός πατέρα που τον χώρισαν από το παιδί του. Και, σε αντίθεση με άλλους χαρακτήρες του κόμικ, δεν τον χώρισε ο πόλεμος, ο θάνατος ή το παράπονο. Τον χώρισαν οι αποφάσεις των γύρω του, η δικαιοσύνη και οι συνθήκες που διαλύουν το δεσμό μεταξύ των οικογενειών, χωρίς να φροντίσουν να δημιουργήσουν κάτι ουσιαστικότερο, ή έστω ανεκτό, στη θέση τους. Γιατί πράγματι η ελληνική οικογένεια είναι υπεύθυνη για πολλά δεινά που αντιμετωπίζουμε στην ψυχολογική μας ζωή, ωστόσο είναι και ένα δίχτυ προστασίας απέναντι σε άλλα. Κόβοντας αυτό το δίχτυ απερίσκεπτα δεν απελευθερώνεται κανείς από τα πρώτα, αλλά πέφτει στα δόντια των δεύτερων. Και αυτά δεν είναι τα δόντια του (καλού τελικά, όπως του Αρκά) λύκου, αλλά ο πόνος του ψυχολογικού κενού, η μοναξιά, οι τύψεις, και η συνεχής απόπειρα να συμφιλιωθείς ή να αντιπαλέψεις μάταια μια φαντασιακή εικόνα χωρίς να γνωρίσεις τους ανθρώπους από πίσω της. Ο Συλλέκτης μας δίνεις ακριβώς αυτήν την εικόνα, πίσω από τις αλληλοδιαπλεκόμενες ιστορίες του: του ανθρώπου πίσω από τον μύθο του Πατέρα, του πόνου πίσω από τον Μεγάλο Άλλο του Νόμου και της Τάξης που διαλύουν στα γρανάζια τους ακόμα και τα άτομα που υποτίθεται ότι προστατεύουν περισσότερο. Το αμάλγαμα της θεματικής αποδίδεται από τον Soloup με μια σειρά νοηματικών εργαλείων. Μεταπλάθει μύθους όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, ακόμα και φιλοσοφικές ιστορίες, όπως το πλατωνικό σπήλαιο παραμυθικά. Ταυτόχρονα ο καλλιτέχνης ανοίγει και έναν έμμεσο διάλογο με την Δίκη του Κάφκα, με το πρόλογο και τον επίλογο του. Πράγματι, ο Διονύσης, όπως και ο Γιόζεφ Κ. παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες, αφού κατηγορούνται για κάτι που δεν ξέρουν και τελικά, κρίνονται από όλους ένοχοι, χωρίς να φταίνε. «Σαν το σκυλί, μες στην ντροπή» λέει ο μεγάλος συγγραφέας και, προσθέτει ο Soloup, «σαν συλλέκτης» στιγμών, απογοητεύσεων και μικρών, καθημερινών, αριθμητικών θανάτων. Ο ρυθμός του είναι καλά κρατημένος, αυστηρός και προσωπικός, με τον ακανόνιστο αριθμό των καρέ και τις μεγάλες ολοσέλιδες εμφάσεις ως τελείες στα σημεία που θέλει να κάνει μια παύση ο αφηγητής. Σε αυτές τις εναλλαγές καρέ πρέπει να προστεθεί και η ανακολουθία ασπρόμαυρου (ή καλύτερα γκριζοασπρόμαυρου) και έγχρωμου, αλλά και τεχνοτροπιών. Πίσω από φαινομενικά απλά σκίτσα, ο Soloup μας ταξιδεύει σε μια πολύ καλή και διακριτική επισκόπηση διάφορων σύγχρονων καλλιτεχνικών ρευμάτων που έχουν βρει μέσο έκφρασης στα κόμικ, όπως ο φωτορεαλισμός, αλλά και ρεύματα της παραδοσιακής ζωγραφικής, ο φοβισμός αλλά και ο κυβισμός. Μέσα από αυτά, πάντοτε εστιάζοντας στα πρόσωπα των ηρώων του, ο δημιουργός εντείνει την τάση ενδοσκόπησης του κόμικ μέσα σε ρεαλιστικές και καθημερινές συνθήκες. Ο Συλλέκτης του Soloup, με ένα θέμα δύσκολο και συχνά απορριπτέο από τον σημερινό δημόσιο διάλογο, ξαναφέρνει στο προσκήνιο την οικογένεια και την θέση του πατέρα σε αυτή. Διαφορετικά από ότι έχουμε μάθει ή συνηθίσει, μας θυμίζει ότι μπορεί κάθε παραμύθι (Φαντασιακό) να χρειάζεται κακό (Συμβολικό), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτός ο κακός είναι πράγματι έτσι. Αυτό σίγουρα μπερδεύει τα πράγματα για πολλούς, αλλά τα παραμύθια τελικά εδώ χρησιμεύουν. Να κάνουν τη ζωή πιο δύσκολη και, τελικά, πιο αληθινή. Πηγή

Τα γλυκόπικρα graphic novels του Soloúp Ο κομίστας Αντώνης Νικολόπουλος διαστρεβλώνει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας για να μιλήσει για πιο «σοβαρά», υπαρξιακά θέματα Μετά το βραβευμένο «Αϊβαλί», ένα graphic novel που συζητήθηκε αρκετά πριν από τέσσερα χρόνια και έβαλε τον δημιουργό του σε νομικές περιπέτειες, ο Soloúp επέστρεψε με τον «Συλλέκτη», ένα γλυκόπικρο κόμικ για τη διάλυση ενός γάμου και τη γονική αποξένωση μέσα από τα μάτια εξωτερικών παρατηρητών. Συχνά, ο Αντώνης Νικολόπουλος, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, διαστρεβλώνει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας για να μιλήσει για πιο «σοβαρά», υπαρξιακά θέματα. Με εμπειρία χρόνων στη γελοιογραφία και ως σκιτσογράφος, ο Soloúp έχει περάσει απ' όλα τα στάδια όσων δημιουργών προσπαθούν να κάνουν κόμικς στην Ελλάδα. Ένα από τα κύρια έργα του, τα «Ελληνικά Κομικς», ήταν η πιο λεπτομερής έρευνα που έχει γίνει ποτέ για την εγχώρια σκηνή των κόμικς. Αυτό το διάστημα ετοιμάζει μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με πρωτότυπα σχέδια από τη νέα του δουλειά, εκτυπώσεις, μουσαμάδες, βίντεο και κατασκευές αλλά και πολλές παράλληλες δράσεις. Τα εγκαίνια είναι στις 23 Ιανουαρίου. — Είναι καλύτερο να υπογράφεις με ψευδώνυμο; Άρχισα να υπογράφω ως «Soloúp» το 1986, όταν ήμουν φοιτητής στο Πάντειο. Είχα την εντύπωση πως οι περισσότεροι σκιτσογράφοι χρησιμοποιούν κάποιο ψευδώνυμο κι έτσι έκανα κι εγώ. Πιθανότατα σε αυτή την απόφαση να βοήθησε και μια κοσμοφοβία που με τυραννούσε από τότε και νόμιζα πως έτσι θα απέφευγα την έκθεση. Τελικά, δεν γλίτωσα από την κοσμοφοβία μου και μου έμεινε και το Soloúp. — Πώς σκέφτηκες να γράψεις μια κοινωνική ιστορία; Όσο μεγαλώνεις, τις κοινωνικές ιστορίες και τα κοινωνικά θέματα μάλλον δεν τα ψάχνεις, έρχονται και σε βρίσκουν εκείνα. Έτσι συνέβη με το «Αϊβαλί» και τον «Συλλέκτη». Είναι πράγματα που με τη γελοιογραφία, τα χιουμοριστικά κόμικς ή τα στριπάκια δεν μπορείς να τα πεις, δεν μπορείς να τα αγγίξεις σε βάθος. Έτσι, λόγω της ανάγκης μου να μπορέσω να δώσω σχήμα σε αυτές τις ιστορίες, καταπιάστηκα με τη φόρμα των κόμικς που, σωστά ή λάθος, αποκαλούμε πλέον graphic novel. — Είναι αληθινοί οι ήρωες; Νομίζω πως η βάση των περισσότερων αφηγήσεων στην τέχνη, στα σενάρια του κινηματογράφου, για παράδειγμα, ή στη λογοτεχνία, το πρωταρχικό υλικό στο μυαλό των συγγραφέων είναι εικόνες της ζωής τους, είτε τις έζησαν οι ίδιοι είτε τις είδαν να συμβαίνουν γύρω τους. Αυτό το πρωτογενές υλικό που προέρχεται από την αληθινή ζωή και μετατρέπεται σε πηγή έμπνευσης υπάρχει ακόμα και σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας με εξωγήινους. Από την πραγματικότητα όμως μέχρι τους ήρωες μιας έντεχνης αφήγησης υπάρχει μια τεράστια διαδρομή φίλτρων, κοινωνικών επιρροών και υποκειμενικών διαθλάσεων που καταλήγουν σε έναν κόσμο αυθύπαρκτο, στο κλειστό σύμπαν ενός βιβλίου, ενός θεατρικού έργου ή μιας ταινίας. Στην περίπτωση του «Συλλέκτη», στην ιστορία του Διονύση και της Φωτεινούλας. Ο «Συλλέκτης» του Soloúp κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. — Πώς την εμπνεύστηκες; Στο παράδειγμα που σου ανέφερα με τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αν παρατηρήσεις, ακόμα και οι εξωγήινοι έχουν ανθρώπινα πάθη. Ερωτεύονται, πεθαίνουν, νιώθουν ζήλια, μίσος, έχουν αδυναμίες. Οι συγγραφείς τους είναι πιθανότερο να εμπνεύστηκαν τέτοιες συμπεριφορές από έναν γείτονα ή τον κουρέα τους παρά από έναν αυθεντικό εξωγήινο. Θα έλεγα, λοιπόν, πως η βάση των περισσότερων περιστατικών σε ένα σενάριο ή κείμενο είναι πράγματα που οι συγγραφείς κάποια στιγμή τα είδαν να συμβαίνουν στη ζωή τους. Δεν νομίζω πως απασχολεί τον αναγνώστη τόσο το αν οι ήρωες του «Συλλέκτη» είναι πραγματικοί ή όχι όσο το ότι αυτό το βιβλίο θίγει ένα ζήτημα που βρίσκεται παντού γύρω μας και είναι πέρα για πέρα αληθινό. Τα περιστατικά γονικής αποξένωσης ανάμεσα σε γονείς και παιδιά μετά από ένα διαζύγιο είναι, δυστυχώς, χιλιάδες. — Πόσο αυτοαναφορικός είσαι στις δουλειές σου; Εξαρτάται. Την εποχή που σκίτσαρα για το περιοδικό «Βαβέλ», στις ιστορίες του Ανθρωπόλυκου και του Μήτσου Κυκλάμινου δηλαδή, θα βρεις αρκετά αυτοαναφορικά στοιχεία. Τα αστεία και οι γκάφες του Μήτσου ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτοσαρκαστικά, δικές μου γκάφες. Στο πιο ώριμο «Αϊβαλί», από την άλλη, υπάρχουν κεφάλαια που είναι εντελώς αυτοβιογραφικά, με πραγματικά γεγονότα και στοιχεία, όπως οι αναφορές στους παππούδες και τις γιαγιάδες μου με καταγωγή από τη Μικρά Ασία. Στον «Συλλέκτη» πάλι, ως συγγραφέας βρίσκομαι στη θέση του παρατηρητή. Παρακολουθώ τον Διονύση και το περιβάλλον του. Όμως ας μην ξεχνάμε πως και ο παρατηρητής, ο κάθε παρατηρητής, από τη στιγμή που καταγράφει τις σκέψεις του, αποτυπώνει τις δικές του ιδέες, τη δική του αντίληψη για τα πράγματα. Κι αυτό έχει σε κάποιο βαθμό στοιχεία αυτοαναφορικότητας. — Γενικά, σου αρέσει ο συμβολισμός; Πόσο χρειάζεται σε τέτοιου είδους ιστορίες; Συνηθίζω να αναφέρομαι σε άλλα έργα. Σε άλλα κείμενα, μουσικές, πίνακες ζωγραφικής, σε ταινίες. Ζούμε σε έναν παγκοσμιοποιημένο πολιτισμό ιδεών. Πολλά έργα, δικαίως ή αδίκως, έχουν ταυτιστεί με κάποιες ευρύτερες έννοιες. Έτσι, για παράδειγμα, η αναφορά σε ένα άλλο κείμενο, όπως συμβαίνει στον «Συλλέκτη» με τη «Δίκη» του Κάφκα, σε άλλες εικόνες, όπως αυτή του καπελά και του λαγού από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», ή σε άλλες παραπομπές, όπως η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα, δίνουν άλλο βάθος πεδίου στην πρόσληψη από την πλευρά του αναγνώστη. Ανοίγουν παράλληλα παράθυρα εννοιών και σκέψεων. Όσο μεγαλώνεις, τι κοινωνικές ιστορίες και τα κοινωνικά θέματα μάλλον δεν τα ψάχνεις, έρχονται και σε βρίσκουν εκείνα. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO — Υπάρχει ανάγκη για τέτοιες ιστορίες; Εννοείς ιστορίες για προβλήματα, όπως η γονική αποξένωση; Νομίζω πως οι πρώτες αντιδράσεις των αναγνωστών και ο τρόπος που έχουν αγκαλιάσει τον «Συλλέκτη» τα λέει όλα. Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για μακρινές ιστορίες του παρελθόντος. Ζούμε στο παρόν, σε μια καθημερινότητα γεμάτη δύσκολα, «κρυφά» προβλήματα. Το να ρίχνουμε προβληματισμούς στον μύλο της σκέψης βοηθάει, πάνω απ' όλα, εμάς. — Γιατί διάλεξες το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας; Η Κοκκινοσκουφίτσα είναι από τα πλέον γνωστά παραμύθια παγκοσμίως, με άπειρες διαφορετικές καταγραφές. Το παράξενο με τη συλλογή παραμυθιών των αδελφών Γκριμ είναι πως συναντάμε δύο παραλλαγές του παραμυθιού. Η πρώτη είναι η πλέον γνωστή και εικονογραφημένη. Η δεύτερη, όμως, αναφέρει πως η ίδια η Κοκκινοσκουφίτσα είναι εκείνη που σκότωσε τον κακό λύκο, πνίγοντάς τον στο πηγάδι. Ακριβώς αυτή ήταν, λοιπόν, που χρειαζόμουν αφηγηματικά κι έτσι το παραμύθι μετατράπηκε στο κλειδί που ξεκλειδώνει όλον τον «Συλλέκτη» και τις άλλες πέντε αφηγήσεις του βιβλίου. — Το βασικό θέμα του Συλλέκτη είναι η αποξένωση. Τι αποξενώνει τους ανθρώπους; Υπάρχουν άπειρες δικαιολογίες. «Φταις εσύ», «όχι φταις εσύ» και τα γνωστά. Εκείνο που συμβαίνει, όμως, στις ανθρώπινες σχέσεις και οδηγούνται στην αποξένωση ‒και μιλώ για ερωτικές σχέσεις, φιλίες, συγγενείς, γονείς και παιδιά‒ είναι από κάποια στιγμή κι έπειτα τον έναν δεν τον αφορά πια τι κάνει ο άλλος. Δεν τον ενδιαφέρει να προσπαθήσει να μπει στη θέση του. — Γιατί άφησες τόσο ανοιχτή την ερμηνεία του χωρισμού του ζευγαριού; Το ζητούμενο δεν είναι να αποδώσουμε ευθύνες στον έναν ή στον άλλο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, άλλωστε, όλοι, λίγο-πολύ, είναι θύματα των καταστάσεων. Κυρίως τα παιδιά αλλά και οι γονείς, ειδικά αν δεν συνειδητοποιούν το πρόβλημά τους. Εδώ είναι που λέμε πως χρειάζονται και οι ψυχολόγοι, αλλιώς γινόμαστε έρμαια του θυμικού και των εγωισμών μας. Το ζητούμενο στο βιβλίο ήταν, λοιπόν, η αποτύπωση του πόνου και της βουβής βίας που υφίστανται οι άνθρωποι όταν βρεθούν σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις. Ένα κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο, όπως η απαρχαιωμένη σε τέτοια ζητήματα Δικαιοσύνη, που αδιαφορεί για τον ανθρώπινο πόνο. Δίκες που σέρνονται για χρόνια, στηρίζοντας παράλογα μόνο τη μία πλευρά και αδιαφορώντας για την ψυχολογική και συναισθηματική φθορά των αντιδίκων. Μια Δικαιοσύνη που, αντί να προσφέρει λύσεις, γίνεται μέρος του προβλήματος. Βάση των περισσότερων περιστατικών σε ένα σενάριο ή κείμενο είναι πράγματα που οι συγγραφείς κάποια στιγμή τα είδαν να συμβαίνουν στη ζωή τους. — Από τη γελοιογραφία μέχρι το graphic novel, ποιο είναι πιο δύσκολο είδος και ποιες οι διαφορές τους για έναν δημιουργό; Κάθε είδος υπηρετεί διαφορετικές εκφραστικές ανάγκες. Στην πολιτική γελοιογραφία πρέπει να πεις κυριολεκτικά «χίλιες λέξεις σε μια εικόνα», δηλαδή περίπου όσο είναι το κείμενο σε μια σελίδα εφημερίδας. Πρέπει να αποτυπώσεις το ρεπορτάζ και την άποψη του συντάκτη με ελάχιστα έως καθόλου λόγια στα μπαλονάκια του σκίτσου. Από την άλλη, στο μέσο των κόμικς και στην επιμέρους φόρμα τους, στα graphic novels, έχεις να αναμετρηθείς με άλλα πράγματα, με το σενάριο και το ξεδίπλωμα της αφήγησης, με τους χαρακτήρες, τη σχεδιαστική απόδοση κ.λπ. Το καθένα έχει τις δυσκολίες και, φυσικά, τις χάρες του. Καταλαβαίνεις, βέβαια, πως ο όγκος της δουλειάς για ένα graphic novel είναι τεράστιος. Μπορεί να δουλεύεις ακόμα και χρόνια για να το ολοκληρώσεις. Αυτό από μόνο του έχει έναν επιπρόσθετο βαθμό δυσκολίας. — Πόσο δύσκολο είναι να κάνεις κόμικς στην Ελλάδα; Το δύσκολο να ζήσεις από τα κόμικς στην Ελλάδα, όχι να τα κάνεις. Γι' αυτό έχουμε πάρα πολλούς εξαιρετικούς, αλλά φτωχούς δημιουργούς κόμικς που για να ζήσουν όλο και περισσότερο καταφεύγουν σε συνεργασίες με το εξωτερικό. Το να κάνεις σήμερα κόμικς στην Ελλάδα είναι ταυτόσημο με το να κάνεις κόμικς στον πλανήτη Γη. Είναι πλέον μια παγκόσμια επιμέρους κουλτούρα, με το δικό της φανατικό κοινό και τις δικές της αναφορές. — Διάβασα ότι είχες νομικά προβλήματα με το «Αϊβαλί». Τελικά, λύθηκαν; Ναι. Υπήρχε μια παρεξήγηση από την πλευρά των κληρονόμων του Φώτη Κόντογλου, ότι καπηλεύομαι το έργο του. Ήταν όμως εξαιρετικά έντονη η δημόσια αντίδραση, από αναγνώστες, καλλιτέχνες και πανεπιστημιακούς, μια και το ζήτημα αφορά στη βάση του τη χρήση της τέχνης μέσα στην τέχνη. Ταυτόχρονα, υπήρξε και η αμέριστη συμπαράσταση άλλων κληρονόμων συγγραφικών δικαιωμάτων. Τελικά, οι κατηγορίες κατέπεσαν και νομικά. Στη συνέχεια, βρεθήκαμε με τους κληρονόμους, δόθηκαν φιλικές εξηγήσεις και το θέμα έληξε. Νομίζω πως το έργο του μεγάλου δημιουργού Φώτη Κόντογλου είχε μόνο να κερδίσει από το «Αϊβαλί» παρά να χάσει. Στη βιβλιοθήκη της Μυτιλήνης, για παράδειγμα, μετά την έκδοσή του από τον Κέδρο, τα βιβλία του Κόντογλου ήταν επί μήνες συνεχώς δανεισμένα. — Ποια θεωρείς την πιο απαιτητική δουλειά σου μέχρι σήμερα και για ποιον λόγο; Και ποια την καλύτερη; Όλες οι δουλειές ‒κι αυτό ισχύει για κάθε δημιουργό‒ είναι παιδεμένες, πονεμένες και ταυτόχρονα αγαπημένες. Καθεμιά είναι κομμάτι της προσωπικής του ζωής, των σκέψεων και όσων του συνέβησαν τα χρόνια που τις δούλευε. Η πιο «δύσκολη» δουλειά, λοιπόν, δεν ήταν ακριβώς κάποιο βιβλίο με κόμικς αλλά η επτάχρονη έρευνά μου για τα κόμικς. Μια απαιτητική έρευνα που κατέληξε επιτυχώς σε ένα διδακτορικό και σε ένα βιβλίο, «Τα ελληνικά κόμικς», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Καλύτερη είναι πάντα, και υποκειμενικά, η πιο πρόσφατη, ο «Συλλέκτης», στου οποίου τους ρυθμούς ζω πλέον, ένα τυπογραφικά εξαιρετικό βιβλίο που επιμελήθηκαν με ιδιαίτερη φροντίδα οι εκδόσεις Ίκαρος, και τις ευχαριστώ γι' αυτό. — Πιστεύεις ότι έχουν καλυτερέψει τα πράγματα τελευταία για τη σκηνή των κόμικς; Υπάρχει σκηνή; Φυσικά και υπάρχει. Περιορισμένη, με έναν φανατικό κύκλο αναγνωστών, που, όμως, ολοένα μεγαλώνει. Έχουμε εξαιρετικούς δημιουργούς και γίνονται πράγματα. Δεν νομίζω πως απασχολεί τον αναγνώστη τόσο το αν οι ήρωες του «Συλλέκτη» είναι πραγματικοί ή όχι όσο το ότι αυτό το βιβλίο θίγει ένα ζήτημα που βρίσκεται παντού γύρω μας και είναι πέρα για πέρα αληθινό. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO — Τι πιστεύεις ότι λείπει από τα ελληνικά κόμικς; Η εμπιστοσύνη στο ίδιο το μέσο και στις δυνατότητές του. Δεν είναι δυνατόν, όταν έχουμε στη διάθεσή μας ένα τόσο εκφραστικό μέσο, να αναζητούμε δεκανίκια σε λογοτεχνικά και άλλα κλασικά έργα. Τα κόμικς δεν μπορεί είναι δημοφιλή και αποδεκτά ως τέχνη μόνο μέσα από λογοτεχνικές διασκευές. Μπορούν να πατήσουν στα πόδια τους, να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές τους και να κάνουν πραγματικά σπουδαία πράγματα. — Διαβάζεις γενικά; Σου άρεσε κάποιο βιβλίο τελευταία; Διαβάζω πολύ, όλα τα χρόνια. Είναι από τα πιο όμορφα πράγματα που μου συμβαίνουν στη ζωή. Ένα από τα βιβλία που τελείωσα πρόσφατα ήταν και το «τούβλο» «4321» του αγαπημένου Πολ Όστερ. Όμως αυτό το διάστημα τρέχω σαν τρελός για την προετοιμασία της έκθεσης του «Συλλέκτη» στο Μουσείο Μπενάκη. Δεν μένει καιρός για διάβασμα. Ξεκλέβω, όμως, κάποια βράδια για κινηματογράφο ή θέατρο. — Υπάρχει κάποιος άνθρωπος ή καλλιτέχνης που σε έχει επηρεάσει βαθύτερα και γιατί; Απ' αυτούς που συνάντησα, ο Γιάννης Καλαϊτζής. Ο Γιάννης κατάφερε να ταιριάξει στη ζωή του τον εμπνευσμένο καλλιτέχνη με τον αυτοσαρκαστικό χιουμορίστα, τον ουσιαστικό δάσκαλο με τον ταπεινό άνθρωπο και τον συνειδητό φίλο. Το μάθημά του; Δεν είναι μόνο το τι κάνεις αλλά και το πώς το κάνεις και πώς το προσφέρεις. — Η τωρινή πολιτική κατάσταση πιστεύεις ότι δίνει τροφή στους γελοιογράφους; Η πολιτική και οι πολιτικοί πάντα έδιναν τροφή στους γελοιογράφους. Το κοινό όμως δεν το βλέπω πια τόσο χαλαρό και έτοιμο ν' αποδεχτεί τη σάτιρα και το πολιτικό χιούμορ. Υπάρχει ένας φανατισμός και μια προκατάληψη στους αναγνώστες, που νομίζω πως είναι μεγαλύτερη από άλλες περιόδους. Ίσως, βέβαια, συμβάλλουμε κάποιες φορές και οι σκιτσογράφοι σε αυτό, που γινόμαστε καθρέφτες αυτής της προκατάληψης. — Πιστεύεις στην ελπίδα; «Αν δεν ελπίζεις, δεν θα βρεις το ανέλπιστο που είναι ανεξερεύνητο και απλησίαστο», που λέει και ο Ηράκλειτος. — Τι φοβάσαι περισσότερο; Θέλεις όλο τον κατάλογο; Αντ' αυτού, θα έλεγα πως χαίρομαι πολύ όταν μου προσφέρονται τυχαία κάποιες μικρές χαρές της ζωής. Το εξώφυλλο του «Συλλέκτη» Ο «Συλλέκτης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. Η φωτογράφιση έγινε στο Half Νote jazz club, στις πρόβες του Soloúp, όπου σκιτσάρει ζωντανά με τους Jazztronica. Πηγή

