Αναζήτηση στην Κοινότητα

Η Μέρα της Κρίσης στο ιταλικό Komikazen Γελοιογραφία του Αμερικανού Ted Rall, ενός από τους πιο επικριτικούς και πολιτικά τολμηρούς καλλιτέχνες ως προς την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Το Φεστιβάλ Ρεαλιστικών Κόμικς της Ραβένας υποδέχεται τα ελληνικά κόμικς Ενα από τα σημαντικότερα γεγονότα στον χώρο των κόμικς είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Ρεαλιστικών Κόμικς, Komikazen, που διεξάγεται κάθε φθινόπωρο στη Ραβένα της Ιταλίας και διευθύνεται από την, ελληνικής καταγωγής, Ηλέκτρα Σταμπουλή. Προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες και καλεσμένοι του είναι κατά κανόνα εμβληματικά ονόματα από τον χώρο της ένατης τέχνης. Φέτος, υπό το γενικό τίτλο «Η Γραμμή της Κρίσης» (8–11 Οκτωβρίου) το φεστιβάλ έχει θέμα του την κρίση στην Ευρώπη και στην κεντρική του έκθεση θα παρουσιαστούν τα έργα των 54 Ελλήνων καλλιτεχνών που δημοσίευσε το «Καρέ Καρέ» στη σειρά «Η Μέρα της Κρίσης». Αριστερά: Η αφίσα του φεστιβάλ, σχεδιασμένη από τον συνεπιμελητή της διοργάνωσης, Gianluca Costantini. Δεξιά: Το εξώφυλλο (σκίτσο από την ιστορία του Γιώργου Μελισσαρόπουλου) του καταλόγου με τα 54 έργα Ελλήνων καλλιτεχνών που δημοσιεύτηκαν στο Καρέ Καρέ Τα αποκαλούμενα ρεαλιστικά κόμικς αποτελούν ένα από τα πλέον διακριτά και ταχύτατα αναπτυσσόμενα είδη στον χώρο της ένατης τέχνης. Αν και συχνά τα όρια ανάμεσα στη δημοσιογραφία, τη μαρτυρία, το ντοκουμέντο και τη μυθοπλασία δεν είναι σαφή –κάτι τέτοιο θα ήταν άλλωστε αδύνατον σε μια μορφή τέχνης– ο όρος «ρεαλιστικά κόμικς» μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έργα που χαρακτηρίζονται από την άμεση σχέση και επαφή τους με την κοινωνική, την πολιτική, την οικονομική πραγματικότητα και την έντεχνη αποτύπωση και καταγραφή της. Το Φεστιβάλ Ρεαλιστικών Κόμικς της Ραβένας, που πραγματοποιείται φέτος για ενδέκατη χρονιά, φιλοδοξεί να παρουσιάσει μια πλειάδα καλλιτεχνών που δημιουργούν τα έργα τους με το βλέμμα στραμμένο προς την πραγματικότητα και ρίχνει τα φώτα του στην ευρωπαϊκή κρίση. Μια κρίση που έχει μεγαλύτερο θύμα της και πιο χαρακτηριστικό της παράδειγμα την Ελλάδα. Η χώρα μας εκπροσωπείται στο φεστιβάλ από τον Soloup, έμπειρο γελοιογράφο και δημιουργό κόμικς που σημείωσε τεράστια επιτυχία πρόσφατα με το πολυβραβευμένο «Αϊβαλί» του, τον Γιάννη Ιωάννου, έναν από τους «ιδρυτές» και σημαντικότερους διαμορφωτές του ρεύματος της νέας ελληνικής πολιτικής γελοιογραφίας, που εδώ και 40 χρόνια πρωτοπορεί με τα σκίτσα και τα κόμικς του, τον πανεπιστημιακό και ερευνητή Γιάννη Μιχαηλίδη και τον γράφοντα. Σκίτσο του Τούρκου Cem Dinlenmiş που έχει στο επίκεντρο της θεματολογίας του τους αγώνες για τα πολιτικά δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης Στην κεντρική έκθεση, που θα πραγματοποιηθεί στο Palazzo Ravaioli, το «Καρέ Καρέ» και η «Εφ.