Search the Community

Ο κορυφαίος σεναριογράφος κόμικς έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών. «3 Οκτωβρίου 2024. Το τέλος μιας υπέροχης ιστορίας». Με αυτόν τον τίτλο οι εκδόσεις Dargaud ανακοίνωσαν τον θάνατο του σεναριογράφου κόμικς Πιέρ Κριστέν, τον οποίο αποχαιρέτησαν με έναν σπάνιο έπαινο: «Ο θάνατός του αποτελεί τεράστια απώλεια για το επάγγελμά μας, στην ανάπτυξη του οποίου συνεισέφερε στο ίδιο μέτρο με τον Goscinny, τον δημιουργό του Αστερίξ». Ο βασικός ήρωας του Πιέρ Κριστέν δεν θυμίζει σε τίποτα τον Γαλάτη με τον μαγικό ζωμό. Ο Valérian του ταξιδεύει στον χρόνο και στο διάστημα, είναι γαλαξιακός πράκτορας, ακολουθεί εντολές οι οποίες συνήθως συγκρούονται με τις προσωπικές επιθυμίες και την ουμανιστική κοσμοθεωρία του. Τις ξεπερνάει με όπλο το χιούμορ και τη σύντροφό του Laureline, την οποία ο Jean-Claude Mézières σχεδίασε κοκκινομάλλα και σέξι. Καμία σχέση με πιν-απ! Διαθέτει ευφυΐα, είναι αποφασιστική και ανεξάρτητη, κάτι σαν την Cara Delevingne, που μαζί με τον Dane DeHaan στον ρόλο του Valérian, πρωταγωνιστούν στην κινηματογραφική έκδοση της «Πόλης με τους χίλιους πλανήτες», την οποία σκηνοθέτησε ο Luc Besson. Ο σκηνοθέτης εξήγησε ότι από μικρός διάβαζε το περιοδικό «Pilote», στις σελίδες του οποίου ο Valérian έκανε την πρώτη του εμφάνιση το 1967 και συνέχισε να ταξιδεύει για 43 ολόκληρα χρόνια. Σε αυτό το διάστημα ο Πιέρ Κριστέν έχει κι άλλες ασχολίες. Έχοντας στο πλευρό τον Μπιλάλ στα ντουζένια του, δημιουργεί δύο εποποιίες. Η πρώτη ονομάζεται «Οι φάλαγγες της μαύρης τάξης». Δυο τρία αυτοκίνητα και ένα τεθωρακισμένο μπαίνουν σε ένα χωριό στην επαρχία της Αραγκόν. Ξεπηδάει μια ομάδα αρματωμένων, που εκτελούν τους κατοίκους χωρίς οίκτο και φεύγοντας βάζουν φωτιά σε ολόκληρο το χωριό. Το νέο φτάνει σε παλιά μέλη της Εθνικιστικής Μπριγάδας. Αποφασίζουν να αντεπιτεθούν πυρπολώντας ολόκληρο τον κόσμο και δίνουν ραντεβού στο οποίο αποκαλύπτουν ότι έχουν να παλέψουν απέναντι σε νέους, ύπουλους εχθρούς. Τους ρευματισμούς, τα παραπάνω κιλά, την οστεοπόρωση και τη χοληστερίνη. «Οι φάλαγγες της μαύρης τάξης» δεν είναι απλά ένα κόμικ «φανταπολιτικής». Πρόκειται για ένα έπος, στο στόχαστρο του οποίου βρίσκονται οι μοναχικοί λύκοι που ψάχνουν μια χαμένη εκδίκηση η οποία αντέχει στον χρόνο και ξεπερνάει τα γηρατειά. Το δεύτερο αριστούργημα ονομάζεται «Παρτίδα κυνηγιού». Στην παγωμένη Πολωνία συναντώνται εκπρόσωποι της σοβιετικής δόξας, που χωρίς να το γνωρίζουν προορίζονται για απόσυρση. Θα κυνηγήσουν μια καφέ αρκούδα, προς τιμήν του Βασίλι Αλεξάντροβιτς Τσεβτσένκο, ενός σεβάσμιου «πατέρα της επανάστασης», που πλέον δεν δείχνει να χαίρει σεβασμού και υγείας. Ακολουθώντας τα ίχνη της αρκούδας, οι κυνηγοί γυρίζουν πίσω στα χρόνια της επανάστασης, θυμούνται θριάμβους και εκπτώσεις, παρελάσεις και εκτελέσεις. Στην πραγματικότητα η αρκούδα δεν κινδυνεύει. Οι θηρευτές έχουν επιλέξει για θήραμα το παρελθόν, θέλουν να το