Με το πρώτο βιβλίο του "Το Αϊβαλί" σκιτσάρισε τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η ταραγμένη ιστορική στιγμή δίνοντας το πρώτο ιστορικό graphic novel. Στο δεύτερο βιβλίο του, "Ο Συλλέκτης" (εκδ. Ίκαρος), το πενάκι του στοχεύει κατευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη και στην καρδιά ενός ζητήματος που, αν και πληγώνει αμέτρητες οικογένειες, ακόμα δεν έχει επαρκώς συζητηθεί. Συνθέτοντας έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο, που όμως δεν είναι τόσο κακός, ο γνωστός κομικογράφος και σκιτσογράφος στο «Ποντίκι», Soloup, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος, με λόγο αφοπλιστικά λιτό και σκίτσο καθαρό, σχολιάζει το πολλαπλό τραύμα του διαζυγίου, το τραύμα του αποχωρισμού του ενός γονιού, του πατέρα, από το παιδί. Οι έξι αφηγήσεις εγκιβωτίζουν ουσιαστικά την ίδια ιστορία ιδωμένη από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Έρωτες που κατέρρευσαν, εντάσεις, φωνές και σιωπές, αλλά και αίθουσες δικαστηρίων, νόμοι, δίκες και διαφορετικά στρατόπεδα διαδέχονται τα καρέ του. Ωστόσο σ' αυτό το βιβλίο δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Υπάρχει το πρίσμα από το οποίο βλέπουν ο ένας τον άλλον. Ανάμεσα στο λευκό και σε διάφορους τόνους του γκρι που εικονογραφούν την αφήγηση, παρεμβάλλεται χρώμα στη διαφορετική εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας. Ωστόσο ο Soloup σ' αυτό το βιβλίο δε συνομιλεί μόνο με το κλασικό παραμύθι των αδελφών Γκριμ. «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ, »Η Δίκη« του Κάφκα αλλά και ο μύθος της σπηλιάς του Πλάτωνα αφήνουν τον απόηχό τους σ' αυτή τη διαδρομή, που αναζητά να ερμηνεύσει τα γιατί που οδηγούν στις »μαύρες σκιές" της απώλειας. Από ποια ανάγκη γεννήθηκε ο "Συλλέκτης"; Η ιστορία του «Συλλέκτη» είναι μια ακόμα σιωπηλή ιστορία, από αυτές που συμβαίνουν δυστυχώς κατά χιλιάδες γύρω μας. Ιδιωτικές τραγωδίες, όπως για παράδειγμα η αποξένωση ενός πατέρα από το παιδί του ύστερα από ένα διαζύγιο. Αφόρητο βάρος γι’ αυτούς που το ζουν. Κι όμως, τέτοιες ιστορίες περνάνε «στα ψιλά». Κανένας δεν ασχολείται σοβαρά σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο με την επίλυσή του. Αυτή ήταν η αφετηρία. Οικογένεια, διαζύγιο, απώλεια, πληγωμένο παιδί, δικαιοσύνη είναι οι έννοιες που διατρέχουν το βιβλίο. Κυρίως όμως επικεντρώνεις στη θέση του πατέρα. Και ανατρέπεις τις στερεοτυπικές αντιλήψεις. Δύσκολο θέμα. Η μορφή του graphic novel σε διευκόλυνε να το διαχειριστείς; Το βιβλίο δεν ρίχνει ευθύνες σε κάποιον από τους εμπλεκομένους, στον μπαμπά, τη μαμά ή το παιδί. Και οι τρεις πλευρές είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θύματα ψυχολογικής βίας. Μιας άσχημης συνθήκης, της οποίας τα δικαστήρια και ο τρόπος που λειτουργούν δεν αποτελούν λύση αλλά μέρος του προβλήματος. Είναι πράγματι ένα δύσκολο θέμα. Ίσως η «λογοτεχνική» αφήγηση ενός graphic novel να μπορεί να αποδώσει το απαραίτητο συναισθηματικό βάθος που φέρνουν στις ζωές μας τέτοιες ή άλλες ανθρώπινες απώλειες. Στη δημόσια σφαίρα δεν έχει συζητηθεί επαρκώς αυτό το ζήτημα. Θεωρείς ότι ο "Συλλέκτης" δίνει αυτή την αφορμή; Αν και το βιβλίο κυκλοφορεί λιγότερο από ένα μήνα, οι ιδιαίτερα θερμές αντιδράσεις των αναγνωστών δείχνουν προς μια τέτοια κατεύθυνση. Επιχειρείς να σπάσεις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τη θέση του πατέρα στην οικογένεια και τη σχέση του με το παιδί. Η ανατροπή της αφήγησης στο γνωστό παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας διευκολύνει τη συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα; Η παραλλαγή της Κοκκινοσκουφίτσας των αδελφών Γκριμ, αλλά και η αλληγορία της Σπηλιάς του Πλάτωνα που υπάρχουν στον «Συλλέκτη» ελπίζω πως βοηθούν σε αυτό. Συχνά μέσα από τα παραμύθια και τις αλληγορίες λες πολύ περισσότερα και πιο κατανοητά πράγματα για δύσκολες καταστάσεις. Το ψηφιακό περιβάλλον που κυριαρχεί στην εποχή μας, διευκολύνει την ειλικρίνεια και την ανεκτικότητα γύρω από τις διαπροσωπικές, τις οικογενειακές σχέσεις; Θεωρητικά το Διαδίκτυο προσφέρει περισσότερες δυνατότητες έκφρασης κι επικοινωνίας, μεγαλύτερη ανεκτικότητα. Στην πράξη όμως, αν κρίνω από τον υποκριτικό συντηρητισμό πολλών αναρτήσεων και τον πληθωρισμό των συναισθημάτων - τόσες καρδούλες και τόσα φεϊσμπουκικά λάικ -, μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. Περιπλανιόμαστε μόνοι σε κλειστούς κόσμους αυταρέσκειας και, αντί να επικοινωνούμε πραγματικά, εγκλωβιζόμαστε στα πλασματικά είδωλα του εαυτού μας. Στον "Συλλέκτη" ο κακός λύκος δεν είναι τόσο κακός όσο μάθαμε να τον θεωρούμε. Αλήθεια, πόσο κακός είναι ο λύκος του βιβλίου σου και ποιος ο πραγματικά κακός λύκος των παιδιών της εποχής μας; Στο graphic novel ο κακός λύκος είναι είδωλο. Μια σκιά, μια λανθάνουσα προβολή της πραγματικότητας. Ο θυμός του παιδιού το κάνει να βλέπει τον πατέρα ως απειλή. Στην πραγματικότητα, όμως, στη ζωή όλων των παιδιών που μεγαλώνουν σήμερα, οι πραγματικοί κακοί λύκοι μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε, μεταμφιεσμένοι - όπως στην πρώτη εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας των Γκριμ - σε μια χαριτωμένη γιαγιάκα. Χαριτωμένοι λύκοι που βρίσκεις, από τα «αθώα» παιχνίδια στα τάμπλετ μέχρι τις «πατριωτικές» ιδέες που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα πλέον και μέσα στα σχολεία. Τι σε οδήγησε να δομήσεις κατ' αυτόν τον τρόπο το βιβλίο; Τα έξι κεφάλαια είναι αυτόνομες διηγήσεις, όλες μαζί όμως συνθέτουν την ίδια ιστορία μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το να βλέπουμε το ίδιο θέμα από διαφορετικές όψεις πλουτίζει την αντίληψή μας γι’ αυτό. Πώς θα χαρακτήριζες τον "Συλλέκτη"; Graphic novel, που σημαίνει πως είναι μια αφηγηματικά πιο εξελιγμένη φόρμα των κόμικς. Ταυτόχρονα είναι μια γραφή πολύ κοντά στον λογοτεχνικό λόγο. Έχει στοιχεία αυτοβιογραφικά; Χωρίζει πάντα μεγάλη απόσταση την πραγματική ζωή από μια έντεχνη αφήγηση. Παρ’ όλα αυτά το βιβλίο αναφέρεται σε προβλήματα που λίγο - πολύ αναγνωρίζουμε όλοι στον κοινωνικό μας περίγυρο, σε φίλους και συγγενείς. Έτσι, όσο φανταστικά κι αν είναι κάποια στοιχεία των έξι αφηγήσεων, δεν παύει να συμβαίνουν διαρκώς τα ίδια και χειρότερα στην καθημερινή ζωή. Σε ότι αφορά το σχέδιο, κι αυτό στην προκειμένη περίπτωση δεν ακολουθεί παραδοσιακές φόρμες ή, εν πάση περιπτώσει, αντλεί από διαφορετικές πηγές έκφρασης. Ποιες φόρμες ακολούθησες και ποιες ανέτρεψες σ' αυτό το graphic novel; Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου πάνω στην ιστορία και τη σημειολογία των κόμικς είχα την ευκαιρία να μελετήσω σε βάθος τη λεκτική και οπτική αφήγηση σε σημαντικούς δημιουργούς της παγκόσμιας εναλλακτικής σκηνής. Πολλά από αυτά τα εφάρμοσα αρχικά στο «Αϊβαλί» και νομίζω πως σιγά - σιγά αρχίζω να βρίσκω τα δικά μου βήματα στη σημειολογία της αφήγησης. Με την εναλλαγή και την ένταση των καρέ, την ποσότητα του λόγου στην εικόνα, στον ρυθμό αφήγησης, στις χρωματικές εναλλαγές. Λειτούργησαν καλά στο «Αϊβαλί» και τώρα με τον «Συλλέκτη» ελπίζω να πηγαίνω λίγο παραπέρα. Γιατί επέλεξες την ασπρόμαυρη αφήγηση, την οποία σπας μόνο στην περίπτωση που αφηγείσαι - κι αυτή με πολύ λίγα χρώματα, κυρίως κόκκινο - τη νέα εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας; Είναι από αυτά τα σημειολογικά πειράματα που σας είπα. Στις σελίδες του βιβλίου κυριαρχούν το μαύρο και οι τόνοι του γκρι. Παρ’ όλα αυτά, στο πέμπτο κεφάλαιο της Κοκκινοσκουφίτσας - που αποτελεί και το κλειδί της ιστορίας - συμβαίνει μια συναισθηματικά φορτισμένη μεταφορά και από τη δεύτερη παραλλαγή της Κοκκινοσκουφίτσας των αδελφών Γκριμ, στην εξίσου σκληρή παραλλαγή του «Συλλέκτη». Η ταυτόχρονη χρωματική μετάβαση από το ανάλαφρο πράσινο στο άγριο κόκκινο παρασύρει και εντείνει τη φόρτιση της αφήγησης. Το προηγούμενο graphic novel σου, το "Αϊβαλί", δεν έχει ξεχαστεί, τουναντίον τώρα κάνει τη διεθνή του καριέρα; Το «Αϊβαλί» αποδεικνύεται αρκετά ανθεκτικό στον χρόνο, τόσο στην Ελλάδα, όπου συνεχίζουν να έρχονται θερμά σχόλια αναγνωστών, όσο και έξω. Μετά τις μεταφράσεις του στα γαλλικά και τα τουρκικά, τώρα φαίνεται πως αρχίζει ένας νέος κύκλος μεταφράσεων σε αρκετές γλώσσες. Περιμένω κι εγώ με αγωνία να τις δω. "Ο Συλλέκτης" θα γίνει κι αυτός έκθεση; Ναι, πράγματι. Όπως και πριν από τέσσερα χρόνια με το «Αϊβαλί», ετοιμάζουμε τώρα μια μεγάλη έκθεση για τον «Συλλέκτη» στο Μουσείο Μπενάκη για τις αρχές του νέου χρόνου. Με συναυλία στα εγκαίνια, παράλληλες δράσεις και δυο σημαντικές ημερίδες. Μια για τα graphic novels στην Ελλάδα και μια δεύτερη για τη γονική αποξένωση, με καλεσμένους επιστήμονες από την Ευρώπη και την Αμερική. Περισσότερες λεπτομέρειες θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε σύντομα. Και το σχετικό link...