Συν.» θα έχουν την τιμητική τους καθώς θα φιλοξενηθούν, για πρώτη φορά συγκεντρωμένα, τα 54 μονοσέλιδα έργα Ελλήνων δημιουργών που δημοσιεύτηκαν στις σελίδες μας υπό τον γενικό τίτλο «Η Μέρα της Κρίσης». Η έκθεση συνοδεύεται από την κυκλοφορία καταλόγου στα ιταλικά, που περιλαμβάνει όλα τα ελληνικά κόμικς μεταφρασμένα ώστε να τα προσεγγίσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι επισκέπτες. Γιατί, όμως, το Φεστιβάλ της Ραβένας έχει επιλέξει ως κυρίαρχο θέμα του τα «ρεαλιστικά» κόμικς; «Το φεστιβάλ δεν έχει να κάνει τόσο με τον “ρεαλισμό” όσο με την πραγματικότητα. Yπήρξαν πολλοί καλεσμένοι μας, λόγου χάριν ο Dave McKean, που δεν μπορούμε να τους κατατάξουμε στον ρεαλισμό, αλλά σίγουρα σκιαγραφούν την πραγματικότητα. Ολα άρχισαν με μια έκθεση του Joe Sacco το 2002, η οποία είχε τεράστια απήχηση. Αναρωτηθήκαμε τότε γιατί συνέβη αυτό και συνεχίσαμε με τη Marjane Satrapi το 2003. Ανακαλύψαμε πως υπάρχει ένα καινούργιο κοινό που δεν έχει να κάνει με το κλασικό κόμικς, ούτε με τους υπερήρωες αλλά ούτε με την ωραία γραμμή καλλιτεχνών όπως ο Pratt. Είναι ένα κοινό που ενδιαφέρεται πρωτίστως για το θέμα και, αν και θεωρεί πως τα κόμικς είναι τέχνη, επιθυμεί να παρακολουθήσει τις μαρτυρίες των καλλιτεχνών και την καταγραφή της πραγματικότητας μέσω της δικιάς τους οπτικής γωνίας. Οταν ζωγραφίζεις, άλλωστε, δεν μπορείς να κρυφτείς. Επιπλέον, σπάσαμε και ένα κλασικό πρότυπο, καθώς το κοινό μας και οι καλλιτέχνες που παρουσιάζουμε δεν είναι μόνο νέοι αλλά και άνθρωποι μεγαλύτερων ηλικιών» απαντά στην «Εφ.Συν.» η καλλιτεχνική συνεπιμελήτρια (μαζί με τον Gianluca Costantini), Ηλέκτρα Σταμπουλή. Σκίτσο του Σουδανού Khalid Albaih Τι ανταπόκριση έχει ένα τέτοιο, ιδιαίτερο φεστιβάλ στην πόλη της Ραβένας και στην Ιταλία, μια χώρα με μεγάλη παράδοση στα κόμικς; «Θεωρείται το φεστιβάλ της πρωτοπορίας και της έρευνας. Στην Ιταλία έχει πάρα πολύ μεγάλη απήχηση. Μπορεί να μη δεις τις ουρές του Φεστιβάλ της Lucca ούτε το πλήθος των επισκεπτών της Βαβέλ, αφήνει όμως πάντα ένα στίγμα για την ποιότητά του, κυρίως, και όχι για την ποσότητα. Στην πόλη μάς θεωρούν λίγο εκκεντρικούς, η Ραβένα είναι μια επαρχιακή πόλη, ας πούμε σαν τα Ιωάννινα, που ξαφνικά γεμίζει με όλους αυτούς τους παράξενους επισκέπτες. Πρόπερσι είχαμε καλέσει 99 καλλιτέχνες και κάνανε ομαδική performance στην Πινακοθήκη, το θέμα ήταν “99%”, εμπνευσμένο από το Οccupy Wall Street, είχε παρά πολύ κόσμο, σαν διαδήλωση. Ε, ήταν εντυπωσιακό και παράξενο για την πόλη. Ειδικά, όταν αντί για απεριτίφ έφτασαν 99 πίτσες που τις φέρανε τα μηχανάκια. Γενικά είμαστε δικτυωμένοι σε όλη την Ευρώπη αλλά και σε χώρες όπως η Αίγυπτος, ο Λίβανος, η Τουρκία» επισημαίνει η Ηλέκτρα Σταμπουλή. Και σε ό,τι αφορά το πώς πρέπει να κρίνονται οι ιστορίες των ρεαλιστικών κόμικς, με όρους και κριτήρια δημοσιογραφίας ή τέχνης, μας απαντά: «Πάντα και με τα δύο. Μια καλή ιστορία δεν είναι ποτέ αρκετή, δεν φτάνει να είναι σημαντικό το θέμα. Το ίδιο συμβαίνει και με το σινεμά. Μάλιστα επειδή τα κόμικς στοιχίζουν πολύ λιγότερο, δεν συγχωρείται το mainstream, η έλλειψη καινοτομίας ή το να προσποιείσαι πως είσαι κάποιος άλλος. Εχει τεράστια σημασία ο τρόπος