MORIBUS

Όλα καλά εκτός του ότι ο Shang-Chi (του Gulacy) δημοσιεύτηκε μόνο στο Μάστερ Κουνγκ-Φου. Α, ναι, και το ότι ήταν ευτύχημα να διαβάσει κανείς ΟΛΟ το run του Ρομ (παναγίτσα μου!) είναι μια συζητήσιμη άποψη, αλλά περι ορέξεως...

Άρη, μπορώ προς το παρόν να σε βοηθήσω όσον αφορά μόνο στα εξώφυλλα που βλέπω στον κατάλογο της λέσχης, αφού ούτε θυμάμαι ακριβώς, ούτε έχω και όλα τα πρώτα μεγάλα Ποπάυ -αλλά και αυτά που έχω είναι μη προσβάσιμα. Λοιπόν, εξώφυλλα: Wildman: 1,3,20,21,24 και Αβαγιανός: 5,6,7,8,9,10,11,12,13,22,25,29,32. Γι΄ αυτό που είμαι πάντως απόλυτα σίγουρος είναι ότι ο Δραγούνης εξέδωσε όλα τα Ποπάυ της Τσάρλτον σε σενάριο Joe Gill και σχέδιο George Wildman.

Ναι, Άρη, στο Ποπάυ ειδικά, τα σενάρια ήταν δικά τους, εκτός ίσως ελαχίστων εξαιρέσεων. Άλλωστε, δεν μιλάμε για τα περίπλοκα σενάρια που χρειάζονταν σπουδή για να γίνουν. Συνήθως έπαιρναν μια απλή ιδέα και, με μοχλό διάφορα γκαγκς -ειδικά ο θεότρελος Σανγκάλι- έφθαναν στην κορύφωση και επιλογο της ιστορίας. Πρέπει να θυμάσαι ότι, σε αντίθεση με τα ιταλικά Ντίσνευ, εδώ δεν υπήρχαν μεγάλες ιστορίες με πυκνό σενάριο που συνεχίζονταν σε 1-2 ή περισσότερα επεισόδια-τεύχη, αλλά μεσαίου μήκους αυτοτελείς ιστορίες απλοικής συνήθως σύλληψης.

Εννοείται, Άρη, ότι Σιγκάρ και Σάγκεντορφ έγραφαν ΚΑΙ σχεδίαζαν το στριπ. Μόνο οι Τομ Σιμς και Ραλφ Στάιν δούλεψαν σαν καθαροί σεναριογράφοι με τον επίσης σπουδαίο σχεδιαστή Μπέλα Ζάμπολι, ακριβώς πριν αναλάβει ο Μπαντ (1959).

Το εξώφυλλο του 146, aridrive, είναι όντως του Αβαγιανού. Εκτός από την τεχνοτροπία του που είναι πρόδηλη, πρόσεξε και το ότι ζωγραφίζει στον Ποπάυ ΔΕΞΙ μάτι!!! Πάντως η αναφορά του στην αμερικανική ιστορία είναι συμπαθέστατη!

Το 125, όπως νομίζω έχω ξαναγράψει, είναι του Σανγκάλι. Τα άλλα δύο είναι ασφαλέστατα του φίλου μας του Αβαγιανού! (Πολλά μπράβο κι από μένα, Aridriv, για όλα αυτά τα εξώφυλλα!! Τα 200 πρώτα τεύχη του Ποπάυ είναι αρκούντως σπάνια.)

Παιδιά, όπως έχω ξαναγράψει, ο Ποπάυ 1ον πάσχει από προγναθισμό κάτω σιαγώνος (κάτι σαν τον Γκμοχ ένα πράμα) και 2ον έχει χάσει όλα τα δόντια του! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όταν καπνίζει, το κάτω σαγόνι να σηκώνει τόσο ψηλά τη πίπα του, ώστε αυτή να μοιάζει ότι υπερίπταται. Από συνήθεια, ο Σίγκαρ έβαζε την πίπα στο αντίθετο από τα μάγουλα που είχε σε πρώτο πλάνο κι έτσι η πίπα έμοιαζε σα να είναι καρφωμένη στο μάγουλό του! Κάποιες σπάνιες φορές πάντως, την έβαζε και από την άλλη πλευρά. Αυτό που στις μέρες μας μοιάζει φρικώδες, τη δεκαετία του '30 ήταν πολύ συνηθισμένο. Το ότι δηλαδή ένας νέος άνδρας της εργατικής τάξης, στα σαράντα περίπου, σαν τον Ποπάυ, ήταν ήταν εντελώς φαφούτης! Άλλοι, μεταγενέστεροι, σχεδιαστες τού ζωγραφίζουν δόντια, όμως εντελώς άκυρα, συνεχίζουν να ακολουθούν την ίδια γραμμή προσώπου, που θα είχε στην πραγματικότητα αλλάξει δραστικά, αν είχε προσθέσει ο ήρωάς μας στο στόμα του τεχνητή οδοντοστοιχία.

Μια μικρή πληροφορία για όσους αναρωτιούνται. Σύμφωνα με πηγή που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, το Κόμιξ, το τελευταίο εξάμηνο, είχε τιράζ 20.000 αντίτυπα και πωλήσεις, κατά μέσο όρο, 10.000 (5.000 σε Αθήνα κι άλλα 5.000 σε επαρχία).