Ένα οδυνηρό παραμύθι Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Στα παραμύθια οι «κακοί» παρουσιάζονταν και έπρεπε να φαίνονται ως πραγματικοί κακοί. Και ο Κακός Λύκος είναι ένας από τους διασημότερους τέτοιους κακούς των παραμυθιών. Στο νέο βιβλίο του ο Soloúp σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός σύγχρονου «κακού λύκου» με τα μάτια των άλλων. Που τελικά δεν είναι και τόσο κακός. Οσο κι αν η ελληνική δικαιοσύνη επιμένει να τον θεωρεί και να τον αντιμετωπίζει ως τέτοιον. Ανέκαθεν τα κόμικς μπορούσαν –και το έκαναν– να αφηγηθούν μεγάλες ιστορίες κοινωνικού περιεχομένου που απευθύνονταν αποκλειστικά σε ενήλικο κοινό. Τις τελευταίες δεκαετίες, από τότε που τα graphic novels καθιερώθηκαν ως αυτόνομες ενιαίες εκδόσεις, στοχεύοντας σε έμπειρους και «ώριμους» (ίσως η λέξη να μην είναι η κατάλληλη αλλά, χάριν συμβάσεως και για την οικονομία του λόγου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί – άλλωστε και οι Αμερικανοί αναφέρονται σε «mature readers») αναγνώστες, με ακόμα πιο εμφατικό τρόπο η θεματολογία των κόμικς έχει απλωθεί σε κάθε κοινωνική και πολιτική πτυχή. Τα κόμικς που αγγίζουν ευαίσθητες πλευρές των εύθραυστων ανθρώπινων σχέσεων, είτε ως μυθοπλασίες είτε ως απομνημονεύματα και αυτοβιογραφίες, αποτελούν μια διακριτή τάση με θαυμαστά δείγματα έως τώρα και απ’ ό,τι φαίνεται με μεγάλη δυναμική και πλούσιο μέλλον. Τέτοιο δείγμα είναι και «Ο Συλλέκτης» του Soloup με υπότιτλο «έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδόσεις Ικαρος) που δομείται ως μια σπονδυλωτή ιστορία με κεντρικό πρόσωπο τον Διονύση, έναν πατέρα που βυθίζεται στην άβυσσο της γραφειοκρατίας πασχίζοντας απελπισμένα να ξαναδεί το παιδί του. H «σιωπηλή κραυγή» ενός «κακού λύκου» Με τη χρήση εναλλακτικών εκδοχών γνωστών παραμυθιών όπως η «Κοκκινοσκουφίτσα» και η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», με αλληγορίες όπως το «Σπήλαιο» του Πλάτωνα και με τις διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες ο αναγνώστης μαθαίνει τα γεγονότα, ο Soloup δημιουργεί ένα συγκινητικό έργο που διαβάζεται σαν παραμύθι. Οι διαφορετικές σχεδιαστικές τεχνοτροπίες που εφαρμόζει ο δημιουργός, η επιλογή άλλοτε ασπρόμαυρων σχεδίων και άλλοτε έγχρωμων εικόνων, οι εναλλαγές σε διάφορους χρόνους εντός των οποίων εκτυλίσσονται οι αριστοτεχνικά συνδεδεμένες μεταξύ τους ιστορίες και η απόδοση του πρώτου λόγου στην αφήγηση σε διαφορετικά πρόσωπα σε κάθε κεφάλαιο, συνθέτουν ένα έργο που το θέμα του αποκαλύπτεται σιγά – σιγά κρατώντας τον αναγνώστη σε μια βασανιστική στάση αναμονής. Οταν πλέον ξετυλιχτεί η υπόθεση και περιγραφεί μέσω πολλαπλών οπτικών γωνιών η δυσάρεστη οικογενειακή κατάσταση του πρωταγωνιστή, γίνεται ξεκάθαρο με δραματικό τρόπο και το γιατί από ένας ευτυχισμένος πατέρας και σύζυγος, ο Διονύσης αυτοπροσδιορίζεται ως «συλλέκτης» καθώς και το τι ακριβώς «συλλέγει». Τα παραμύθια και οι αλληγορίες που ιδιοποιείται, προσαρμόζει και τροποποιεί ο Soloup αποκτούν τότε νόημα και «ηθικό δίδαγμα». Καθιστώντας το δικό του «παραμύθι» μια οδυνηρή παραβολή για τις οικογενειακές σχέσεις και το πώς αυτές, όταν «στραβώσουν», μπορούν να μετατρέψουν τους ανθρώπους σε «Συλλέκτες» και «Κοκκινοσκουφίτσες». Βιβλιοπαρουσίαση Την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου στο βιβλιοπωλείο Public της Πλατείας Συντάγματος, στο Public Café (5ος όροφος), θα γίνει η πρώτη επίσημη παρουσίαση του νέου βιβλίου του Soloúp «O Συλλέκτης - Εξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδόσεις Ικαρος). Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Κουκουλάς, ο δικηγόρος και μέλος του Δ.Σ. του International Council on Shared Parenting (ICSP), Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος, και ο δημιουργός του «Συλλέκτη». Μετά τις ομιλίες και τη συζήτηση με το κοινό, θα παρουσιαστεί πρωτότυπη μουσική σύνθεση, γραμμένη ειδικά για τον «Συλλέκτη», από τους «Drums & Voice Jazztronica Duet», ένα πρότυπο Nu Jazz ντουέτο τυμπάνων-φωνής, από την Αγγελική Τουμπανάκη και τον Ηλία Δουμάνη. Πηγή Συνέντευξη του Soloup στο Γιάννη Κουκουλά για την Εφημερίδα των Συντακτών Μην ξεχάσετε την παρουσίαση του κόμικ

Πηγή

Μια παρέα ηλικιωμένων συζητά για τις συλλογές γραμματοσήμων, πεταλούδων, καπακιών και άλλων άχρηστων αντικειμένων. Ένας μετανάστης έχει συλληφθεί από την αστυνομία με έγκλημά του ότι προσπάθησε να σώσει ένα πουλί από βέβαιο θάνατο. Μια γιαγιά με την εγγονή της παρατηρούν τις τρύπες στα σώματα των περαστικών. Τρύπες από τις απώλειες, από τους ανθρώπους που χάθηκαν. Ένας θάνατος γίνεται η αιτία μιας μεγάλης συμφιλίωσης. Αλλά είναι πια αργά, καθώς ο ένας από τους φίλους είναι πια νεκρός. Η κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας πάει μια βόλτα στο δάσος και μαθαίνει την οδυνηρή αλήθεια της ιστορίας με τον κακό λύκο. Στο ίδιο δάσος που άνθρωποι συρρέουν μαζικά σε ένα σπήλαιο σαν του Πλάτωνα για να λυτρωθούν με μεταφυσικές αυταπάτες. Και κάποιος Διονύσης, αποτελεί το επίκεντρο όλων αυτών των ιστοριών. Μα το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να ξαναδεί το παιδί του. Κι αντί γι’ αυτό καταλήγει να γίνει ένας συλλέκτης πινακίδων από ταξί. Στο graphic novel «Ο Συλλέκτης» του Soloup, έξι διηγήματα με κοινό πυρήνα, συνθέτουν μια μεγάλη δραματική ιστορία για την οικογένεια, τη γονική αποξένωση, τη γραφειοκρατική παράνοια, την αδικία στη σύγχρονη Ελλάδα. Πριν από λίγο τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου σου και δεν σου κρύβω ότι χάλασα πολλά χαρτομάντιλα σκουπίζοντας τα δάκρυά μου. Ήταν στις προθέσεις σου να προκαλέσεις τέτοια συγκίνηση; Όταν προσπαθείς να αφηγηθείς μια τόσο φορτισμένη ιστορία, αυτή κατακλύζει πρώτα απ’ όλα εσένα που τη γράφεις. Δεν σκέφτεσαι αν η συγκεκριμένη αφήγηση θα συγκινήσει και άλλους. Το εύχεσαι και το ελπίζεις, βέβαια, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν σε απασχολεί και τόσο. Κυριαρχεί η έγνοια να διατυπώσεις με σαφήνεια τα ερωτήματα που «τρώνε» τον ήρωά σου και μετά να τον βάλεις μπροστά σε αυτά. Εκείνο που με απασχολούσε όσο δούλευα τον «Συλλέκτη» ήταν το τι στάση θα κρατούσε ο Διονύσης απέναντι στις παράλογες καταστάσεις που προέκυπταν στη ζωή του αλλά και τη γραφειοκρατική, σχεδόν καφκική, δικαιοσύνη που θεωρεί τους πατεράδες εξ αρχής «ενόχους μέχρι αποδείξεως του εναντίου». Ο αγώνας του ήρωα να σταθεί όρθιος χωρίς ταυτόχρονα να απομακρυνθεί από το παιδί του, τη Φωτεινούλα, είναι μάλλον εκείνα που προκαλούν τη συγκίνηση. Για να δούμε. Είσαι από τους πρώτους αναγνώστες του «Συλλέκτη» κι έτσι μου δίνεις ελπίδες ότι το graphic novel «λειτουργεί». Περιμένω με αγωνία τις αντιδράσεις των αναγνωστών. Πώς προέκυψε, ιδιαίτερα μετά το «Αϊβαλί» και την αιρετική ματιά σου πάνω στην πολυτάραχη ιστορία των σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας, ένα βιβλίο για την οικογένεια και τον αποχωρισμό; Έχω στα σκαριά αρκετά σενάρια που συνομιλούν με την Ιστορία. Το ένα μάλιστα είναι έτοιμο από την εποχή που δούλευα το «Αϊβαλί» και διαδραματίζεται την ίδια περίοδο. Ελπίζω μια μέρα να το δείτε ολοκληρωμένο. Προς το παρόν ήθελα συνειδητά ν’ αποφύγω τη γνωστή παγίδα που πέφτουν οι συγγραφείς καθώς, ύστερα από ένα πετυχημένο έργο, προσπαθούν να επαναλάβουν τον εαυτό τους. Ήταν πρόκληση λοιπόν το να ασχοληθώ με κάτι εντελώς διαφορετικό, πόσο μάλλον με ένα καυτό κοινωνικό ζήτημα όπως η ψυχολογική -και όχι μόνο- «κακοποίηση» των εμπλεκομένων σ’ ένα διαζύγιο. Τι σχέση έχει ο Αντώνης Νικολόπουλος με τον Διονύση της ιστορίας; Έχει το βιβλίο αυτοβιογραφικά στοιχεία ή είναι μια μυθοπλασία; Όπως ακριβώς το διατυπώνεις, εγώ λέγομαι Αντώνης, ο ήρωας, Διονύσης. Η ζωή είναι πάντα κάτι διαφορετικό από ένα βιβλίο. Η ιστορία ενός βιβλίου αποτελεί ένα κλειστό σύμπαν. Η ζωή, πάλι, είναι ανοιχτή. Αχαρτογράφητη, ανατρεπτική και απρόβλεπτη. Αυτά ακριβώς τα παράλογα -όπως τα περιγράφει ο Καμί- χαρακτηριστικά της «πραγματικότητας» είναι την ίδια στιγμή εκείνα που δίνουν τροφή στη μυθοπλασία και την έντεχνη δημιουργία: στα μυθιστορήματα, στα σενάρια, στις μουσικές και στους πίνακες ζωγραφικής. Θα έλεγα λοιπόν πως δεν έχει σημασία για κάποιον αναγνώστη αν η ιστορία ενός βιβλίου, όπως ο «Συλλέκτης», αφορά τον συγγραφέα όσο το ότι τα προβλήματα που θίγονται υπάρχουν παντού εκεί έξω. Ιστορίες που συχνά είναι πολύ πιο τραυματικές και επώδυνες από αυτήν του Διονύση και δηλητηριάζουν τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Υπάρχουν προβληματικά διαζύγια που αποξενώνουν τα παιδιά από τους γονείς τους, χωρίς καμιά ουσιαστική μέριμνα από τους θεσμούς (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λ.