με τον οποίο θα υλοποιήσεις και θα σχεδιάσεις τα νοήματα και τις έννοιες της ιστορίας σου». Δεξιά: Σχέδιο του Soloup που μαζί με τον Γιάννη Ιωάννου είναι οι δυο Ελληνες δημιουργοί - επίσημοι καλεσμένοι του φεστιβάλ. Αριστερά: Σχέδιο της Kara Sievewright από τα νησιά Haida Gwaii, ακτιβίστριας για τα πολιτικά δικαιώματα και το περιβάλλον Ποια εικόνα αποκομίζει όμως για τα ελληνικά κόμικς στα χρόνια της κρίσης η Ελληνίδα διευθύντρια του Φεστιβάλ Komikazen μέσω της «Μέρας της Κρίσης»; «Μου έκανε εντύπωση ότι σε πολλές ιστορίες κυριαρχεί η μυθοπλασία, μια αφήγηση που θυμίζει παραμύθι. Σαν να λέει ο καλλιτέχνης “Το ζω αλλά δεν το πιστεύω, είναι παραμύθι”. Αναρωτήθηκα επίσης πού “κρύβονταν” όλοι αυτοί οι δημιουργοί, ήταν μεγάλη έκπληξη. Αυτή η δουλειά ανίχνευσης της δημιουργικότητας που συμπυκνώνεται σε αυτά τα κόμικς είναι πάρα πολύ σημαντική. Οπως έλεγε και ο Καμί “η ομορφιά δεν προκαλεί την επανάσταση αλλά θα φτάσει κάποτε η στιγμή που η επανάσταση θα έχει ανάγκη την ομορφιά”». Επομένως, παρά την κρίση, η κατάσταση των ελληνικών κόμικς εμπνέει αισιοδοξία; «Τα τελευταία χρόνια, αν και από την άλλη πλευρά της Αδριατικής, παρατήρησα μια ενδιαφέρουσα αλλαγή. Οταν μπήκα σε αθηναϊκό βιβλιοπωλείο πριν από μερικά χρόνια και είδα το Logicomix στα ευπώλητα βιβλία ένιωσα δέος. Θεωρώ πως η ελληνική κοινωνία είναι αρκετά εικονοκλαστική. Δεν διδάσκεται Ιστορία της Τέχνης στα σχολεία, το θέμα της τέχνης θεωρείται σημαντικό μόνο σε ό,τι αφορά τους αρχαίους ημών προγόνους. Δίνεται προσοχή και δείχνεται θαυμασμός μόνο στον λόγο. Ομως κάτι αλλάζει, μια τάση διαφαίνεται από τα εξώφυλλα των βιβλίων. Το “Αϊβαλί” του Soloup, η διασκευή του Χρόνη Μίσιου, θεμελιώνουν κάτι καινούργιο» τονίζει με ενθουσιασμό η Ηλέκτρα Σταμπουλή. Και συμπληρώνει: «Αξίζει ένα μεγάλο μπράβο στην “Εφ.Συν.” για το παράθυρο που ανοίγει κάθε εβδομάδα σε αυτό το νέο τοπίο». Η Ηλέκτρα Σταμπουλή γεννήθηκε στην Μπολόνια από γονείς πολιτικούς πρόσφυγες επί δικτατορίας. Είναι καλλιτεχνική επιμελήτρια του Komikazen Festival και σεναριογράφος. Εχει γράψει μικρές ιστορίες αλλά και graphic novels, μεταξύ των οποίων τα «Arrivederci, Berlinguer» («Αντίο Μπερλινγκουέρ»), «Pertini Fra le nuvole» («Ο Περτίνι στα σύννεφα») και το υπό έκδοση «Diario segreto di Pasolini» («Το κρυφό ημερολόγιο του Παζολίνι». Τον Νοέμβριο θα εκδοθεί στα ελληνικά το βιβλίο της «Μικρή Ιερουσαλήμ» από την Jemma Press. Εκτός από το Komikazen, τις μέρες αυτές βρίσκεται σε εξέλιξη (ολοκληρώνεται στις 15 Οκτωβρίου) η ομαδική έκθεση «Ελλάς» στην γκαλερί Tricromia της Ρώμης. Εξι Ελληνες καλλιτέχνες (Μιχάλης Κουντούρης, Θανάσης Πέτρου, Soloup, Θανάσης Δήμου, Πέτρος Χριστούλιας, Γιώργος Μπότσος) εκθέτουν τα έργα τους, εικονογραφήσεις, γελοιογραφίες και κόμικς για τη ζωή εν καιρώ κρίσης. Και όπως τονίζουν οι διοργανωτές, με τα έργα αυτά «καταγράφεται η ιδέα της κρίσης με μολύβια και χρώματα που τα ωθεί ένας άνεμος ελεύθερης σκέψης και βούλησης. Μέσω της Ελλάδας μπορούμε να κατανοήσουμε το μέλλον κάθε έθνους». Πηγή