θάψουν, παίζουν το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι καθώς οι ρόλοι εναλλάσσονται. Ο Πιέρ Κριστέν και ο Μπιλάλ δημιούργησαν την «Παρτίδα κυνηγιού» πριν πέσει το τείχος του Βερολίνου, αλλά το άκουγαν να τρίζει. Έδειχναν σίγουροι ότι το σύστημα είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο σήψης, που σε λίγο θα έλιωνε σαν το χιόνι της Πολωνίας και θα αποκαλυπτόταν το δυστοπικό τοπίο του μάστορα Μπιλάλ. Στα 86 χρόνια της ζωής του, ο Πιέρ Κριστέν συνεργάστηκε και με δεκάδες άλλους σχεδιαστές. Ανάμεσά τους ο André Juillard, ο François Boucq και ο Jacques Tardi. Το έργο του μεταφράστηκε σε πάνω από 20 γλώσσες, ο Valérian του ενέπνευσε τον George Lucas για τον «Πόλεμο των άστρων», έγινε σειρά στην ιαπωνική τηλεόραση, βραβεύτηκε από την European Science Fiction Society, θεωρήθηκε ως το κόμικ που περιγράφει ιδανικά τα «πράσινα ιδανικά», εξ ού και το σχετικό βραβείο της Ανγκουλέμ. Στην ίδια πόλη το 2018, ο Πιέρ Κριστέν τιμήθηκε για τη συνολική προσφορά του στην ένατη τέχνη. Μιλώντας στο κοινό, θυμήθηκε ότι ξεκίνησε ως καθηγητής, ότι διορίστηκε διδάκτωρ της γαλλικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Γιούτα, και ότι μάλλον δίδαξε πολύ περισσότερα με τα σενάριά του. Επίσης ανακοίνωσε ότι έχει νέα για την καφέ αρκούδα, αλλά δεν πρόλαβε να μας τα πει. Και το σχετικό link...

Μια παρτίδα κυνηγιού που εκτυλίσσεται στην Πολωνία 6 χρόνια πριν την πτώση του τότε "υπαρκτού σοσιαλισμού".Η ιστορία ακολουθεί ένα τρένο που ταξιδεύει στην χιονισμένη πολωνία και στο οποίο επιβαίνει ο Βασίλι Αλεξάντροβιτς Τσεβτσένκο, βετεράνος του Οκτώβρη ,και ο οποίος θα διοργανώσει μια πατρίδα κυνηγιού στην πολωνική επαρχία Krolòwka. Ο Τσεβτσένκο με το παγερό πρόσωπο, παροπλισμένος απόμαχος της ρωσικής επανάστασης, λίγο πριν από την αυτοκτονία του, θυμάται τα νεανικά του χρόνια, τη συνάντησή του με τον Λένιν και τους μπολσεβίκους στην εξορία, τη συμμετοχή του στο σοβιέτ του Πέτρογκραντ, την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων και το σχηματισμό των πρώτων τμημάτων του Κόκκινου Στρατού. Στην ουσία οι δημιουργοί περιγράφουν, μέσα απ τις καταστάσεις που τοποθετούν τους χαρακτήρες τους , την ιστορία της ρωσικής επανάστασης και την εξέλιξης της. Ένα απο τα καλύτερα βιβλία του Bilal, σε μια απο τις συνεργασίες του με τον P. Christin... Bedetheque Ομαδοποίηση Μπιλάλ

Σύνθεση εξωφύλλου: Σταύρος Κούλας Η ιστορία που ακολουθεί, προεκτείνει, με την παρουσία κάποιων ηρώων, τη «Γιορτή των Αθανάτων», άλμπουμ που ήδη κυκλοφορεί… Θα ξαναβρούμε κυρίως τον Αλσιντ Νικοπόλ, στο Παρίσι πάντα, δύο χρόνια μετά την είσοδό του στο ψυχιατρικό κέντρο Σαιν - Σωνέρ… Η πολιτική κατάσταση στην πόλη είναι χωρίς ενδιαφέρον και η σημερινή ημερομηνία, η 22 Φεβρουαρίου 2025.* Μια πόλη σε τρία επίπεδα. Μια πυραμίδα που πετάει πάνω από την πόλη. Ένας πληθυσμός μεταλλαγμένων ανθρώπων από μια άλλη διάσταση. Ένας θεός με κεφάλι γερακιού. Ο Χόρους είναι καταδικασμένος σε θάνατο από τους συντρόφους του. Ζητά προθεσμία επτά ημερών και ψάχνει τη λύτρωση στην Τζιλ Μπιοσκόπ, μια γυναίκα περίεργη, μια θεά με μπλε μαλλιά και που όταν κλαίει τα δάκρυά της είναι μπλε. Η Τζιλ καταφεύγει συχνά στα χάπια H.L.V. που έχουν την ιδιότητα να σβήνουν τη μνήμη και τα συναισθήματα και να αυξάνουν τα συγκινησιακά σοκ. Ο Χόρους πρέπει να την αποπλανήσει, αλλά χρειάζεται να κατοικήσει σ’ ένα ζωντανό ανθρώπινο σώμα. Το βρίσκει στον Νικοπόλ, έναν πολιτικό κρατούμενο που καταδικάστηκε επειδή γνώριζε πολλά για το πολιτικό καθεστώς. Οι τρεις ήρωες συνδέονται με έναν τρόπο περίεργο, σε μια διασταύρωση από φωνές, σώματα και μνήμες. Το άλμπουμ συνοδεύεται από μια τετρασέλιδη έκδοση της εφημερίδας Liberation με ημερομηνία Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 1993. Ο ρόλος της είναι να συμπληρώσει την ανάγνωση της «Γυναίκας παγίδας», επεξηγώντας ορισμένα σημεία που, ηθελημένα, αφέθηκαν σκοτεινά. Ο Enki Bilal είναι ένας κομίστας μ' ένα εξαιρετικό δικό του προσωπικό στιλ, όπως κάθε δημιουργός που σέβεται τον εαυτό του. «Η Γυναίκα Παγίδα» εκδόθηκε το 1986 από την Dargaud éditeur στην Γαλλία και οι κριτικές ομόφωνα την χαρακτήρισαν αριστούργημα. Το 2003 σκηνοθετεί τη «Γυναίκα Παγίδα» για τον κινηματογράφο σε μια γαλλική παραγωγή και όπως ήταν αναμενόμενο βάζει λίγο από την υφή των κόμικς του στους ήρωες της ταινίας του. Από τεχνολογική πλευρά το εγχείρημα του Enki Bilal είναι άψογο. Τρισδιάστατη ψηφιακή εικονογράφηση και φιγούρες που μοιάζουν πραγματικά να βγήκαν από κόμικ. Η ταινία κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Immortel» με τους Λίντα Χάρνεϊ, Τόμας Κρέτσμαν, Σαρλότ Ράμπλινγκ κ.α. Το φιλμ προβλήθηκε στην Γαλλία στις 24 Μαρτίου 2004. * Έτσι ξεκινάει «Η Γυναίκα Παγίδα» Bedetheque

ΤΙΤΛΟΣ: MEMORIES ΕΚΔΟΤΗΣ: HUMANOIDS / DC Comics ΣΕΛΙΔΕΣ: 148 (με το εξώφυλλο) ΣΧΕΔΙΟ: Enki Bilal ΣΕΝΑΡΙΟ: Enki Bilal, Pierre De La Varech, Automarchi, Linus, Jean-Pier Dionnet, Dominique Grange ΕΙΔΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Trade Paperback Το Memories είναι μία συλλογή που συλλέγει δύο συλλογές( ) του Enki Bilal, τα Memories of Outer Space και Memories of Other Times Αυτές είναι ολιγοσέλιδες δουλειές του Bilal (26 στο σύνολο) από το 1972 ως το 1981, οι πιο πολλές έχουν να κάνουν με Ε.Φ. προσωπικά τις βρήκα πολύ ωραίες που με λίγα καρέ περνάει πολύ ωραία μηνύματα, τα σενάρια στις 20 από τις 26 ιστορίες υπογράφει ο Bilal. Παραθέτω Εξώφυλλο - Οπισθόφυλλο Μερικά Scanlations θα βρείτε εδώ

Στο Strange #62 (Ιανουάριος 2004) εγκαινιάζεται μια στήλη για τις Οπτικές Τέχνες του Φανταστικού και του Παράδοξου, και τα Κόμικς έχουν την τιμητική τους. Εδώ παρουσιάζεται ο Ekni Bilal και το έργο του τις μέρες του 2004, καθώς και η σχολή των Manga με τα παρακλάδια τους. 002.rar

O David Bowie ως Λούσιφερ, Τζόκερ και Λούθερ Eνα υβρίδιο του David Bowie με τον Andy Warhol από τον Enki Bilal Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Εκτός από συνθέτης, τραγουδιστής, στιχουργός, περφόρμερ, ηθοποιός και τόσα άλλα υπήρξε και μια προσωπικότητα που ποτέ δεν περνούσε απαρατήρητη. Οι μεταμορφώσεις του ήταν ατέλειωτες. Γι’ αυτό και οι καλλιτέχνες των κόμικς συχνά-πυκνά ενέτασσαν τη μορφή του στις ιστορίες τους. Και πρόσθεσαν μερικές ακόμα περσόνες στη μοναδική και εκρηκτική φιγούρα του David Bowie. •«Εσείς είστε η τελειότητα;». •«Εγώ είμαι η τελειότητα. Μπορεί να μη συμφωνείτε, κύριε Χάτσφελντ. Ομως κατασκευάστηκα όπως με ονειρεύτηκα. Οταν “ζούσα” δεν με είχε ευνοήσει η φύση, βλέπετε… Σήμερα με αυτό το παρουσιαστικό, πιστέψτε με, κάνω θραύση στις γυναίκες και στους άντρες…». Ετσι εξελίσσεται ένας διάλογος ανάμεσα στον Νάικ Χάτσφελντ, εκ των πρωταγωνιστών της τετραλογίας του «Υπνου του Τέρατος» του Enki Bilal, και μια φιγούρα που ισχυρίζεται πως «είναι η τελειότητα». Ο εγκέφαλος της «τελειότητας», ο καλλιτέχνης Οπτους Γουόρχοουλ, βρίσκεται διατηρημένος σε γυάλα αλλά το σώμα και το πρόσωπο της «τελειότητας» έχουν τη μορφή και το παρουσιαστικό του David Bowie. Αριστερά: O Bowie - Lucifer των Neil Gaiman – Sam Kieth. Δεξιά: O Bowie - Lucifer από τους Mike Carrey - Peter Gross Που το 1971 τραγουδούσε στο «Life on Mars», μια λυρική κραυγή ενάντια στον καταναλωτισμό και την ποπ κουλτούρα, πως: «…είναι πάνω στο βασανισμένο πρόσωπο της Αμερικής ότι ο Μίκυ Μάους μεγάλωσε και έγινε αγελάδα». Και που το 1986 τραγούδησε το συγκλονιστικό «When the Wind Blows» για τη μεταφορά σε animation του σπαρακτικού ομότιτλου κόμικς του Βρετανού Raymond Briggs, ενώ λίγα χρόνια νωρίτερα είχε παίξει στο εισαγωγικό μέρος του συγκινητικού animation «The Snowman» του ίδιου δημιουργού. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτές οι σχέσεις του David Bowie με τα κόμικς. Η πολυσχιδής προσωπικότητά του, το άφθαστο ταλέντο του και οι διαρκείς επί σκηνής μεταμορφώσεις του έχουν εμπνεύσει κατ' επανάληψη σεναριογράφους και σχεδιαστές κόμικς που δανειζόμενοι τη μορφή του σε διάφορες φάσεις της καλλιτεχνικής διαδρομής του τον έχουν μετατρέψει, άθελά του, σε χαρακτήρα της ένατης τέχνης. O Bowie με την περσόνα του Thin White Duke από τη δεκαετία του 1970 O σεναριογράφος Grant Morrison, μεγάλος θαυμαστής του David Bowie, έδωσε τον τίτλο The Thin White Duke of Death σε ένα από τα τεύχη της σειράς Batman R.I.P., φυσικά αναφερόμενος στην περσόνα που είχε υιοθετήσει ο David Bowie το 1976, με αφορμή το άλμπουμ του Station to Station. Τότε ο Βρετανός χαμαιλέοντας είχε επιλέξει, κρατώντας αποστάσεις από τις πιο glam εμφανίσεις του παρελθόντος, να παρουσιάζεται ως The Thin White Duke, με αριστοκρατική αλλά λιτή ενδυμασία και χωρίς εξάρσεις και έντονα συναισθήματα κατά τις δημόσιες εμφανίσεις του, μια εικόνα που παρέπεμπε και στον χαρακτήρα του εξωγήινου που υποδύθηκε την ίδια χρονιά στο The Man who Fell to Earth του Νίκολας Ρεγκ. Ηταν την ίδια περίοδο που ο Bowie προέβη στις