π.) και μια δικαιοσύνη που καταλήγει ν’ αποτελεί μέρος του προβλήματος και όχι τη λύση του. Ένα ζήτημα που όλοι οι φορείς το γνωρίζουν, αλλά κανείς δεν μιλάει ανοιχτά γι’ αυτό. Οι ήρωες λοιπόν μπορεί να είναι φανταστικοί, τις καταστάσεις όμως που βιώνουν χιλιάδες άνθρωποι σαν τον Διονύση και δυστυχώς σε όλο τον κόσμο, μόνο μυθοπλασία δεν μπορείς να τις χαρακτηρίσεις. Το ξέρω πως θα γίνω αδιάκριτος αν ρωτήσω ποια είναι η κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας στην οποία αφιερώνεις το βιβλίο. Αλλά θα το κάνω, μια και έχεις δημιουργήσει ολόκληρο κεφάλαιο γι' αυτήν. Το πέμπτο κεφάλαιο του graphic novel ξαναδιαβάζει το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας. Υπάρχουν άπειρες παραλλαγές του παραμυθιού, από τις πρώτες λαϊκές αφηγήσεις και την καταγραφή του Perrault μέχρι τις μέρες μας. Η πλέον διαδεδομένη και εικονογραφημένη εκδοχή είναι εκείνη των αδελφών Grimm. Το ενδιαφέρον είναι πως στην καταγραφή των Grimm –«συλλέκτες» παραμυθιών οι ίδιοι– παραθέτουν και μια δεύτερη παραλλαγή, σύμφωνα με την οποία είναι η ίδια η Κοκκινοσκουφίτσα εκείνη που σκοτώνει τον κακό λύκο. Αυτή η δεύτερη «Κοκκινοσκουφίτσα» γίνεται στο graphic novel η βάση για μια νέα ανάγνωση του παραμυθιού με αποδέκτη έναν σύγχρονο θεατή, την κόρη της Κοκκινοσκουφίτσας, δηλαδή. Είναι εκείνη που θα μπορούσε, με τη σχετική απόσταση από τις εντάσεις, να κατανοήσει πως τα σύγχρονα παραμύθια δεν έχουν μόνο καλούς και κακούς. Γιατί στον υπότιτλο χρησιμοποιείς τον χαρακτηρισμό «κακός λύκος» για τον πρωταγωνιστή σου; Τα πράγματα στη ζωή δεν είναι ή άσπρα ή μαύρα. Το ίδιο και οι άνθρωποι γύρω μας δεν είναι μόνο καλοί ή μόνο κακοί. Κάθε χαρακτήρας κρύβει πολλές προσωπικότητες και συναισθήματα. Από την άλλη, η περιγραφή των πραγμάτων εξαρτάται από το σημείο στο οποίο στεκόμαστε και τα βλέπουμε. «Κακός» είναι ένας λύκος γιατί κάποιος θέλει να τον δει ως τέτοιο. Κάποιος άλλος μπορεί να τον βλέπει αλλιώς. Γι’ αυτό και στα έξι κεφάλαια του graphic novel προσπάθησα να παρακολουθήσω την ίδια ιστορία του Διονύση, μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες: του γείτονα, ενός καναρινιού, του παππού και της γιαγιάς, του λαγού και στο τέλος βέβαια να παρουσιάσω την ίδια την υποκειμενική ματιά του Διονύση για όσα βιώνει. Στο βιβλίο σου μπλέκεται αξεδιάλυτα η πραγματικότητα με τη φαντασία. Η Κοκκινοσκουφίτσα, η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, ένας πρόσφυγας που πασχίζει να σώσει ένα πουλάκι, ένα τεράστιο κλουβί στην κορυφή της Ακρόπολης, η Μικρή Λουλού γίνονται στοιχεία μιας πολυεπίπεδης αφήγησης. Εσύ πώς θα περιέγραφες με 100 λέξεις το βιβλίο σου; Δεν χρειάζονται τόσες λέξεις. Μόνο δύο αρκούν για να περιγράψουν τα συναισθήματα του κεντρικού χαρακτήρα του βιβλίου, στη βροχή κάτω από μια ομπρέλα: «Σιωπηλή κραυγή». Και το σπήλαιο του Πλάτωνα; Είμαστε όλοι δεμένοι και βλέπουμε μόνο σκιές; Και ποιοι είναι αυτοί που μας τις δείχνουν παραπλανώντας μας; Στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα υπάρχει η εξαιρετική αλληγορία της σπηλιάς. Ένα κείμενο που γράφτηκε σχεδόν 2.500 χρόνια πριν και περιγράφει με ανατριχιαστική διαύγεια –θα λέγαμε προφητικά– τους «ισμούς» που στη συνέχεια παρέλασαν στις ανθρώπινες κοινωνίες. «Ισμοί» που διαχρονικά θρέφουν ανθρώπους και θρέφονται από τα μυαλά και τις σάρκες τους. Θρησκείες και ιδεολογίες που μέσα από θέσφατα, αφορισμούς, τσιτάτα και απόλυτες αλήθειες καλύπτουν τις ανησυχίες των μαζών προσφέροντάς τους εξιδανικευμένες λύσεις ή λυτρώσεις. Δεν έχει τόση σημασία, λοιπόν, σύμφωνα με τον ίδιο τον Πλάτωνα, ποιοι είναι κάθε φορά οι «παραπλανητές», όσο το ότι αυτό που γεννά και αναπαράγει τη συγκεκριμένη συνθήκη είναι η αδυναμία των ανθρώπινων κοινωνιών να αντικρίσουν κατάματα την αλήθεια της ύπαρξης. Στην προμετωπίδα χρησιμοποιείς μια φράση από τη «Δίκη» του Κάφκα: «Και τώρα σας συμβουλεύω να πάτε στο δωμάτιό σας, να κάτσετε ήσυχα και να περιμένετε τι θα αποφασίσουν για εσάς». Πώς προέκυψε η επιλογή αυτή; Όταν σε νεότερη ηλικία πρωτοδιάβαζα Κάφκα, μου φαινόταν υπερβολικός. Μεγαλώνοντας όμως, διαπιστώνω όλο και πιο συχνά πόσο «καφκικές» μπορεί να αποδεικνύονται αρκετές καταστάσεις στην πραγματική ζωή. Ένας πατέρας, για παράδειγμα, σαν τον Διονύση ο οποίος εντελώς αδικαιολόγητα δεν μπορεί να επικοινωνεί με το παιδί του, ενώ ταυτόχρονα είναι δέσμιος μιας παράλογης περιπέτειας δικαστικών αναβολών, δεν διαφέρει πολύ από τον Γιόζεφ Κ. στη «Δίκη» του Κάφκα, καθώς τον παρακολουθούμε να οδεύει προς την προδιαγεγραμμένη καταδίκη του. Μεταξύ άλλων, επιφυλάσσεις και μια σκληρή κριτική γεμάτη πικρία για την ελληνική δικαιοσύνη και την αστυνομία. Πόσο μπορεί να εμπιστευτεί ένας πολίτης σήμερα αυτούς τους θεσμούς; Εξαρτάται από ποια θέση κοιτάς, του θύτη ή του θύματος. Παρά το ότι αποτελούν ολοφάνερα και οι δύο θεσμικές εκφάνσεις τής εκάστοτε εξουσίας, τις αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά ως άτομα όταν καλείς, ας πούμε, το «100» και προστρέχεις στον αστυνομικό για να σε προστατέψει από μια αδικία, και διαφορετικά όταν σε βαράει ένας «μπάτσος» σε μια διαδήλωση. Από την άλλη, είναι παροιμιώδεις οι συμβάσεις, οι θεατρινισμοί και τα κατά συνθήκη ψεύδη που διαδραματίζονται στις αίθουσες των δικαστηρίων, με τα νομικά τερτίπια, τους τακτικισμούς των δικηγόρων, τους δασκαλεμένους ψευδομάρτυρες και τη γραφειοκρατία. Το σίγουρο πάντως, σε ότι αφορά το συγκεκριμένο πρόβλημα, είναι πως η ελληνική δικαιοσύνη βρίσκεται αρκετά πίσω από τις εξελίξεις στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το σύνδρομο «γονικής αποξένωσης», για παράδειγμα, ταξινομήθηκε πρόσφατα από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας του ΟΗΕ (WHO) ως νόσος. Εδώ κανείς δεν νοιάζεται. Εγκλωβισμένη σε προκάτ αποφάσεις, αγνοώντας την έννοια της συνεπιμέλειας που κερδίζει παντού έδαφος και ρίχνοντας με ευκολία τα βάρη στους πατεράδες, η δικαιοσύνη όχι μόνο δεν προσφέρει λύσεις αλλά παραμένει μάλλον μέρος του προβλήματος. Είσαι ένας έμπειρος πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός χιουμοριστικών κόμικς εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. Ξαφνικά προέκυψε το «Αϊβαλί» και τώρα ο «Συλλέκτης». Μήπως συνειδητοποίησες ότι μεγαλώνεις και θέλεις να προλάβεις να πεις κι άλλα πράγματα εκτός από το να κάνεις τους αναγνώστες να γελάνε; Η ζωή είναι απρόβλεπτη και χωράει τα πάντα, τόσο κωμωδίες όσο και δράματα. Κάθε νέα κατάσταση που συναντούμε, μας προβληματίζει διαφορετικά και απαιτεί άλλη αντιμετώπιση. Τα σκίτσα ύστερα από τόσα χρόνια μάλλον έχουν μετατραπεί στο μυαλό μου σε ενστικτώδη τρόπο σκέψης και αντίδρασης. Θα περιέγραφα λοιπόν ως ευτυχή συγκυρία το να σκιτσάρω χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τρόπους -το χιούμορ, την πολιτική σάτιρα, τα graphic novels-, για πράγματα που μας απασχολούν όλους. Μια συνθήκη που σου παρέχει τη δυνατότητα σκέψης κι έκφρασης ενώ ταυτόχρονα σε αποστασιοποιεί από τις καταστάσεις. Είναι τα κόμικς ένα κατάλληλο μέσο και εργαλείο για να αφηγηθεί κάποιος τόσο δύσκολες ιστορίες, από πολιτικά και ιστορικά θέματα μέχρι τραυματικές προσωπικές εμπειρίες; Με έκπληξη μέσα από αυτά που ανακαλύπτω σιγά σιγά στη δουλειά μου αλλά και με τα όσα βλέπω, απολαμβάνω και θαυμάζω στις δουλειές τόσων σκιτσογράφων παντού στον κόσμο, ναι! Τα κόμικς, ώριμα πια, είναι ένα θαυμάσιο έντεχνο μέσο που συνεχίζει να εξελίσσεται, συνδυάζοντας τον λόγο με την εικόνα, ανακαλύπτοντας διαρκώς νέα αφηγηματικά μονοπάτια. Στην Ελλάδα μάλιστα βιώνουμε σήμερα την αξιοσημείωτη άνθησή τους, οφείλοντας τις γερές τους ρίζες στα χρόνια της «Βαβέλ» και του «Παρά Πέντε». Μετά τον «Συλλέκτη» τι να περιμένουμε: Έχεις βάλει μπροστά το επόμενο σχέδιό σου; Ο «Συλλέκτης» μόλις ξεκίνησε και το «Αϊβαλί» έχει ακόμα πολύ δρόμο. Ετοιμάζονται όμορφα πράγματα και για τα δύο. Από την άλλη, χρειάζεται μια χρονική απόσταση για να καταλάβεις τι είναι εκείνο που θα πάρει σειρά. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν ήδη πολλά διαφορετικά σενάρια σε αρκετά προχωρημένο στάδιο που περιμένουν. *Μια μικρή προδημοσίευση του «Συλλέκτη», που σε λίγες ημέρες θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας, μπορείτε να δείτε στο «Καρέ Καρέ». Ο Soloúp, πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) κι έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 14 άλμπουμ με γελοιογραφίες και κόμικς του, η μελέτη «Τα Ελληνικά Κόμικς» (εκδ. Τόπος, 2012) και το graphic novel «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος, 2014), το οποίο έχει μεταφραστεί στα γαλλικά και τα τουρκικά, έχει βραβευτεί ως «Καλύτερο κόμικς» και «Καλύτερο Σενάριο» στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2015 και έχει αποσπάσει το «Coup de Coeur 2016» στο 17ο φεστιβάλ Rendez-vous du Carnet De Voyage (Clermont Ferrand, Γαλλία). Το 2015 πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη η έκθεση «Αϊβαλί - ένα ταξίδι στο χρόνο» (Φεβρουάριος- Μάιος), που περιόδευσε στη συνέχεια για πάνω από 400 μέρες σε μουσεία, γκαλερί και βιβλιοθήκες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Ο Soloúp έχει σχεδιάσει ζωντανά επί σκηνής (live drawing) συνοδεύοντας μουσικές παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής (2017), στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (2018) και αλλού, ενώ κατά καιρούς διοργανώνει workshops στο πλαίσιο μιας ευρύτερης έρευνας για το σκίτσο (γελοιογραφία - comics/graphicnovels) η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Info Το «Αϊβαλί», (εκδόσεις Κέδρος - 2014) του Soloup είναι μια σπονδυλωτή αφήγηση για το τραυματικό παρελθόν Ελλήνων και Τούρκων στα παράλια της Μικράς Ασίας και την Καταστροφή του 1922. Χρησιμοποιώντας κείμενα των Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη, Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη και Αχμέτ Γιορουλμάζ, ο Soloup ερευνά και ερμηνεύει τις αιτίες των γεγονότων, όσων προηγήθηκαν και όσων ακολούθησαν τη Συνθήκη της Λωζάννης, επιχειρώντας να αφυπνίσει τη μνήμη ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη των λαθών κάθε πλευράς που οδήγησαν στην τραγωδία. Ο «Συλλέκτης», με υπότιτλο «Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδόσεις Ίκαρος) αποτελεί μια επίσης σπονδυλωτή ιστορία με κεντρικό πρόσωπο τον Διονύση, έναν πατέρα που βυθίζεται στην άβυσσο της γραφειοκρατίας πασχίζοντας απελπισμένα να ξαναδεί το παιδί του. Με τη χρήση εναλλακτικών εκδοχών γνωστών παραμυθιών, όπως η «Κοκκινοσκουφίτσα» και η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», με αλληγορίες όπως το «Σπήλαιο» του Πλάτωνα και με τις διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες ο αναγνώστης μαθαίνει τα γεγονότα, ο Soloup δημιουργεί ένα συγκινητικό έργο που διαβάζεται σαν παραμύθι. Αλλά, δυστυχώς, για τους πρωταγωνιστές του βιώνεται ως δράμα. Και το σχετικό link...

Του Soloup, από τον Μήτσο Κυκλάμινο - Όλα μέσα.

Συνέντευξη του Soloup στην Ελευθερία Κουμάντου για το περιοδικό Σχεδία με αφορμή το νέο του άλμπουμ γελοιογραφιών "Δημιουργικές Ασάφειες"

Έχεις ονειρευτεί ότι η Μέρκελ μπορεί μια μέρα να χορεύει πεντοζάλη στους ρυθμούς σου, όπως φανταζόταν κι ο Αλέξης πριν πέσει στην αρένα με τα λιοντάρια; Αντιμετωπίζεις την επιλογή κόμματος ως λαβύρινθο και μια ζωή καταλήγεις σε αδιέξοδο; Θα ήθελες να χρωματίσεις εσύ με τα δικά σου χρώματα την πολιτική κατάσταση; Οι «Δημιουργικές Ασάφειες» του Soloup σού προτείνουν λύσεις. Με μολύβια, χαρτί και ψαλίδι. Ένα από τα πιο επιτυχημένα ελληνικά κόμικς όλων των εποχών είναι το «Αϊβαλί» του Soloup (εκδόσεις Κέδρος), ένα προσωπικό οδοιπορικό στις μνήμες και τις συνέπειες των γεγονότων του 1922. Ο δημιουργός του εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια φιλοτεχνεί ακατάπαυστα κόμικς («Ο Ανθρωπόλυκος», «Μήτσος Κυκλάμινος», «Οι Πειρασμοί του Αντωνίου» κ.ά.), αλλά η καθημερινή του ενασχόληση δεν παύει ποτέ να είναι είναι η πολιτική γελοιογραφία. Με τις «Δημιουργικές Ασάφειες» (εκδόσεις Τόπος, αφιερωμένο στον Γιάννη Καλαϊτζή), ένα άλμπουμ-συλλογή γελοιογραφιών από τα μαύρα χρόνια της σύγχρονης μνημονιακής πραγματικότητας, μας υπενθυμίζει αυτή τη διάσταση της καλλιτεχνικής του διαδρομής, τη γελοιογραφική. Που πάντα συνδυάζεται με την ιδιότητα του δημιουργού κόμικς, αλλά και με μία ακόμη: αυτή του πολιτικού επιστήμονα, του διδάκτορα πολιτισμικής τεχνολογίας και του ερευνητή της ιστορίας των ελληνικών κόμικς. Οι γελοιογραφίες και τα στριπ από τις «Δημιουργικές Ασάφειες» προέρχονται από την εφημερίδα «Το Ποντίκι» και από το περιοδικό δρόμου «Σχεδία» και καλύπτουν την περίοδο από την ειδυλλιακή ανακοίνωση του ΓΑΠ στο Καστελόριζο περί του αρραβώνα της χώρας με το ΔΝΤ μέχρι σήμερα, που αν και έχουν μεσολαβήσει αρκετά χρόνια «γάμου» με διάφορους σκοτεινούς μηχανισμούς υποτιθέμενης στήριξης και έχουν περάσει κάμποσες κυβερνήσεις, η κατάσταση παραμένει δυσοίωνη. Δεν πρόκειται όμως για απλές αναδημοσιεύσεις των γελοιογραφιών. Αλλά για γελοιογραφίες που περιμένουν τον αναγνώστη να τις συμπληρώσει και να τις εμπλουτίσει με το προσωπικό του γούστο, τις δικές του ατάκες, τα δικά του χρώματα. «Πάρτε χρώματα. Μαρκαδόρους και ξυλομπογιές. Οπλιστείτε με χαμόγελο. Στο μαύρο των ημερών προσθέστε χρώμα. Και όχι μόνο! […] Στο τέλος της δημιουργικής του ανάγνωσης θα έχετε πλέον αποκτήσει τη δική σας ματιά, το δικό σας χιούμορ και τη δική σας υπογραφή. Θα έχετε χρωματίσει, θα έχετε γράψει λεζάντες, θα έχετε παίξει και σκιτσάρει, θα έχετε -κυριολεκτικά και μεταφορικά- κόψει και ράψει πάνω στη γούνα αρκετών πολιτικών, οι οποίοι πρώτα εκείνοι φρόντισαν να κάψουν τη δική σας», τονίζει ο δημιουργός στο εισαγωγικό του σημείωμα. Που επιβεβαιώνεται από τις «κατασκευές» και τα «παιχνίδια» που συνοδεύουν τις γελοιογραφίες: μια Μέρκελ με το πράσινο ταγέρ και ένας Σόιμπλε-τρομοκράτης ως κοπτικά που περιμένουν τον αναγνώστη να τα κόψει, να τα συναρμολογήσει και να τα κινήσει με τους δικούς του ρυθμούς, ο Αδωνις, ο Στουρνάρας, ο Μητσοτάκης, η Ζωή και ο Πάγκαλος ως ασώματες κεφαλές σε αναζήτηση επαγγέλματος, κορμού και ποδιών, ο Βαρουφάκης με τον Ντάισελμπλουμ σε αναζήτηση της χαμένης λεζάντας από τον ιστορικό, σύντομο διάλογό τους, ένας λαβύρινθος με (α)διέξοδο την Ανάπτυξη, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με τίτλο «Βγάλε τον Μήνα-Survivor of the Month» και παίκτες τους μισθωτούς, συνταξιούχους, ελεύθερους επαγγελματίες και ανέργους που πασχίζουν να κρατήσουν κάτι στην τσέπη - ανεπιτυχώς. Ο αναγνώστης γίνεται έτσι συμμέτοχος σε μια παρωδία προσπάθειας να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Δεν θα τα καταφέρει ποτέ με ένα άλμπουμ γελοιογραφιών. Μπορεί όμως να γελάσει και να πάρει τη ζωή του αλλιώς. «Οι γελοιογραφίες του Soloup αφηγούνται ταυτοχρόνως και παράλληλα πολλές ιστορίες. Την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ιστορία της εποχής των μνημονίων. Την ιστορία αυτών που τα επέβαλαν. Αυτών που τα διαχειρίστηκαν. Αυτών που τα πληρώνουν. Λένε όμως και μια άλλη ιστορία. Αυτή των “τεράτων” που γέννησε η κρίση. Αλλά και των προβλημάτων που ήλθαν να την επιτείνουν και να οδηγήσουν σε μια ολική κρίση ταυτότητας και ύπαρξης», σημειώνει ο Σταύρος Χριστακόπουλος στην κατακλείδα του βιβλίου αντί επιμέτρου. Και τονίζει την τεράστια αξία που έχει η διαρκής υπενθύμιση των γεγονότων που μας έφτασαν εδώ και τη λυτρωτική λειτουργία του χιούμορ, του σκληρού και σαρκαστικού αλλά και του αυτοσαρκαστικού, στον διαρκή και άνισο αγώνα κάθε μεμονωμένου πολίτη και κάθε κινήματος ενάντια στα κάθε λογής «τέρατα». Γι’ αυτό και καταλήγει γράφοντας: «Νικητής παραμένει και το χιούμορ. Ένα από τα τελευταία προπύργια αντίστασης στην οικονομική ανέχεια και στον κοινωνικό εκφασισμό». Το χιούμορ του Soloup, οι γελοιογραφίες του, τα κόμικς του, οι κατασκευές και τα παιχνίδια που προτείνει, η απολαυστικά εσκεμμένη αυταπάτη των διαδραστικών δημιουργιών στην οποία υποβάλλει τον αναγνώστη συνθέτουν τις «Δημιουργικές Ασάφειες» που θα έχουν επιτύχει τον σκοπό τους μόνο όταν μετουσιωθούν σε σαφείς και ανυποχώρητες αντιδράσεις. Η παρουσίαση Τη Δευτέρα 26 Ιουνίου στις 19.30 στον πολυχώρο Books Plus/Art & Coffee (Πανεπιστημίου 37) θα γίνει η πρώτη επίσημη παρουσίαση των «Δημιουργικών Ασαφειών». Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Διονύσης Ελευθεράτος, ο σκιτσογράφος της «Εφ. Συν.» Μιχάλης Κουντούρης, ο διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Το Ποντίκι» Σταύρος Χριστακόπουλος και ο Soloup. Στο πλαίσιο της παρουσίασης θα ανακοινωθούν και οι λεπτομέρειες για τη δημιουργία μιας σχεδιαζόμενης διαδραστικής έκθεσης με γελοιογραφίες αναγνωστών των «Δημιουργικών Ασαφειών», που θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο. Και το σχετικό link...