Παιδιά, ίσως να μην το καταλάβατε, αλλά από χτες ουσιαστικά τα κόμικς στην Ελλάδα -τα κόμικς στο σύνολό τους κι όχι τα Ντίσνευ μόνο- ανήκουν πλέον στην ιστορία. Ή μάλλον ανήκουν σε κάποια γωνιά ενός βιβλιοπωλείου για να τα αναζητουν οι τελευταίοι τρελαμένοι μ΄ αυτά. Δηλαδή οι φανατικοί. Δηλαδή εμείς. Που όσο θα περνούν τα χρόνια θα λιγοστεύουμε. Γιατί δε θα υπάρχει διάδοχος κατάσταση. Γιατί τα κόμικς δε θα υπάρχουν πλέον στα περίπτερα. Όμως ας αριθμήσω τις σκέψεις μου: 1) Μην ψέγετε τον Τερζόπουλο. Ήταν ο καλύτερος εκδότης κόμικς, με διαφορά, στη χώρα. Αγνόησε σχεδόν ο,τιδήποτε άλλο κι επικεντρώθηκε με τρομερή συνέπεια και πάθος στα Ντίσνευς. Δεν ήταν ο εκδότης του ρίσκου, αλλά των σίγουρων λύσεων, που τις υποστήριζε με σοφή διαχείρηση. Δεν έκανε ποτέ εκπτώσεις στην ποιότητα, ποτέ δε λοξοδρόμησε απ’ τα πιστεύω του. (π.χ. δεν έφτιαξε ούτε ένα πρωτότυπο -από Έλληνες δημιουργούς- εξώφυλλο σε όλη του την πορεία. Αν και είχε ένα έμπειρο γραφιστικό προσωπικό, δεν τους ανάθεσε ποτέ ούτε τον σχεδιασμό μισού πάνελ! Ήταν ξεροκέφαλος, ήταν τελειομανής! Ήξερε ότι δε θα μπορούσαν ποτέ να ακουμπήσουν τα στάνταρ των Αμερικανών, Ιταλών, Σκανδιναβών κ.πλ. και δεν τους εμπιστεύτηκε ποτέ. Ακόμη και στο Βέλος, προτίμησε να μεγεθύνει εσωτερικά πάνελ για τα εξώφυλλα του, παρά να τα αναπαράγει, όπως π.χ. ο Δραγούνης, ή ο Ανεμοδουράς). Οι μεταφράσεις του, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν αξιέπαινες. 2) Τα κόμικς πεθαίνουν σαν μαζική τέχνη παγκοσμίως κι όχι μόνο στην Ελλάδα. Στην Αμερική έχουν γινει συμπλήρωμα των blockbusters της μεγάλης οθόνης. Στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία συρρικνώνονται με ταχείς ρυθμούς. Είναι outdated, όπως τα καπέλα κι οι δετοί κορσέδες. Ακόμη φορούν καπέλα κάποιοι, περισσότερο στις απόκριες, ενώ οι κορσέδες είναι πλέον αξεσουάρ των sex shops. Ένας Τερζόπουλος δε θα μπορούσε να σώσει την κατάσταση στην εποχή -και στη χώρα-που ζούμε. 3) Όπως και να το κάνουμε τα Ντίσνευς είναι κατασκευασμένα για μικρές ηλικίες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι είναι γεμάτα από restrictions. Απαγορεύονται χίλια δυο πράγματα, που είναι ανώφελο να απαριθμήσω, όλοι τα ξέρουμε, με αποτέλεσμα οι χαρακτήρες να είναι εντελώς μονοδιάστατοι, σχηματικοί. Περισσότερο παραπέμπουν σε καρικατούρες, όπως ακριβώς πιστεύουν οι εκδότες ότι βλέπουν τον κόσμο -κι είναι αλήθεια- τα παιδιά. Άρα, τι προσφέρουν στους μικρούς αναγνώστες τους; Αποκλειστικά και μόνο περιπέτεια, δράση. Όμως αυτό ακριβώς και σε απείρως καλύτερο βαθμό δεν τους προσφέρουν τα video games που τους παρέχουν μάλιστα και ενεργό ρόλο στην ιστορία; Γιατί να επιλέξουν τα κόμικς αυτά; Ξέρετε γιατί πέτυχε ο Χάρυ Πότερ; Γιατί, εκτός από δράση εμπεριείχε και δυνατά συναισθήματα αλλά και κάτι διαφορετικό: ο Χάρυ μεγάλωνε ηλικιακά, όπως μεγάλωναν και οι μικροί αναγνώστες του. Το πρώτο από το τελευταίο βιβλίο έχει τεράστια θεματική απόκλιση. Για πείτε μου, έχετε συνειδητοποιήσει ότι το 99% των δεκάδων χιλιάδων ιστοριών που διαβάζουμε στα Ντίσνευς έχουν «πραγματοποιηθεί» κατά τη διάρκεια το πολύ ΕΝΟΣ μόνο χρόνου στη ζωή των ηρώων αυτών; Κανείς δεν έχει γεράσει - μεγαλώσει- από τη δεκαετία του ’30 σχεδόν καθόλου! Αυτή η λογική βασίζεται στη συνεχή ανανέωση των μικρών αναγνωστών. Απ΄ τη στιγμή που αυτή η ανανέωση διαρκώς μειώνεται σε αριθμό, το τέλος αυτών των κόμικς είναι αναπόφευκτο. Γιατί ιδιοφυίες, όπως ο Ρόσα, που μπόρεσε να βγάλει συναίσθημα μέσα σε τέτοιες ασφυκτικές σεναριακές συνθήκες, γεννιούνται κάθε 50 χρόνια. 4) Θα μπορούσε να σώσει ο Τερζόπουλος τις εκδόσεις του; Εννοείται πως όχι. Ήταν νομοτελειακή η πτώση τους. Θυμάμαι πως μέχρι και πριν 10 χρόνια έβλεπα ακόμη κάπου και που ένα παιδί να ξεφυλίζει ένα Μίκυ Μάους στο λεωφορείο. Ε, λοιπόν, τόσα περίπου χρόνια έχω να δω κάτι τέτοιο. Μου είχε δημιουργηθεί λοιπόν η απορία: ποιος στην ευχή διαβάζει σήμερα αυτά τα κόμικς και κυκλοφορούν ακόμη σε τόσους τίτλους στα περίπτερα; Απ΄ ότι αποδείχτηκε, οι σαραντάρηδες γονείς τους, που είχαν μεγαλώσει μ΄αυτά, τους τα έπαιρναν ακόμη για να μάθουν να διαβάζουν καλύτερα, αλλά και για να ξεκολλήσουν απ΄ αυτό το ρημάδι τον υπολογιστή -το μη χείρον βέλτιστον, που λένε. Όταν κι αυτών το εισόδημα κουτσουρεύτηκε ,ή και εξαφανίστηκε, χάθηκαν και οι πωλήσεις. Η νοσταλγία, δυστυχώς δεν αρκεί. 5) Τι θα γίνει τώρα με το στοκ του Τερζόπουλου; Αν το συμβόλαιό του με την Ντίσνευ λήγει π.χ. τον Οκτόβρη, έχει δικαιωματικά, έξι μήνες προθεσμία να πουλήσει το στοκ αυτό. Το πιθανότερο είναι να διαθέσει μέσω πρακτορείων ό,τι μπορεί μόνος του, και στη συνέχεια να πουλήσει σε κάποιον χονδρέμπορο, όπως ο Στεργίδης, ό,τι έχει απομείνει στην τιμή του χαρτιού. Τότε ο χονδρέμπορος, απολύτως νόμιμα, θα διαθέσει το στοκ αυτό στην αγορά.

