Αναζήτηση στην Κοινότητα

Πιλοτικό πρόγραμμα αντιμετωπίζει θέματα ψυχικής υγείας με τη βοήθεια της μυθοπλασίας. Η ιστορία του Σούπερμαν, ως του διαφορετικού ατόμου που βρίσκεται σε έναν ξένο τόπο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα για να δημιουργηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον συζήτησης με ευάλωτες ομάδες. Χρειάστηκε να φύγει από την πατρίδα του γιατί την κατέστρεφε ο πόλεμος. Ταξίδεψε με ανορθόδοξο τρόπο – μέσα σε μια κάψουλα – και η παρουσία του δεν αντιμετωπίστηκε από τον περίγυρο σαν χαρμόσυνο γεγονός. Ναι, τον αγκάλιασε μια οικογένεια, εκείνος όμως αισθανόταν διαρκώς ξένος και διαφορετικός, κάποιος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έπρεπε να προσαρμοστεί στη νέα του πραγματικότητα. Όχι, δεν ήταν ένας σύγχρονος πρόσφυγας πολέμου, αλλά ένας υπερήρωας των κόμικς: ο Σούπερμαν. Και όπως φαίνεται, εκτός από τις διαπιστωμένες δυνάμεις του, έχει και μία ακόμη: μπορεί, στο πλαίσιο ενός εγχειρήματος που συνδυάζει τη δύναμη των ιστοριών με τον ασφαλή, ιαματικό χαρακτήρα των βιβλιοθηκών, να βοηθήσει ευάλωτα άτομα – και όχι μόνο – να αντιμετωπίσουν ζητήματα ψυχικής υγείας. Ο λόγος για το πιλοτικό πρόγραμμα «Συνταγογράφηση βιβλιοθηκών», που η Athens Comics Library, η αθηναϊκή βιβλιοθήκη των κόμικς με τον έντονο εκπαιδευτικό προσανατολισμό, έχει ήδη αρχίσει να σχεδιάζει και να αναπτύσσει σε συνεργασία με την πρωτοβουλία Refugee Week Greece, έχοντας προηγουμένως ανταποκριθεί επιτυχώς σε σχετική πρόσκληση του πολιτιστικού οργανισμού European Culture Foundation που ενισχύει και οικονομικά το πρόγραμμα. Η σχετική εμπειρία της Athens Comics Library, η οποία θα εκπαιδεύσει και άλλες ενδιαφερόμενες βιβλιοθήκες πάνω στις αρχές και στην εφαρμογή της ιδιαίτερης «συνταγογράφησης», δεν είναι μικρή: η ιδρύτριά της, Λήδα Τσενέ, θυμάται παρόμοια εγχειρήματα της ομάδας, όπως ένα που απευθυνόταν σε κοινωνικούς λειτουργούς και εκπαιδευτικούς και αξιοποιούσε τα κόμικς ως εργαλείο εκπαίδευσης, θεραπείας και ανάπτυξης των κοινοτήτων. «Ειδικά η εμπειρία μας με κοινότητες προσφύγων», λέει η Λήδα Τσενέ, «μας έχει δείξει και ότι η αφήγηση, με την ευρύτερη έννοια, είναι μια πολύ καλή πλατφόρμα που μας επιτρέπει να σπάσουμε τον πάγο και να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον γι’ αυτούς τους ανθρώπους, στο οποίο θα μπορούν να μας εμπιστευθούν, να μας μιλήσουν και να ανοιχτούν». «Η μυθοπλασία σε βοηθάει να ταυτιστείς με κάποιον, να μιλήσεις με το στόμα του και με την περσόνα του, εκ μέρους όμως, τελικά, του ίδιου σου του εαυτού», λέει η Λήδα Τσενέ της Athens Comics Library. Κάπως έτσι θα μπορέσει ο Σούπερμαν να θεραπεύσει, όσο γίνεται, το τραύμα του βίαιου εκτοπισμού: μέσα από δράσεις που θα περιλαμβάνουν εργαστήρια δημιουργίας κόμικς ώστε οι συμμετέχοντες να μοιραστούν την προσωπική τους εμπειρία με τη βοήθεια των εργαλείων και της ιστορίας της ένατης τέχνης, αλλά και μέσα από λέσχες ανάγνωσης, των οποίων το πρόγραμμα θα διαμορφώνεται από όλη την ομάδα, δίνοντας πρωτίστως έμφαση στη μυθοπλασία. «Όπως και η φαντασία», υπογραμμίζει η Λήδα Τσενέ, «η μυθοπλασία σε βοηθά να ταυτιστείς με κάποιον, να μιλήσεις με το στόμα του και με την περσόνα του, εκ μέρους όμως, τελικά, του ίδιου σου του εαυτού». Για τις κοινότητες Και εκείνες οι άλλες, ενδιαφερόμενες βιβλιοθήκες; Αφού σχεδιάσει και υλοποιήσει το πιλοτικό πρόγραμμα για λογαριασμό της, η Athens Comics Library θα μεταφέρει την αποκτημένη πια γνώση της σε όσες ανταποκριθούν επιτυχώς στο σχετικό κάλεσμα, στο οποίο έχει δεχτεί αρκετές αιτήσεις. Ένα από τα βασικά κριτήρια επιλογής των βιβλιοθηκών (δημόσιων, ιδιωτικών, «θεματικών» ή άλλων) που θα εκπαιδευτούν κι εκείνες στο πρόγραμμα «Συνταγογράφηση βιβλιοθηκών», είναι να έχουν εντοπίσει επακριβώς τις κοινότητες με τις οποίες θέλουν να συνεργαστούν και τα προβλήματά τους. Μπορεί να πρόκειται – τα παραδείγματα προέρχονται από πραγματικές αιτήσεις – για ηλικιωμένους που νιώθουν μοναξιά ή για παιδιά με αναπηρία· για κατοίκους ακριτικών περιοχών με μικρή πρόσβαση στον πολιτισμό ή για νέους με αυξημένες αυτοκτονικές τάσεις· για κοινότητες Ρομά, για πρόσφυγες κ.ά. «Το θέμα της ψυχικής υγείας, βέβαια», καταλήγει η Λήδα Τσενέ, «μας αφορά όλους. Τα δύο χρόνια της πανδημίας άφησαν σε όλους μας κάποιο τραύμα. Γίνεται μια σχετική συζήτηση, αλλά δεν βγαίνει πάντοτε προς τα έξω. Και οι βιβλιοθήκες είναι ένας χώρος που θα μπορούσε να γίνεται ένα group therapy, χωρίς να ονομάζεται έτσι. Σε μια λέσχη ανάγνωσης συζητάς για ένα βιβλίο και, με αφορμή αυτό, σου δίνεται η δυνατότητα να μιλήσεις, να εκφραστείς». Και το σχετικό link...