Books Plus/Art & Coffee: Στις 26 Ιουνίου η παρουσίαση του βιβλίου «Δημιουργικές Ασάφειες» με σκίτσα του Soloύp Το βιβλιοπωλείο, πλυχώρος Books Plus/Art & Coffee και οι εκδόσεις Τόπος σας προσκαλούν στην παρουσίαση του γελοιογραφικού άλμπουμ του Soloύp «Δημιουργικές Ασάφειες», την Δευτέρα 26 Ιουνίου, στις 19:30. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, θα μιλήσουν ο δημιουργός του βιβλίου, ο διευθυντής Σύνταξης στην εφημερίδα «Το Ποντίκι», Σταύρος Χριστακόπουλος, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας, Διονύσης Ελευθεράτος, και ο σκιτσογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών», Μιχάλης Κουντούρης. Η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί στον πολυχώρο Books Plus/Art & Coffee που βρίσκεται στην οδό Πανεπιστημίου 37, κοντά στη στάση του μετρό «Πανεπιστήμιο». Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 322 2300, εσώτ. 4 Πηγή

Ένας Γερμανός ψυχολόγος, που έρχεται στην Αθήνα, μη μπορώντας να κατανοήσει την ψυχολογία των Ελλήνων που αντιστέκονται στους ναζί. Ένας γέρος, πρώην μέλος της οργάνωσης ΟΠΛΑ, που περιγράφει σε έναν δημοσιογράφο το πώς σκότωσε Έλληνες προδότες. Ένας πατέρας, που έχασε τον γιο του από Γερμανούς και βρίσκει τη δύναμη να συγχωρήσει τους γείτονές του, που δεν τον έσωσαν γιατί φοβήθηκαν. Κεντρικό πρόσωπο στο σκίτσο του Δημήτρη Καμένου ένας Γερμανός ψυχολόγος Πρόκειται για μερικές από τις 15 πραγματικές ή φανταστικές ιστορίες από την Αθήνα της Κατοχής, της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης, που διηγούνται μέσα από κόμικς κορυφαίοι δημιουργοί. Τα έργα θα παρουσιαστούν στο κοινό από σήμερα και μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, στην έκθεση «Ένα γλυκό ξημέρωμα. Ιστορίες κόμικς για την Κατοχική Αθήνα», που θα στεγαστεί στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου - Η Αθήνα Ελεύθερη». «Με τις εκδηλώσεις έχουμε δύο στόχους. Ο πρώτος είναι να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των πολιτών για την Ιστορία. Δεύτερον, να γιορτάσουμε την Απελευθέρωση της Αθήνας, ένα πολύ σημαντικό γεγονός, που το έχουμε παραμελήσει», εξηγεί ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης, που είναι και ο ένας από τους επιμελητές των εκδηλώσεων. Οι εκδηλώσεις έχουν στόχο να φέρουν το κοινό σε επαφή με την επιστημονική έρευνα. «Η διδακτορική μου διατριβή αφορούσε την Κατοχή και την Αντίσταση στην Αθήνα. Το 2012 ξεκίνησα με τη διοργάνωση περιπάτων σε περιοχές της Αθήνας που συνδέονται με σημαντικά γεγονότα εκείνης της περιόδου. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τεράστια. Πέρυσι, για πρώτη φορά, διοργανώθηκαν εκδηλώσεις, ενώ φέτος φιλοδοξούμε να έχουν μεγαλύτερη κλίμακα, ενώ έχουμε εντάξει ένα σύνολο δράσεων», επισημαίνει. Υλικό Σκίτσο του Γιώργου Γούση για την εκτέλεση των 200 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής Μία από αυτές τις δράσεις είναι και η έκθεση κόμικς. Ο ιστορικός δούλεψε στενά με τους δημιουργούς, παρέχοντάς τους υλικό για να στηρίξουν το έργο τους, ενώ διοργανώθηκαν workshops για την προετοιμασία της έκθεσης. «Οι Γερμανοί απαγόρευαν τις κάμερες. Συνεπώς, υπάρχουν λίγα βίντεο μερικών δευτερολέπτων, καθώς και σκόρπιες φωτογραφίες που αφορούσαν κυρίως οικογενειακές στιγμές», λέει από την πλευρά του ο επιμελητής της έκθεσης Γιάννης Κουκουλάς. «Ανταλλάξαμε απόψεις, τους δώσαμε αρχεία, φωτογραφίες και στοιχεία τεκμηρίωσης. Αφού κάναμε την προεργασία, καταστάλαξαν στο θέμα τους. Κάποιες ιστορίες είναι πραγματικές, ενώ κάποιες άλλες αποτελούν μυθοπλασία, που στηρίζεται όμως σε πραγματικά γεγονότα. Όμως το ενδιαφέρον και στις δύο πλευρές, είναι το υποκειμενικό στοιχείο των δημιουργών, ακόμη και στις πραγματικές ιστορίες», σημειώνει. Σύμφωνα με τον κ. Κουκουλά, η έκθεση είναι εναρμονισμένη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, ενώ ένας από τους στόχους της είναι «να αποδείξουμε ότι τα κόμικς, ως μορφή τέχνης, είναι αντάξια της σημαντικότητας του γεγονότος. Αυτό ήταν ακόμη και για εμάς ερώτημα, αλλά νομίζω ότι η απάντηση είναι καταφατική». Η αποτύπωση της σύγχρονης Ιστορίας σε κόμικς ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα για τους δημιουργούς. «Η σύγχρονη Ιστορία θεωρείται από πολλούς ταμπού, καθώς θίγονται δύσκολα ζητήματα που άπτονται της πολιτικής και της ιδεολογίας. Υπάρχει ένας φόβος να προσεγγίζουμε τέτοια θέματα», λέει από την πλευρά του ο Soloup, γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς που μετέχει στην έκθεση. Ο ίδιος δηλώνει πολύ ικανοποιημένος με το «υψηλό επίπεδο της έκθεσης», ενώ εστίασε την εργασία του στην αναζήτηση ισορροπιών, ανάμεσα στην τότε εποχή και στο σήμερα. Αναζήτηση στοιχείων Νεκρός από τις σφαίρες των ναζί. Από τον Πέτρο Χριστούλια Ο Πέτρος Ζερβός κάνει λόγο για μια «ενδιαφέρουσα έκθεση, που αφορά μια κρίσιμη περίοδο της Ελλάδας. Οι πληγές είναι ακόμη ανοιχτές». Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισε ήταν η αναζήτηση στοιχείων, πώς ήταν η Αθήνα εκείνη την εποχή. «Η ιστορική έρευνα έχει αναδείξει πληθώρα στοιχείων και πληροφοριών. Κάποια από αυτά απουσιάζουν από μία αμιγώς επιστημονική παρουσίαση. Όμως, αποτελούν χρήσιμο υλικό για μία καλλιτεχνική δημιουργία. Εκεί θέλαμε να δείξουμε πώς λειτουργούσε η πόλη, πώς ήταν η ζωή για παράδειγμα στην Πανεπιστημίου ή στο Κολωνάκι. Υπέφεραν όλοι; Υπήρχαν κάποιοι που διασκέδαζαν;», σημειώνει ο κ. Χαραλαμπίδης. «Τα κόμικς βοηθούν να συζητηθεί η περίοδος της Κατοχής με έναν τρόπο που δεν είναι κλασικός. Δεν θέλαμε να περιγράψουμε ούτε την ηρωική αντίσταση, ούτε τη στερεοτυπική εικόνα. Θέλαμε να δείξουμε καθημερινές ιστορίες ανθρώπων που ζούσαν στην πόλη, με εικόνες που αντικατοπτρίζουν το ιστορικό κλίμα και τις κοινωνικές καταβολές», λέει από την πλευρά του ο Γιώργος Φαραζής. Ο διερμηνέας και οι δύο αεροπόροι Ιστορία Soloup Το ανθρώπινο πρόσωπο δύο Γερμανών αεροπόρων, του Σουλτς και του Σαχτ, παρουσιάζει ο Soloup, που διηγείται μια πραγματική ιστορία με αφηγητή τον πατέρα του. «Ο παππούς μου γνώριζε γερμανικά και τον είχαν επιτάξει ως διερμηνεία. Γνώρισε τους δύο 20χρονους στρατιωτικούς το 1942, στο φρουραρχείο του Ασπροπύργου. Παρά τον φόβο τους, χαλάρωσαν με τον παππού μου και του έλεγαν ότι ήταν ενάντια στον πόλεμο. Μάλιστα, φοβόντουσαν ότι θα χάσουν τη ζωή τους πέφτοντας με το αεροπλάνο. Αργότερα μάθαμε ότι οι φόβοι τους επαληθεύθηκαν κι ότι έτσι έχασαν τη ζωή τους», περιγράφει ο δημιουργός του κόμικ. Σύμφωνα με τον Soloup, στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκονται οι προκαταλήψεις. «Στην αρχή, οι Γερμανοί έχουν τη μορφή γάτας, παραπέμποντας στο "Μάους" του Σπίγκελμαν, όπου εμφανίζονται άγριοι και κακοί. Όμως, ουσιαστικά, πίσω από αυτήν την κυρίαρχη εικόνα, ήταν δύο αεροπόροι, με ανθρώπινο πρόσωπο, που κι αυτοί έπεσαν θύματα του πολέμου», εξηγεί, προσθέτοντας «δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Έχουν πολλές αποχρώσεις». Η ανατίναξη των γραφείων Ιστορία Πέτρου Ζερβού Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ, ανατίναξαν τα γραφεία της ΕΣΠΟ, που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς για να στρατολογήσει Έλληνες στην εκστρατεία κατά της ΕΣΣΔ. Η κορυφαία αυτή αντιστασιακή πράξη, με πρωταγωνίστρια τη νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα που ανέλαβε να μεταφέρει τη βόμβα, βρίσκεται στο επίκεντρο του κόμικ που δημιούργησε ο Πέτρος Ζερβός. «Μου έκανε εντύπωση το θάρρος της και ο ηρωισμός της. Μάλιστα την τιμώρησαν πιο αυστηρά από τους υπόλοιπους, καθώς την καταδίκασαν δις εις θάνατον και την εκτέλεσαν με αποκεφαλισμό στη Γερμανία», λέει ο κ. Ζερβός. Ο ίδιος γνώριζε την ιστορία από φοιτητής του Πολυτεχνείου, περνώντας συνεχώς από το σημείο της ανατίναξης. «Πολλοί απ' όσους μετείχαν, εκτελέστηκαν. Έμαθα για την ιστορία μέσα από τις αφηγήσεις όσων επιβίωσαν. Όμως το μεγάλο πρόβλημα ήταν να βρω στοιχεία για την εικόνα της Αθήνας εκείνη την εποχή», σημειώνει. Η πόρνη και η παγίδα στον αξιωματικό Ιστορία Γιώργου Φαραζή «Η ιστορία μου είναι μυθοπλαστική. Αφορά το πώς η εμπειρία του πολέμου ανέτρεψε τη ζωή ανθρώπων που έκαναν τα πάντα για να επιβιώσουν. Τέτοιου είδους εμπειρίες ανατρέπουν κοινωνικά standards. Πολλές γυναίκες αναγκάστηκαν να στραφούν στην πορνεία», επισημαίνει ο Γιώργος Φαραζής. Το κόμικ του αφορά την ιστορία μιας πόρνης που για να επιβιώσει προσέγγισε έναν μαυραγορίτη με μεγάλη ισχύ και μαζί επισκέπτονται στέκια μαυραγοριτών Γερμανών πρακτόρων και αξιωματικών. Παρά την κοινωνική της κατρακύλα, τον οδηγεί σε μπλόκο ανταρτών, που τον εκτελούν. «Είναι στην ουσία μια ιστορία ενός κομματιού της κοινωνίας που επέλεξε να βάλει ένα ανάχωμα στην κοινωνική κατρακύλα», εξηγεί ο δημιουργός. «Τοποθέτησα τα στέκια σε πραγματικά σημεία, αφού κάναμε ταυτοποίηση με τον Μ. Χαραλαμπίδη. Το στέκι των μαυραγοριτών βρίσκεται στη Στοά του Βιβλίου, ενώ το μπλόκο στην αρχή της Πανεπιστημίου. Προσπάθησα να είμαι όσο πιο κοντά στις πραγματικές αναφορές», σημειώνει. Και το σχετικό link...

