Αναζήτηση στην Κοινότητα

Περίληψη: Τον Φεβρουάριο του 2016 είχα διαβάσει την νουβέλα του Χ. Φ. Λάβκραφτ πάνω στην οποία βασίζεται το παρόν graphic novel, η τελευταία μακροσκελής ιστορία που έγραψε ο μεγάλος αυτός συγγραφέας τρόμου. Είχα μείνει γενικά ικανοποιημένος από την νουβέλα, αν και είχα συναντήσει διάφορα... προβληματάκια με τις πομπώδεις περιγραφές και την όλη τρέλα της πλοκής. Από τα τρία βιβλία του συγγραφέα που έχω διαβάσει μέχρι σήμερα ("Η περίπτωση του Τσαρλς Ντέξτερ Γουόρντ" και "Τα βουνά της τρέλας" τα άλλα δυο), είναι το λιγότερο αγαπημένο μου. Όπως και να'χει, όμως, η ιστορία είναι φοβερά ενδιαφέρουσα και οι ιδέες εξαιρετικά ιντριγκαδόρικες, σίγουρα είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσει κανείς. Τώρα, εδώ έχουμε να κάνουμε με την μεταφορά μιας τόσο περίεργης και ιδιαίτερης νουβέλας σε μορφή κόμικ. Κατά την γνώμη μου έκανε αρκετά καλή δουλειά ο Κάλμπαρντ, μετέφερε όσο μπορούσε την τρέλα και την παράνοια που διακρίνει την πλοκή και τον πρωταγωνιστή, το σχέδιο είναι "καθαρό" -αν και ίσως όχι για όλα τα γούστα-, νομίζω ότι κάνει καλά την δουλειά του, αποτυπώνει με παραστατικότητα όλες τις περιπέτειες του καθηγητή Πίζλι. Σίγουρα το κόμικ μπορεί να μην διαθέτει την τρομακτική και περίεργη ατμόσφαιρα της νουβέλας του Λάβκραφτ, μιας και λείπουν όλες αυτές οι τρομερές περιγραφές των τοπίων, των γεγονότων και των χαρακτήρων για τις οποίες φημίζεται ο φοβερός αυτός συγγραφέας, όμως νομίζω ότι μια χαρά μπορεί να περάσει κάποιες ανατριχίλες στον αναγνώστη και να τον μπάσει στον τρομερό κόσμο των ιστοριών του Χ. Φ. Λάβκραφτ. Κάποια καρέ, μάλιστα, τα χάζεψα για λίγα λεπτά παραπάνω! Στα θετικά του κόμικ είναι η στρωτή ροή της υπόθεσης, καθώς και τα πολύ ωραία και ταιριαστά με την ιστορία χρώματα. Γενικά, σαν λάτρης των ιστοριών του Χ. Φ. Λάβκραφτ, έμεινα ικανοποιημένος και "χορτασμένος" από το συγκεκριμένο κόμικ, χωρίς βέβαια να ενθουσιαστώ κιόλας. Όμως η έκδοση αξίζει τα λεφτά της (έστω με μια καλή έκπτωση τουλάχιστον!), τόσο για την ιστορία αυτή καθαυτή, το σχέδιο και τα χρώματα, όσο και για την πολύ προσεγμένη και ωραία δουλειά εκ μέρους των εκδόσεων Αίολος. 8.5/10

H Σκιά Πέρα Από τον Χρόνο (graphic novel)- H αναπαράσταση του μη παραστατικού Για τον Ηοward Phillips Lovecraft, έχουμε μιλήσει εκτενώς και στο παρελθόν. Δεν θα μπορούσαμε άλλωστε να αγνοήσουμε έναν από τους μεγαλύτερους δημιουργούς του φανταστικού, του τρόμου, αλλά και του φαντασιακού (ή, ορθότερα, κοσμικού) τρόμου. Το να προσπαθήσεις να αναπαραστήσεις οπτικά όλη αυτή την δυναμική του Lovecraft-ικού λόγου ενέχει τροματικές δυσκολίες, οι οποίες δεν πηγάζουν (μόνο) από τα ακατανόμαστα πλοκάμια κάποιου τέρατος. Προέρχονται, σε μεγάλο βαθμό, τόσο από την δομή, όσο και από την υφή της ατμόσφαιρας του έργου του, ιδιαίτερα αυτού της ωριμότητας. Τα περισσότερα έργα του Lovecraft έχουν πολύ λίγη δράση, ενώ αντίθετα βρίθουν πολύπλοκων και λεπτομερέστατων περιγραφών. Η δράση περιορίζεται στην αντίδραση των ανθρώπινων χαρακτήρων σε καταστάσεις απάνθρωπες, απόκοσμες και παράλογες. Οι περιγραφές πάλι, ενώ είναι πυκνές, ουσιαστικά αυτό που κάνουν είναι να συσκοτίζουν αντί να δίνουν μια απτή εικόνα. Ο συγγραφέας από το Providence αρέσκεται σε συχνές επαναλήψεις λέξεων όπως «ακατανόητο», «απερίγραπτο», «ανείπωτο», «ανομολόγητος». Αφιερώνει δηλαδή το τεράστιο συγγραφικό του ταλέντο και λεξιλόγιο σχεδόν αποκλειστικά στην απόπειρα περιγραφής πραγμάτων που δεν μπορούμε να περιγράψουμε. Ταυτόχρονα, το ύφος του δεν έχει σχεδόν καμία συναισθηματική έξαρση. Απουσιάζουν οι συγκινήσεις, οι εντάσεις, οι αφορισμοί. Αυτός ο ψυχρός, δημοσιογραφικός τόνος όταν ασχολείται με κοσμικά, ασύλληπτα μεγέθη έχει μια βαθύτερη, αποκρουστική σημασία και δείχνει και τον λόγο για τον οποίο ο Lovecraft επηρέασε την πορεία της λογοτεχνείας, στον βαθμό που το έκανε: Θέτει προ τετελεσμένου την γνωστική περατότητα του ανθρώπου, και μάλιστα με αβυσαλλέο βαθμό. Αδιαφορώντας πλήρως για την αισιοδοξία του ορθολογισμού, ο οποίος προήγαγε την θετικιστική άποψη για τον κόσμο και το σύμπαν, ο μοναχικός αυτός προφήτης του χαμού σκηνοθετεί στην κοσμική αρένα, με ήρωες τους αποτρόπαιους θεούς του, την καντιανή επιταγή: όχι μόνο ο Λόγος δεν αρκεί για να τα γνωρίσουμε όλα, όχι μόνο η Γλώσσα δεν φτάνει για να περιγράψει τον τρόμο της άγνοιας μας, αλλά ακόμα και αυτά που ξέρουμε δεν είναι παρά φάσματα, σκιές στους τοίχους της πλατωνικής σπηλιάς. Κάθε απόπειρα εναντίωσης σε αυτή την φυσική κατάσταση, κάθε κρυφοκοίταγμα στις φλόγες οδηγεί στο χαμό. Αυτή η συνειδητοποίηση χτυπά κατακούτελα τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος έχει συνηθίσει να θυσιάζει και να θυσιάζεται αγόγγυστα για αυτή την σιγουριά, και είναι ο λόγος για τον οποίο ο Lovecraft παραμένει ένας αγέραστος καλλιτέχνης τρόμου, μακριά από φτηνιάρικα jump scares ή ανούσια μυστήρια και μέτριες αναφορές σε προϊόντα της μαζικής κουλτούρας. Συγχρόνως βέβαια, αυτός είναι και ο λόγος που ο Lovecraft δεν είχε πολύ καλή αντιμετώπιση στον κινηματογράφο, την κατεξοχήν τέχνης της μοντερνικότητας. Από την μία αυτό είναι λογικό, τόσο για τεχνικούς όρους, όσο και για καλλιτεχνικούς: το μοντέρνο έφερε μαζί του την πίστη στην επιστήμη, την οποία η Lovecraft-ιανή μυθολογία χλεύαζε. Έτσι η σύνδεση 7η Τέχνης και Lovecraft είχε, στην καλύτερη, περιορισμένα αποτελέσματα. Τι γίνεται όμως με τα κόμιξ; Πως θα μπορούσε μια Τέχνη η οποία βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στις αναπαραστατικές τεχνικές του κινηματογράφου, αλλά σε εντελώς διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο (καλώς ήρθατε στο μεταμοντέρνο) να αναπαραστήσει το μη παραστατικό; Την απάντηση σε αυτό δίνει, με έξοχο τρόπο, ο Βρετανός Ι.N.J Culbard σε μια σειρά έργων επαναγνωριμίας ουσιαστικά του σύγχρονου κοινού με το έργο του κλασσικίζοντα στο ύφος, αλλά μεταμοντέρνο στην θεώρηση Lovecraft. Το ανα χείρας έργο, το H Σκιά Πέρα Από τον Χρόνο (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος, που έχουν μια σημαντική παράδοση στην μετάφραση αλλά και στην ανάλυση του Lovecraft-ικού έργου στην χώρα μας), βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του 1934-1935, έργο της ωριμότητας του συγγραφέα. Το κόμικ καταφέρνει να μας μεταφέρει ακριβώς την αίσθηση και την υφή του απόκοσμου και ιδιαίτερου αυτού Λόγου μέσα από εικόνες περιγραφικές μέσα στην ασάφεια τους, πολυεπίπεδες και με τρομερό βάθος. Ο Ι.N.J Culbard, με εμπειρία στην Dark Horse Comics, αλλά και στον χώρο του animation, συνδυάζει δυτικές ( Jean-Claude Mézières για παράδειγμα) και ανατολίτικες ( Katsuhiro Otomo) τεχνοτροπίες και επηροές για να φέρει στο χαρτί σκέψεις που δεν αιχμαλωτίζονται εύκολα. Επιπλεόν, το H Σκιά Πέρα Από τον Χρόνο είναι μια από τις λίγες σχετικά ιστορίες που ο κεντρικός χαρακτήρας δομείται πολύ προσεκτικά. Ο καθηγητής Ναθάνιελ Πίζλι είναι ένας από τους πιο ανθρώπινους χαρακτήρες του συνήθως μισάνθρωπου ερημίτη από την Νέα Αγγλία και αυτό το Ι.N.J Culbard το προσέχει πάρα πολύ. Τον αποδίδει και αυτός με κατανόηση, ακόμα και συμπάθεια σε πολλά σημεία. Ένα ήρεμο και ψυχρό χαμόγελο για έναν άνθρωπο που κούνησε την άκρη της συμπαντικής κουρτίνας… Επιπλέον, κάτι που χρήζει αναφοράς είναι και η επιλογή των χρωμάτων. Ενώ η επιλογή των σκούρων τόνων σε όλο το έργο θα φάνταζε μια ρεαλιστική λύση στην μυστικότητα των περιγραφών της νουβέλας, ο Ι.N.J Culbard αντιμετωπίζει το θέμα πολύ πιο θαρρετά. Εφαρμόζει ένα συνδυασμό χρωμάτων, φωτός και τρομακτικών εφιαλτών, που όχι μόνο σπάνε την μονοτονία και ευχαριστούν τον αναγνώστη, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά τον ρόλο του να δομήσουν την ατμόσφαιρα, αλλά και παρουσιάζουν αν όχι εντελώς νέες, σίγουρα λιγότερο προσεγμένες πλευρές του έργου. Επιπρόσθετα, πέρα από τα χρώματα, ο Culbard αποδεικνύεται πολύ καλός και στο set up αλλά και στο μοντάζ των πλάνων. Καταφέρνει να αναδεικνύει την ένταση των κινήσεων και την αγωνία των περιγραφών με τα σωστά κοψίματα, το ακριβές, άτακτο μέτρο και τον πρέποντα ρυθμό. Ακόμα, με την επανεγγραφή πεδίων σε καρέ ήδη δομημένα, αποδίδει με έναν εξαιρετικά έξυπνο τρόπο την ταυτόχρονία των γεγονότων, στο παρελθόν και στο παρόν, στη Γη, και στο πέρα της, μια έννοια δύσκολη στην απόδοση της εικαστικά. Επίσης τα αποσπάσματα από το έργο, μεταφρασμένα από τον Θωμά Μαστακούρη, ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική μετάφραση, ταιριάζουν απόλυτα τόσο με το ύφος του Lovecraft, όσο και με την προσέγγιση την οποία ακολούθησε ο Culbard στο έργο. Επιλογικά, το H Σκιά Πέρα Από τον Χρόνο είναι ένα απαραίτητο συμπλήρωμα για την συλλογή όσων ασχολούνται ήδη με τον μεγάλο δημιουργό, αλλά και μια εξαιρετική εισαγωγή για όσους θέλουν να γνωρίσουν τον Αμερικάνο λογοτέχνη με μια πιο άμεση οπτική. Σε κάθε περίπτωση, δεν απογοητεύει! Πηγή

Εφιάλτης ή πραγματικότητα; Η ανάγνωση των έργων του Λάβκραφτ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρέπει να το πάρεις απόφαση ότι θα έχεις εφιάλτες. Αντίστοιχους με αυτούς των βασανισμένων πρωταγωνιστών του, αλλά και του ίδιου του συγγραφέα στην ταραγμένη ζωή του. Στη «Σκιά πέρα από τον χρόνο», ένας καθηγητής πανεπιστημίου ζει έναν τέτοιο εφιάλτη. Οχι μόνο στον ύπνο του. Από τους μεγαλύτερους συγγραφείς στην ιστορία της λογοτεχνίας τρόμου, ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ δημιούργησε ένα μοναδικό σύμπαν από αλλόκοτα τέρατα, φανταστικά πλάσματα, πολλαπλές διαστάσεις, ανατριχιαστικές καταστάσεις και απαγορευμένα βιβλία (το «Νεκρονομικόν» μνημονεύεται για ακόμη μια φορά). Συχνά στα έργα του, που εντάσσονται στη «Μυθολογία Κθούλου», ανυποψίαστοι και αθώοι άνθρωποι γίνονται έρμαιο υπερφυσικών και ανεξήγητων δυνάμεων που διαφεντεύουν τον κόσμο από τα βάθη του παρελθόντος. Οταν κάποιος ή κάτι διαταράξει την εύθραυστη αδράνειά τους, επιστρέφουν και σκορπούν τον τρόμο στοιχειώνοντας τα ανθρώπινα μυαλά που αδυνατούν να αντιληφθούν τη σκληρή πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τη βιτρίνα της ύπαρξης. Πολλές φορές, ωστόσο, όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στο ανθρώπινο μυαλό. Αλλά μπορεί και όχι. «Συνέχισα να καταγράφω τα όνειρά μου… Ονειρα που έμοιαζαν τόσο με αναμνήσεις… Που γίνονταν ολοένα πιο ζωηρά και πιο αληθοφανή. Μετά από λίγον καιρό άρχισα να βλέπω ζωντανά όντα» αφηγείται ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μισκατόνικ του Αρκαμ, Ναθάνιελ Πίζλι. Η «Σκιά πέρα από τον χρόνο», η τελευταία μακροσκελής ιστορία του Αμερικανού συγγραφέα, γραμμένη την περίοδο 1934-1935, συνδυάζει όλα αυτά τα βασικά συστατικά της επιτυχημένης συνταγής της λαβκραφτικής μανιέρας. Και η εκδοχή της σε κόμικς από τον I.N.J. Culbard (εκδόσεις Αίολος, μετάφραση: Θωμάς Μαστακούρης) επιχειρεί με αρκετά επιτυχημένο τρόπο να τα προσαρμόσει όλα σε μια πιο αφαιρετική μορφή ως προς τον λόγο, αλλά ιδιαιτέρως πλούσια ως προς την εικονοποίηση. Κεντρικό θέμα της «Σκιάς» είναι η προσπάθεια του καθηγητή να λύσει το μυστήριο της πενταετούς αμνησίας του και να βρει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που τον βασανίζουν. Τι απ’ όσα θυμάται συνέβη στην πραγματικότητα και τι στη φαντασία του; Γιατί επέλεξαν αυτόν οι σκοτεινές δυνάμεις; Τι σκοπούς έχουν; Ποια η δυνατότητά του να παρέμβει και να αλλάξει τη ροή των γεγονότων; Στην αγωνιώδη έρευνά του θα έρθει αντιμέτωπος με αρχαίες οντότητες που εξουσιάζουν τον κόσμο (και το ανθρώπινο μυαλό) και θα βυθιστεί όλο και πιο βαθιά στην άβυσσο μιας απαγορευμένης γνώσης που είναι χρησιμότερο να αγνοεί κάποιος αν επιθυμεί να διατηρεί τα λογικά του. Ο Culbard, βραβευμένος στο παρελθόν με British Fantasy Award για ακόμη ένα έργο του Λάβκραφτ, τα «Βουνά της Τρέλας», και συνεργάτης μεγάλων εταιρειών όπως η DC, η Dark Horse και η Self Made Hero, κάνει φιλότιμες προσπάθειες να μεταφέρει στα σχέδιά του λίγη, έστω, από την αίσθηση της ανάγνωσης του πρωτοτύπου. Αν και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο, ο Culbard τα καταφέρνει, τουλάχιστον σε δύο τομείς: στην απόδοση της μορφής των αποκρουστικών τεράτων και στην καταγραφή της άθλιας ψυχολογικής κατάστασης του σοκαρισμένου καθηγητή Πίζλι, που βρίσκεται παγιδευμένος ανάμεσα σε δυνάμεις που δεν μπορεί ούτε κατ’ ελάχιστο να ελέγξει. Κατά τα άλλα, «Η Σκιά πέρα από τον χρόνο» σε κόμικς δεν δείχνει ότι έχει να προσφέρει και πολλά στους φανατικούς και πιστούς αναγνώστες του Λάβκραφτ. Μπορεί όμως να παρακινήσει κάποιους άλλους να ασχοληθούν περαιτέρω με το έργο του και να βυθιστούν σε φανταστικούς τρομακτικούς κόσμους πέρα από κάθε λογική. Και, επιπλέον, να προκαλέσει στον αναγνώστη ανατριχίλες, να τον αναγκάσει να ανάψει όλα τα φώτα, να κοιταχτεί στον καθρέφτη, να αναρωτηθεί για την προέλευση των ονείρων του και να αναθεωρήσει τον εγωκεντρισμό και τον ναρκισσισμό του. Πηγή

Νέο κόμικ από τις εκδόσεις Αίολος. Η Σκιά πέρα από τον Χρόνο του Lovecraft, από τον γνωστό Άγγλο «μεταφορέα» INJ Culbard. Τρέχει και διαγωνισμός από την Popaganda.