Ναι, Germ, φυσικά ήταν μονόφθαλμος, το λέει άλλωστε και το όνομά του! Popeye σημαίνει ακριβώς...μονόφθαλμος, ότι δηλαδή του έχει βγει το μάτι. Πρόσεξε το sound effect που χρησιμοποιούν οι αγγλοσάξονες όταν π.χ. ανοίγουν μια σαμπάνια ή οποιοδήποτε καπάκι: pop! ή plop! θα διαβάσεις. Επίσης, ο original Ποπάυ του Segar είναι και εντελώς φαφούτης, δηλαδή δεν έχει ΚΑΝΕΝΑ δόντι! Γι΄ αυτό και το κάτω του σαγόνι έχει έρθει τόσο ψηλά, αφού έχει προγναθισμό και καθόλου δόντια να συγκρατούν τη συνάντηση των σαγονιών! Για παρόμοια περίπτωση, δες τη Γιαγια Μπεν στο Bone.

Εννοώ εκδοτικούς οίκους που να εκδίδουν φρέσκο υλικό κι όχι ανατυπώσεις, Tightwad, και να το κυκλοφορούν στα περίπτερα σε σταθερή βάση. Με αυτήν την έννοια υπολογίζω μόνο Τερζόπουλο και Anubis. Σ' ευχαριστώ για τις ευχές σου!

Επιτέλους, μετά από καθυστερήσεις μηνών, είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσω πως ο Περσίδης από τις 3 Σεπτέμβρη θα βρίσκεται στα περίπτερα, κατ΄ αρχήν της Αθήνας! Τώρα, θα μου πείτε, τρελός είσαι να βγαίνεις στα περίπτερα όταν ξέρεις, από μέσα μάλιστα, ότι τη σήμερον ημέρα κάτι τέτοιο ισοδυναμεί με σχεδόν βέβαιη αποτυχία; Ότι το περίπτερο, για το είδος, έχει πεθάνει προ πολλού κι ότι ο κάθε περιπτεράς προτιμάει ν΄ απλώσει τα τηλεοπτικά και τα γυναικεία, ενώ το κόμικ -και μάλιστα το νέο κόμικ- το πιθανότερο είναι κάπου να το καταχωνιάσει, ώστε να μην το δει κανείς; Η απάντησή μου σε αυτό είναι μέσες άκρες η ακόλουθη: Πιστεύω ότι η «ενηλικίωση» των κόμικς, που επισημοποιήθηκε με την είσοδό τους στα βιβλιοπωλεία, ουσιαστικά σήμανε και την αρχή του τέλους τους. Δεν χαρακτηρίζονται πλέον ως μαζική τέχνη αλλά ως cult τέχνη. Κι αυτό γιατί, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα κόμικς στα βιβλιοπωλεία έλκουν πάλι μόνο τους κομικσόφιλους και καθόλου τους βιβλιόφιλους. Το κακό βέβαια είναι ότι οι κομικσόφιλοι συρρικώνονται διαρκώς, αφού δεν ανανεώνεται η αναγνωστική τους βάση. Κι αυτό γιατί, αν μιλήσουμε συγκεκριμένα για την Ελλάδα, τα μοναδικά κόμικς που υπάρχουν -ή, όπως φαίνεται μάλλον υπήρξαν- στα περίπτερα είναι ουσιαστικά τα Ντίσνευ του Tερζόπουλου και ακολουθούν, στάδια μακριά, οι υπερηρωικές εκδόσεις της Anubis. Σε σταθερή όμως βάση, υπάρχουν μόνο τα Ντίσνευ. Με αυτήν τη λογική, η ηλικιακή βάση των 6-15 (μάξιμουμ) που καλύπτουν τα Ντίσνευ, με πιο ενήλικο το Κόμιξ (προσοχή, πιο ενήλικο /εγκεφαλικότερο σεναριακά, όχι θεματικά, γιατί θεματικά ανήκει στο ίδιο πλαίσιο με τα υπόλοιπα) δεν έχει πού να πιαστεί, όταν αναπόφευκτα βαρεθεί τις θεματικά πανομοιότυπες αυτές ιστορίες (δυστυχώς, δε γεννιώνται κάθε μέρα Μπαρκς και Ρόσα). Οι υπερήρωες, όπως και να το κάνουμε, και παρ’ ότι αποτελώ τον φανατικότερο από τους υποστηρικτές τους, είναι περιχαρακωμένοι εδώ και χρόνια στα στενά πλαίσια των ταινιών που βασίστηκαν πάνω τους, ενώ το continuity που τόσο προσεκτικά ανέπτυξαν -ειδικά η Μάρβελ- τα πρώτα χρόνια μετά τα 60’ς έχει πάει περίπατο εδώ και δεκαετίες. Δύσκολο να πάρουν τη σκυτάλη σε μια ευρωπαική αγορά. Εδώ, αργοπεθαίνουν (με το μέσο μαζί) στις ΗΠΑ. Έτσι μόνο οι φανατικοί απομένουν (εμείς, δηλαδή), που δε μπορούν να στηρίξουν καμιά αγορά, ούτε βέβαια τη μικρή και σακατεμένη από την κρίση ελληνική. Πιστεύω ότι το μόνο που θα μπορούσε, εν δυνάμει, να σώσει την κατάσταση είναι η σταδιακή επιστροφή στα περίπτερα. Και μάλιστα με όχημα, γιατί όχι, τον πιονέρο των καρτούν και των κόμικς, τα funny animals / anthropomorphics. Όχι όμως με ένα υλικό συμπιεσμένο από ασύληπτους σεναριακούς περιορισμούς , που επιβάλει μια τεράστια conglomerate, η οποία έχει επιλέξει προ πολλού και έχει εστιάσει σε ένα χαμηλό ηλικιακά target group, αλλά με ένα υλικό που, χωρίς να προσβάλλει και να προκαλεί, να αναφέρεται και σε πρεσβύτερες ηλικιακά ομάδες. Τουλάχιστον σε αυτές των οποίων δείγματα κάθονται, όλα μαζί τα βράδια, και βλέπουν ένα ελληνικό -έστω και σε επανάληψη- σήριαλ στην τηλεόραση. (Δηλαδή, σε όλες)! Εκεί στοχεύει ο Μίλτος Περσίδης και αυτούς τους αναγνώστες θα προσπαθήσει να κερδίσει όταν με το καλό κρεμαστεί στα περίπτερα. Οι πιθανότητες είναι μάλλον ελάχιστες κυρίως λόγω της, εν μέρει δικαιολογημένης, φήμης που συνοδεύει το μέσον γενικότερα -και τα funny animals ειδικότερα- ως “kid’s stuff”, αλλά αξίζει τον κόπο να δοκιμάσεις!

Λοιπόν, Aridriv, κατ' αρχήν, τα εξώφυλλα σε 339 και 357 είναι όντως του Σανγκάλι. Απλώς έχει εξελίξει το στυλ του με τα χρόνια,γι' αυτό σε ξενίζει. Τα εξώφυλλα των 369, 371, 374 είναι μάλλον του Αβαγιανού, ενώ τα 687 και 688 κάποιου άλλου Έλληνα σχεδιαστή. Και είμαι βέβαιος όταν λέω Έλληνας, αφού μόνο ο Αβαγιανός και οι υπόλοιποι Έλληνες αγνοούσαν ότι ο Ποπάυ στερείται ΔΕΞΙΟΥ ματιού κι όχι όποιου τους έκανε κέφι κατά περίσταση και οπτική γωνία. Οι Ιταλοί καλλιτέχνες ποτέ δε θα υπέπεπταν σε τέτοιο κραυγαλέο λάθος.

Aridriv, μπορώ μόνο να σε διαφωτήσω για τα εξώφυλλα που βλέπω στη συλλογή της λέσχης, αφού όπως ξέρεις δεν έχω προσβάσιμα τα Ποπάυ μου. Λοιπόν, από αυτά που βλέπω, Αβαγιανός: 71,74,79,84,85,87,92,95,96,97,107,108,109,113,114,115,116,118,122,124,127 και Σανγκάλι: 86, 125. Το 86 βέβαια δεν είμαι σίγουρος αν είναι όντως το 86, αφού ο φίλος που το σκάναρε έχει κάνει ένα παράξενο μοντάζ και η τιμή που αναγράφεται είναι...120 δρχ! Μάλλον έχει συρράψει ένα μεταγενέστερο λογότυπο μαζί με την τιμη στο χώρο που έλειπε κάποιο σχισμένο κομμάτι!! Φοβερός!!!

Το εξώφυλλο του 12 είναι Ντόσι, οπότε δε χρειάζεται να ψάξω, τα τέσσερα πρώτα τεύχη -όπως και θυμόμουν- είναι δικά του. Μην έχεις λοιπόν καμιά αμφιβολία: ο Ντόσι έχει σχεδιάσει Ποπάυ καί με τις δύο αμφιέσεις. Όσο για τον Σανγκάλι, πήρε τη σκυτάλη πριν την εκατοστάδα του τίτλου, έχοντας σχεδιάσει τη μερίδα του λέοντος, από τους Ιταλούς, σε αυτόν τον τίτλο.

Aridriv, ο σχεδιαστής των πρώτων τεσσάρων εξωφύλλων είναι ο Σανγκάλι. Τώρα για τις εσωτερικές ιστορίες, προς το παρόν δε μπορώ να σου απαντήσω γιατί, πρώτον δεν έχω καθόλου πρόχειρα τα Ποπάυ μου και δεύτερον, και σημαντικότερο, απ΄ αυτά τα 4 στη συλλογή μου υπάρχει μόνο το 2! Εσύ, βρε θηρίο,τα έχεις και τα 4;!;!;!; Αμάν! Τέλος πάντων, απ' όσο θυμάμαι, στα πρώτα 60-70 τεύχη, υπήρχε σχεδόν μόνος του ο Ντόσι, όμως δώσε μου λίγο χρόνο να ψάξω για το 2 τουλάχιστον, ωστε να μιλάμε απολύτως έγκυρα.

Φίλε, aridriv, ο σχεδιαστής που έχει κάνει τα εξώφυλλα 39, 41 και 47 είναι ο Σάντρο Ντόσι, ενώ αυτός που έχει δουλέψει στις περισσότερες από τις μεταγενέστερες ιστορίες, όπως και έχω προαναφέρει, είναι ο Πιερλουίτζι Σανγκάλι. Το εξώφυλλο του 12, παρά τα χρώματα της στολής του Ποπάυ, ανήκει επίσης στον Ντόσι. Όσο για τη φιγούρα στο εσωτερικό του περιοδικού, αν δεν κάνω λάθος, αφού δεν έχω μπροστά μου κάποιο τεύχος, πρέπει να είναι του Αβαγιανού.

Αυτό είναι και το εξώφυλλο του πρώτου άλμπουμ, επαναχρωματισμένο από τον φοβερό Lord Makro! (Thanks, Chris!) Καλώς εχόντων των πραγμάτων, σύντομα θα υπάρχει στα newsstands!

Μια διευκρίνηση, εδώ, παιδιά. Το κόμικ δεν είναι έκδοση της comicdom press. Επίσης, παρ΄ ότι κάναμε φιλότιμες προσπάθειες να το έχουμε έτοιμο στο Con, τελικά, η απόφαση μας να επαναχρωματιστεί ψηφιακά μας καθυστέρησε τόσο που μόνο οι μισές σελίδες (24)θα μπορούσαν να δημοσιευτούν σε ένα τεύχος των 32 σελίδων, κάτι που δεν θέλαμε. Πάντως, πιστεύω ότι σύντομα θα είναι έτοιμο -ο Άγγελος έχει πέσει με τα μούτρα στο photoshop- οπότε η έκδοσή του δεν θα αργήσει.

Παίδες, θέλω να καταθέσω κι εγώ τη γνώμη μου στο παλιό αυτό θέμα. Αν και οι δύο τους είναι ασφαλώς σπουδαίοι δημιουργοί, τους διαχωρίζουν ορισμένα πράγματα. 1) Ο Μπαρκς ήταν επαγγελματίας καρτουνίστας πριν ασχοληθεί με τα κόμικς. Η γραμμή του ήταν δουλεμένη και στιλπνή. Είχε, από την αρχή της καριέρας του σαν κομιξάς, τον απόλυτο σχεδιαστικό έλεγχο της σελίδας του. Ο Ρόσα αντίθετα, όπως θα έλεγαν και οι Αμερικανοί, ήταν ένας enthusiast, ενας ερασιτέχνης των κόμικς. Η πρώιμη γραμμή του, βασισμένη στην αναπαραγωγή σχεδίων του Μπαρκς κι όχι σε σχεδιαστικές γνώσεις, ήταν εξαιρετικά αδύναμη. Προσπάθησε σκληρά για να κρύψει αυτό το μειονέκτημα, φορτώνοντας σε σημείο σκασμού τις σελίδες, για να αποπροσανατολίσει το μάτι του αναγνώστη από τα άπειρα λάθη του σε σκιάνσεις, ανατομία και προοπτική. Με τα χρόνια, βέβαια, η γραμμή του βελτιώθηκε αισθητά, όμως η περιττή λεπτομέρεια συνέχισε να βαραίνει τις σελίδες του. Το ελεύθερο σχέδιο -και δη αυτού των καρτούν και των κόμικς- βασίζεται στην τέχνη της αφαίρεσης. Η εμμονή στη λεπτομέρεια μπορεί να εντυπωσιάζει το μάτι του αναγνώστη, όμως τελικά κουράζει και αποπροσανατολίζει, ειδικά σε ένα κόμικ που δεν είναι ιδιαίτερα δουλεμένο σεναριακά. (Εδώ όμως είναι που βρίσκεται το δυνατό σημείο του Ρόσα: τα σενάρια του ήταν πάντοτε καλοδουλεμένα). 2) Ο Μπαρκς δεν βρήκε κάποιο σεναριακό κορμό έτοιμο, εκτός από τις εντελώς επιδερμικές περιγραφές των χαρακτήρων στα καρτούν. Αναγκάστηκε να εφεύρει τα πάντα! Οι ιστορίες του λάμβαναν χώρα σ΄ ένα εντελώς αποστειρωμένο περιβάλλον όπως ήταν αυτό το, γεμάτο με ασύλληπτους σεναριακούς περιορισμούς, σύμπαν του Ντίσνευ. Αναγκασμένος να αναφέρεται ουσιαστικά μόνο στο 25% των δραστηριοτήτων της ανθρώπινης ύπαρξης -όπως απαιτούσε το νηπιακό κοινό στο οποίο αναφέρονταν πρωταρχικά αυτές οι εκδόσεις- κατάφερε να δημιουργήσει ιστορίες με πολιτικό, κοινωνικό, οικονομολογικό υπόβαθρο κυριολεκτικά από το πουθενά. Ο τύπος κατασκεύαζε βαρείς μουσακάδες με μια χούφτα αλεύρι. Έφτιαχνε στοές σκάβοντας μ’ ένα σκεπάρνι! Πάνω λοιπόν σε στρωμένα μονοπάτια βάδισε και ο Ρόσα. Με την αρχετυπική συμπεριφορά του φαν, προσηλωμένος στο έργο του θείου Καρλ κι αγνοώντας τις ιταλικής έμπνευσης παρεκκλίσεις, αναπαλαίωσε αυτό το υπέροχο σύμπαν χρησιμοποιώντας τα καλύτερα σύγχρονα υλικά. Σίγουρα κι ο Ρόσα δούλεψε πάνω στα ίδια περίπου ασφυκτικά σεναριακά πλαίσια της Ντίσνευ, όμως ήδη ο Μπαρκς του είχε μάθει πώς να το κάνει. Σημαντικός λοιπόν ο Ρόσα για τα κόμικς αυτά και την εξέλιξή τους, αλλά με κανέναν τρόπο στο βαθμό που, θεωρώ ότι, ηπήρξε ο τεράστιος Καρλ Μπαρκς.

Όχι, ρε φίλε! Κι εγώ πόυ νόμιζα ότι το κινητό που μου έκλεψαν σπάζοντας το πίσω τζαμάκι του αυτοκινήτου μου (παρκαρισμένο στη Βύσσης), ενώ ήμουν στην παρουσίαση, ήταν απώλεια. Τι να πεις... Πολλά περαστικά και προσπάθησε να το προσπεράσεις γρήγορα.

Παίδες, αν θέλουμε να προσεγγίσουμε την προφορά αυτής της λέξης πιστότερα στα ελληνικά, τότε καταλήγουμε στο Χαλκ. Ο μεταφραστής του Καμπανά, παρ’ ότι αξιοπρεπέστατος για τα στάνταρ της εποχής, είχε την κακή συνήθεια να μετατρέπει ότι u έβλεπε, σε μονοσύλλαβο όνομα, σε ου. (βλέπε Skull = Σκουλ, Kull = Κουλ) Όσο για την αμερικανική εκδοχή των Avengers που νομιμοποιεί το Χουλκ, είναι προφανές ότι προέρχεται από ομογενή ή Έλληνα μεταφραστή, του οποίου τις γνώσεις στα ελληνικά αναζήτησαν οι της Μάρβελ, και ο οποίος ήξερε ότι στην πρώτη του έκδοση στην Ελλάδα μεταφράστηκε έτσι, άρα θα έπρεπε αυτή να είναι η σωστή εκδοχή. Και κάτι ακόμα πιο ενδιαφέρον. Πιθανότατη ρίζα της λέξης Hulk είναι το αρχαιοελληνικό θηλυκό ουσιαστικό, η ολκάς, της -άδος, που ήταν βαρύ εμπορικό πλοίο των αρχαίων χρόνων. Μάρτυράς μου το εγκυρότατο Webster’s.