Το Αϊβαλί ταξιδεύει στην Αλεξανδρούπολη Από το ethnos.gr: Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 7 Μαϊου στις 8:30 μ.μ. Διάρκεια έκθεσης: 7-25 Μαΐου, ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρακευή, 9 π.μ.-2 μ.μ. Είσοδος ελεύθερη. Ένα χρόνο μετά τη σημαντική έκθεση: «Αϊβαλί, ένα ταξίδι στο χρόνο» στο Μουσείο Μπενάκη, και μια επιτυχημένη διαδρομή με σταθμούς στη Λέσβο, τα Χανιά, τη Λάρισα, την Πάτρα, τα Ιωάννινα, την Κέρκυρα, η Αλεξανδρούπολη φιλοξενεί την έκθεση «Αϊβαλί», που πραγματοποιείται με αφορμή την κυκλοφορία του ομώνυμου graphic novel του Soloup από τις εκδόσεις Κέδρος. Παρουσιάζονται εικόνες, πρωτότυπα σχέδια και προσχέδια από το Αϊβαλί, επιμέρους θεματικές ενότητες για τον τρόπο κατασκευής και αφήγησης της ιστορίας με τη μορφή comics, όπως και τη χρήση πηγών (cartpostal, παλιές φωτογραφίες, στολές, πλοία κλπ.) κατά τη σχεδίαση. Η έκθεση συμπληρώνεται από σπάνιες φωτογραφίες και αρχειακό υλικό που προέκυψε κατά την έρευνα. Ένα ταξίδι στο χρόνο. Η Μικρασιατική καταστροφή και η Συνθήκη της Λοζάνης με τη ματιά της τρίτης και τέταρτης γενιάς προσφύγων. Για την έκθεση θα μιλήσουν ο Νίκος Καμπασελέ, ζωγραφός, υπεύθυνος εργαστηρίου κόμικς ΕΜΘ και ο δημιουργός του «Αϊβαλί», Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup). Θα ακολουθήσει μουσική βραδιά με τον Χρήστο Χατζόπουλο (ούτι) και τη Σοφία Χατζοπούλου (κανονάκι).

O Soloup για το Αϊβαλί, τα κόμικ και την γελοιογραφία Συνέντευξη Soloup: To "Αϊβαλί, τα κόμικ και τα όρια της γελοιογραφίας. στον Ανέστη Χατζηδιάκο, thefreepress.gr, 6 Απριλίου 2015 Ο “Soloup” Αντώνης Νικολόπουλος, μίλησε στο THE FREE PRESS για το graphic novel Αϊβαλί, τα κόμικ άλλα και τα όρια της γελοιογραφίας. Πείτε μας λίγα λόγια για το “Αϊβαλί”. Τι αφορά; Το «Αϊβαλί» είναι μια ιστορία ως ένα βαθμό αληθινή που προέκυψε σε ένα μονοήμερο φθινοπωρινό ταξιδάκι από την Μυτιλήνη στο αντικρινό Ayvalik. Στο ταξίδι όμως αυτό, προνόησα να έχω για συντροφιά το «Αϊβαλί η Πατρίδα μου» του Φώτη Κόντογλου. Και η εμπειρία που προέκυψε ήταν συγκλονιστική. Να διαβάζεις για το τι γινόταν σ’ αυτόν τον τόπο όταν η Κυδωνίες κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες και να περπατάς στους ίδιους δρόμους οι οποίοι έχουν μείνει σχεδόν ανέπαφοι! Και ταυτόχρονα κάθε λίγο ν’ ακούς και την Ελληνική λαλιά, αφού τα μέρη αυτά τα κατοίκησαν Τουρκοκρητικοί όταν έφτασαν εδώ με την «ανταλλαγή» και την συνθήκη της Λοζάνης. Η αίσθηση αυτή με ακολουθούσε διαρκώς για τους επόμενους μήνες μέχρι που κατέληξε στο σενάριο του graphic novel, παρεμβάλλοντας ως flash back μια ανθολόγηση κειμένων από βιβλία- μαρτυρίες τεσσάρων Αϊβαλιωτών. Των Ηλία Βενέζη, Φώτη Κόντογλου, Αγάπης Βενέζη Μολυβιάτη και Αχμέτ Γιορουλμάζ. Πώς το εμπνευστήκατε και ποιο το κίνητρο της δημιουργίας του; Όπως σας είπα, η έμπνευση ουσιαστικά προέκυψε σ’ εκείνο το μονοήμερο ταξιδάκι. Όμως τα κίνητρα πρέπει να είναι πολύ πιο βαθιά. Από την Μικρασιατική καταγωγή και των τεσσάρων παππούδων και γιαγιάδων μου, αλλά και από την ανάγκη για απαντήσεις σε ένα σωρό πράγματα που δεν μάθαμε ποτέ. Για το τι υπήρξε πραγματικά η Μικρασιατική πατρίδα, για τις αιώνια φορτισμένες σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων – την μια γείτονες, την άλλη εχθροί- αλλά και για τη νεότερη ιστορία που ποτέ δεν μας την δίδαξαν ολόκληρη. Και ακόμα παραπέρα, η ελπίδα πως, κοιτώντας στο παρελθόν τα τέρατα της μισαλλοδοξίας, του φανατισμού και του τυφλού εθνικισμού, θα μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε καλύτερα και να τα αντιμετωπίσουμε στο σήμερα. Ποιες ήταν οι πηγές που χρησιμοποιήσατε για την ιστορία; Είναι προϊόν μυθοπλασίας ή ιστορία με την μορφή κόμικ; Το βιβλίο στηρίζεται κατά βάση σε ιστορίες αληθινές, όπως η μονοήμερη επίσκεψη στο Ayvalik, αλλά και οι αφηγήσεις σε πρώτο πρόσωπο των Αϊβαλιωτών συγγραφέων που ανθολογούνται στο βιβλίο. Ο στόχος μου όμως στο συγκεκριμένο graphic novel δεν ήταν η «εικονογράφηση» κάποιων λογοτεχνικών κειμένων, αλλά η αποτύπωση της υποκειμενικής δικής μου εντύπωσης ως αναγνώστη, καθώς αυτά τα κείμενα αποτελούν αληθινές, επώνυμες μαρτυρίες ενός ιστορικού δράματος. Και οι τέσσερεις συγκεκριμένοι συγγραφείς καταγράφουν την δική τους εμπειρία από το δράμα του ξεριζωμού και της καταστροφής. Πώς βλέπετε την σκηνή του κόμικ στην Ελλάδα; Νομίζω πως, από την δεκαετία του ’80 και τα ειδικά περιοδικά όπως η ‘Βαβέλ’ και το ‘Παρά Πέντε’ μέχρι σήμερα, τα Ελληνικά κόμικς έχουν κάνει τεράστια άλματα. Με πολύ άρτιες δουλειές και Έλληνες δημιουργούς κόμικς να εργάζονται σε ξένες παραγωγές ή να μεταφράζονται τα έργα τους σε ξένες γλώσσες. Η ενηλικίωση αυτής της τέχνης, πιστεύω πως θα έχει και άλλη εξέλιξη και θα φέρει σύντομα και το αντίστοιχο κοινό. Αν και έχει περάσει αρκετός καιρός από το χτύπημα στο Charlie Hebdo, δεν μπορούμε να μην σας ρωτήσουμε… υπάρχει όριο στην σάτιρα; Στην γελοιογραφία; Υπάρχουν όρια αλλά αυτά δεν πρέπει να επιβάλλονται έξωθεν στους σκιτσογράφους. Από την εκάστοτε εξουσία ας πούμε ή από θεσμούς, θρησκείες κλπ γιατί τότε υπάρχει πρόβλημα Δημοκρατίας. Τα όρια πρέπει να τα θέτει ο ίδιος ο γελοιογράφος στον εαυτό του. Η σάτιρα έχει σχεδόν πάντα ως στοιχείο της τον αυτοσαρκασμό αφού ο σκιτσογράφος μπορεί να καυτηριάζει πράγματα που καίνε, ως μέλος μιας κοινωνίας, και τον ίδιο. Δεν μπορεί όμως να κάνει αστείο εις βάρος των πιστεύω κάποιων ανθρώπων που δεν συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τα προβλήματα που βιώνει ο ίδιος. Επίσης δεν μπορείς να κάνεις χιούμορ με κάποιο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει κάποιος, τον θάνατο ανθρώπων, την υπόληψή τους κλπ. Αν σας ζητούσαμε να μας ονομάσετε τρεις Έλληνες και τρεις ξένους καλλιτέχνες, που θαυμάζετε, ποιους θα μας αναφέρατε; Λίγοι είναι μόνο τρεις γιατί ειλικρινά θα αποκλειστούν πάρα πολλοί δημιουργοί που μου αρέσουν και μ’ έχουν επηρεάσει. Παρ’ όλα αυτά ας κάνω μια προσπάθεια. Από τους Έλληνες σε τυχαία σειρά, τον Γιάννη Καλαϊτζή, τον Αρκά και τον Γιάννη Ιωάννου. Από ξένους που αφορούν τα graphic novels τον Art Spiegelman, την Marjan Satrapi και τον Craig Thompson. Αλλά θα προσθέσω και μια ακόμα καρτουνίστικη τριάδα αφού και από εκεί έχω μακροχρόνιες επιρροές. Τον Edika, τον Altan και τον Robert Crumb. Κι ένας ακόμα επίτιμος από τους πρωτοπόρους της τέχνης των κόμικς. George Herriman. Αλλά και πάλι σας λέω, λίγους και αδικώ πολλούς. Η τέχνη δεν είναι πρωταθλητισμός να βγάζεις τους τρεις… καλύτερους. Τι σας αρέσει περισσότερο; Κόμικ, με την μορφή του graphic novel, ή γελοιογραφία; Όπως ίσως καταλάβατε από την …αδυναμία μου να πω μόλις δυο τριάδες ονομάτων, οι επιρροές και οι αγάπες μου είναι περισσότερες. Και τα χιουμοριστικά κόμικς και οι γελοιογραφίες και πιο πρόσφατα με το «Αϊβαλί», τα graphic novels. Όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα δεν μπορούν να εκφραστούν μόνο με έναν τρόπο. Πώς να περιγράψεις ας πούμε μια ανθρωπιστική τραγωδία όπως η Μικρασιατική καταστροφή με ένα γελοιογραφικό σχέδιο; Έτσι η δυνατότητα μετά από τόσα χρόνια να μπορώ να αποδίδω ιστορίες με περισσότερους σχεδιαστικούς τρόπους, μου δίνει και μια σχετική αφηγηματική πληρότητα. Όταν δεν έχετε στο χέρι το πενάκι, με τι άλλο ασχολείστε; Όσο περνούν τα χρόνια, όλο και λιγότερο αφήνω το πενάκι και το πληκτρολόγιο απ’ τα χέρια. Και αυτό πράγματι με προβληματίζει. Γράφω και σκτιτσάρω ενώ το μυαλό μου φαντάζεται ότι ταξιδεύει σε μέρη όπως η Μυτιλήνη που με συγκινεί πάντα και την υπεραγαπώ. Όμως έτσι δεν μένει χρόνος για πραγματικά ταξίδια και για λίγη χαλαρότητα. Έχετε στο μυαλό την επόμενη δουλειά; Κι αν ναι ποια θα είναι αυτή; Υπάρχουν πολλές ιδέες και αφορμές για ιστορίες. Όμως ποια απ’ όλες θα είναι αυτή που θα μπει μπροστά, δεν ξέρω. Ακόμα τρέχω με το «Αϊβαλί» και τα όσα συγκινητικά μας επιστρέφει αυτό. Όταν ηρεμήσω και απομονωθώ ξανά, νομίζω πως η ιστορία θα είναι αυτή που θα μιλήσει και θα έρθει να με βρει. Όπως έγινε άλλωστε και με το «Αϊβαλί». Το graphic novel Αϊβαλί κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος