Search the Community

«Είναι ευκολότερο να φανταστούμε το τέλος του κόσμου, παρά το τέλος του καπιταλισμού», σύμφωνα με τον μαρξιστή φιλόσοφο και πολιτισμικό αναλυτή Φρέντρικ Τζέιμσον. Τη ρήση αυτή επισημαίνει η Μίκα Αγραφιώτου στον εύστοχο πρόλογό της για το «Fear Future – Επιτελική Κανονικότητα» του Πάνου Ζάχαρη (εκδόσεις Jemma Press, 48 σελίδες) για να τονίσει έμμεσα την επιμονή του δημοφιλούς σκιτσογράφου, πολιτικού γελοιογράφου και δημιουργού κόμικς να αντιστρέψει τη διαπίστωση του Τζέιμσον. Και πράγματι, από τα ποικίλα τέλη του κόσμου έχουμε χορτάσει, τα έχουμε δει, διαβάσει και ακούσει ως δυστοπίες μέσω της τέχνης, πρόσφατα μάλιστα κοντέψαν να μας πείσουν ότι το τέλος του κόσμου θα έρθει αν οι πιτσιρικάδες πίνουν μπίρες στις πλατείες ή αν βγαίνεις έξω χωρίς να έχεις στείλει sms στον Χαρδαλιά και τον Τσιόδρα. Πιθανώς «το τέλος του κόσμου» να είναι και η μεγαλύτερη απειλή που κραδαίνουν οι ισχυροί ώστε να μην έρθει ποτέ το τέλος του καπιταλισμού. Γι’ αυτό και βαφτίζουν «κανονικότητα» τη διατήρηση της αθλιότητας και «επιτελική» την διά της βίας επιβολή και διαχείρισή της. Ο Πάνος Ζάχαρης, του οποίου τη σειρά «Εννέα-Πέντε» απολαμβάνουμε κάθε εβδομάδα στην πρώτη σελίδα του Καρέ Καρέ, το ξέρει καλά και επιχειρεί να γκρεμίσει κάθε αυταπάτη. Όπως σημειώνει η Αγραφιώτου: «Το τέλος του κόσμου όμως το γνωρίζουμε. Το φανταστήκαμε και ακόμα μπορούμε να το δούμε μπροστά μας να έρχεται με κατακλυσμιαίο τρόπο. Ο Πάνος Ζάχαρης έχει φανταστεί και το τέλος του καπιταλισμού, όπως και την τάξη που θα τον ρίξει με πάταγο όταν αποφασίσει να σπάσει τις αλυσίδες της». Μέλη αυτής της τάξης, της εργατικής, της λαϊκής, της διαχρονικά καταπιεσμένης είναι οι πρωταγωνιστές του Fear Future στο τρομακτικό near future του Ζάχαρη. Στον δεύτερο τόμο της σειράς δεν κινδυνεύουν πια από τα μικρόβια του πρώτου, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται τη βία της εξουσίας, να εργάζονται σαν σκλάβοι, να ζουν στα συντρίμμια ενός πολιτισμού που καταρρέει, στα λασπόνερα μιας φύσης που πεθαίνει. Ο Ζάχαρης τους συμπονά, αλλά με το πικρό του χιούμορ δεν τους χαρίζεται. Σαρκάζει τους «νικητές», αλλά δεν αθωώνει τους «ηττημένους». Τουλάχιστον αν δεν συνεχίσουν να αγωνίζονται. Κι αυτοί πράγματι, σε μια αχτίδα αισιοδοξίας δεν το βάζουν κάτω. Αντιστέκονται. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Ώστε να μην έρθει ποτέ το πιο τραγικό τέλος. Το τέλος της ιστορίας. Και το σχετικό link...

Από το οπισθόφυλλο: «Μέσα στη φριχτή κυνικότητα των μεταμοντέρνων καιρών ο Πάνος, σαν άλλος Διογένης, ψάχνει με τα μολύβια και τα πενάκια του την ανθρωπιά. Όχι, βέβαια, την αστική φιλανθρωπία, αλλά εκείνη τη συγκλονιστική ανθρωπιά και πραγματική αλληλεγγύη που εντοπίζεται μόνο όταν κάποιος επιλέγει να σηκώσει το ανάστημά του για να προστατεύσει και να υπερασπιστεί κάποιον άλλο.» —Μίκα Αγραφιώτου, από την εισαγωγή της Η έκδοση: Το πρώτο Fear Future του Πάνου Ζάχαρη ήταν ένα κόμικ που ήρθε το 2022, τη στιγμή που ο κόσμος προσπαθούσε να ξαναγυρίσει στην ζωή του προ πανδημίας. Συνόψιζε όμως όλο αυτό το κλίμα της εποχής και όσα ζήσαμε εκείνα τα δύο χρόνια υπό το πρίσμα μιας μελλοντικής δυστοπίας. Το περιβάλλον και οι χαρακτήρες λοιπόν του Fear Future αποτέλεσαν καταπώς φαίνεται πρόσφορο έδαφος για τον Πάνο Ζάχαρη να συνεχίσει την πολιτική και κοινωνική κριτική του. Στο πρώτο άλμπουμ έθιξε περισσότερο την πανδημία, στο Working Dead τις εργασιακές σχέσεις ανά τους αιώνες αλλά σε σημερινούς όρους και με το Fear Future: Επιτελική Κανονικότητα δίνει μια πιο ολοκληρωμένη ματιά. Σε όλο αυτό το δυστοπικό setting και με τους ανθρώπους να προσπαθούν να επιστρέψουν στην κανονικότητα, το πενάκι του Ζάχαρη ασκεί δριμεία κριτική όχι μόνο στην κυβέρνηση για τον χειρισμό διαφόρων κοινωνικών θεμάτων, αλλά και στην ευρωπαϊκή πολιτική συνολικά. Τα εξοπλιστικά, οι σχέσεις με γειτονικές χώρες, η εργασία, η φτώχεια, η ακρίβεια, ο Ζάχαρης είναι για ακόμα μία φορά απολαυστικός. Και όπως έγραψε και ο ίδιος στο Facebook αυτή η δουλειά είναι όντως η πιο μαύρη και πεσιμιστική του και ταυτόχρονα η πιο αισιόδοξη. Καλό διάβασμα σε όλους

Σπούδασε Ιστορία κι Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, ενώ το πενάκι της ζωγραφικής το κρατά στο χέρι από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Άρα, οι σπουδές σκίτσου στη σχολή Ορνεράκη ήταν μονόδρομος. Σε καμία εποχή δεν είναι εύκολο πράγμα να είσαι γελοιογράφος. Ο Πάνος Ζάχαρης, που εδώ και μια δεκαπενταετία υπάρχει δυναμικά στο χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας, είναι μια ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου. Ευαίσθητος, ευφυής, ξέρει να χωράει στις δωρικές του γραμμές το κυρίαρχο επιστέγασμα της επικαιρότητας, πάντα με τη βεβαιότητα ότι και ο ίδιος είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός κόσμου που δεν σταματά να αγωνίζεται για το «μεγάλο, το ωραίο, το συγκλονιστικό». Παράλληλα, η σειρά κόμικ στριπ «Scary Tales» και το «The Working Dead» έχουν βραβευτεί στο πλαίσιο των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς το 2017, το 2018, το 2019 και το 2020. «Καλλιεργημένος είναι αυτός που ξέρει πώς να ακούει τις χίλιες και μία φωνές του φυσικού κόσμου, του οποίου είμαστε μέρη», έλεγε ο Εδουάρδο Γκαλεάνο το 2008, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του. Εκείνος ο άνθρωπος που στην ιλιγγιώδη συνθήκη της ζωής κρατά ακέραιη τη φωνή, ακέραια και τα χέρια του. Πάνο, σε ευχαριστώ. Πάνο, όταν κάπου στις αρχές του 2000 άρχισες να σπουδάζεις ιστορία στη Φιλοσοφική, πόσο κατασταλαγμένος ένιωθες για το δρόμο ή τους δρόμους που σου ταίριαζαν; Τι γνωρίζουν τελικά για την πρώτη ενηλικίωση τα δεκαοκτάχρονα παιδιά, διαχρονικά, στην Ελλάδα; Επέλεξα να σπουδάσω στο ιστορικό-αρχαιολογικό χωρίς να έχω την παραμικρή επιθυμία να γίνω εκπαιδευτικός ή να ασχοληθώ με την έρευνα. Απλά η Ιστορία μου φάνηκε το πιο ενδιαφέρον αντικείμενο σπουδών εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Ήξερα καλά και τι μου ταίριαζε και τι ήθελα να κάνω κι αυτό ήταν το να γίνω σκιτσογράφος. Φοβόμουν πολύ ωστόσο πως δεν θα τα κατάφερνα κι αναζητούσα πιο «ρεαλιστικές» επαγγελματικές εναλλακτικές, απωθώντας παράλληλα την σκέψη να ζήσω κάνοντας επάγγελμα αυτό που αγαπώ. Μου πήρε λίγα χρόνια να πάρω απόφαση πως αν δεν το πάλευα να γίνω σκιτσογράφος θα κουβαλούσα ένα μεγάλο βάρος ακόμα κι αν – λέμε τώρα – επέλεγα ένα πιο προσοδοφόρο ή σίγουρο επάγγελμα. Δεν έχω ιδέα πώς νιώθουν οι σημερινοί δεκαοχτάρηδες. Μάλλον κανείς δεν έχει ιδέα εκτός από τους ίδιους, κι ας μιλάμε όλοι για αυτούς. Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι πως στα σαράντα μου πρέπει να συμβάλλω να έχουν μπροστά τους ανοιχτούς όλους τους δρόμους και τα μονοπάτια για να βαδίζουν εκεί που επιθυμούν. Σχεδίαζες από μικρός; Θυμάσαι κάτι να σε είχε συγκλονίσει πολύ όσο ήσουν παιδί, που να ήθελες να το αποτυπώσεις στο χαρτί, είτε μέσω της εικόνας είτε μέσω του λόγου; Ζωγράφιζα ασταμάτητα. Στην πραγματικότητα δεν άφησα ποτέ από τα χέρια μου τον μαρκαδόρο που έπιασα σαν παιδί. Με μάγευαν κυρίως τα ζώα και η μυθολογία, αλλά γενικά προσπαθούσα να σχεδιάζω οτιδήποτε έπεφτε στην αντίληψή μου. Πάντα το να σχεδιάζω ήταν ο βασικός τρόπος που επέλεγα να επικοινωνήσω. Μια προσπάθεια να μεταφράζω κάθε ερέθισμα στη γλώσσα μου. Ο Κώστας Μητρόπουλος έχει πει ότι η γελοιογραφία είναι μια εύκολη δουλειά. Το δύσκολο είναι να βρεις έναν τρόπο να γράψεις το αστείο. Ποιο είναι το δικό σου σχόλιο. Με κάθε σεβασμό προς τον τεράστιο Μητρόπουλο, έχω διαφορετική αντίληψη για τη γελοιογραφία. Για μένα προέχει το πολιτικό σχόλιο, όχι η προσπάθεια να κάνω χιούμορ. Βασανίζομαι για να διατυπώσω την άποψή μου για ένα γεγονός ή μια κατάσταση όσο το δυνατόν πιο συμπυκνωμένα κι εύστοχα. Αν προκύψει το αστείο, καλώς. Έχω κάνει εκατοντάδες σκίτσα ωστόσο τα οποία γεννούν άλλα συναισθήματα. Δεν ξέρω αν είναι εύκολη δουλειά. Είναι απλώς αυτό που κάνω και είναι μια δουλειά που σου δίνει την ευκαιρία να εκφραστείς, να μιλήσεις για όσα σε απασχολούν πριν σχολάσεις και το αποτέλεσμα της σε ανταμείβει σε πολλά επίπεδα. Δε θα τολμούσα ποτέ όμως να την χαρακτηρίσω δύσκολη ή σκληρή. Θα ήταν θράσος απέναντι στους ανθρώπους που πραγματικά δουλεύουν σκληρά. Συναντάς συχνά ανθρώπους με χιούμορ; Συναναστρέφομαι αισιόδοξους ανθρώπους που αγωνίζονται κι αγαπούν τη ζωή. Αυτή η αγάπη για τη ζωή, αυτή η σιγουριά ότι τα πράγματα θα αλλάξουν δίνει χώρο στο να αφεθείς, να τσαλακωθείς και να αυτοσαρκαστείς. Κι αυτό για μένα είναι το χιούμορ. Άρα… ναι! Πότε είσαι φουλ από ιδέες και πότε το τοπίο μοιάζει άνυδρο; Δεν έχω προλάβει να δουλέψω σε συνθήκες «κανονικότητας», αφού ξεκίνησα να εργάζομαι στις αρχές της κρίσης, το ’08. Αυτό είναι ευχή και κατάρα. Κατάρα γιατί δεν πρόλαβα τα καλά χρόνια του Τύπου, ευχή γιατί οι ακραίες συνθήκες δίνουν την ευκαιρία στη γελοιογραφία να γίνει πιο πολιτική και να σκάψει βαθύτερα. Δεν χρειάζεται να αναζητήσεις μια περίεργη δήλωση ενός υπουργού π.χ. για να τραβήξεις από τα μαλλιά μια ιδέα, όπως μπορεί να συνέβαινε το 2000. Δεκαπέντε χρόνια σκιτσάρω σε συνθήκες χαμού, σε όλα τα επίπεδα, κι όσο και να με πονάει ως εργαζόμενο, ως σκιτσογράφο με αναγκάζει να αναμετρηθώ με τα Μεγάλα και με τον τρόπο αυτό να εξαντλώ τα όρια της συγκεκριμένης τέχνης. Το αν αυτό συμβαίνει πάντα με επιτυχία ή όχι είναι άλλο θέμα. Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ολοκληρώσεις το Working Dead; Ποιος είναι ο τρόπος που έχεις βρει ότι σου πάει όσον αφορά στη δημιουργία; Η έμπνευση με τι έχει να κάνει; Άραγε με τον χρόνο που προηγείται της ιδέας; Το Working Dead το ξεκίνησα το 2016 και παρότι μετά την έκδοση του 3ου τόμου φέτος έχω σταματήσει να δουλεύω νέα επεισόδια, δεν αισθάνομαι ότι το έχω ολοκληρώσει. Ασχολούμαι με μια άλλη σειρά τώρα, το Fear Future, αλλά το Working είναι σε μια γωνία και περιμένει να επανέλθει με κάποιον τρόπο. Συνήθως οι ιδέες που αφορούν στα κόμιξ μου ωριμάζουν αρκετό καιρό ως προς την κεντρική ιδέα. Η ιδέα του Working Dead π.χ., μιας σειράς δηλαδή με αυτοτελείς ιστοριούλες με επίκεντρο την πάλη των «πάνω» και των «κάτω» ανά τους αιώνες, με βασάνιζε τρία χρόνια πριν τραβήξω την πρώτη μολυβιά. Περιμένω να νιώσω έτοιμος, να ξέρω πως θα ξεκινήσω κάτι που θα με γεμίζει και θα μπορώ να το φέρω σε πέρας. Όταν συμβαίνει αυτό, δουλεύω πολύ εντατικά και η μια ιδέα γεννάει την επόμενη. Όσο για την έμπνευση, η πρώτη ύλη είναι αυτό που ζω ο ίδιος καθημερινά. Το καταπίνω, το μεταβολίζω και δημιουργώ κάτι δικό μου, που νιώθω πως αξίζει να το μοιραστώ. Ποιοι άνθρωποι σε έχουν καθορίσει; Ποιαν/ποιον θα ήθελες (που ίσως δε ζει) να συμπεριλάβεις σε μια γελοιογραφία σου ή σε ένα μεγαλύτερο έργο σου, με την ιντριγκαδόρικη παράλληλα σκέψη ότι θα σε διαβάσει, θα αντιδράσει, ίσως και να σου απαντήσει (μακάρι) με χιούμορ; Έχω μεγαλώσει κάτω από τη σκιά γιγάντων και δεν αναφέρομαι μόνο σε σκιτσογράφους. Στα σαράντα μου, απομακρύνομαι αναζητώντας τον δικό μου ήλιο, αλλά οι ρίζες μου παραμένουν εκεί. Με καθόρισαν τα ιερά τέρατα της Γελοιογραφίας και κυρίως ο Στάθης και ο Ιωάννου. Σκιτσογράφοι όπως ο Quino και ο Uderzo, αλλά και συγγραφείς όπως ο Γκαλεάνο, ο Στάινμπεκ, ο Τζακ Λόντον. Και βέβαια ο Μαρξ, ο Ένγκελς και ο Λένιν που επηρέασαν καθοριστικά και τον τρόπο που σκέφτομαι, αλλά και το πώς αντιλαμβάνομαι τη θέση μου και τον ρόλο μου στην κοινωνία. Κατά καιρούς, έχω σκιτσάρει πολλούς ανθρώπους η ζωή των οποίων έφυγε από τα χέρια τους κι έγινε κληρονομιά της τάξης τους και της ανθρωπότητας. Θα ήθελα να μάθω π.χ. την άποψη ενός εκ των 200 της Καισαριανής για το πώς αποτύπωσα τις τελευταίες του στιγμές. Δεν πρόκειται, άρα θα συνεχίσω να φοβάμαι πως υπήρξα ασεβής, όταν κοιτάω το συγκεκριμένο σκίτσο. Τι σε κάνει ευτυχισμένο και σε βοηθά να παραμένεις αισιόδοξος; Ευτυχισμένο με κάνουν οι δικοί μου άνθρωποι. Η οικογένεια, οι φίλοι και οι σύντροφοί μου. Και το να βλέπω καινούρια πράγματα. Χρησιμοποιώ επίτηδες το ρήμα «βλέπω» αντί του «μαθαίνω», αν και στο μυαλό μου σχεδόν ταυτίζονται, γιατί πράγματι με γεμίζει χαρά να ταξιδεύω, να κοιτάω μέρη κι ανθρώπους, να παρατηρώ εμμονικά. Η δουλειά μου δεν αρκεί για να με κάνει ευτυχισμένο, αλλά με γεμίζει πολύ. Αισιόδοξο με κάνει η πίστη ότι όλα μπορούν να ανατραπούν εν ριπή οφθαλμού, κατά τη διάρκεια του δικού μας διαλείμματος από την ανυπαρξία. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, το 112 στέλνει μηνύματα για εκκένωση περιοχών λόγω ανεξέλεγκτων πυρκαγιών. Άλλο ένα καλοκαίρι όπου η καταστροφή συμβαίνει χωρίς να έχει προηγηθεί σχεδιασμός για την αποτροπή της. Είχες γράψει στο facebook τον Αύγουστο του 2021, «το πλάνο είναι να καούν μόνο δέντρα, ζώα, σπίτια και αυτοκίνητα». Τόσο ισχνή είναι η οργή πια; Η οργή είναι μεγάλη, ίσως όμως οι αντοχές μας στη μαυρίλα να είναι μεγαλύτερες. Νομίζω πως όμως υπάρχει συσσώρευση θυμού, ο οποίος αργά ή γρήγορα θα μετασχηματιστεί σε κάτι απόλυτο, δημιουργικό, επαναστατικό. Προσπαθώ να μην απελπίζομαι κι αυτό το κάνω στρέφοντας το βλέμμα στους ανθρώπους που παλεύουν να σώσουν το σπίτι του διπλανού, να δώσουν λίγο νερό και κουράγιο στα θύματα της καταστροφής. Κι όπως λένε οι αγαπημένοι Κοινοί Θνητοί, «φίλε, δεν είμαστε λίγοι». Θέλω να μοιραστώ μαζί σου κάτι. Ένα κορίτσι 15-16 χρόνων που σε ακολουθεί στο facebook, άρχισε κάποια στιγμή να γεμίζει το τετράδιό της με φράσεις που μοιάζουν συνώνυμες της μεγάλης φράσης «χρέος στη ζωή». «Το γράφει ο Ζάχαρης συχνά. Ένας τύπος που καταλαβαίνω τη γλώσσα του. Κι έχει για μένα μεγάλη σημασία αυτό», μου είπε. Αυτό ακριβώς είναι η ανταμοιβή που έλεγα πριν. Το να διαπιστώνω δηλαδή πως τα όσα σκέφτομαι αφήνουν κάτι στους ανθρώπους με τους οποίους τα μοιράζομαι. Όσο για τη συγκεκριμένη φράση, όντως λειτουργεί ως οδηγός στη ζωή μου. Νιώθω πως οφείλω κάπως να ανταποδώσω στην Ζωή το ότι υπάρχω και μάλιστα σε συνθήκες που μου επιτρέπουν να αγωνίζομαι και να παρεμβαίνω. Θέλω να εκμεταλλευτώ στο έπακρο το ότι είμαι εδώ και να εξαντλήσω τα περιθώρια να αφήσω πίσω μου κάτι καλύτερο. Στις πρόσφατες εκλογές ήσουν υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ, ενώ κατεβαίνεις ως υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με την Λαϊκή Συσπείρωση και τον Γιάννη Πρωτούλη στην Αττική. Δεν σε δυσκολεύει στη σχέση σου με τους αναγνώστες το να ταυτίζεσαι με ένα Κόμμα; Δεν σου αρκεί να παρεμβαίνεις ως σκιτσογράφος; Για μένα είναι αυτονόητο το να αγωνίζομαι με όποιον τρόπο μπορώ. Τόσο με τη δουλειά μου όσο και με την συνδικαλιστική και την πολιτική μου δράση. Αν δεν το έκανα θα ένιωθα ασυνεπής ή και υποκριτής: Δεν μπορώ να κάνω σκίτσα που να μιλούν π.χ. για τη φτώχεια και να μην είμαι στο δρόμο να την αντιπαλεύω. Έτσι βλέπω και την υποψηφιότητα μου με το Κ.Κ.Ε. ή τη Λαϊκή Συσπείρωση, ως μια εξαιρετικά τιμητική ιδιότητα συνέχεια της καθημερινής μου δραστηριότητας, εντελώς αναπόσπαστη από όλα τα υπόλοιπα. Ποτέ δεν έκρυψα την κομματική μου ταυτότητα. Δεν το έχω παίξει γενικά αριστερός, προοδευτικός ή – ακόμα χειρότερα – δήθεν αντικειμενικός για να είμαι πιο αποδεκτός. Νομίζω πως αυτό έχει εκτιμηθεί ακόμα κι από ανθρώπους που υποστηρίζουν άλλους χώρους και σε καμία περίπτωση δεν με έχει δυσκολέψει. Και το σχετικό link...

Μια συλλογή σαρκαστικών στριπ του Πάνου Ζάχαρη για τα χρόνια της πανδημίας που ζήσαμε και για τα χρόνια των «πανδημιών» που έρχονται. Γυρίστε τον χρόνο δυόμισι χρόνια πίσω και θυμηθείτε. Ακόμα και στον χειρότερο εφιάλτη σας θα μπορούσατε να είχατε προβλέψει, να είχατε καν σκεφτεί ως πιθανότητα αυτό που ακολούθησε; Να γιατί η επιστημονική φαντασία είναι συναρπαστική. Γιατί προειδοποιεί όχι μόνο για τα μελλούμενα αλλά μιλά για το παρόν, εξηγεί το σήμερα. Μια τέτοια μορφή δυστοπικής «επιστημονικής φαντασίας» γίνεται το όχημα του Πάνου Ζάχαρη για να περιηγηθεί στο τώρα και να το περιγράψει αποκαλύπτοντας πτυχές του που η συνήθεια μας έκανε να τις θεωρήσουμε φυσιολογικές και αναπόφευκτες. Στο «Fear Future» (εκδόσεις Jemma Press) ο Ζάχαρης τοποθετεί την πλοκή σε κάποιο κοντινό μέλλον (εξ ου και το «Near Future» του εξωφύλλου στο οποίο ένα «ματωμένο» γκράφιτι έχει αντικαταστήσει το «N» με «F») με μια πανδημία εν εξελίξει. Τείχη χωρίζουν τους πλούσιους, τους επιχειρηματίες και τους κρατικούς αξιωματούχους από τους εργάτες, τους άνεργους και τους φτωχούς. Κι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που χειραγωγεί τόσο τα ΜΜΕ όσο και τους διαπλεκόμενους επιστήμονες ισχυρίζεται ότι ελέγχει πλήρως την κατάσταση, ότι διαχειρίζεται αποτελεσματικά την πανδημία, ότι όλα βαίνουν καλώς. Και αυτό είναι αλήθεια αλλά μόνο για τους εντός των τειχών. Οι υπόλοιποι πεινούν, φοβούνται, αρρωσταίνουν, πεθαίνουν. Αλλά όχι οn camera. Σε μια τέτοια ζοφερή πραγματικότητα όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι σαν τα ποντίκια και η κυβέρνηση ενδιαφέρεται μόνο για τη δημόσια εικόνα της (σας θυμίζει κάτι αυτό;) υπάρχει θέση για χιούμορ; Ο Πάνος Ζάχαρης έχει την απίστευτη ικανότητα να πλάθει μαύρες κωμωδίες, χιουμοριστικές και σαρκαστικές ιστορίες ακόμα και μέσα σε τέτοιες τραγωδίες. «Όπως πάντα ο Πάνος γράφει και σχεδιάζει με ευφυΐα και ευαισθησία. Συνοψίζει το συλλογικό βίωμα και ξεδιαλέγει τα στοιχεία της “μικρής” επικαιρότητας που θα επηρεάσουν τη “μεγάλη” επικαιρότητα, ένα ταλέντο που έχει καλλιεργήσει και ακονίσει στη διάρκεια της πορείας του στην πολιτική γελοιογραφία. Μέσα από οικείους χαρακτήρες, στρογγυλεμένο σχέδιο, θερμή χρωματική παλέτα και φυσικά μέσω του χιούμορ, βάζει τον αναγνώστη σε μια ατμόσφαιρα ασφαλή ώστε να μπορεί να τον φέρει αντιμέτωπο με σκληρές και επώδυνες αλήθειες. Καταφέρνει να κάνει τον αναγνώστη να σκάει στα γέλια ενώ ταυτόχρονα νιώθει ένα σφίξιμο στο στομάχι», όπως εύστοχα επισημαίνει η Αλέξια Οθωναίου στο προλογικό της σημείωμα Με παρόμοιες τεχνικές και μεθόδους έχει δημιουργήσει ο Ζάχαρης και τα προηγούμενα έργα του: στο «The Working Dead» και στη συνέχειά του, «The Working Dead… and…» καταγράφει φανταστικά στιγμιότυπα που θα μπορούσαν να είναι πέρα για πέρα αληθινά από τη διαχρονική και παγκόσμια καταπίεση των λαϊκών στρωμάτων και της εργατικής τάξης, ενώ στο «Scary Tales» που διαβάζετε κάθε Σάββατο στην πρώτη σελίδα του «Καρέ Καρέ» μεταφέρει γνωστά παραμύθια και χαρακτήρες από τη λαϊκή κουλτούρα στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Αυτό το επιτυγχάνει όπως και στο «Fear Future» με πανέξυπνους αναχρονισμούς που πάντα παραπέμπουν στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα και έχοντας βαθιά κατασταλαγμένη τη δική του πολιτική άποψη για τα πράγματα, όντας ενεργά ταγμένος στο πλευρό των πρωταγωνιστών του, των άκληρων, αυτών που αγωνίζονται καθημερινά για το ψωμί τους και – στην περίπτωση του «Fear Future» – για την υγεία τους. Στο πλαίσιο αυτών των αναχρονισμών, πολλά από τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει ο αναγνώστης στο «Fear Future» αν και ανήκουν σε μια άλλη, όχι και τόσο ανοίκεια συνθήκη φέρνουν στον νου το παρόν. Δεν είναι τυχαίο που ο frontman του επιστημονικού προσωπικού, σε αγαστή συνεργασία με τους εντολείς του, έχει μια προφανή ομοιότητα με τον Σωτήρη Τσιόδρα, ούτε είναι τυχαίο ότι η δεξίωση των επιφανών προσώπων, κυβερνητικών αξιωματούχων και βιομηχάνων, λαμβάνει χώρα σε έναν κήπο σαν του Μαξίμου. Για αυτά θέλει να μιλήσει ο Ζάχαρης και το κάνει τόσο έξυπνα που ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου του έχεις τη βεβαιότητα ότι τελικά το βιβλίο δεν αναφέρεται σε αυτό το «future» του τίτλου αλλά σε ένα διαρκές και οδυνηρό «εδώ». Και όπως αναφέρει η Αλέξια Οθωναίου: «Κάποιος βέβαια μπορεί να αναρωτηθεί γιατί να θελήσει, όταν ακόμα η μνήμη ενός τραύματος είναι τόσο νωπή, να υποβάλει τον εαυτό του στην ανάγνωση ενός κόμικς που πραγματεύεται το τραύμα που βίωσε και που πολύ πιθανό να θέλει να ξεχάσει. Κατ' αρχάς το "Fear Future" με τον τρόπο του είναι διασκεδαστικό. Αλλά κυρίως, διαβάζοντάς το κατακλύζεσαι από την ανακουφιστική αίσθηση ότι δεν είσαι τρελός. Μέσα στον παραλογισμό που ζήσαμε όλοι τα δύο χρόνια της πανδημίας είμαι βέβαιη πως πολλοί από εμάς ένιωσαν παρανοϊκοί. Όχι λόγω της δυστοπίας της συνθήκης της πανδημίας, αλλά εξαιτίας της διαχείρισής της από το σύστημα. Ο Ζάχαρης με αιχμηρό χιούμορ καταφέρνει να συνοψίσει όλες αυτές τις αντιφάσεις, τους παραλογισμούς, τα καταφανή ψέματα και την ανικανότητα διαχείρισης της πανδημίας από το τρανό μέτωπο της λογικής». Και το σχετικό link...