Αναζήτηση στην Κοινότητα

Άρθρο του Δημήτρη Δημακόπουλου από την ιστοσελίδα της The Books' Journal Το εξώφυλλο του περιοδικού Τopolino (το ιταλικό Μίκυ Μάους), τχ. 3089, που σχεδίασε ο Στέφανο Τουρκόνι Για το εξώφυλλο του Topolino 3089 που θα κυκλοφορήσει στην Ιταλία στις 4 Φεβρουαρίου, ο Στέφανο Τουρκόνι σχεδίασε τον Μίκυ Μάους, τον Ντόναλντ Ντακ και ένα πολύχρωμο πλήθος γονιών και παιδιών με μολύβια στο χέρι, σαν φόρο τιμής στα θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης στα γραφεία του Charlie Hebdo στο Παρίσι.Αν τελικά δημοσιευθεί, το εξώφυλλο αυτό δεν θα είναι η μοναδική αναφορά του παλαιότερου περιοδικού κόμικς στην Ευρώπη και των συνεργατών του, στην τραγωδία της 7ης Ιανουαρίου. Σε πρόσφατο τεύχος, η διευθύντρια Βαλεντίνα ντε Πόλι είχε αφήσει κενή τη σελίδα που φιλοξενούσε το εβδομαδιαίο της εντιτόριαλ για να εκφράσει τη θλίψη της. Από την πλευρά του, ο Στέφανο Τουρκόνι συμμετέχει στον συλλογικό τόμο La BD est Charlie, που θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου σε συμπαραγωγή των κυριότερων γαλλικών εκδοτικών οίκων κόμικς. Το σχέδιο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή ο Μίκυ είχε υπερασπιστεί την ελευθερία του Τύπου ήδη από την εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα στα κόμικς. Στην ιστορία Editor-in-grief του Φλόυντ Γκότφρεντσον, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες στις ΗΠΑ από τον Μάρτιο ώς τον Ιούνιο του 1935, ο Μίκυ αγοράζει μια εφημερίδα από τον γερασμένο ιδιοκτήτη της, ο οποίος δεν αντέχει άλλο να τα βάζει με τους διεφθαρμένους τοπικούς άρχοντες και τους κακοποιούς που ελέγχουν την πόλη. Η ιστορία είναι πιο κοντά στο κλίμα των γκανγκστερικών ταινιών της δεκαετίας του 1930 που προαναγγέλουν το κλασικό φιλμ νουάρ και απέχει παρασάγγας από τις σύγχρονες παθολογίες που οδήγησαν στην επίθεση στο Charlie Hebdo. Κι όμως, ογδόντα χρόνια αργότερα, εκείνο το καρέ με τους γκάνγκστερ να γαζώνουν τα γραφεία της εφημερίδας με τα αυτόματα τους, ευτυχώς χωρίς θύματα, φαντάζει σήμερα πολύ πιο τραγικό από όσο θα μπορούσε να φανταστεί ο δημιουργός του. Η περιπέτεια του Φλόυντ Γκότφρεντσον κυκλοφόρησε στην Ιταλία παράλληλα με την πρώτη της δημοσίευση στις αμερικάνικες εφημερίδες και, την επόμενη χρονιά, εκδόθηκε και σε αυτοτελή μορφή σε άλμπουμ με τίτλο Topolino Giornalista. Όπως σημειώνει ο Ουμπέρτο Έκο στη Μυστηριώδη φλόγα της βασίλισσας Λοάνα, είναι απορίας άξιον το πώς ένα τέτοιο εγκώμιο της ελευθερίας του Τύπου ξέφυγε από τους λογοκριτές του φασιστικού καθεστώτος: θα πρέπει να έκριναν ότι κάτι τέτοιες ιστορίες με ζωάκια ήταν απολύτως ανώδυνες. Γι’ αυτό ακριβώς η περιπέτεια αυτή έχει ιδιαίτερη θέση στη μνήμη της γενιάς των ιταλών φίλων των κόμικς που μεγάλωσαν στα χρόνια του μεσοπολέμου: κανείς άλλος δεν είχε μιλήσει ως τότε στον συγγραφέα και τον ήρωά του, για «έναν τύπο ελεύθερο, ικανό να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο». Ανεξάρτητα από αυτόν τον αναπόφευκτο συνειρμό, το σχέδιο του Στέφανο Τουρκόνι δεν παραπέμπει ούτε στην παλιά ιστορία του Φλόυντ Γκότφρεντσον, ούτε στις παιδικές αναμνήσεις της γενιάς του Ουμπέρτο Έκο και του ήρωά του. Παραπέμπει όμως στη στενή σχέση ανάμεσα στο σχέδιο και την παιδικότητα και, κατ’ επέκταση, ανάμεσα στην αφήγηση με σχέδια και τη νοσταλγία για την παιδική ηλικία. Η σχέση αυτή, με τη σειρά της, φαίνεται πως είναι άρρηκτα συνδεδεμένη τόσο με την πρόσληψη των κόμικς, όσο και, κυρίως, με την ίδια την δημιουργία: τα τελευταία χρόνια, οι κατάλογοι των εκδοτικών οίκων κόμικς περιλαμβάνουν πολυάριθμες επανεκδόσεις και αναβιώσεις παλιών σειρών, καθώς και εικονογραφημένα αφηγήματα αυτοβιογραφικής έμπνευσης που, ακριβώς επειδή αποφεύγουν τον διπλό σκόπελο του νοσταλγικού φολκλόρ ή της ομφαλοσκόπησης, έχουν συχνά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και επίκαιρες προεκτάσεις. Για να περιοριστούμε σε δυο πρόσφατα παραδείγματα, αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε τον πρώτο τόμο του L’Arabe du futur, που χάρισε στον Ριάντ Σατούφ, το φετινό βραβείο του καλύτερου άλμπουμ στο Φεστιβάλ της Ανγκουλέμ, όπου ο δημιουργός, που είχε συνεργαστεί και με το Charlie Hebdo, ανακαλεί την παιδική του ηλικία στη Λιβύη και τη Συρία (Allary, 2014) ή το Une si jolie petite guerre με τις αναμνήσεις του Μαρσελίνο Τρουόνγκ από τη Σαϊγκόν των αρχών της δεκαετίας του 1960 (Denoël Graphic, 2012). Το σχέδιο για το εξώφυλλο του Topolino δεν λέει κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που δήλωσε ο Λούις Τροντχάιμ, ένας από τους πρωτεργάτες της ανανέωσης του γαλλόφωνου κόμικς στην δεκαετία του 1990, στην Monde des Livres της 29ης Ιανουαρίου, παρακινώντας τους αναγνώστες να πιάσουν τα μολύβια τους και κυρίως αναδεικνύοντας μια διαφορετική διάσταση της τραγωδίας: όλοι σχεδιάζουν, πριν καν μάθουν να γράφουν, και μετά σταματούν όταν φτάνουν στην εφηβεία ή λίγο πριν, επειδή νομίζουν ότι αυτό που κάνουν δεν είναι άξιο των προσδοκιών τους. Αυτά τα γεγονότα άγγιξαν μέσα μας ένα κομμάτι της παιδικής ηλικίας, ένα μείγμα αφέλειας και τρυφερότητας, κάτι σαν έναν πρώτο βαθμό έκφρασης που είναι κρυμμένος βαθιά στο ασυνείδητό μας. Εδώ το link