Αναζήτηση στην Κοινότητα

Jim Ottaviani: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη O Jim Ottaviani είναι συγγραφέας-δημιουργός σειράς κόμικς σχετικών με την ιστορία της επιστήμης. Έχει γράψει βιογραφίες για τον Γαλλιλαίο, τον Νιούτον, τον Νιλς Μπορ και αρκετά σενάρια για τον Ρίτσαρντ Φάινμαν. Εργάζεται ως βιβλιοθηκονόμος και έχει εργαστεί ως πυρηνικός φυσικός. Πότε γνωρίσατε για πρώτη φορά το έργο του Άλαν Τιούρινγκ; Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς γνώρισα το έργο του Τιούρινγκ, αλλά γνωρίζω ότι η ιδέα της παρουσίασης του Τιούρινγκ ως δραματικού χαρακτήρα ήρθε ενώ διάβαζα το εξαιρετικό βιβλίο του Andrew Hodges, Άλαν Τιούρινγκ: Το αίνιγμα (AlanTuring: TheEnigma). Παρά το γεγονός ότι δεν έγραφα κόμικς τον καιρό που συνάντησα για πρώτη φορά την ιστορία, αναγνώρισα από την πρώτη στιγμή ότι ήταν μια τραγωδία σαν αυτές του Σαίξπηρ ή του Σοφοκλή, και κράτησα αυτή τη σκέψη στο μυαλό μου για τουλάχιστον μία δεκαετία πριν ξεκινήσω να γραφω το βιβλίο. Αλήθεια, δεν είναι δύσκολο να γράψει κανείς για έναν διάσημο επιστήμονα; Θεωρώ ότι είναι δύσκολο να γράφεις για τον οποιονδήποτε επιστήμονα (ή τουλάχιστον είναι για μένα). Πολλές από τις ιδέες είναι ασαφείς και η αποτύπωση των ανακαλύψεων του μυαλού είναι συχνά δύσκολη. Αλλά η πρόκληση της εύρεσης ενός νέου τρόπου να πεις μια ιστορία και να προσκαλέσεις τους αναγνώστες να μπουν μέσα της είναι ακριβώς αυτό που κάνει το έργο τόσο απολαυστικό και επιβραβευτικό. Στο βιβλίο σας διακρίνουμε μια αγαστή συνεργασία με τον εικονογράφο Λίλαντ. Πώς επιτυγχάνεται αυτό το αποτέλεσμα; Ο Λίλαντ και εγώ είχαμε δουλέψει μαζί και παλιότερα στο έργο Suspended in Language, ένα βιβλίο για τον φυσικό Νιλς Μπορ, έτσι λοιπόν είναι συνηθισμένος στον τρόπο γραφής μου. Του παρείχα ένα λεπτομερές γραπτό κείμενο, που ξεκινάει με τη σελίδα ένα, σκηνικό ένα, και παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες για τη σκηνογραφία, τους διαλόγους καθώς και κάποιες συστάσεις για το ύφος. Αφού γράψω την τελευταία σελίδα και την περιγραφή του τελευταίου σκηνικού, και μετά την επανεξέταση, το βιβλίο δίνεται σχεδόν σε ποσοστό 100% στα χέρια του, και ό,τι βλέπετε στις σελίδες του έχει πάνω τα αποτυπώματά του. Όταν το έργο επιστρέφει ξανά στα χέρια μου, προσπαθώ να το διαβάσω σαν να μην έγραψα τίποτα εγώ για την σκηνή και προσπαθώ να δω αν ο τρόπος που αποτυπώνεται η ιστορία είναι όμορφος και δεν κοιτάω καθόλου ποιες ήταν οι περιγραφές μου και οι συστάσεις μου. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν δεν μπορώ να καταλάβω κάτι, ξαναδιαβάζω το κείμενο και προσπαθούμε μαζί να δώσουμε την ιδέα όσον το δυνατόν καλύτερα στον αναγνώστη. Είναι υπέροχο να βλέπω μια ιστορία που νοιάζομαι να παίρνει σάρκα και οστά μέσα από την τέχνη ενός άλλου. Ποια ήταν τα βασικά σημεία της δημιουργίας της μηχανής Τιούρινγκ; Τα βασικά σημεία στη δημιουργία της μηχανής Τιούρινγκ ήταν το ότι θεμελίωσε όλη τη σύγχρονη δομή των υπολογιστών, ήταν το σπάσιμο των κωδικών στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, το οποίο μείωσε αρκετά χρόνια τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και έσωσε αναρίθμητες ζωές, και οι θεωρίες του σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη που οι σύγχρονοι επιστήμονες των υπολογιστών αποκαλούν «Τεστ Τιούρινγκ» και που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα ως σημείο αναφοράς για το αν οι μηχανές μπορούν να σκεφτούν. Το 1952, ο Άλαν Τιούρινγκ καταδικάστηκε για την ομοφυλοφιλία του. Αυτό το γεγονός κατά πόσο επηρέασε την υστεροφημία του; Αυτό ήταν κάτι που ο ίδιος ο Τιούρινγκ φοβόταν, όπως παρουσιάζουμε και στο βιβλίο. Ευτυχώς, πιστεύω ότι η φήμη του μεταξύ των άλλων επιστημόνων δεν αντιμετώπισε προβλήματα εξαιτίας της καταδίκης του, καθώς ακόμα και εκείνη την εποχή οι επιστήμονες φαίνονται απλώς να μη νοιάζονται ή θεωρούσαν ότι ο νόμος ήταν άδικος. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο σήμερα, καθώς πιστεύω ότι υπήρχουν μόνο έπαινοι για την επίσημη συγγνώμη που εξέλαβε από τη βρετανική κυβέρνηση. Η τραγωδία όμως έγκειται στο γεγονός ότι αυτή η συγγνώμη ήρθε πολύ αργά για να την εκτιμήσει ο ίδιος ή για να επωφεληθεί από αυτήν. Η βιβλιογραφία στο πίσω μέρος του βιβλίου με βοήθησε να μάθω νέα πράγματα για τον Άλαν Τιούρινγκ. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα; Στη βιβλιογραφία αναφέρονται όλες οι βασικές πηγές που χρησιμοποιήσαμε –και υπάρχουν αρκετές–, αλλά θα αναφέρω ξανά τον Andrew Hodges και το Άλαν Τιούρινγκ: Το αίνιγμα ως την πιο σημαντική βιογραφία. Επίσης έχει ένα εξαιρετικό ευρετήριο, το οποίο σε κάποια σημεία ήταν δομημένο σαν μια μίνι-βιογραφία που μπορούσε να διαβαστεί αυτόνομα από το υπόλοιπο μέρος του βιβλίου. Αν απολαύσατε το βιβλίο μας, ελπίζω ότι θα διαλέξετε αυτό για να διαβάσετε μετά. Πώς νιώθετε που το βιβλίο σας μεταφράστηκε και στην ελληνική γλώσσα; Πρώτον και κυριότερον σας ευχαριστώ που καλοδεχτήκατε το βιβλίο στη χώρα σας! Πιστεύω ότι οι Έλληνες, που προέρχονται από μια κουλτούρα με μεγάλη παράδοση στην επιστήμη και στη λογοτεχνία, θα εκτιμήσουν ιδιαιτέρως την ιστορία του Άλαν Τιούρινγκ και είμαι ευγνώμων στις εκδόσεις Κριτική που σας το προώθησαν σε μια όμορφη έκδοση. Μετάφραση από τα αγγλικά: Θοδωρής Ιντζέμπελης Το παιχνίδι της μίμησης Ο Άλαν Τιούρινγκ αποκωδικοποιείται Jim Ottaviani Μετάφραση: Στάμος Τσιτσώνης Εικονογράφηση: Leland Purvis Κριτική 248 σελ. ISBN 978-960-586-186-5 Τιμή: €18,00 Πηγή Άρθρο σχετικά με το κόμικ

Ο κρυπτογράφος που «παίζει» ακόμη ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΤΖΙΜ ΟΤΑΒΙΑΝΙ Το παιχνίδι της μίμησης - Ο Αλαν Τιούρινγκ αποκωδικοποιείται σχέδιο: Λίλαντ Πέρβις μτφρ.: Στάμος Τσιτσώνης εκδ. Κριτική, σελ. 248 «Το παιχνίδι παίζεται με τρεις παίκτες. Εναν άνδρα, μια γυναίκα και έναν κριτή σε ένα χώρο μακριά από τους άλλους δύο». «Στο δωμάτιο κάποιου σπιτιού;». «Για παράδειγμα». Ετσι ξεκινάει το βιογραφικό graphic novel «Το παιχνίδι της μίμησης», που επιχειρεί να «αποκωδικοποιήσει» τη ζωή και την προσωπικότητα του σπουδαίου μαθηματικού και κρυπτογράφου Αλαν Τιούρινγκ και κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Κριτική. Επιστρέφοντας από το Μπλέτσλεϊ Παρκ το 2007, που αποτέλεσε το μυστικό στρατηγείο των Bρετανών κρυπτογράφων και αναλυτών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σπίτι του Τιούρινγκ για αρκετά χρόνια, ο βραβευμένος συγγραφέας Τζιμ Οταβιάνι αποφάσισε να μεταφέρει καρέ καρέ την αινιγματική ζωή του μεγάλου επιστήμονα. «Αρχισα να γράφω τις πρώτες ιδέες στην πτήση της επιστροφής και όταν προσγειώθηκα είπα στον ατζέντη μου ότι το επόμενο βιβλίο μου θα είναι για τον Τιούρινγκ, ασχέτως εάν θα ήθελε κάποιος να το εκδώσει», τονίζει στην «Κ». Aν και στους περισσότερους ο Βρετανός επιστήμονας είναι γνωστός για την εργασία του στην αποκωδικοποίηση των μυστικών μηνυμάτων που αντήλλασσαν οι γερμανικές