Πριν κάνω την κριτική μου, να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια σε όλους τους ήρωες που κατάφεραν να πραγματοποιήσουν αυτόν τον εκδοτικό άθλο. Πρόκειται για τρομακτικού όγκου δουλειά που απαίτησε μεγάλο μόχθο. Παιδιά, σας βγάζω το καπέλο. Και παρ’ ότι θα αναφερθώ σε δομικές αδυναμίες που εντόπισα στον κατάλογο, πιστεύω ότι αυτή εδώ η έκδοση, όσες φορές κι αν βελτιωθεί ή διορθωθεί, θα αποτελεί σημείο αναφοράς για οποιονδήποτε θελήσει να ασχοληθεί από εδώ και στο εξής με τα κόμικς στην Ελλάδα. Όμως, για να μην πολυλογώ, ορίστε οι αντιρρήσεις μου όσον αφορά στον κατάλογο. 1) Πιστεύω ότι ο κατάλογος, ως κεντρική και βασική του αναφορά, θα έπρεπε να έχει τα έντυπα που με τον έναν ή άλλον τρόπο εκδόθηκαν από νόμιμους εκδοτικούς οίκους. Τα ερασιτεχνικά έντυπα, ανεξαρτήτου καλλιτεχνικής αξίας (το λέω αυτό, γιατί κάποια από αυτά είναι πράγματι υψηλής ποιότητας), θα έπρεπε να ταξινομηθούν σε ξεχωριστή ενότητα. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί το πρώτο βασικό βήμα για την σταδιακή κατηγοριοποίηση των εντύπων που ένας βελτιωμένος κατάλογος θα απαιτούσε. Ένα δεύτερο βήμα θα προϋπέθετε ξεχωριστή ενότητα για έντυπα δημιουργημένα για διαφημιστικούς, προπαγανδιστικούς, εκπαιδευτικούς ή παρόμοιους λόγους (π.χ. «Η τράπεζα της Ελλάδος και ο Ευρωκλής», «Ο Ντόναλντ στο λαβύρινθο της Οικονομίας» κ.λπ.), άλλη για καταλόγους εκθέσεων, κ.ο.κ. Όμως, ένα βήμα τη φορά. 2) Οι συρραφές τευχών στις οποίες δεν υπήρξε καμιά καλλιτεχνική, συντακτική ή άλλη εσωτερική παρέμβαση -οι περιβόητοι «τόμοι» ή «κλασικά» δηλαδή- επίσης θα έπρεπε να ταξινομηθούν ξεχωριστά. Με εξαίρεση ασφαλώς περιπτώσεις όπως τα «ΚΛΑΣΙΚΑ» του Τερζόπουλου, που, παρ’ ότι συχνά εμπεριείχαν παλαιότερες ιστορίες από το Μίκυ Μάους, αποτελούσαν εντελώς αυτόνομη έκδοση. 3) Θα έπρεπε να αναφέρεται, εκτός από την ημερομηνία έναρξης ενός τίτλου, και η ημερομηνία που αυτός σταμάτησε ή που βγήκε το τελευταίο τεύχος. (Αυτό βέβαια απαιτεί σημαντική επιπλέον έρευνα στην οποία χρειάζεται να συνεισφέρουμε όλοι). Αυτά τα ολίγα για αρχή. Διάφορες άλλες μικροαετέλειες που παρατήρησα μοιάζουν ασήμαντες μπροστά στο μεγαλείο αυτής της έκδοσης και θα χαρακτηριζόμουν τουλάχιστον αχάριστος και γκρινιάρης αν ξεκινούσα να τις απαριθμώ. Είπαμε, ένα βήμα τη φορά. Όσο για κάποια λάθη που εντόπισα στις παρουσιάσεις, θα τα συγκεντρώσω και θα τα αποστείλω στο αντίστοιχο τόπικ.

Ορίστε και οι δικές μου προτιμήσεις από το 1 έως το 7: Jil Kane (Ο μάστορας των μαστόρων. Ο γεωμέτρης της εικόνας. Ασύλληπτη αίσθηση βάθους και πλάτους , τρομακτικές γνώσεις ανατομίας και προοπτικής. Αξεπέραστος!) Brian Bolland (Ο πρωτομάστορας της αντικριστής πόζας. Επηρέασε ως και το σινεμά! Τεράστιο πλήθος μιμητών.) Jack Kirby (Τα εξώφυλλά του, όπως και τα κόμικς του, σε τράβαγαν απ΄ το χέρι να τ΄ αγοράσεις! Απίστευτη δύναμη σε ελάχιστο χώρο!) Glenn Fabry (Έγραψε ιστορία με το νοσηρό του χρώμα. Η γραμμή του σε στοιχειώνει για πάντα.) Bill Sienkiewicz (Παραμορφωτικός, αφαιρετικός, νοσηρός, ο ταχυδακτυλουργός της εικόνας!) Carl Barks (Ο βασιλιάς του θεματικού-ανεκδοτολογικού εξωφύλλου! Κανείς ποτέ δεν τον ξεπέρασε.) Dave Mckean (Έφερε τη ζωντανή τέχνη στα κόμικς. Ανατρεπτικός, υποβλητικός, σουρεαλιστής.) Και πέντε-έξι ακόμα, αλλά σε δεύτερη μοίρα.