ατυχείς δηλώσεις περί Χίτλερ και φασισμού, τις οποίες, ευτυχώς, πολύ γρήγορα ανακάλεσε ισχυριζόμενος ότι άλλες παρερμηνεύτηκαν και άλλες έγιναν υπό την επήρεια ψυχοτρόπων ουσιών που είχαν αλλοιώσει την πνευματική του κατάσταση και σε καμιά περίπτωση δεν τον εξέφραζαν. Στα αξιοπερίεργα είναι πως ο The Thin White Duke of Death του Morrison δεν είναι ο υπερήρωας Batman αλλά ο απόλυτος εχθρός του, o Joker… Αριστερά: Ο Joker ως Thin White Duke of Death από τους Grant Morrison και Tony Daniel. Δεξιά: Ο Bowie - Noh-Varr των K. Gillen και J. McKelvie Για τον ρόλο του Joker τον είχε προτείνει και ο Neil Gaiman για το κινηματογραφικό «Dark Knight Returns» του Frank Miller και η αλήθεια είναι ότι θα ταίριαζε στο παρανοϊκό χαμόγελο του απόλυτου εγκληματία αλλά τελικά κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ. Ο ίδιος ο Gaiman χρησιμοποίησε, όμως, την εικόνα του νεαρού Bowie όταν εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα του Lucifer στη σειρά «Sandman» και τον πρώτο Bowie-Lucifer σχεδίασε ο Sam Keith. Στις μεταγενέστερες εκδοχές του Lucifer οι Mike Carrey και Peter Gross απέδωσαν τον χαρακτήρα ακόμα πιο κοντά στη μορφή του David Bowie, μεγαλύτερου όμως σε ηλικία. Οι Matt Fraction και Gabriel Ba έδωσαν «πρωταγωνιστικό ρόλο» στον Mick Jagger και έχρισαν τον David Bowie ως αντίπαλό του με το όνομα Luther Desmond Diamond στη σειρά «Casanova» ενώ, τέλος, οι Kierron Gillen και Jamie McKelvie προσάρμοσαν έναν παλαιότερο χαρακτήρα της Marvel, έναν εξωγήινο χίπστερ με το όνομα Noh-Varr, στη μορφή του Bowie των seventies. Η μουσική και τα τραγούδια του David Bowie, που πέθανε πριν από λίγες ημέρες, είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να ξεχαστούν σύντομα. Ούτε φυσικά και η εκκεντρική, ιδιόρρυθμη μορφή του. Σε αυτό θα παίξουν κάποιο ρόλο και τα κόμικς που αποδίδοντάς του τα εύσημα και αποτίνοντάς του φόρο τιμής, φιλοτέχνησαν ακόμα ένα από τα ατέλειωτα πρόσωπα και προσωπεία του. Πηγή Η είδηση του θανάτου του μεγάλου καλλιτέχνη στο greekcomics.gr

Άρθρο από έναν πολύ ενδιαφέροντα ιστότοπο λογοτεχνικού και εν γένει πολιτιστικού περιεχομένου. Παύλο, και πάλι ευχαριστώ για τη βοήθεια! Τα φαντάσματα του Ενκί Μπιλάλ Ο Ενκί Μπιλάλ είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς στο χώρο της 9ης Τέχνης. Γεννημένος στο Βελιγράδι, ανακαλύπτει τα comics στο Παρίσι και μαγεύεται από τη δυναμική τους. Αντλεί έμπνευση από τους μεγάλους Γάλλους σχεδιαστές, από τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και κυρίως από τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις του. Οι ιστορίες του είναι φουτουριστικές, έντονα πολιτικοποιημένες, και συνάμα αισθησιακές. Ο πόλεμος και η βία είναι επαναλαμβανόμενα μοτίβα- άλλωστε δεν θα μπορούσε να ήταν και διαφορετικά- ενώ και η οικολογία επανέρχεται συχνά στις αφηγήσεις του. Πρόσφατα ο μεγάλος δημιουργός επισκέφτηκε την Αθήνα καλεσμένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών όπου μίλησε για την πορεία και το έργο του, τις επιρροές και τα βιώματά του και συνομίλησε με πλήθος θαυμαστών του. Όταν έμαθα ότι ο Μπιλάλ θα έρθει στην Αθήνα ενθουσιάστηκα, όχι μόνο γιατί αγαπώ ιδιαίτερα τα comics του, αλλά και γιατί πολύ πρόσφατα είχα τη χαρά να επισκεφτώ την έκθεση “Les fantomes du Louvre” (Τα φαντάσματα του Λούβρου). Σε μια από τις κεντρικότερες αίθουσες του Μουσείου φιλοξενείται μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έκθεση. Ο Μπιλάλ εμπνέεται από κλασικά έργα του Μουσείου και συνομιλεί μαζί τους δημιουργώντας χαρακτήρες και αφηγήσεις γύρω από αυτά. Η Μόνα Λίζα, η Νίκη της Σαμοθράκης, μια αιγυπτιακή μάσκα, ξαναζωντανεύουν και μας διηγούνται τις ιστορίες τους ανανεώνοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Όπως μας λέει ο Fabrice Douar, επιμελητής της έκθεσης και υπεύθυνος εκδόσεων του Μουσείου, “η έκθεση προέκυψε όταν ο Henri Loyrette, διευθυντής του Λούβρου, επισκέφτηκε το ατελιέ του Μπιλάλ και είδε τα έργα που είχε φιλοτεχνήσει με αφορμή τα εκθέματα και που προορίζονταν μόνο για μια έκδοση. Ο Loyrette ενθουσιάστηκε και αποφάσισε να εντάξει τα συγκεκριμένα έργα στο εκθεσιακό πρόγραμμα του Μουσείου”. “Η αντίδραση των επισκεπτών είναι πολύ θερμή απέναντι στη συγκεκριμένη έκθεση”, συνεχίζει ο Douar. “Μάλιστα, είναι συχνό το φαινόμενο να αναζητούν τα κλασικά έργα αμέσως αφού δουν την έκθεση για να συγκρίνουν και να συνεχίσουν την εμπειρία”. Άλλωστε, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το Λούβρο φιλοξενεί έκθεση comics. Πριν από αρκετά χρόνια (2005) ο Nicolas de Crecy εγκαινίασε τα comics στο Λούβρο με το βιβλίο και την παράλληλη έκθεση “Periode glaciaire”. Όπως τονίζει ο Douar, “για εμάς είναι απολύτως φυσιολογικό να οργανώνουμε εκθέσεις και να δείχνουμε πώς ο δημιουργός εμπνεύστηκε από τα εκθέματα του Λούβρου”. Η έκθεση συνοδεύεται από μια πολυτελή έκδοση για όσους θέλουν να επιστρέφουν ανά πάσα στιγμή, έστω και νοερά, στην εμπειρία της συνομιλίας με τα φαντάσματα του Λούβρου μέσα από τα μάτια του Ενκί Μπιλάλ.

Ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι δεν είμαι σίγουρος ότι θα έπρεπε να το ποστάρω εδώ, αφού τυπικά δεν πρόκειται για άρθρο, αλλά για παρέμβαση στην αρθρογραφία της λογοτεχνικής εφημερίδας (με άλλα λόγια, πρέπει να είναι επιστολή αναγνώστη). Επειδή όμως, θα μπορούσε να είναι και άρθρο και επειδή είναι και ενδιαφέρον, πιστεύω ότι θα με συγχωρέσετε. Τα όσα γράφει ο επιστολογράφος, θα μπορούσα να τα είχα γράψει κι εγώ, όπως και άλλοι σε αυτό το φόρουμ, που λατρέψαμε τα έργα του Bilal της δεκαετίας του '80. Προσωπικά δεν μπορώ να εκφέρω άποψη σχετικά με την τελευταία παράγραφο, αφού δεν πήγα στην εν λόγω εκδήλωση. Από το τεύχος #29

Συνέντευξη του Enki Bilal που αναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Comicon, τεύχος 35, σχετική με το ''Τέσσερα'', αλλά και με διάφορες άλλες πολιτκές ή μη απόψεις του Enki Bilal.