δυνάμεις στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η μεγαλύτερη ίσως συνεισφορά του είναι στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης. Αλλωστε, το «Παιχνίδι της μίμησης» δεν είναι παρά ένας τρόπος για να διαπιστωθεί πόσο κοντά στην ανθρώπινη σκέψη είναι η τεχνητή νοημοσύνη των υπολογιστών. Στο πολυσέλιδο κόμικς παρακολουθούμε τη ζωή του Αλαν Τιούρινγκ πριν από την κήρυξη του πολέμου, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του με αναδρομές στην παιδική του ηλικία, μέσα από «συνεντεύξεις» των ανθρώπων που τον γνώρισαν και φυσικά της μητέρας του. «Χρησιμοποίησα αυτήν την τεχνική αφήγησης ώστε εκείνος που κάνει τις συνεντεύξεις να προσπαθεί να βγάλει την αλήθεια για το ποιος ήταν ο Τιούρινγκ, όπως θα γινόταν στο πραγματικό “Παιχνίδι της μίμησης”. Ολοι είχαν την προσωπική τους άποψη για το ποιος ήταν και για έναν σύγχρονο αναγνώστη ο Τιούρινγκ είναι περισσότερο μια κατασκευή αναμνήσεων που έχουν άλλοι για εκείνον παρά ένας πραγματικός άνθρωπος», τονίζει ο κ. Οταβιάνι. Ο συγγραφέας σκιαγραφεί έναν άνθρωπο με χιούμορ, παθιασμένο με την επιστήμη του, δρομέα μεγάλων αποστάσεων που δεν φοβόταν να διεκδικήσει το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής σεξουαλικού προσανατολισμού, το οποίο πλήρωσε με τη ζωή του. «Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι και θα είναι υπό απειλή όσο δεν φερόμαστε σωστά ως κοινωνία ή όσο εκλέγουμε ηγέτες που πιστεύουν ότι τα τα προνόμια που απολαμβάνουν δεν πρέπει να μοιράζονται με όλους. Αυτή είναι η κατάσταση στην Αμερική σήμερα», σημειώνει ο συγγραφέας. Το εικαστικό κομμάτι ανέλαβε να υλοποιήσει ο διακεκριμένος εικονογράφος Λίλαντ Πέρβις. Σε ένα κόμικς ο σκιτσογράφος έχει ταυτόχρονα τους ρόλους του σκηνοθέτη, του χορογράφου, του αρχιτέκτονα και του σκηνογράφου ισορροπώντας, όπως επισημαίνει, μεταξύ ρεαλισμού και εκφραστικότητας. «Η ιστορική ακρίβεια έχει μεγάλη σημασία. Για κάθε μικρή αναφορά που γίνεται πρέπει να “σκάψω” δύο φορές βαθύτερα για να συμπληρώσω τα κομμάτια της πληροφορίας που χρειάζομαι. Οπως για τις στολές, τη μόδα, τα αυτοκίνητα, τις πινακίδες, ακόμη και το χτένισμα των χαρακτήρων», επισημαίνει ο κ. Πέρβις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο ο Τζιμ Οταβιάνι περιγράφει τις συνθήκες και τον τρόπο με τον οποίο ο σπουδαίος μαθηματικός έφυγε από τη ζωή. Ηταν ατύχημα ή αυτοκτονία; Κατά την εκτίμηση του συγγραφέα, η αλήθεια είναι πιο κοντά στη δεύτερη εκδοχή, αν και το τέλος του βιβλίου αφήνει αρκετά ενδεχόμενα ανοιχτά. «Noμίζω πως ο Τιούρινγκ ήταν αρκετά έξυπνος για να καταλάβει ότι είχε παγιδευτεί σε μια απίστευτη κατάσταση και τόσο αποφασιστικός ώστε να επιλέξει μια λύση, αν και τραγική», σημειώνει. Το 2009, ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν εξέδωσε μια δήλωση απολογίας προς τον Αλαν Τιούρινγκ εκ μέρους της κυβέρνησης και μόλις το 2013 η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ απένειμε χάρη μετά θάνατον για τις καταδίκες του. Πάντως, το μισοφαγωμένο μήλο που βρέθηκε δίπλα στο κρεβάτι του ενισχύει το μυστήριο και τον θρύλο που το συνδέει με το λογότυπο της γνωστής Apple. Αν και ο σχεδιαστής του αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση, ο Τζιμ Οταβιάνι εκτιμά πως καμιά φορά τα πράγματα λειτουργούν στο υποσυνείδητό μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Ισως ήταν το τελευταίο παιχνίδι που ακόμη παίζει μαζί μας ο μεγάλος κρυπτογράφος. Πηγή