Νομίζω πως το ερώτημα έχει τεθεί λάθος. Μάλλον ο cydisneyman εννοεί «ποιος είναι ο αγαπημένος ήρωας του καθενός» και με αυτή τη λογική, νομίζω πως γίνεται η συζήτηση. Αν πάρουμε την ερώτηση ως έχει, θα πρέπει να ψηφίσουμε τον ήρωα που εμείς θεωρούμε ότι έχει τη μεγαλύτερη δημοτικότητα στο σύνολο των αναγνωστών, κάτι που ως τώρα δεν βλέπω να έχουν κάνει τα παιδιά που πόσταραν πριν από μένα. Αν πάντως θέλαμε να βρούμε ποιος είναι όντως ο δημοφιλέστερος όλων, θα έπρεπε να μετρήσουμε το σύνολο των ιστοριών στο οποίο φιγουράρει ως υπέρτιτλος το όνομα του κάθε ήρωα κι αυτό θα ήταν ένα βαρύνον στοιχείο για το ποιος κερδίζει διαχρονικά τον τίτλο, αφού η εκδότρια εταιρία πάντα μοιράζει αξιοκρατικά το χώρο του περιοδικού, ανάλογα με τα γούστα των αναγνωστών. Επειδή το θέμα με απασχόλησε και παλαιότερα, τουλάχιστον μέχρι και το 1982, όπου έστω και σποραδικά μελετούσα το Μίκυ Μάους και το Μεγάλο Μίκυ, ο ήρωας με τις περισσότερες ιστορίες δικές του ήταν ο Ντόναλντ (Φάντομ Ντακ συμπεριλαμβανομένου), όμως αυτός με τις περισσότερες πρωτεύουσες ιστορίες -και άρα τη μερίδα του λέοντος στις σελίδες- ήταν ο Σκρουτζ. Ο Μίκυ ακολουθούσε τρίτος και καταϊδρωμένος. Αν και δεν είμαι απόλυτα βέβαιος, νομίζω ότι στο μεταγενέστερο Κόμιξ ο αριθμός των ιστοριών έγειρε εν τέλει υπέρ του Σκρουτζ. Όλα, βεβαίως, έχουν την εξήγησή τους. Παρ’ ότι το μεγάλο αστέρι των καρτούν ήταν αναμφίβολα ο Ντόναλντ, ένας χαρακτήρας κομμένος και ραμμένος στην τεχνική των γκαγκς, και παρ΄ ότι ο Σκρουτζ ξεκίνησε ως δευτερεύων χαρακτήρας σε ιστορία του Ντόναλντ, οι ιστορίες που δημιούργησε ο Μπαρκς πάνω στο χαρακτήρα του γεροτσιγκούνη, ήταν με τεράστια διαφορά οι καλύτερες του συγκεκριμένου σύμπαντος, ακόμη και συγκρινόμενες με αυτές του, αντιπάλου δέους, Γκότφρεντσον. Αν σκεφτούμε λοιπόν, ότι και στη σύγχρονη εποχή, ο σημαντικότερος όλων, Ρόσα, έγραψε ιστορίες βασισμένες πάνω σε αυτόν τον ήρωα, θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι, όσον αφορά στα κόμικς, ο ήρωας που αναπτύχθηκε περισσότερο κι άρα υπήρξε ο ποιο ενδιαφέρων, ήταν ο Σκρουτζ. Ο Ντόναλντ, τώρα, σίγουρα είναι πιο συμπαθητικός ως χαρακτήρας -πρέπει να είσαι παράφρων αν δεν αντιπαθήσεις σφόδρα τον πραγματικά άθλιο Σκρουτζ των Ιταλών δημιουργών, οι οποίοι μάλλον επιδερμικά ψηλάφησαν τις ιστορίες του Μπαρκς- αλλά η φύση του χαρακτήρα δε μπορεί με κανένα τρόπο να τον εκτοξεύσει σε αξία πάνω από τον Σκρουτζ, ούτε καν μέσω των superhero παρωδιών του Φάντομ Ντακ. Ο Μίκυ τώρα, επειδή παγιδεύτηκε στη σοβαροφάνεια του Μάρρυ και στη θεματολογία των στριπς του Γκότφρεντσον κατέληξε ως ένας τύπος Σέρλοκ Χόλμς, με τον Γκούφυ στο ρόλο του Γουότσον. Αποτέλεσμα; Εξαφανίστηκαν σχεδόν όλα τα στοιχεία γκαγκς που διέθετε ο Μίκυ στα καρτούν, τα οποία μεταφέρθηκαν στον Γκούφυ, και συρρικνώθηκε η δημοφιλία του. Ο Σκρουτζ, από την άλλη πλευρά, διατήρησε αρκετά χιουμοριστικά στοιχεία, αλλά είχε και την τύχη να διαθέτει σχεδόν σε κάθε ιστορία ως βοηθητικούς χαρακτήρες τον μαγνήτη των γκαγκς Ντόναλντ, αλλά και τα ανιψάκια. Μ΄ άλλα λόγια, σύμφωνα με την ταπεινή μου γνώμη: Πιο δημοφιλής χαρακτήρας καρτούν (γενικώς): Ντόναλντ Πιο δημοφιλής χαρακτήρας στα κόμικς (γενικώς): Σκρουτζ Πιο πολυδιάστατος χαρακτήρας: Σκρουτζ Χαρακτήρας με τις σημαντικότερες ιστορίες στα comic-books: Σκρουτζ Χαρακτήρας με τις σημαντικότερες ιστορίες στα comic-strips: Μίκυ Και τέλος, αγαπημένος χαρακτήρα (για μένα): Ντόναλντ